1
00:00:00,811 --> 00:00:05,131
İnsanlar neden kasıtlı olarak 
kültürel mirasları yok eder?

2
00:00:06,389 --> 00:00:07,701
Böyle yaparak,

3
00:00:07,725 --> 00:00:11,319
tarihimizi sildiklerine mi inanıyorlar?

4
00:00:11,343 --> 00:00:13,167
Ya da kültürel belleğimizi?

5
00:00:14,330 --> 00:00:19,261
Kültürel mirasları, erozyon ve
doğal afetler sebebiyle

6
00:00:19,261 --> 00:00:21,104
kaybettiğimiz doğru,

7
00:00:21,104 --> 00:00:24,038
fakat bu kaçınılması zor bir durum.

8
00:00:24,876 --> 00:00:29,006
Bugün size fotoğraflardan yararlanarak,

9
00:00:29,006 --> 00:00:30,864
- sizin fotoğraflarınızdan -

10
00:00:30,888 --> 00:00:32,592
kaybolmakta olan tarihin,

11
00:00:32,592 --> 00:00:36,139
inovatif teknoloji ve
gönüllülerin çabalarıyla

12
00:00:36,139 --> 00:00:38,382
nasıl kurtarılabileceğini göstereceğim.

13
00:00:40,182 --> 00:00:42,203
20. yüzyılın başlarında,

14
00:00:42,227 --> 00:00:45,745
arkeologlar Irak'ın kuzeyinde yer alan
Hatra antik kentinde

15
00:00:45,769 --> 00:00:47,973
yüzlerce heykel ve arkeolojik eser

16
00:00:47,997 --> 00:00:49,707
keşfetti.

17
00:00:49,876 --> 00:00:53,367
Bu gibi heykeller parçalar halinde bulundu

18
00:00:53,411 --> 00:00:56,918
bazılarının kafaları veya kolları eksikti,

19
00:00:56,942 --> 00:00:59,455
yine de üzerilerinde bulunan kıyafetler

20
00:00:59,479 --> 00:01:00,925
ve pozları

21
00:01:00,949 --> 00:01:02,989
bize hikayelerini anlatabilir.

22
00:01:04,249 --> 00:01:05,369
Örneğin,

23
00:01:05,409 --> 00:01:09,157
diz boylarında bir tunik

24
00:01:09,157 --> 00:01:10,787
ve çıplak ayakların

25
00:01:10,787 --> 00:01:13,561
rahipleri temsil ettiğini düşünüyoruz.

26
00:01:13,741 --> 00:01:17,806
Lakin, bu parçaya
biraz daha dikkatli baktığımızda

27
00:01:17,806 --> 00:01:22,147
tuniğin detaylı bir şekilde
süslendiği görülmekte.

28
00:01:22,147 --> 00:01:25,149
Bu da birçok araştırmacıya
bu heykelin

29
00:01:25,149 --> 00:01:29,179
dini işlevlerini yerine getiren bir kralı
temsil ettiğini düşündürtüyor.

30
00:01:30,966 --> 00:01:36,876
1952 yılında, Kuzey Irak'ta
Musul Müzesi açıldığında

31
00:01:36,876 --> 00:01:39,436
bu ve diğer heykeller,

32
00:01:39,436 --> 00:01:43,107
onları gelecek nesiller için
korumak adına müzeye yerleştirildi.

33
00:01:44,262 --> 00:01:48,096
2003 yılında ABD 
öncülüğünde gerçekleştirilen

34
00:01:48,096 --> 00:01:52,096
Irak işgalini takiben bazı heykel
ve eserler Bağdat'a geri taşındı,

35
00:01:52,096 --> 00:01:54,387
fakat bu heykel geride kaldı.

36
00:01:55,127 --> 00:01:59,232
Ve sonra, geçen sene
Şubat ayında bir video yayınlandı

37
00:01:59,232 --> 00:02:01,996
ve anında viral oldu.

38
00:02:02,006 --> 00:02:04,131
Belki bazılarınız hatırlar.

39
00:02:04,391 --> 00:02:05,996
Videodan ufak bir klip.

40
00:02:06,416 --> 00:02:12,603
(Video) (Arapça şarkı söyleniyor)

41
00:02:32,893 --> 00:02:34,263
(Şarkı bitiyor)

42
00:02:34,333 --> 00:02:37,139
Pek de hoş bir görüntü değil, değil mi?

43
00:02:37,439 --> 00:02:40,319
Videoda tanıdık bir şey fark ettiniz mi?

44
00:02:41,482 --> 00:02:43,055
İşte,

45
00:02:43,079 --> 00:02:45,751
tam da bahsettiğimiz heykelin

46
00:02:45,775 --> 00:02:47,518
devrilerek

47
00:02:47,542 --> 00:02:49,092
parçalara ayrılması görülmekte.

48
00:02:49,976 --> 00:02:52,757
Matthew Vincent ile 
bu videoyu gördüğümüzde

49
00:02:52,757 --> 00:02:54,129
şoka uğradık.

50
00:02:55,059 --> 00:02:58,507
Dijital muhafaza amacıyla
yenilikçi teknolojiler kullanan

51
00:02:58,507 --> 00:03:00,301
arkeologlar olarak

52
00:03:00,325 --> 00:03:01,884
aklımıza bir fikir geldi.

53
00:03:02,502 --> 00:03:06,979
Belki kitle kaynak kullanımıyla
eserlerin yok edilmeden önce edinilen

54
00:03:07,179 --> 00:03:08,979
görüntüleri kullanılarak 


55
00:03:08,979 --> 00:03:11,228
eserler dijital ortamda
yeniden inşa edilebilir.

56
00:03:11,655 --> 00:03:12,915
Bunu yapabilirsek,

57
00:03:12,939 --> 00:03:15,030
bunları sanal bir müzeye koyup

58
00:03:15,054 --> 00:03:17,158
hikayesini anlatmamız mümkün olabilir.

59
00:03:20,030 --> 00:03:23,430
Ve böylece,
bu videoyu gördükten iki hafta sonra

60
00:03:23,558 --> 00:03:26,817
Proje Musul'u projesini başlattık.

61
00:03:28,328 --> 00:03:31,101
Size gösterdiğim heykelin
resimlerini hatırladınız mı?

62
00:03:31,471 --> 00:03:35,868
Bu aslında yok edilmeden önceki halinin
kitle kaynağı kullanılarak

63
00:03:35,868 --> 00:03:37,538
inşa edilmiş hali.

64
00:03:38,778 --> 00:03:40,917
Birçoğunuz, bunun tam olarak
nasıl çalıştığını

65
00:03:40,917 --> 00:03:42,729
merak ediyor olabilir.

66
00:03:42,979 --> 00:03:44,571
Bu teknolojinin temelinde,

67
00:03:44,571 --> 00:03:48,651
burada, Almanya'da icat edilen 
fotoğraflı haritacılık yatmakta.

68
00:03:49,891 --> 00:03:53,321
Bu teknolojiyle, bir objeyi
farklı açılardan gösteren

69
00:03:53,321 --> 00:03:56,286
iki boyutlu görüntülerden
üç boyutlu bir model

70
00:03:56,286 --> 00:03:57,929
yaratmamız mümkün.

71
00:03:59,269 --> 00:04:03,422
Biliyorum, kulağa sihir gibi geliyor
ama değil.

72
00:04:03,422 --> 00:04:04,923
Nasıl çalıştığını göstereyim.

73
00:04:05,053 --> 00:04:08,194
Burada, aynı heykelin
iki görüntüsü yer almakta.

74
00:04:08,928 --> 00:04:10,177
Bilgisayar,

75
00:04:10,177 --> 00:04:13,146
fotoğraflar arasındaki benzerlikleri --


76
00:04:13,166 --> 00:04:16,686
aslında objenin benzerliklerini
belirleyebilmekte.

77
00:04:17,569 --> 00:04:20,545
Sonra, çok sayıda fotoğraf kullanarak

78
00:04:20,569 --> 00:04:24,297
objenin 3 boyutlu yeniden inşasını 
gerçekleştirebilir.

79
00:04:24,815 --> 00:04:25,965
Bu örnekte,

80
00:04:25,989 --> 00:04:29,421
her bir görüntü kaydedilirken
kameranın pozisyonu

81
00:04:29,445 --> 00:04:30,623
maviyle gösterilmekte.

82
00:04:32,032 --> 00:04:35,722
Kabul ediyorum,
bu kısmi bir yeniden inşa,

83
00:04:35,722 --> 00:04:37,430
fakat neden kısmi dedim?

84
00:04:37,617 --> 00:04:42,371
Çünkü heykel bir duvara
dayalı durmaktaydı.

85
00:04:42,871 --> 00:04:45,851
Elimizde heykelin arkasını gösteren 
bir fotoğraf bulunmamakta.

86
00:04:46,341 --> 00:04:51,321
Eğer bu heykelin tam bir dijital
yeniden inşasını yapmak isteseydim,

87
00:04:51,321 --> 00:04:53,045
düzgün bir kamera,

88
00:04:53,045 --> 00:04:54,797
tripod ve ışıklandırma gerekirdi.

89
00:04:54,819 --> 00:04:58,149
Fakat kitle kaynaklı görsellerde
bunu yapamıyoruz.

90
00:04:58,149 --> 00:04:59,299
Düşünün:

91
00:04:59,323 --> 00:05:01,556
Kaçınız bir müzeyi ziyaret ettiğinizde


92
00:05:01,580 --> 00:05:03,821
bir heykelin arkası dahil 


93
00:05:03,845 --> 00:05:05,710
tüm taraflarının fotoğrafını çeker?

94
00:05:06,406 --> 00:05:10,003
Mesela, Michalengo'nun David'ini 
ilginç buluyor olabilirsiniz

95
00:05:10,027 --> 00:05:11,178
sanıyorum --

96
00:05:11,202 --> 00:05:12,686
(Gülüşmeler)

97
00:05:13,168 --> 00:05:14,641
Fakat, şu da var ki,

98
00:05:14,641 --> 00:05:17,845
bu objenin daha fazla sayıda
görüntüsünü bulabilirsek

99
00:05:17,845 --> 00:05:19,569
3 boyutlu modelini geliştirebiliriz.

100
00:05:21,133 --> 00:05:23,333
Bu projeye başladığımızda, 


101
00:05:23,333 --> 00:05:25,344
aklımızda Musul Müzesi vardı.

102
00:05:25,464 --> 00:05:27,264
Birkaç görüntü alırız,

103
00:05:27,264 --> 00:05:28,513
birilerinin ilgisini çeker

104
00:05:28,513 --> 00:05:30,977
ve 1-2 sanal inşa yaparız diye
düşünmüştük

105
00:05:30,977 --> 00:05:35,796
fakat, bu kadar çabuk büyüyen 
bir şey başlattığımızı düşünmemiştik.

106
00:05:36,276 --> 00:05:37,846
Çok geçmeden,

107
00:05:37,846 --> 00:05:39,816
bariz bir şeyi fark ettik.

108
00:05:39,816 --> 00:05:44,559
Bu fikri herhangi bir yere ait
kayıp miraslara uygulayabilirdik.

109
00:05:44,559 --> 00:05:48,802
Ve projenin ismini Rekrei olarak
değiştirmeye karar verdik.

110
00:05:49,812 --> 00:05:52,554
Sonra, geçen sene yazın

111
00:05:52,554 --> 00:05:55,907
"The Economist" dergisinin
medya masası bize ulaştı.

112
00:05:56,667 --> 00:05:57,867
Bize şunu sordular:

113
00:05:57,867 --> 00:06:00,661
"Hikayeyi anlatmak için
yeniden inşaların yer aldığı

114
00:06:00,661 --> 00:06:02,547
sanal bir müze kurmamızı

115
00:06:02,547 --> 00:06:03,748
ister misiniz?"

116
00:06:03,981 --> 00:06:05,921
Hayır dediğimizi düşünebiliyor musunuz?

117
00:06:05,931 --> 00:06:07,322
Tabii ki de hayır.

118
00:06:07,372 --> 00:06:08,492
Evet dedik!

119
00:06:08,492 --> 00:06:09,422
Çok heyecanlıydık.

120
00:06:09,422 --> 00:06:13,049
Bu tam da projenin ilk hayaliydi.

121
00:06:13,659 --> 00:06:14,882
Ve şimdi,

122
00:06:14,882 --> 00:06:18,512
hepiniz RecoVR Musul'u
Google Cardboard kullanarak

123
00:06:18,512 --> 00:06:20,252
telefonunuzdan veya bir tabletten

124
00:06:20,252 --> 00:06:22,629
hatta YouTube 360 ile
deneyimleyebilirsiniz.

125
00:06:23,028 --> 00:06:26,348
İşte, sanal müzeden bir ekran görüntüsü.

126
00:06:26,354 --> 00:06:27,863
Ve işte burada ...

127
00:06:28,323 --> 00:06:30,532
heykelin kısmi yeniden inşası

128
00:06:30,532 --> 00:06:32,901
ve işte orada Musul Aslanı,

129
00:06:33,721 --> 00:06:36,523
projemiz kapsamında tamamlanan
ilk yeniden inşa.

130
00:06:37,543 --> 00:06:42,347
Video Musul Aslanı'nın yok edildiğini 
açıkça göstermese de

131
00:06:42,347 --> 00:06:46,503
çalınamayacak kadar büyük olan eserlerin

132
00:06:46,503 --> 00:06:49,553
yok edildiğinin bir çok örneği bulunmakta.

133
00:06:50,188 --> 00:06:51,561
Örneğin,

134
00:06:51,561 --> 00:06:54,492
Kuzey Irak'taki Nimrud Geçidi.

135
00:06:54,492 --> 00:06:57,255
Bu öncesinden bir 
dijital yeniden inşaya ait

136
00:06:57,255 --> 00:07:00,841
ve bu da yok edildiği an.

137
00:07:01,311 --> 00:07:05,011
Veya Suriye'nin Palmira kentinde
yer alan El Lat Aslanı:

138
00:07:05,051 --> 00:07:06,201
öncesi...

139
00:07:06,911 --> 00:07:07,911
ve sonrası.

140
00:07:09,546 --> 00:07:11,376
Sanal yeniden inşaa

141
00:07:11,466 --> 00:07:13,826
projemizin asıl odak noktası olsa da

142
00:07:13,836 --> 00:07:16,322
bazı insanlar soruyor:

143
00:07:16,452 --> 00:07:20,352
Bunların 3 boyutlu olarak basabilir miyiz?

144
00:07:20,567 --> 00:07:24,836
3 boyutlu basımın kayıp miraslara ilişkin
doğrudan bir çözüm

145
00:07:24,836 --> 00:07:26,189
sunduğuna inanmıyoruz.

146
00:07:26,236 --> 00:07:28,306
Bir obje bir kere yok edildi mi

147
00:07:28,306 --> 00:07:29,762
artık ortadan kalkmıştır.

148
00:07:30,032 --> 00:07:35,452
Fakat 3 boyutlu basım
hikayeye daha fazla şey katabilmekte.

149
00:07:35,782 --> 00:07:38,132
Mesela, şöyle gösterebilirim...

150
00:07:41,668 --> 00:07:44,595
Hatra kentindeki heykel

151
00:07:44,595 --> 00:07:46,434
ve Musul Aslanı.

152
00:07:46,434 --> 00:07:53,718
(Alkışlar)

153
00:07:53,868 --> 00:07:54,658
Teşekkür ederim.

154
00:07:55,048 --> 00:07:56,558
Dikkatlı bakarsanız

155
00:07:56,558 --> 00:08:00,918
bazı kısımların renkli basıldığını,

156
00:08:00,948 --> 00:08:03,878
bazı alanların ise beyaz veya gri
olduğunu fark edeceksiniz.

157
00:08:04,705 --> 00:08:08,562
Bu kısım, heykelleri 
dik tutmak için eklenmişti.

158
00:08:08,820 --> 00:08:11,293
Müzelerde de bu aynı şekildedir,

159
00:08:11,293 --> 00:08:13,255
bir heykel parçalar halinde bulunmuşsa

160
00:08:13,255 --> 00:08:15,735
insanların görebilmesi için 
parçalar birleştirilir.

161
00:08:15,876 --> 00:08:17,515
Kulağa mantıklı geliyor, değil mi?

162
00:08:18,515 --> 00:08:20,305
Fakat, biz sanal gerçeğin


163
00:08:20,305 --> 00:08:23,811
kayıp miraslara
sunacaklarıyla ilgileniyoruz.

164
00:08:24,405 --> 00:08:26,955
Burada, Palmira'da yok edilen

165
00:08:26,955 --> 00:08:28,849
kule mezarlarından biri görülmekte.

166
00:08:28,849 --> 00:08:30,820
Sketchfab'ın görüntüleyicisini kullanarak

167
00:08:30,820 --> 00:08:35,980
mezar dışının üç bölümünü
yeniden inşaa ettiğimizi gösterebiliriz.

168
00:08:36,400 --> 00:08:38,525
Fakat içerisinin de fotoğrafları var,

169
00:08:38,525 --> 00:08:40,465
dolayısıyla duvarın ve tavanın

170
00:08:40,465 --> 00:08:42,290
yeniden inşaasına başlıyoruz.

171
00:08:42,790 --> 00:08:45,690
Arkeologlar, orada uzun senelerce çalıştı

172
00:08:45,712 --> 00:08:50,569
dolayısıyla, bu kayıp mirasın
mimari çizimlerine sahibiz.

173
00:08:52,339 --> 00:08:58,745
Maalesef, kültürel mirasları
yalnızca çatışma alanlarında ve

174
00:08:58,745 --> 00:08:59,905
savaşlar yüzünden değil

175
00:08:59,905 --> 00:09:02,066
doğal afetler sebebiyle de kaybediyoruz.

176
00:09:02,559 --> 00:09:06,748
Bu Katmandu'daki Durbar Meydanı'nın
geçtiğimiz Nisan'da gerçekleşen

177
00:09:06,768 --> 00:09:09,523
deprem öncesi 3 boyutlu modeli ...

178
00:09:10,263 --> 00:09:11,623
bu ise sonrasına ait.

179
00:09:12,557 --> 00:09:14,185
Bu üç boyutlu modelleri

180
00:09:14,185 --> 00:09:17,695
yalnızca turist fotoğraflarıyla inşaa
etmediğimizi düşünüyor olabilirsiniz

181
00:09:17,695 --> 00:09:19,098
ve haklısınız da.

182
00:09:19,346 --> 00:09:20,577
Fakat bu,

183
00:09:20,577 --> 00:09:23,313
büyük kamu organizasyonlarıyla
özel sektörün,

184
00:09:23,353 --> 00:09:27,383
bizimki gibi girişimler için
bir araya gelmesini temsil etmekte.

185
00:09:29,759 --> 00:09:32,847
Projede yaşadığımız en büyük 
zorluklardan biri

186
00:09:32,871 --> 00:09:36,620
bir şeyin olmasından öncesine ait 
fotoğraflar bulmak, öyle değil mi?

187
00:09:37,610 --> 00:09:43,668
İnternet milyonlarca görüntüye sahip
bir veri tabanı, öyle değil mi?

188
00:09:43,668 --> 00:09:44,812
Aynen öyle.

189
00:09:45,052 --> 00:09:48,502
Biz de yeniden inşaayı tamamlamak için

190
00:09:48,502 --> 00:09:52,442
Flickr gibi sitelerden coğrafi
etiketlerine göre görüntü seçip

191
00:09:52,442 --> 00:09:53,973
çıkarmamızı sağlayan

192
00:09:53,973 --> 00:09:55,878
bir araç geliştirmeye başladık.

193
00:09:56,418 --> 00:10:03,159
Çünkü kültürel mirasları 
sadece doğal afet ve savaşlara değil,

194
00:10:03,183 --> 00:10:06,442
başka bir şeyle daha kaybediyoruz.

195
00:10:07,777 --> 00:10:10,647
Sadece bu iki resme bakarak
bir tahminde bulunabilir misiniz?

196
00:10:11,649 --> 00:10:14,163
Hatırlamakta zorlanabilirsiniz

197
00:10:14,163 --> 00:10:16,757
fakat daha birkaç hafta önce

198
00:10:16,757 --> 00:10:21,367
bu, insan aptallığının, insan kaynaklı bir
tahribata sebep olmasına bir örnek oldu.

199
00:10:21,949 --> 00:10:26,892
Lisbon'da bir turist bu heykele tırmanıp

200
00:10:27,282 --> 00:10:28,647
selfie çekmeye çalışırken --

201
00:10:28,671 --> 00:10:29,672
(Gülüşmeler)

202
00:10:29,696 --> 00:10:31,598
heykeli kendisiyle beraber yere indirdi. 


203
00:10:31,598 --> 00:10:35,135
Heykelin dijital yeniden inşaasını
tamamlamak için

204
00:10:35,135 --> 00:10:36,543
fotoğraflarını arıyoruz.

205
00:10:36,974 --> 00:10:38,750
Kültürel miras yıkımının

206
00:10:38,750 --> 00:10:42,831
yeni bir fenomen 
olmadığını unutmamalıyız.

207
00:10:43,664 --> 00:10:44,982
16. yüzyılda,

208
00:10:45,006 --> 00:10:51,458
Avrupalı keşiş ve kaşifler Amerika 
kıtasında binlerce Maya kitabını yaktılar

209
00:10:51,508 --> 00:10:54,408
ve geriye sadece bir elin parmakları
kadarı kaldı.

210
00:10:55,444 --> 00:10:57,175
2001'e atlayalım:


211
00:10:57,199 --> 00:11:00,506
Taliban, Afganistan'da
Bamyan Buda heykellerini patlattı.

212
00:11:01,754 --> 00:11:04,429
Görüyorsunuz ya, kültürel miraslar

213
00:11:04,429 --> 00:11:07,580
bizim ortak küresel tarihimize ilişkindir.

214
00:11:08,820 --> 00:11:12,561
Atalarımız ve onların hikayeleriyle
bağlantı kurmamızı sağlar,

215
00:11:12,565 --> 00:11:15,190
fakat her gün doğal afetlerde

216
00:11:15,190 --> 00:11:19,166
ve çatışma alanlarında bunları 
birer birer kaybediyoruz.

217
00:11:20,114 --> 00:11:24,812
Tabii ki, insan can kaybı
en üzücü kayıp ...

218
00:11:25,742 --> 00:11:31,062
fakat kültürel miraslar,
insanların hatıralarını

219
00:11:31,602 --> 00:11:33,672
gelecek nesiller için korumamızı sağlar.

220
00:11:34,329 --> 00:11:36,352
Kaybolmakta olan tarihe sahip çıkmak için 


221
00:11:36,352 --> 00:11:38,622
sizin yardımınıza ihtiyacımız var.

222
00:11:39,352 --> 00:11:40,589
Bize katılır mısınız?

223
00:11:41,399 --> 00:11:43,888
(Alkışlar)