1
00:00:01,062 --> 00:00:03,327
Dobro jutro.

2
00:00:03,327 --> 00:00:05,114
Kada sam bio mali dečak,

3
00:00:05,114 --> 00:00:08,191
doživeo sam iskustvo
koje mi je promenilo život,

4
00:00:08,191 --> 00:00:11,099
i to je zapravo razlog
zbog kojeg sam ovde.

5
00:00:11,099 --> 00:00:13,040
Taj jedan momenat

6
00:00:13,040 --> 00:00:15,302
duboko je uticao na moj
način razmišljanja

7
00:00:15,302 --> 00:00:18,523
o umetnosti, dizajnu i inženjerstvu.

8
00:00:18,523 --> 00:00:21,280
Da objasnim, bio sam
te sreće da odrastam

9
00:00:21,280 --> 00:00:24,993
u porodici dragih i talentovanih umetnika

10
00:00:24,993 --> 00:00:27,557
u jednom od najvećih svetskih gradova.

11
00:00:27,557 --> 00:00:31,434
Moj otac, Džon Feren, koji je umro
kada sam imao 15 godina,

12
00:00:31,434 --> 00:00:34,964
bio je umetnik po strasti i profesiji,

13
00:00:34,964 --> 00:00:37,224
kao i moja majka, Rej.

14
00:00:37,224 --> 00:00:39,029
Bio je jedan od apstraktnih
ekspresionista

15
00:00:39,029 --> 00:00:40,790
njujošrke škole koji je

16
00:00:40,790 --> 00:00:43,302
zajedno sa svojim savremenicima

17
00:00:43,302 --> 00:00:46,200
osmislio američku modernu umetnost

18
00:00:46,200 --> 00:00:49,385
i doprineo pomeranju
američkog duha vremena

19
00:00:49,385 --> 00:00:53,928
prema modernizmu u 20. veku.

20
00:00:53,928 --> 00:00:56,849
Zar nije fascinantno
da nakon hiljada godina

21
00:00:56,849 --> 00:01:00,490
koliko su ljudi radili uglavnom
na reprezentativnoj umetnosti,

22
00:01:00,490 --> 00:01:02,523
moderna umetnost, poređenja radi,

23
00:01:02,523 --> 00:01:04,863
je oko 15 minuta stara

24
00:01:04,863 --> 00:01:06,761
i sad još više prodorna.

25
00:01:06,761 --> 00:01:08,705
Kao i kod mnogih važnih inovacija,

26
00:01:08,705 --> 00:01:12,325
te radikalne ideje
nisu zahtevale novu tehnologiju,

27
00:01:12,325 --> 00:01:15,218
već samo sveže razmišljanje
i volju za eksperimentisanjem,

28
00:01:15,218 --> 00:01:19,386
kao i otpornost
na skoro univerzalni kriticizam

29
00:01:19,386 --> 00:01:20,840
i odbijanje.

30
00:01:20,840 --> 00:01:23,357
Umetnost je bila svuda
u našem domu.

31
00:01:23,357 --> 00:01:24,928
Bila je poput kiseonika,

32
00:01:24,928 --> 00:01:28,090
oko nas i neophodna za život.

33
00:01:28,090 --> 00:01:29,949
Dok sam ga gledao kako slika,

34
00:01:29,949 --> 00:01:32,256
otac me je naučio da umetnost

35
00:01:32,256 --> 00:01:34,465
ne znači biti dekorativan,

36
00:01:34,465 --> 00:01:37,579
već različit način komuniciranja idejama,

37
00:01:37,579 --> 00:01:40,266
i zapravo jedan od načina
kojim možemo premostiti svetove

38
00:01:40,266 --> 00:01:42,544
znanja i opažanja.

39
00:01:42,544 --> 00:01:44,684
U ovom bogatom umetničkom okruženju,

40
00:01:44,684 --> 00:01:46,809
pretpostavili biste
da sam bio prinuđen

41
00:01:46,809 --> 00:01:48,408
da se bavim porodičnim poslom,

42
00:01:48,408 --> 00:01:51,024
ali ne.

43
00:01:51,024 --> 00:01:52,811
Pratio sam put većine dece

44
00:01:52,811 --> 00:01:54,431
koja su genetički programirana

45
00:01:54,431 --> 00:01:56,360
da izluđuju svoje roditelje.

46
00:01:56,360 --> 00:01:58,983
Nije me zanimalo
da postanem umetnik,

47
00:01:58,983 --> 00:02:00,543
pogotovo ne slikar.

48
00:02:00,543 --> 00:02:03,842
Ja sam voleo elektroniku i mašine -

49
00:02:03,842 --> 00:02:05,462
njihovo rastavljanje, pravljenje novih,

50
00:02:05,462 --> 00:02:07,349
i osposobljavanje da funkcionišu.

51
00:02:07,349 --> 00:02:11,251
Srećom, moja porodica
takođe je imala inženjere

52
00:02:11,251 --> 00:02:12,459
i pored roditelja,

53
00:02:12,459 --> 00:02:15,087
ovo su bili moji prvi uzori.

54
00:02:15,087 --> 00:02:16,444
Svima je zajedničko bilo

55
00:02:16,444 --> 00:02:19,152
to da su radili veoma naporno.

56
00:02:19,152 --> 00:02:21,522
Moj deda je držao i koordinisao fabriku

57
00:02:21,522 --> 00:02:24,222
metalnih kuhinjskih limova u Bruklinu.

58
00:02:24,222 --> 00:02:27,646
Vikendom bismo išli
svi u ulicu Kortland,

59
00:02:27,646 --> 00:02:30,321
koja je bila njujorška radio baza.

60
00:02:30,321 --> 00:02:33,124
Tamo bismo istraživali ogromne komade

61
00:02:33,124 --> 00:02:34,685
ostataka elektronike

62
00:02:34,685 --> 00:02:36,647
i za nekoliko dolara
bismo donosili blago

63
00:02:36,647 --> 00:02:38,489
poput Nordenove nišanske sprave

64
00:02:38,489 --> 00:02:42,590
i delova prvih IBM kompjutera
na bazi cevčica.

65
00:02:42,590 --> 00:02:45,656
Smatrao sam ove predmete
i korisnim i očaravajućim.

66
00:02:45,656 --> 00:02:48,287
Učio sam o inženjerstvu
i kako stvari funkcionišu,

67
00:02:48,287 --> 00:02:49,747
ne u školi

68
00:02:49,747 --> 00:02:51,536
već rastavljajući i proučavajući

69
00:02:51,536 --> 00:02:54,013
ove čudesno kompleksne aparate.

70
00:02:54,013 --> 00:02:56,597
Satima sam se time bavio svakog dana

71
00:02:56,597 --> 00:02:59,895
očigledno izbegavajući strujni udar.

72
00:02:59,895 --> 00:03:01,467
Život je bio dobar.

73
00:03:01,467 --> 00:03:03,788
Ipak, svakog leta, nažalost,

74
00:03:03,788 --> 00:03:05,821
mašine su ostajale

75
00:03:05,821 --> 00:03:08,345
dok smo moji roditelji i ja
putovali preko okeana

76
00:03:08,345 --> 00:03:11,665
da iskusimo istoriju, umetnost i dizajn.

77
00:03:11,665 --> 00:03:14,059
Posetili smo velike muzeje
i istorijske objekte

78
00:03:14,059 --> 00:03:15,919
Evrope i Bliskog istoka,

79
00:03:15,919 --> 00:03:18,549
ali kako bi podstakli moje rastuće
interesovanje

80
00:03:18,549 --> 00:03:19,994
za nauku i tehnologiju,

81
00:03:19,994 --> 00:03:22,278
oni bi me jednostavno
ostavljali u mestima

82
00:03:22,278 --> 00:03:24,718
poput Londonskog naučnog muzeja

83
00:03:24,718 --> 00:03:28,436
gde sam beskrajno lutao
sam satima,

84
00:03:28,436 --> 00:03:32,412
proučavajući istoriju
nauke i tehnologije.

85
00:03:32,412 --> 00:03:35,676
Potom, kada sam imao oko 9 godina,

86
00:03:35,676 --> 00:03:37,544
otišli smo u Rim.

87
00:03:37,544 --> 00:03:39,905
Jednog posebno toplog letnjeg dana,

88
00:03:39,905 --> 00:03:42,784
posetili smo zgradu
u obliku bubnja koja spolja

89
00:03:42,784 --> 00:03:45,028
nije naročito bila zanimljiva.

90
00:03:45,028 --> 00:03:47,353
Moj otac je rekao da se zove Panteon,

91
00:03:47,353 --> 00:03:49,821
hram svih bogova.

92
00:03:49,821 --> 00:03:52,095
Spolja nije izgledao baš posebno,

93
00:03:52,095 --> 00:03:54,534
kao što sam rekao,
ali kada sam ušao unutra,

94
00:03:54,534 --> 00:03:57,847
momentalno sam bio
privučen trima stvarima:

95
00:03:57,847 --> 00:04:01,077
pre svega, bilo je prijatno hladno

96
00:04:01,077 --> 00:04:03,155
uprkos teškoj vrućini napolju.

97
00:04:03,155 --> 00:04:05,869
Bilo je veoma mračno,
a jedini izvor svetla

98
00:04:05,869 --> 00:04:08,342
bio je velika otvorena rupa na krovu.

99
00:04:08,342 --> 00:04:10,575
Otac mi je objasnio da to
nije velika otvorena rupa,

100
00:04:10,575 --> 00:04:12,389
već se zove okulus,

101
00:04:12,389 --> 00:04:14,765
oko prema raju.

102
00:04:14,765 --> 00:04:16,910
I bilo je nešto u vezi sa tim mestom,

103
00:04:16,910 --> 00:04:19,913
nisam znao zašto,
ali je delovalo posebno.

104
00:04:19,913 --> 00:04:21,911
Kako smo hodali ka centru prostorije,

105
00:04:21,911 --> 00:04:24,732
pogledao sam gore
prema raju kroz okulus.

106
00:04:24,732 --> 00:04:27,029
Ovo je bila prva crkva
u kojoj sam bio

107
00:04:27,029 --> 00:04:29,232
a koja je pružala neometan pogled

108
00:04:29,232 --> 00:04:32,390
između boga i čoveka.

109
00:04:32,390 --> 00:04:35,820
Ali sam se pitao, šta se dešava
kad pada kiša?

110
00:04:35,820 --> 00:04:37,677
Tata je možda zvao ovo okulus,

111
00:04:37,677 --> 00:04:40,764
ali je to zapravo bila
velika rupa u krovu.

112
00:04:40,764 --> 00:04:42,593
Pogledao sam dole
i video podnu drenažu

113
00:04:42,593 --> 00:04:45,178
isečenu u kameni pod.

114
00:04:45,178 --> 00:04:47,637
Kako sam se navikavao na mrak,

115
00:04:47,637 --> 00:04:49,901
mogao sam da razlikujem detalje poda

116
00:04:49,901 --> 00:04:51,631
i zidova oko sebe.

117
00:04:51,631 --> 00:04:54,208
Nema tu ničega posebnog,
iste vajarske stvari

118
00:04:54,208 --> 00:04:56,124
koje sam viđao širom Rima.

119
00:04:56,124 --> 00:04:57,796
Zapravo, izgledalo je kao da se

120
00:04:57,796 --> 00:04:59,992
prodavac mermera Apijskog puta pojavio

121
00:04:59,992 --> 00:05:02,440
sa prospektom,
pokazao ga Hadrijanu,

122
00:05:02,440 --> 00:05:05,080
a on je rekao:
"Uzećemo sve."

123
00:05:05,080 --> 00:05:06,786
(Smeh)

124
00:05:06,786 --> 00:05:10,004
Ali je plafon bio zadivljujuć.

125
00:05:10,004 --> 00:05:13,040
Izgledao je kao geodezijska kupola
instituta Bakminster Fuler

126
00:05:13,040 --> 00:05:14,429
koji sam ranije video,

127
00:05:14,429 --> 00:05:16,393
i Baki je prijatelj moga oca.

128
00:05:16,393 --> 00:05:19,884
Bio je moderan, impresivan,
visokotehnološki

129
00:05:19,884 --> 00:05:22,321
ogromni luk od 43 metara

130
00:05:22,321 --> 00:05:25,564
što mu je i bila visina,
ne baš slučajno.

131
00:05:25,564 --> 00:05:26,826
Voleo sam to mesto.

132
00:05:26,826 --> 00:05:30,245
Bilo je zaista prelepo i različito
od bilo čega što sam ikada video

133
00:05:30,245 --> 00:05:33,815
pa sam pitao oca:
"Kada je ovo izgrađeno?"

134
00:05:33,815 --> 00:05:36,947
Rekao je:
"Pre oko 2000 godina."

135
00:05:36,947 --> 00:05:39,451
Rekao sam:
"Ne, mislim na krov."

136
00:05:39,451 --> 00:05:41,410
Pretpostavio sam
da je to moderan krov

137
00:05:41,410 --> 00:05:43,328
koji je stavljen jer je prvobitni

138
00:05:43,328 --> 00:05:46,874
uništen u nekom davno održanom ratu.

139
00:05:46,874 --> 00:05:50,336
Rekao je:
"To je originalni krov."

140
00:05:50,336 --> 00:05:52,814
Taj momenat mi je promenio život

141
00:05:52,814 --> 00:05:55,463
i mogu da se setim toga
kao da je bilo juče.

142
00:05:55,463 --> 00:05:58,058
Po prvi put, shvatio sam
da su ljudi bili pametni

143
00:05:58,058 --> 00:06:00,198
pre 2000 godina.
(Smeh)

144
00:06:00,198 --> 00:06:02,312
Ovo mi nikada nije palo na pamet.

145
00:06:02,312 --> 00:06:06,183
Za mene su piramide u Gizi

146
00:06:06,183 --> 00:06:08,111
koje smo posetili godinu dana ranije

147
00:06:08,111 --> 00:06:11,031
svakako bile impresivne
i dovoljno izdizajnirane

148
00:06:11,031 --> 00:06:13,796
ali ako biste mi dali neograničeni budžet,

149
00:06:13,796 --> 00:06:17,483
20 000 do 40 000 radnika
i oko 10 do 20 godina

150
00:06:17,483 --> 00:06:21,099
kako bi isekli i dovukli
kamene blokove preko cele zemlje,

151
00:06:21,099 --> 00:06:23,863
i ja bih mogao da izgradim piramide.

152
00:06:23,863 --> 00:06:26,666
Ali nikakva količina grube snage

153
00:06:26,666 --> 00:06:29,708
ne može da stvori kupolu Panteona,

154
00:06:29,708 --> 00:06:32,727
kako ni pre 2000 godina,
tako ni danas.

155
00:06:32,727 --> 00:06:35,467
Usput, to je još uvek najveća

156
00:06:35,467 --> 00:06:39,281
neojačana betonska kupola
koja je ikada napravljena.

157
00:06:39,281 --> 00:06:42,276
Da bi se napravio Panteon,
trebala su da se dese čuda.

158
00:06:42,276 --> 00:06:44,708
Pod čudima mislim na stvari koje su

159
00:06:44,708 --> 00:06:47,295
u suštini tehnički jedva moguće,

160
00:06:47,295 --> 00:06:50,367
visoko rizične i zapravo ne bi mogao

161
00:06:50,367 --> 00:06:52,951
niko da ih postigne danas,

162
00:06:52,951 --> 00:06:57,203
pogotovo ne vi.

163
00:06:57,203 --> 00:07:00,328
Na primer, ovde su
neka od čuda Panteona.

164
00:07:00,328 --> 00:07:03,021
Da bi bio strukturno moguć,

165
00:07:03,021 --> 00:07:05,588
morali su da izmisle izrazito jak beton,

166
00:07:05,588 --> 00:07:07,537
i da kontrolišu težinu,

167
00:07:07,537 --> 00:07:09,605
varirajući gustinu agregata

168
00:07:09,605 --> 00:07:12,373
dok su je gradili uvis.

169
00:07:12,373 --> 00:07:14,674
Za snagu i lakoću, struktura kupole

170
00:07:14,674 --> 00:07:16,711
je koristila 5 prstenova
pasorpcionih ploča,

171
00:07:16,711 --> 00:07:18,318
svaka manja od sledeće,

172
00:07:18,318 --> 00:07:21,054
što dizajnu daje

173
00:07:21,054 --> 00:07:23,061
dramatičnu snažnu perspektivu.

174
00:07:23,061 --> 00:07:24,986
Bilo je izuzetno hladno unutra,

175
00:07:24,986 --> 00:07:27,169
zbog njegove velike termalne mase,

176
00:07:27,169 --> 00:07:29,254
prirodne konvekcije
vazduha koji se izdiže

177
00:07:29,254 --> 00:07:30,655
kroz okulus,

178
00:07:30,655 --> 00:07:33,130
i Venturijevog efekta
kada vetar duva

179
00:07:33,130 --> 00:07:35,433
preko krova zgrade.

180
00:07:35,433 --> 00:07:39,393
Otkrio sam po prvi put
da svetlo samo po sebi

181
00:07:39,393 --> 00:07:41,360
ima suštinu.

182
00:07:41,360 --> 00:07:44,037
Ovaj snop svetlosti
koji zrači kroz okulus

183
00:07:44,037 --> 00:07:46,527
bio je i prelep i opipljiv

184
00:07:46,527 --> 00:07:48,784
i shvatio sam po prvi put

185
00:07:48,784 --> 00:07:50,685
da svetlo može da se dizajnira.

186
00:07:50,685 --> 00:07:55,559
Štaviše, sve vrste dizajna,

187
00:07:55,559 --> 00:07:56,935
vizuelnog dizajna,

188
00:07:56,935 --> 00:07:58,766
bile su nebitne bez njega,

189
00:07:58,766 --> 00:08:02,627
jer bez svetla ne možete
videti bilo koje od njih.

190
00:08:02,627 --> 00:08:05,079
Takođe sam shvatio
da nisam prva osoba

191
00:08:05,079 --> 00:08:08,338
koja misli da je to mesto
istinski posebno.

192
00:08:08,338 --> 00:08:12,715
Preživljavalo je gravitaciju, varvare,
pljačkaše, graditelje

193
00:08:12,715 --> 00:08:14,614
i pustoš vremena

194
00:08:14,614 --> 00:08:15,994
i verujem da je najduže

195
00:08:15,994 --> 00:08:18,951
okupirana zgrada u jednom
vremenskom nizu u istoriji.

196
00:08:18,951 --> 00:08:21,167
Velikim delom zbog te posete,

197
00:08:21,167 --> 00:08:22,704
počeo sam da shvatam da,

198
00:08:22,704 --> 00:08:25,343
uprkos onome što mi je rečeno u školi,

199
00:08:25,343 --> 00:08:27,372
svetovi umetnosti i dizajna

200
00:08:27,372 --> 00:08:29,388
zapravo nisu neusaglašeni

201
00:08:29,388 --> 00:08:31,064
sa naukom i inženjerstvom.

202
00:08:31,064 --> 00:08:33,157
Shvatio sam da kada ih kombinujete

203
00:08:33,157 --> 00:08:35,920
možete stvoriti stvari
koje su fantastične

204
00:08:35,920 --> 00:08:38,766
i koje ne mogu biti urađene
u bilo kojoj od tih oblasti pojedinačno.

205
00:08:38,766 --> 00:08:41,199
Ali u školi, uz nekoliko izuzetaka,

206
00:08:41,199 --> 00:08:43,579
oni su bili tretirani
kao razdvojeni svetovi,

207
00:08:43,579 --> 00:08:45,262
i dalje su.

208
00:08:45,262 --> 00:08:47,958
Nastavnici su mi rekli
da moram da se uozbiljim

209
00:08:47,958 --> 00:08:50,131
i fokusiram na jednu ili drugu oblast.

210
00:08:50,131 --> 00:08:53,226
Ipak, podsticanje da se specijalizujem

211
00:08:53,226 --> 00:08:56,536
je samo uzrokovalo
da istinski cenim svestranost

212
00:08:56,536 --> 00:09:00,686
ljudi poput Mikelanđela,
Leonarda da Vinčija,

213
00:09:00,686 --> 00:09:02,111
Bendžanima Frenklina,

214
00:09:02,111 --> 00:09:04,821
ljudi koji su radili potpuno suprotno.

215
00:09:04,821 --> 00:09:07,010
Ovo me je podstaklo da obuhvatim

216
00:09:07,010 --> 00:09:09,980
oba sveta i da želim
da budem deo njih.

217
00:09:09,980 --> 00:09:15,808
Kako su se onda ovi projekti presudne
kreativne vizije i tehničke kompleksnosti

218
00:09:15,808 --> 00:09:18,302
poput Panteona zapravo dogodili?

219
00:09:18,302 --> 00:09:22,230
Nekome od njih, možda Hadrijanu,

220
00:09:22,230 --> 00:09:25,421
trebala je briljantna kreativna vizija.

221
00:09:25,421 --> 00:09:28,214
Trebale su im i narativne
i liderske sposobnosti

222
00:09:28,214 --> 00:09:30,992
neophodne da ih finansiraju i izvedu,

223
00:09:30,992 --> 00:09:33,854
i savršenstvo nauke i tehnologije

224
00:09:33,854 --> 00:09:35,937
sa mogućnostima i znanjem

225
00:09:35,937 --> 00:09:39,983
da pomere postojeće inovacije napred.

226
00:09:39,983 --> 00:09:43,903
Verujem da je potrebno
da izvedete makar pet čuda

227
00:09:43,903 --> 00:09:48,033
kako bi stvorili ove retke
revolucionarne momente.

228
00:09:48,033 --> 00:09:50,726
Problem je, bez obzira
koliko ste talentovani,

229
00:09:50,726 --> 00:09:52,458
bogati ili pametni,

230
00:09:52,458 --> 00:09:55,484
dobijate samo jedno
do jednog ipo čuda.

231
00:09:55,484 --> 00:09:57,266
To je to. To je norma.

232
00:09:57,266 --> 00:09:59,879
Potom vam ponestane vremena,
novca, entuzijazma,

233
00:09:59,879 --> 00:10:01,258
bilo čega.

234
00:10:01,258 --> 00:10:03,535
Zapamtite, većina ljudi
čak ne može da zamisli

235
00:10:03,535 --> 00:10:05,442
jedno od ovih tehničkih čuda,

236
00:10:05,442 --> 00:10:08,551
a treba vam najmanje pet da biste
napravili Panteon.

237
00:10:08,551 --> 00:10:11,052
Iz mog iskustva, ovi retki vizionari

238
00:10:11,052 --> 00:10:13,209
koji mogu da misle širom sveta umetnosti,

239
00:10:13,209 --> 00:10:14,716
dizajna i inženjerstva

240
00:10:14,716 --> 00:10:16,918
imaju mogućnost da primete

241
00:10:16,918 --> 00:10:19,635
kada su drugi stvorili dovoljno čuda

242
00:10:19,635 --> 00:10:22,191
kako bi približili cilj.

243
00:10:22,191 --> 00:10:24,828
Vođeni čistoćom svoje vizije,

244
00:10:24,828 --> 00:10:27,138
oni skupljaju hrabrost i odlučnost

245
00:10:27,138 --> 00:10:29,235
da prirede ostala čuda

246
00:10:29,235 --> 00:10:32,785
i često uzimaju ono što
drugi ljudi smatraju

247
00:10:32,785 --> 00:10:34,831
nepremostivim preprekama

248
00:10:34,831 --> 00:10:36,616
i preokreću ih u alat.

249
00:10:36,616 --> 00:10:39,543
Uzmite okulus Panteona.

250
00:10:39,543 --> 00:10:41,441
Insistirajući na to bude u dizajnu,

251
00:10:41,441 --> 00:10:44,314
niste mogli da koristite
mnogo strukturalne tehnologije

252
00:10:44,314 --> 00:10:47,288
koja je razvijena za rimske lukove.

253
00:10:47,288 --> 00:10:50,186
Ipak, umesto prihvatanja toga

254
00:10:50,186 --> 00:10:52,774
i razmatranja raspodele
težine i opterećenja,

255
00:10:52,774 --> 00:10:55,256
došli su do dizajna
koji jedino funkcioniše

256
00:10:55,256 --> 00:10:57,160
ako postoji velika rupa u krovu.

257
00:10:57,160 --> 00:11:00,167
Ovim dobijate estetski ugođaj

258
00:11:00,167 --> 00:11:04,548
i prednosti svetla, hlađenja

259
00:11:04,548 --> 00:11:07,848
i tu važnu direktnu vezu sa nebesima.

260
00:11:07,848 --> 00:11:09,892
Nije loše.

261
00:11:09,892 --> 00:11:11,953
Ovi ljudi nisu samo verovali

262
00:11:11,953 --> 00:11:14,009
da nemoguće može biti napravljeno

263
00:11:14,009 --> 00:11:16,835
već da mora biti napravljeno.

264
00:11:16,835 --> 00:11:18,936
Dosta sa starom istorijom.

265
00:11:18,936 --> 00:11:22,069
Koji su to skoriji primeri inovacija

266
00:11:22,069 --> 00:11:23,948
koje kombinuju kreativni dizajn

267
00:11:23,948 --> 00:11:27,191
i tehnološke napretke
na tako dubok način

268
00:11:27,191 --> 00:11:28,520
da će biti upamćeni

269
00:11:28,520 --> 00:11:30,353
hiljadama godina od danas?

270
00:11:30,353 --> 00:11:33,449
Sletanje čoveka na mesec
je bilo dobro

271
00:11:33,449 --> 00:11:36,466
i bezbedno vraćanje na Zemlju
takođe nije loše.

272
00:11:36,466 --> 00:11:38,958
Zamislite taj veliki korak:

273
00:11:38,958 --> 00:11:41,406
teško je da zamislite
upečatljiviji momenat

274
00:11:41,406 --> 00:11:42,718
u ljudskoj istoriji

275
00:11:42,718 --> 00:11:44,891
otkako smo prvi put
napustili ovaj svet

276
00:11:44,891 --> 00:11:46,782
i kročili na drugi.

277
00:11:46,782 --> 00:11:49,003
Šta je došlo nakon meseca?

278
00:11:49,003 --> 00:11:51,811
U iskušenju sam da kažem
da je internet

279
00:11:51,811 --> 00:11:53,472
Panteon našeg doba

280
00:11:53,472 --> 00:11:55,941
ali zapravo mislim
da je to prilično pogrešno,

281
00:11:55,941 --> 00:11:58,796
ili je makar samo deo priče.

282
00:11:58,796 --> 00:12:01,312
Internet nije Panteon.

283
00:12:01,312 --> 00:12:03,903
Više je poput izuma betona:

284
00:12:03,903 --> 00:12:06,478
važan, veoma neophodan

285
00:12:06,478 --> 00:12:07,918
da bi se izgradio Panteon,

286
00:12:07,918 --> 00:12:09,274
i snažan,

287
00:12:09,274 --> 00:12:12,465
ali potpuno nedovoljan sam za sebe.

288
00:12:12,465 --> 00:12:15,397
Ipak, kako je i tehnologija betona

289
00:12:15,397 --> 00:12:18,984
bila kritična za realizaciju Panteona,

290
00:12:18,984 --> 00:12:22,199
novi dizajneri će tako korisititi
tehnologije interneta

291
00:12:22,199 --> 00:12:25,397
da bi stvorili nove koncepte
koji će biti postojani.

292
00:12:25,397 --> 00:12:27,455
Smartfon je savršen primer.

293
00:12:27,455 --> 00:12:29,200
Uskoro će većina ljudi na svetu

294
00:12:29,200 --> 00:12:30,534
imati jedan

295
00:12:30,534 --> 00:12:32,935
i ideja povezivanja svakoga

296
00:12:32,935 --> 00:12:36,185
međusobno, kao i sa znanjem, će trajati.

297
00:12:36,185 --> 00:12:37,493
Šta je sledeće?

298
00:12:37,493 --> 00:12:40,899
Koji neminovni napredak
će biti ekvivalent Panteonu?

299
00:12:40,899 --> 00:12:42,334
Razmišljajući o tome,

300
00:12:42,334 --> 00:12:44,881
odbio sam mnoge moguće

301
00:12:44,881 --> 00:12:46,777
i dramatične buduće proboje

302
00:12:46,777 --> 00:12:48,794
kao što je izlečenje raka.

303
00:12:48,794 --> 00:12:52,132
Zašto? Jer su Panteoni utemeljeni

304
00:12:52,132 --> 00:12:55,067
u dizajnirane fizičke objekte,

305
00:12:55,067 --> 00:12:57,389
one koji inspirišu jednostavnim pogledom

306
00:12:57,389 --> 00:12:58,809
i iskušavanjem toga

307
00:12:58,809 --> 00:13:01,691
i koji će nastaviti
da to rade u beskonačnost.

308
00:13:01,691 --> 00:13:06,264
To je različita vrsta jezika,
poput umetnosti.

309
00:13:06,264 --> 00:13:09,036
Drugi doprinosi koji produžuju život

310
00:13:09,036 --> 00:13:11,729
i olakšavaju patnju su kritični

311
00:13:11,729 --> 00:13:13,416
i fantastični

312
00:13:13,416 --> 00:13:15,209
ali su deo neprekidnog medijuma

313
00:13:15,209 --> 00:13:17,721
svog znanja i tehnologije,

314
00:13:17,721 --> 00:13:20,245
poput interneta.

315
00:13:20,245 --> 00:13:22,589
Šta je sledeće?

316
00:13:22,589 --> 00:13:24,308
Možda suprotno od intuicije,

317
00:13:24,308 --> 00:13:26,620
pretpostavljam da je to vizionarska ideja

318
00:13:26,620 --> 00:13:28,474
iz kasnih '30-ih

319
00:13:28,474 --> 00:13:31,634
koja je oživljena svakom decenijom:

320
00:13:31,634 --> 00:13:33,648
autonomno vozilo.

321
00:13:33,648 --> 00:13:35,386
Sad mislite, ma daj.

322
00:13:35,386 --> 00:13:38,904
Kako savremena verzija tempomata

323
00:13:38,904 --> 00:13:40,604
može da bude značajna?

324
00:13:40,604 --> 00:13:42,728
Većina sveta

325
00:13:42,728 --> 00:13:46,211
je bila stvarana
oko puteva i prevoza.

326
00:13:46,211 --> 00:13:48,086
Oni su bili jednako bitni za uspeh

327
00:13:48,086 --> 00:13:49,584
Rimskog carstva

328
00:13:49,584 --> 00:13:51,569
kao sistem autoputeva unutar države

329
00:13:51,569 --> 00:13:53,363
za prosperitet i razvoj

330
00:13:53,363 --> 00:13:55,573
SAD-a.

331
00:13:55,573 --> 00:13:58,607
Danas, ovim putevima
koji povezuju naš svet

332
00:13:58,607 --> 00:14:00,705
dominiraju automobili i kamioni

333
00:14:00,705 --> 00:14:02,573
koji se nisu mnogo promenili

334
00:14:02,573 --> 00:14:05,144
već 100 godina.

335
00:14:05,144 --> 00:14:08,403
Iako danas nije toliko očigledno,

336
00:14:08,403 --> 00:14:12,988
autonomna vozila će biti
ključna tehnologija

337
00:14:12,988 --> 00:14:16,086
koja će nam omogućiti
da redizajniramo naše gradove

338
00:14:16,086 --> 00:14:18,305
i još više, civilizaciju.

339
00:14:18,305 --> 00:14:19,907
Evo i zašto.

340
00:14:19,907 --> 00:14:21,660
Kada postanu sveprisutna,

341
00:14:21,660 --> 00:14:24,197
svake godine, ova vozila će spasiti

342
00:14:24,197 --> 00:14:27,305
desetine hiljada života samo u SAD,

343
00:14:27,305 --> 00:14:30,432
i milion globalno.

344
00:14:30,432 --> 00:14:33,331
Korišćenje automobilske energije
i zagađenje vazduha

345
00:14:33,331 --> 00:14:35,704
će biti drastično smanjeno.

346
00:14:35,704 --> 00:14:37,569
Nestaće većina gužvi u saobraćaju

347
00:14:37,569 --> 00:14:40,919
u našim gradovima i van njih.

348
00:14:40,919 --> 00:14:43,606
Omogućiće nove ubedljive koncepte

349
00:14:43,606 --> 00:14:46,075
za to kako projektujemo gradove, radimo

350
00:14:46,075 --> 00:14:48,012
i kako živimo.

351
00:14:48,012 --> 00:14:50,558
Stizaćemo tamo kuda idemo brže

352
00:14:50,558 --> 00:14:53,556
i društvo će vratiti ogromne količine

353
00:14:53,556 --> 00:14:55,127
izgubljene produktivnosti

354
00:14:55,127 --> 00:14:58,488
potrošene sedenjem u saobraćaju,
zapravo zagađujući okolinu.

355
00:14:58,488 --> 00:15:01,761
Ali zašto sad?
Zašto smatramo da je ovo spremno?

356
00:15:01,761 --> 00:15:03,955
Zato što su tokom
poslednjih 30 godina

357
00:15:03,955 --> 00:15:06,003
ljudi izvan automobilske industrije

358
00:15:06,003 --> 00:15:08,111
potrošili milijarde

359
00:15:08,111 --> 00:15:09,846
stvarajući neophodna čuda,

360
00:15:09,846 --> 00:15:12,718
ali za potpuno drugačije namene.

361
00:15:12,718 --> 00:15:15,346
Bili su potrebni ljudi
iz DARPA-e, univerziteta

362
00:15:15,346 --> 00:15:18,510
i kompanija potpuno izvan
automobilske industrije

363
00:15:18,510 --> 00:15:20,811
kako bi otkrili da ako ste pametni
u vezi sa tim,

364
00:15:20,811 --> 00:15:23,341
autonomija bi mogla biti gotova sad.

365
00:15:23,341 --> 00:15:26,724
Kojih je 5 neophodnih čuda
za autonomna vozila?

366
00:15:26,724 --> 00:15:28,367
Prvo, treba da znate

367
00:15:28,367 --> 00:15:31,101
gde ste i tačno koje je vreme.

368
00:15:31,101 --> 00:15:33,509
Ovo je elegantno rešeno
GPS sistemom,

369
00:15:33,509 --> 00:15:35,201
sistemom globalnog pozicioniranja,

370
00:15:35,201 --> 00:15:37,487
kojeg je lansirala vlada SAD.

371
00:15:37,487 --> 00:15:40,010
Treba da znate gde su svi putevi,

372
00:15:40,010 --> 00:15:42,913
koja su pravila i kuda idete.

373
00:15:42,913 --> 00:15:45,496
Različite potrebe
ličnih navigacionih sistema,

374
00:15:45,496 --> 00:15:47,251
navigacioni sistemi u kolima

375
00:15:47,251 --> 00:15:50,284
i internet mape su tu da reše ovo.

376
00:15:50,284 --> 00:15:52,911
Morate da imate
skoro stalnu komunikaciju

377
00:15:52,911 --> 00:15:54,804
sa mrežama računara
visokih performansi

378
00:15:54,804 --> 00:15:56,474
i sa drugima u okolini

379
00:15:56,474 --> 00:15:59,789
kako biste shvatili njihove namere.

380
00:15:59,789 --> 00:16:02,897
Bežične tehnologije su se razvile
za mobline uređaje

381
00:16:02,897 --> 00:16:04,690
ali su sa minimalnim modifikacijama

382
00:16:04,690 --> 00:16:07,649
potpuno prilagođene da ovo reše.

383
00:16:07,649 --> 00:16:10,139
Verovatno ćete želeti
neke ograđene puteve

384
00:16:10,139 --> 00:16:11,329
za početak,

385
00:16:11,329 --> 00:16:13,807
one za koje se društvo
i njegovi advokati

386
00:16:13,807 --> 00:16:15,679
slažu da su sigurni za ovu upotrebu.

387
00:16:15,679 --> 00:16:17,528
Ovo će početi sa HOV putevima

388
00:16:17,528 --> 00:16:19,661
i nastaviti odatle.

389
00:16:19,661 --> 00:16:22,212
Na kraju, treba da prepoznate

390
00:16:22,212 --> 00:16:24,315
ljude, znake i objekte.

391
00:16:24,315 --> 00:16:27,369
Mašinska vizija, posebni senzori
i računarstvo visokih performansi

392
00:16:27,369 --> 00:16:28,941

mogu da učine mnogo toga,

393
00:16:28,941 --> 00:16:31,499
ali izgleda da mnogo
nije dovoljno dobro

394
00:16:31,499 --> 00:16:33,440
kada je vaša porodica u automobilu.

395
00:16:33,440 --> 00:16:36,961
Povremeno, ljudi će morati
da se bave razmišljanjem.

396
00:16:36,961 --> 00:16:40,573
Za ovo ćete možda zapravo
morati da probudite

397
00:16:40,573 --> 00:16:42,669
vašeg putnika i pitate ga
šta je zaboga

398
00:16:42,669 --> 00:16:45,471
ta velika džomba na sredini puta.

399
00:16:45,487 --> 00:16:47,831
Nije tako loše,
i daće nam osećaj smisla

400
00:16:47,831 --> 00:16:49,684
u ovom novom svetu.

401
00:16:49,684 --> 00:16:52,424
Pored toga, kada prvi vozači objasne

402
00:16:52,424 --> 00:16:53,750
svojim zbunjenim kolima

403
00:16:53,750 --> 00:16:56,416
da je ogromno pile
na viljušci na putu

404
00:16:56,416 --> 00:16:57,959
zapravo restoran

405
00:16:57,959 --> 00:17:00,263
i da je u redu nastaviti vožnju,

406
00:17:00,263 --> 00:17:03,683
svako drugo vozilo
na površini Zemlje

407
00:17:03,683 --> 00:17:06,605
će to znati od tog trenutka.

408
00:17:06,605 --> 00:17:08,868
Pet čuda, uglavnom ostvarenih

409
00:17:08,868 --> 00:17:10,746
a vama sad treba samo jasna vizija

410
00:17:10,746 --> 00:17:13,583
boljeg sveta punog autonomnih vozila

411
00:17:13,583 --> 00:17:17,196
sa zavodljivo lepim i novim
funkcionalnim dizajnima

412
00:17:17,196 --> 00:17:19,650
plus mnogo novca i teškog rada

413
00:17:19,650 --> 00:17:21,246
da se to ostvari.

414
00:17:21,246 --> 00:17:24,268
Početak je sada udaljen
samo nekoliko godina

415
00:17:24,268 --> 00:17:26,136
i predviđam da će autnomna vozila

416
00:17:26,136 --> 00:17:28,207
zauvek promeniti naš svet

417
00:17:28,207 --> 00:17:32,391
tokom budućih nekoliko decenija.

418
00:17:32,391 --> 00:17:35,043
Da zaključim,
došao sam do uverenja

419
00:17:35,043 --> 00:17:37,281
da su sastojci sledećih Panteona

420
00:17:37,281 --> 00:17:38,668
svuda oko nas,

421
00:17:38,668 --> 00:17:40,855
a samo čekaju vizionare

422
00:17:40,855 --> 00:17:42,589
sa širokim znanjem,

423
00:17:42,589 --> 00:17:44,199
multidisciplinarnim veštinama

424
00:17:44,199 --> 00:17:46,067
i velikom strašću

425
00:17:46,067 --> 00:17:51,153
da ih iskoriste
kako bi ostvarili svoje snove.

426
00:17:51,153 --> 00:17:53,649
Ali ovi ljudi ne nastaju

427
00:17:53,649 --> 00:17:54,988
samo tako.

428
00:17:54,988 --> 00:17:56,827
Treba da se neguju i podstiču

429
00:17:56,827 --> 00:17:58,606
od malih nogu.

430
00:17:58,606 --> 00:18:00,466
Treba da ih volimo i pomažemo im

431
00:18:00,466 --> 00:18:02,185
da otkriju svoje strasti.

432
00:18:02,185 --> 00:18:04,399
Treba da ih ohrabrimo
da rade naporno

433
00:18:04,399 --> 00:18:06,836
i pomognemo im da shvate da poraz

434
00:18:06,836 --> 00:18:09,707
predstavlja neophodni sastojak za uspeh,

435
00:18:09,707 --> 00:18:11,888
kao i istrajnost.

436
00:18:11,888 --> 00:18:14,986
Treba da im pomognemo
da nađu svoje uzore,

437
00:18:14,986 --> 00:18:17,658
i damo im pouzdanje
da veruju u sebe

438
00:18:17,658 --> 00:18:20,435
i da veruju da je sve moguće,

439
00:18:20,435 --> 00:18:24,154
i kao što je moj deda uradio kada me je
odveo u kupovinu rezervnih delova,

440
00:18:24,154 --> 00:18:25,727
i kao što su moji roditelji uradili

441
00:18:25,727 --> 00:18:27,749
kada su me odveli u naučne muzeje,

442
00:18:27,749 --> 00:18:31,030
treba da ih ohrabrimo da nađu svoj put,

443
00:18:31,030 --> 00:18:33,687
čak iako je veoma različit od našeg.

444
00:18:33,687 --> 00:18:35,095
Ali evo i upozorenja -

445
00:18:35,095 --> 00:18:37,529
takođe treba da ih ponekad odvlačimo

446
00:18:37,529 --> 00:18:38,998
od njihovih modernih čuda,

447
00:18:38,998 --> 00:18:40,969
kompjutera, telefona, tableta,

448
00:18:40,969 --> 00:18:42,563
konzola i TV-a,

449
00:18:42,563 --> 00:18:44,807
da ih izvedemo na svetlost

450
00:18:44,807 --> 00:18:46,936
da mogu da iskuse i prirodna

451
00:18:46,936 --> 00:18:49,833
i dizajnerska čuda našeg sveta,

452
00:18:49,833 --> 00:18:52,075
naše planete i civilizacije.

453
00:18:52,075 --> 00:18:55,002
Ako to ne učinimo, oni neće shvatiti

454
00:18:55,002 --> 00:18:56,884
šta su te dragocene stvari

455
00:18:56,884 --> 00:18:59,479
za koje će jednog dana biti odgovorni,

456
00:18:59,479 --> 00:19:01,761
da ih čuvaju i unapređuju.

457
00:19:01,761 --> 00:19:03,404
Treba da shvate

458
00:19:03,404 --> 00:19:06,433
nešto što se čini
da se ne poštuje dovoljno

459
00:19:06,433 --> 00:19:08,896
u našem tehnološki zavisnom svetu -

460
00:19:08,896 --> 00:19:10,579
da umetnost i dizajn

461
00:19:10,579 --> 00:19:12,492
nisu luksuz,

462
00:19:12,492 --> 00:19:14,318
niti nekako nekompatibilne

463
00:19:14,318 --> 00:19:16,187
sa naukom i inženjerstvom.

464
00:19:16,187 --> 00:19:21,762
One su ono suštinsko
što nas čini posebnim.

465
00:19:21,762 --> 00:19:24,277
Jednog dana,
ako budete imali priliku

466
00:19:24,277 --> 00:19:26,104
možda možete
da odvedete svoju decu

467
00:19:26,104 --> 00:19:27,585
do pravog Panteona,

468
00:19:27,585 --> 00:19:30,245
kao što ćemo mi svoju ćerku Kiru,

469
00:19:30,245 --> 00:19:32,323
da iskusi iz prve ruke

470
00:19:32,323 --> 00:19:36,580
snagu tog zadivljujućeg dizajna,

471
00:19:36,580 --> 00:19:40,324
koji je jednog sasvim običnog dana u Rimu

472
00:19:40,324 --> 00:19:43,351
posegao 2 000 godina u budućnost

473
00:19:43,351 --> 00:19:46,009
kako bi odredio kurs mog života.

474
00:19:46,009 --> 00:19:48,140
Hvala vam.

475
00:19:48,140 --> 00:19:52,448
(Aplauz)