1
00:00:01,062 --> 00:00:03,327
Dzień dobry.

2
00:00:03,327 --> 00:00:05,114
Kiedy byłem małym chłopcem,

3
00:00:05,114 --> 00:00:08,191
pewne doświadczenie
całkowicie zmieniło moje życie

4
00:00:08,191 --> 00:00:11,099
i to dlatego jestem dziś tutaj.

5
00:00:11,099 --> 00:00:13,040
Tamta chwila

6
00:00:13,040 --> 00:00:15,302
głęboko wpłynęła na sposób, w jaki myślę

7
00:00:15,302 --> 00:00:18,523
o sztuce, projektowaniu i inżynierii.

8
00:00:18,523 --> 00:00:21,280
Miałem szczęście dorastać

9
00:00:21,280 --> 00:00:24,993
w rodzinie kochających 
i utalentowanych artystów

10
00:00:24,993 --> 00:00:27,557
w jednym z najwspanialszych miast świata.

11
00:00:27,557 --> 00:00:31,434
Mój ojciec, John Ferren,
który zmarł kiedy miałem 15 lat,

12
00:00:31,434 --> 00:00:34,964
był artystą z zawodu i powołania,

13
00:00:34,964 --> 00:00:37,224
tak jak i moja mama, Rae.

14
00:00:37,224 --> 00:00:41,010
Był jednym z przedstawicieli nowojorskiej
szkoły ekspresjonistów abstrakcyjnych,

15
00:00:41,010 --> 00:00:43,302
którzy razem z jemu współczesnymi,

16
00:00:43,302 --> 00:00:46,200
wynaleźli amerykańską sztukę nowoczesną

17
00:00:46,200 --> 00:00:49,385
i przyczynili się do skierowania 
amerykańskiego ducha czasu

18
00:00:49,385 --> 00:00:52,668
w kierunku modernizmu w XX wieku.

19
00:00:53,928 --> 00:00:56,849
Czyż nie jest to niezwykłe,
że po tysiącach lat

20
00:00:56,849 --> 00:01:00,490
tworzenia głównie sztuki reprezentacyjnej,

21
00:01:00,490 --> 00:01:02,523
sztuka nowoczesna, porównywalnie,

22
00:01:02,523 --> 00:01:04,863
istnieje od około piętnastu minut,

23
00:01:04,863 --> 00:01:06,761
a jednak obecnie dominuje.

24
00:01:06,761 --> 00:01:08,705
Tak jak z wieloma istotnymi innowacjami,

25
00:01:08,705 --> 00:01:12,325
te radykalne pomysły 
nie wymagały nowej technologii,

26
00:01:12,325 --> 00:01:15,218
jedynie świeżego myślenia 
i chęci do eksperymentowania,

27
00:01:15,218 --> 00:01:20,826
a także odporności w obliczu 
powszechnej krytyki i odrzucenia.

28
00:01:20,840 --> 00:01:23,357
W naszym domu sztuka była wszędzie.

29
00:01:23,357 --> 00:01:24,928
Była jak tlen:

30
00:01:24,928 --> 00:01:28,090
otaczała nas będąc niezbędną do życia.

31
00:01:28,090 --> 00:01:29,949
Kiedy oglądałem, gdy malował,

32
00:01:29,949 --> 00:01:32,256
tata powiedział mi, że sztuka

33
00:01:32,256 --> 00:01:34,465
nie polega na tworzeniu ozdób,

34
00:01:34,465 --> 00:01:37,579
ale jest inną metodą przekazywania myśli,

35
00:01:37,579 --> 00:01:42,096
która w rzeczywistości może 
połączyć światy wiedzy i intuicji.

36
00:01:42,464 --> 00:01:44,744
Patrząc na to 
artystycznie bogate środowisko

37
00:01:44,744 --> 00:01:48,399
można myśleć, że byłem zmuszony
przystąpić do rodzinnego interesu,

38
00:01:48,408 --> 00:01:50,554
ale nie.

39
00:01:51,024 --> 00:01:54,401
Podążyłem ścieżką większości dzieci 
genetycznie zaprogramowanych

40
00:01:54,401 --> 00:01:56,360
do wściekania swoich rodziców.

41
00:01:56,360 --> 00:01:58,983
Nie interesowało mnie bycie artystą,

42
00:01:58,983 --> 00:02:00,543
a już na pewno nie malarzem.

43
00:02:00,543 --> 00:02:03,732
Tym, co kochałem,
były elektronika i maszyny:

44
00:02:03,732 --> 00:02:05,752
rozbieranie ich na części,
budowanie nowych

45
00:02:05,752 --> 00:02:07,349
i sprawianie, by działały.

46
00:02:07,349 --> 00:02:11,239
Na szczęście w mojej rodzinie 
byli również inżynierowie,

47
00:02:11,239 --> 00:02:15,084
którzy wraz z rodzicami byli moimi 
pierwszymi wzorami do naśladowania.

48
00:02:15,084 --> 00:02:19,152
Tym, co mieli ze sobą wspólnego
była ich pracowitość.

49
00:02:19,152 --> 00:02:21,523
Mój dziadek był właścicielem fabryki

50
00:02:21,523 --> 00:02:24,814
produkującej blaszane 
szafki kuchenne na Brooklynie.

51
00:02:24,814 --> 00:02:27,646
W weekendy chodziliśmy razem 
na Cortland Street,

52
00:02:27,646 --> 00:02:30,321
gdzie w Nowym Jorku 
sprzedawano elektronikę.

53
00:02:30,321 --> 00:02:34,354
Tam odkrywaliśmy olbrzymie stosy
zgromadzonych części

54
00:02:34,354 --> 00:02:36,647
i za parę dolców 
przynosiliśmy do domu skarby,

55
00:02:36,647 --> 00:02:42,159
takie jak celowniki bombowe,
czy części z pierwszych komputerów IBM.

56
00:02:42,609 --> 00:02:45,656
Uważałem te przedmioty 
za użyteczne i fascynujące.

57
00:02:45,656 --> 00:02:48,287
Uczyłem się o inżynierii 
i działaniu tych rzeczy

58
00:02:48,287 --> 00:02:51,537
nie w szkole, ale przez 
rozbieranie na części i badanie

59
00:02:51,537 --> 00:02:54,013
tych fantastycznie 
skomplikowanych urządzeń.

60
00:02:54,013 --> 00:02:56,597
Robiłem to godzinami, każdego dnia,

61
00:02:56,597 --> 00:02:59,175
skutecznie unikając porażenia prądem.

62
00:02:59,895 --> 00:03:01,467
Życie było świetne.

63
00:03:01,467 --> 00:03:03,708
Niestety, każdego lata

64
00:03:03,708 --> 00:03:05,821
maszyny musiałem zostawić za sobą,

65
00:03:05,821 --> 00:03:08,025
gdy razem z rodzicami 
podróżowałem za ocean,

66
00:03:08,025 --> 00:03:11,665
by doświadczać historii i sztuki.

67
00:03:11,665 --> 00:03:14,059
Odwiedzaliśmy wielkie muzea 
i historyczne budynki

68
00:03:14,059 --> 00:03:15,919
w Europie i na Środkowym Wschodzie,

69
00:03:15,919 --> 00:03:20,009
ale żeby ośmielić moje rosnące 
zainteresowanie nauką i technologią,

70
00:03:20,009 --> 00:03:22,278
rodzice zostawiali mnie w miejscach

71
00:03:22,278 --> 00:03:24,718
takich jak Muzeum Nauki w Londynie,

72
00:03:24,718 --> 00:03:28,436
gdzie mogłem godzinami samotnie wędrować

73
00:03:28,436 --> 00:03:32,412
ucząc się historii nauki i technologii.

74
00:03:32,412 --> 00:03:35,676
Później, kiedy miałem około dziewięć lat,

75
00:03:35,676 --> 00:03:37,544
pojechaliśmy do Rzymu.

76
00:03:37,544 --> 00:03:39,905
Pewnego szczególnie gorącego letniego dnia

77
00:03:39,905 --> 00:03:41,987
odwiedziliśmy cylindryczny budynek,

78
00:03:41,987 --> 00:03:44,869
który z zewnątrz nie wyglądał 
szczególnie interesująco.

79
00:03:44,869 --> 00:03:47,353
Ojciec powiedział, 
że nazywa się Panteonem,

80
00:03:47,353 --> 00:03:49,821
świątynią wszystkich bogów.

81
00:03:49,821 --> 00:03:52,095
Nie wyglądał nadzwyczajnie z zewnątrz,

82
00:03:52,095 --> 00:03:54,534
ale gdy weszliśmy do środka,

83
00:03:54,534 --> 00:03:57,847
od razu rzuciły mi się w oczy trzy rzeczy.

84
00:03:57,847 --> 00:04:01,077
Po pierwsze, było przyjemnie chłodno,

85
00:04:01,077 --> 00:04:03,155
choć na zewnątrz było niebywale gorąco.

86
00:04:03,155 --> 00:04:05,869
Było bardzo ciemno, 
a jedynym źródłem światła

87
00:04:05,869 --> 00:04:08,342
była duża, otwarta dziura w suficie.

88
00:04:08,342 --> 00:04:10,075
Tata wyjaśnił, że nie jest to

89
00:04:10,075 --> 00:04:12,389
duża, otwarta dziura, 
lecz nazywa się oculus,

90
00:04:12,389 --> 00:04:14,765
oko na niebiosa.

91
00:04:14,765 --> 00:04:16,910
Było w tym miejscu coś,

92
00:04:16,910 --> 00:04:19,913
nie byłem pewien co, ale coś wyjątkowego.

93
00:04:19,913 --> 00:04:21,911
Gdy weszliśmy na środek pomieszczenia,

94
00:04:21,911 --> 00:04:24,732
spojrzałem na niebo przez oculus.

95
00:04:24,732 --> 00:04:27,029
To był pierwszy kościół, w jakim byłem,

96
00:04:27,029 --> 00:04:29,232
który zapewniał nieograniczoną widoczność

97
00:04:29,232 --> 00:04:31,700
między Bogiem a człowiekiem.

98
00:04:32,390 --> 00:04:35,820
Ale zastanawiałem się, 
co się działo w czasie deszczu?

99
00:04:35,820 --> 00:04:37,677
Ojciec mógł nazywać to oculusem,

100
00:04:37,677 --> 00:04:40,764
ale mimo wszystko była to
duża dziura w suficie.

101
00:04:40,764 --> 00:04:42,823
Patrząc w dół 
zobaczyłem rury odpływowe

102
00:04:42,823 --> 00:04:45,178
wycięte w kamiennej podłodze.

103
00:04:45,178 --> 00:04:47,637
Gdy przyzwyczaiłem się do ciemności,

104
00:04:47,637 --> 00:04:51,631
byłem w stanie obejrzeć
szczegóły podłogi i ścian dookoła.

105
00:04:51,631 --> 00:04:54,208
Nic wielkiego, te same posągowe rzeczy,

106
00:04:54,208 --> 00:04:56,124
które można zobaczyć w całym Rzymie.

107
00:04:56,124 --> 00:04:59,986
Wyglądało to tak, jakby na Via Appia
pojawił się sprzedawca marmurów

108
00:04:59,992 --> 00:05:02,440
z katalogiem próbek, 
pokazał go Hadrianowi,

109
00:05:02,440 --> 00:05:05,080
a on powiedziałby: "Bierzemy wszystko".

110
00:05:05,080 --> 00:05:06,786
(Śmiech)

111
00:05:06,786 --> 00:05:10,004
Jednak sufit był niesamowity.

112
00:05:10,004 --> 00:05:12,840
Wyglądał jak kopuła geodezyjna 
Buckminstera Fullera.

113
00:05:12,840 --> 00:05:14,149
Widziałem takie wcześniej,

114
00:05:14,149 --> 00:05:16,393
bo Bucky był kumplem mojego taty.

115
00:05:16,393 --> 00:05:18,944
Była nowoczesna, 
zaawansowana technologicznie,

116
00:05:18,944 --> 00:05:22,321
imponująca, szeroka na 43 metry,

117
00:05:22,321 --> 00:05:25,564
co, nieprzypadkowo, 
było dokładnie jej wysokością.

118
00:05:25,564 --> 00:05:27,136
Zakochałem się w tym miejscu.

119
00:05:27,136 --> 00:05:30,245
Było piękne i niepodobne 
do czegokolwiek, co wcześniej widziałem,

120
00:05:30,245 --> 00:05:33,815
więc spytałem tatę: "Kiedy to zbudowano?"

121
00:05:33,815 --> 00:05:36,947
Odpowiedział: "Około 2000 lat temu".

122
00:05:36,947 --> 00:05:39,451
Ja na to: "Nie, mam na myśli sufit".

123
00:05:39,451 --> 00:05:41,410
Założyłem, że jest to nowoczesny sufit,

124
00:05:41,410 --> 00:05:43,328
który zamontowano później, bo oryginalny

125
00:05:43,328 --> 00:05:46,874
został zniszczony w jakiejś dawnej wojnie.

126
00:05:46,874 --> 00:05:50,336
On powiedział: "To jest oryginalny sufit".

127
00:05:50,336 --> 00:05:52,814
Ta chwila zmieniła moje życie,

128
00:05:52,814 --> 00:05:55,463
pamiętam ją, jakby to było wczoraj.

129
00:05:55,463 --> 00:05:58,058
Po raz pierwszy zrozumiałem, 
że ludzie byli mądrzy

130
00:05:58,058 --> 00:06:00,198
2000 lat temu. (Śmiech)

131
00:06:00,198 --> 00:06:02,312
To nigdy wcześniej 
nie przyszło mi na myśl.

132
00:06:02,312 --> 00:06:06,183
To znaczy, dla mnie, piramidy w Gizie,

133
00:06:06,183 --> 00:06:08,111
które odwiedziliśmy rok wcześniej,

134
00:06:08,111 --> 00:06:11,031
oczywiście, robiły wrażenie, 
ładna konstrukcja,

135
00:06:11,031 --> 00:06:13,486
ale dajcie mi nieograniczony budżet,

136
00:06:13,486 --> 00:06:17,483
20 do 40 000 pracowników i od 10 do 20 lat

137
00:06:17,483 --> 00:06:21,099
na wycięcie i przytarganie 
kamiennych bloków przez kraj,

138
00:06:21,099 --> 00:06:23,863
to też zbuduję wam piramidy.

139
00:06:23,863 --> 00:06:26,666
Jednak żadna ilość brutalnej siły

140
00:06:26,666 --> 00:06:29,708
nie stworzy kopuły Panteonu,

141
00:06:29,708 --> 00:06:32,727
ani 2000 lat temu, ani dziś.

142
00:06:32,727 --> 00:06:35,467
Akurat jest to wciąż największa

143
00:06:35,467 --> 00:06:39,281
niewzmocniona betonowa kopuła,
jaką kiedykolwiek zbudowano.

144
00:06:39,281 --> 00:06:42,276
Zbudowanie Panteonu wymagało kilku cudów.

145
00:06:42,276 --> 00:06:44,708
Przez cudy rozumiem rzeczy,

146
00:06:44,708 --> 00:06:47,295
które są technicznie ledwie możliwe,

147
00:06:47,295 --> 00:06:50,367
bardzo ryzykowne i mogą nie być

148
00:06:50,367 --> 00:06:52,951
osiągalne w danej chwili,

149
00:06:52,951 --> 00:06:55,553
na pewno nie przez ciebie.

150
00:06:57,203 --> 00:07:00,328
Na przykład, oto kilka cudów Panteonu:

151
00:07:00,328 --> 00:07:03,021
żeby w ogóle umożliwić jego zbudowanie,

152
00:07:03,021 --> 00:07:05,588
trzeba było wynaleźć super-mocny beton,

153
00:07:05,588 --> 00:07:07,537
a żeby kontrolować masę,

154
00:07:07,537 --> 00:07:09,605
zmieniano gęstość całości,

155
00:07:09,605 --> 00:07:12,373
podczas gdy budowano kopułę.

156
00:07:12,373 --> 00:07:14,674
Dla siły i lekkości, struktura kopuły

157
00:07:14,674 --> 00:07:16,708
wykorzystywała pięć pierścieni paneli,

158
00:07:16,708 --> 00:07:18,825
każdy o coraz mniejszych wymiarach,

159
00:07:18,825 --> 00:07:23,082
co nadaje projektowi 
tę wymuszoną perspektywę.

160
00:07:23,082 --> 00:07:24,986
Wewnątrz było cudownie chłodno

161
00:07:24,986 --> 00:07:27,169
z powodu ogromnej masy termicznej,

162
00:07:27,169 --> 00:07:30,654
naturalnej konwekcji powietrza 
unoszącego się przez oculus

163
00:07:30,655 --> 00:07:34,810
i efektu Venturiego, gdzie wiatr 
przepływa u szczytu budynku.

164
00:07:35,433 --> 00:07:39,393
Po raz pierwszy odkryłem,
że światło samo w sobie

165
00:07:39,393 --> 00:07:41,360
może mieć materię.

166
00:07:41,360 --> 00:07:44,037
Snop światła wpadający przez oculus

167
00:07:44,037 --> 00:07:46,527
był jednocześnie piękny i namacalny,

168
00:07:46,527 --> 00:07:48,814
również po raz pierwszy 
zdałem sobie sprawę,

169
00:07:48,814 --> 00:07:51,005
że światło może podlegać projektowaniu.

170
00:07:51,005 --> 00:07:56,879
Co więcej, wszystkie formy 
projektowania wizualnego

171
00:07:56,879 --> 00:07:58,766
są bez niego zbędne,

172
00:07:58,766 --> 00:08:02,617
bo bez światła nie można ich zobaczyć.

173
00:08:02,617 --> 00:08:05,109
Uświadomiłem sobie też, 
że nie byłem pierwszą osobą,

174
00:08:05,109 --> 00:08:08,338
która uznała to miejsce za niezwykłe.

175
00:08:08,338 --> 00:08:12,715
Przetrwało grawitację, barbarzyńców, 
grabieżców, deweloperów

176
00:08:12,715 --> 00:08:15,954
i spustoszenia czasu 
stając się, jak sądzę,

177
00:08:15,954 --> 00:08:18,951
najdłużej ciągle używanym
budynkiem w historii.

178
00:08:18,951 --> 00:08:22,707
Głównie dzięki tej wycieczce zrozumiałem,

179
00:08:22,707 --> 00:08:25,800
że w przeciwieństwie do tego, 
czego uczono mnie w szkole,

180
00:08:25,800 --> 00:08:29,392
światy sztuki i projektowania
nie są niekompatybilne

181
00:08:29,392 --> 00:08:31,064
z nauką i inżynierią.

182
00:08:31,064 --> 00:08:33,157
Zrozumiałem, że łącząc je,

183
00:08:33,157 --> 00:08:35,920
można tworzyć niesamowite rzeczy,

184
00:08:35,920 --> 00:08:38,766
nie mogąc ich osiągnąć 
w obrębie poszczególnych dziedzin.

185
00:08:38,766 --> 00:08:41,199
Jednak w szkole, z kilkoma wyjątkami,

186
00:08:41,199 --> 00:08:45,239
były, i cały czas są, 
traktowane jako osobne światy.

187
00:08:45,262 --> 00:08:47,958
Moi nauczyciele mówili,
że mam to potraktować poważnie

188
00:08:47,958 --> 00:08:50,131
i skupić się na jednej z dziedzin.

189
00:08:50,131 --> 00:08:53,226
Jednak zmuszając mnie do specjalizacji

190
00:08:53,226 --> 00:08:56,536
spowodowali, że doceniłem
ludzi wszechstronnych

191
00:08:56,536 --> 00:09:00,686
jak Michał Anioł, Leonardo da Vinci,

192
00:09:00,686 --> 00:09:02,111
Benjamin Franklin,

193
00:09:02,111 --> 00:09:04,821
ludzi, którzy robili dokładnie na odwrót.

194
00:09:04,821 --> 00:09:07,010
Spowodowało to, że zapragnąłem

195
00:09:07,010 --> 00:09:09,570
odnaleźć się w obu światach.

196
00:09:09,980 --> 00:09:12,494
W jaki sposób takie projekty

197
00:09:12,494 --> 00:09:15,818
o bezprecedensowo kreatywnej 
wizji i technicznej złożoności

198
00:09:15,818 --> 00:09:18,302
jak Panteon właściwie powstały?

199
00:09:18,302 --> 00:09:22,230
Ktoś, możliwe że Hadrian,

200
00:09:22,230 --> 00:09:25,421
potrzebował znakomicie kreatywnej wizji.

201
00:09:25,421 --> 00:09:28,244
Potrzebował też daru opowiadania
i zdolności przywódczych

202
00:09:28,244 --> 00:09:30,992
niezbędnych 
do jej sfinansowania i wykonania,

203
00:09:30,992 --> 00:09:33,854
a także biegłości w nauce i technologii

204
00:09:33,854 --> 00:09:35,937
wraz z umiejętnościami i wiedzą

205
00:09:35,937 --> 00:09:39,983
potrzebną do pchnięcia
istniejących innowacji naprzód.

206
00:09:39,983 --> 00:09:43,903
Wierzę, że aby zostać 
jednym z tych niezwykłych wizjonerów

207
00:09:43,903 --> 00:09:47,623
trzeba osiągnąć co najmniej pięć cudów.

208
00:09:48,033 --> 00:09:50,726
Problemem jest, że niezależnie 
od stopnia utalentowania,

209
00:09:50,726 --> 00:09:52,458
bogactwa, czy wiedzy,

210
00:09:52,458 --> 00:09:55,484
dociera się tylko to półtorej cudu.

211
00:09:55,484 --> 00:09:57,266
To wszystko. To jest limit.

212
00:09:57,266 --> 00:09:59,879
Potem kończy się czas, pieniądze, zapał,

213
00:09:59,879 --> 00:10:01,258
cokolwiek.

214
00:10:01,258 --> 00:10:03,445
Większość ludzi nie potrafi wymienić

215
00:10:03,445 --> 00:10:05,442
choćby jednego z tych technicznych cudów,

216
00:10:05,442 --> 00:10:08,551
a potrzebne jest co najmniej pięć, 
żeby zbudować Panteon.

217
00:10:08,551 --> 00:10:11,052
Z mojego doświadczenia, 
ci niezwykli wizjonerzy,

218
00:10:11,052 --> 00:10:14,739
którzy przenikają myślą światy 
sztuki, projektowania i inżynierii,

219
00:10:14,739 --> 00:10:16,918
mają umiejętność zauważenia,

220
00:10:16,918 --> 00:10:19,635
że inni osiągnęli 
wystarczającą liczbę cudów,

221
00:10:19,635 --> 00:10:22,191
by przesunąć cel w obręb swojego zasięgu.

222
00:10:22,191 --> 00:10:24,828
Kierowani wyraźną wizją,

223
00:10:24,828 --> 00:10:29,238
przywołują odwagę i determinację,
by dokonać pozostałych cudów,

224
00:10:29,238 --> 00:10:32,835
oraz często wykorzystując 
elementy, które inni uważają

225
00:10:32,835 --> 00:10:35,141
za nieprzezwyciężone przeszkody,

226
00:10:35,141 --> 00:10:36,616
zmieniając je w zalety.

227
00:10:36,616 --> 00:10:39,543
Spójrzmy na oculus Panteonu:

228
00:10:39,543 --> 00:10:41,441
naleganie, by był częścią projektu

229
00:10:41,441 --> 00:10:44,564
oznaczało, że nie można było 
użyć technologii strukturalnej,

230
00:10:44,564 --> 00:10:47,288
której używano do budowy rzymskich łuków.

231
00:10:47,288 --> 00:10:50,186
Z drugiej strony,
poprzez przyjęcie tej koncepcji

232
00:10:50,186 --> 00:10:52,774
i ponowne przeanalizowanie 
rozłożenia masy i napięcia,

233
00:10:52,774 --> 00:10:55,556
stworzono konstrukcję,
która może istnieć tylko wtedy,

234
00:10:55,556 --> 00:10:57,530
gdy w suficie znajduje się duża dziura.

235
00:10:57,530 --> 00:11:00,167
W efekcie otrzymujemy estetyczne

236
00:11:00,167 --> 00:11:04,548
i funkcjonalne korzyści 
związane ze światłem, chłodzeniem,

237
00:11:04,548 --> 00:11:07,848
oraz bezpośredni kontakt z niebiosami.

238
00:11:07,848 --> 00:11:09,262
Nieźle.

239
00:11:09,832 --> 00:11:14,013
Ci ludzie nie tylko wierzyli,
że można dokonać niemożliwego,

240
00:11:14,013 --> 00:11:16,285
ale że trzeba tego dokonać.

241
00:11:16,835 --> 00:11:18,936
Koniec z historią starożytną.

242
00:11:18,936 --> 00:11:22,069
Jakie są nowsze przykłady innowacji,

243
00:11:22,069 --> 00:11:23,948
które łączą kreatywną konstrukcję

244
00:11:23,948 --> 00:11:27,510
i postęp technologiczny
w tak niesamowity sposób,

245
00:11:27,510 --> 00:11:30,353
że będą pamiętane 
przez kolejne tysiąclecia?

246
00:11:30,353 --> 00:11:33,449
Cóż, wysłanie człowieka
na Księżyc było dobre,

247
00:11:33,449 --> 00:11:36,776
a sprowadzenie go
bezpiecznie na Ziemię też było niezłe.

248
00:11:37,226 --> 00:11:38,958
Myśląc o pojedynczym wielkim skoku

249
00:11:38,958 --> 00:11:41,438
ciężko wyobrazić sobie
bardziej podniosłą chwilę

250
00:11:41,438 --> 00:11:45,011
w historii ludzkości, niż ta gdy 
po raz pierwszy opuściliśmy nasz świat,

251
00:11:45,011 --> 00:11:46,782
by postawić stopę na terenie innego.

252
00:11:46,782 --> 00:11:49,003
Co było po Księżycu?

253
00:11:49,003 --> 00:11:53,461
Kuszące jest stwierdzenie,
że dzisiejszym Panteonem jest Internet,

254
00:11:53,472 --> 00:11:55,941
choć wydaje mi się, że nie jest to prawdą,

255
00:11:55,941 --> 00:11:58,796
albo że jest tak tylko częściowo.

256
00:11:58,796 --> 00:12:01,312
Internet to nie Panteon,

257
00:12:01,312 --> 00:12:03,903
przypomina raczej wynalezienie betonu:

258
00:12:03,903 --> 00:12:06,478
kluczowe, absolutnie niezbędne

259
00:12:06,478 --> 00:12:09,308
do budowy Panteonu i jego przetrwania,

260
00:12:09,308 --> 00:12:12,465
ale zupełnie niewystarczające 
samo w sobie.

261
00:12:12,465 --> 00:12:15,397
Jednak tak jak technologia 
stojąca za betonem

262
00:12:15,397 --> 00:12:18,984
była kluczowa w budowie Panteonu,

263
00:12:18,984 --> 00:12:22,199
współcześni konstruktorzy
używają Internetu,

264
00:12:22,199 --> 00:12:25,397
by tworzyć nowe, trwałe koncepcje.

265
00:12:25,397 --> 00:12:27,455
Smartfon jest znakomitym przykładem.

266
00:12:27,455 --> 00:12:30,530
Wkrótce większość ludzi na planecie
będzie w jego posiadaniu,

267
00:12:30,534 --> 00:12:32,935
a pomysł podłączenia każdego

268
00:12:32,935 --> 00:12:36,185
do zasobów wiedzy i innych ludzi przetrwa.

269
00:12:36,185 --> 00:12:37,493
Co dalej?

270
00:12:37,493 --> 00:12:40,899
Jakie przyszłe osiągnięcie będzie 
odpowiednikiem Panteonu?

271
00:12:40,899 --> 00:12:42,334
Myśląc o tym

272
00:12:42,334 --> 00:12:44,881
odrzuciłem wiele możliwych

273
00:12:44,881 --> 00:12:46,917
i przekonujących nadchodzących przełomów,

274
00:12:46,917 --> 00:12:48,794
takich jak znalezienie leku na raka.

275
00:12:48,794 --> 00:12:52,132
Dlaczego? Bo panteony są zakorzenione

276
00:12:52,132 --> 00:12:55,067
w zaprojektowanych materialnych obiektach,

277
00:12:55,067 --> 00:12:58,799
inspirujących gdy się je podziwia
i jest w ich obecności

278
00:12:58,809 --> 00:13:01,691
i będą działać w ten sposób 
w nieskończoność.

279
00:13:01,691 --> 00:13:05,774
To zupełnie inny 
rodzaj języka, jak sztuka.

280
00:13:06,264 --> 00:13:09,036
Cały ten wkład na rzecz przedłużania życia

281
00:13:09,036 --> 00:13:11,729
i uśmierzania bólu 
jest oczywiście konieczny

282
00:13:11,729 --> 00:13:13,416
i wspaniały,

283
00:13:13,416 --> 00:13:15,209
ale jest częścią ciągłości

284
00:13:15,209 --> 00:13:17,721
naszej ogólnej wiedzy i technologii,

285
00:13:17,721 --> 00:13:19,815
tak jak Internet.

286
00:13:20,245 --> 00:13:22,589
Więc co dalej?

287
00:13:22,589 --> 00:13:24,308
Być może wbrew intuicji,

288
00:13:24,308 --> 00:13:26,620
zgaduję, że będzie to 
wizjonerska koncepcja

289
00:13:26,620 --> 00:13:28,474
z późnych lat 30,

290
00:13:28,474 --> 00:13:31,634
która była przywoływana
każdej kolejnej dekady:

291
00:13:31,634 --> 00:13:33,648
autonomiczne pojazdy.

292
00:13:33,648 --> 00:13:35,386
Można się zastanawiać

293
00:13:35,386 --> 00:13:38,904
w jaki sposób wymyślna wersja tempomatu

294
00:13:38,904 --> 00:13:40,924
może być czymś poważnym?

295
00:13:41,904 --> 00:13:46,504
Większość naszego świata została 
wyznaczona wokół dróg i transportu.

296
00:13:46,504 --> 00:13:49,606
Było to tak konieczne dla sukcesu 
Imperium Rzymskiego,

297
00:13:49,606 --> 00:13:51,569
jak międzystanowy system autostrad

298
00:13:51,569 --> 00:13:55,583
był ważny dla powodzenia 
i rozwoju Stanów Zjednoczonych.

299
00:13:55,583 --> 00:13:58,607
Dziś, te drogi łączące 
zakątki naszego świata

300
00:13:58,607 --> 00:14:00,705
zdominowane są 
przez samochody i ciężarówki,

301
00:14:00,705 --> 00:14:04,423
co jest praktycznie 
niezmienne od stu lat.

302
00:14:05,144 --> 00:14:08,403
Mimo, że nie jest to dziś oczywiste,

303
00:14:08,403 --> 00:14:12,988
autonomiczne pojazdy 
będą kluczową technologią,

304
00:14:12,988 --> 00:14:16,086
która pomoże nam 
przeprojektować nasze miasta

305
00:14:16,086 --> 00:14:18,305
i w następstwie cywilizację.

306
00:14:18,305 --> 00:14:19,907
Oto dlaczego:

307
00:14:19,907 --> 00:14:21,660
Gdy staną się wszechobecne,

308
00:14:21,660 --> 00:14:24,197
każdego roku będą ratować

309
00:14:24,197 --> 00:14:27,305
dziesiątki tysięcy ludzkich istnień 
w Stanach Zjednoczonych,

310
00:14:27,305 --> 00:14:30,432
a milion na całym świecie.

311
00:14:30,432 --> 00:14:33,331
Zużycie energii 
i zanieczyszczenie powietrza

312
00:14:33,331 --> 00:14:35,704
znacząco spadnie.

313
00:14:35,704 --> 00:14:37,109
Większość przeciążenia dróg

314
00:14:37,109 --> 00:14:40,919
wewnątrz miast i poza nimi zniknie.

315
00:14:40,919 --> 00:14:43,606
To wymusi nowe koncepcje

316
00:14:43,606 --> 00:14:46,075
projektowania miast, pracy

317
00:14:46,075 --> 00:14:48,012
i sposobu, w jaki żyjemy.

318
00:14:48,012 --> 00:14:50,558
Wszędzie dotrzemy szybciej,

319
00:14:50,558 --> 00:14:53,556
a społeczeństwo odzyska ogromne ilości

320
00:14:53,556 --> 00:14:57,967
straconej wydajności
obecnie marnowanej w korkach.

321
00:14:58,488 --> 00:15:01,761
Ale dlaczego myślimy, 
że właśnie teraz można to osiągnąć?

322
00:15:01,761 --> 00:15:03,955
Ponieważ przez ostatnie 30 lat,

323
00:15:03,955 --> 00:15:08,123
osoby spoza branży motoryzacyjnej
wydali niezliczone miliardy

324
00:15:08,123 --> 00:15:09,846
dokonując potrzebnych cudów,

325
00:15:09,846 --> 00:15:12,718
choć w zupełnie innych celach.

326
00:15:12,718 --> 00:15:15,346
Instytucje takie jak DARPA, uniwersytety

327
00:15:15,346 --> 00:15:18,510
i spółki zupełnie 
niezwiązane z motoryzacją

328
00:15:18,510 --> 00:15:20,811
zauważyły, że gdybyśmy byli 
dostatecznie mądrzy,

329
00:15:20,811 --> 00:15:23,341
autonomia mogłaby zostać 
wprowadzona już teraz.

330
00:15:23,341 --> 00:15:26,724
Jakie jest pięć cudów
potrzebnych autonomicznym pojazdom?

331
00:15:26,724 --> 00:15:28,367
Pierwszy: trzeba wiedzieć

332
00:15:28,367 --> 00:15:31,101
gdzie się znajduje i znać dokładny czas.

333
00:15:31,101 --> 00:15:33,509
Zostało to łatwo rozwiązane 
przez system GPS,

334
00:15:33,511 --> 00:15:37,487
Global Positioning System,
wprowadzony przez rząd USA.

335
00:15:37,487 --> 00:15:40,010
Trzeba wiedzieć gdzie znajdują się drogi,

336
00:15:40,010 --> 00:15:42,913
jakie są zasady i dokąd chce się jechać.

337
00:15:42,913 --> 00:15:45,666
Rozwiązania wprowadzone
w osobistych systemach nawigacji,

338
00:15:45,666 --> 00:15:47,251
systemach samochodowych

339
00:15:47,251 --> 00:15:50,284
i mapach internetowych 
rozwiązują tę kwestię.

340
00:15:50,284 --> 00:15:52,911
Trzeba mieć ciągłą łączność

341
00:15:52,911 --> 00:15:54,804
z szybkimi sieciami obliczeniowymi

342
00:15:54,804 --> 00:15:56,474
i innymi w okolicy,

343
00:15:56,474 --> 00:15:59,299
by zinterpretować ich intencje.

344
00:15:59,789 --> 00:16:02,897
Bezprzewodowe technologie rozwinięte
dla urządzeń przenośnych,

345
00:16:02,897 --> 00:16:04,690
z niewielkimi modyfikacjami,

346
00:16:04,690 --> 00:16:07,649
w zupełności wystarczą, 
by sobie z tym poradzić.

347
00:16:07,649 --> 00:16:11,269
Potrzebne będą 
wyznaczone drogi na sam początek,

348
00:16:11,269 --> 00:16:15,549
które społeczeństwo i prawnicy
uznają za bezpieczne.

349
00:16:15,549 --> 00:16:19,658
Zacznie się od pasów dla pojazdów 
z wieloma pasażerami i ruszy dalej.

350
00:16:19,661 --> 00:16:22,212
Następnie konieczne jest rozpoznawanie

351
00:16:22,212 --> 00:16:24,315
ludzi, znaków i obiektów.

352
00:16:24,315 --> 00:16:27,369
Systemy wizyjne, specjalne czujniki 
i duża moc obliczeniowa

353
00:16:27,369 --> 00:16:28,941
może się uporać z większością,

354
00:16:28,941 --> 00:16:31,499
jednak większość nie wystarcza,

355
00:16:31,499 --> 00:16:33,440
gdy w samochodzie znajduje się rodzina.

356
00:16:33,440 --> 00:16:36,961
Czasami trzeba będzie to 
skonfrontować z własnymi wrażeniami.

357
00:16:36,961 --> 00:16:42,673
Trzeba będzie obudzić swojego 
pasażera i spytać skąd do cholery

358
00:16:42,673 --> 00:16:45,501
wzięło się to wybrzuszenie
na środku drogi.

359
00:16:45,501 --> 00:16:49,691
Nie tak źle, da nam to 
poczucie celu w tym nowym świecie.

360
00:16:49,691 --> 00:16:53,744
Ponadto, kiedy pierwsi kierowcy wytłumaczą
swoim zdezorientowanym samochodom,

361
00:16:53,750 --> 00:16:56,416
że wielki kurczak na widelcu na drodze

362
00:16:56,416 --> 00:16:57,959
to tak naprawdę restauracja

363
00:16:57,959 --> 00:17:00,263
i bez problemu można jechać dalej,

364
00:17:00,263 --> 00:17:03,683
każdy inny samochód na Ziemi

365
00:17:03,683 --> 00:17:06,605
będzie od tego momentu to wiedział.

366
00:17:06,605 --> 00:17:08,868
Pięć cudów, większość spełniona,

367
00:17:08,868 --> 00:17:10,746
teraz potrzeba tylko wyraźnej wizji

368
00:17:10,746 --> 00:17:13,583
lepszego świata z autonomicznymi pojazdami

369
00:17:13,583 --> 00:17:17,196
z uwodzicielsko piękną 
i funkcjonalną konstrukcją,

370
00:17:17,196 --> 00:17:21,260
oraz mnóstwa pieniędzy 
i ciężkiej pracy, żeby to zrealizować.

371
00:17:21,260 --> 00:17:24,268
Początek jest odległy zaledwie o kilka lat

372
00:17:24,268 --> 00:17:28,216
i przewiduję, że autonomiczne pojazdy
na stałe zmienią nasz świat

373
00:17:28,216 --> 00:17:30,981
w ciągu kilku najbliższych dekad.

374
00:17:32,391 --> 00:17:35,043
Podsumowując: wierzę,

375
00:17:35,043 --> 00:17:37,281
że składniki następnego Panteonu

376
00:17:37,281 --> 00:17:38,668
są wszędzie wokół nas,

377
00:17:38,668 --> 00:17:40,855
czekają tylko na wizjonerów

378
00:17:40,855 --> 00:17:44,209
z szeroką wiedzą,
umiejętnościami w wielu dziedzinach

379
00:17:44,209 --> 00:17:46,067
i silną pasją,

380
00:17:46,067 --> 00:17:50,843
która będzie ich pchać
do urzeczywistnienia marzeń.

381
00:17:51,153 --> 00:17:54,979
Ale ci ludzie nie pojawiają się znikąd.

382
00:17:54,988 --> 00:17:58,567
Muszą być kształceni 
i zachęcani od dziecka.

383
00:17:58,567 --> 00:18:02,196
Trzeba ich kochać i pomagać
odkrywać ich pasje.

384
00:18:02,196 --> 00:18:04,399
Trzeba zachęcać ich do ciężkiej pracy

385
00:18:04,399 --> 00:18:06,836
i pomóc zrozumieć, że porażka

386
00:18:06,836 --> 00:18:09,707
jest niezbędnym składnikiem sukcesu,

387
00:18:09,707 --> 00:18:11,888
tak jak wytrwałość.

388
00:18:11,888 --> 00:18:14,986
Trzeba im pomóc 
znaleźć własne autorytety

389
00:18:14,986 --> 00:18:17,658
i dać wiarę w siebie,

390
00:18:17,658 --> 00:18:20,435
oraz w to, że wszystko jest możliwe.

391
00:18:20,435 --> 00:18:23,944
Tak jak robił mój dziadek, 
gdy kupowaliśmy części,

392
00:18:23,944 --> 00:18:25,727
i tak jak moi rodzice,

393
00:18:25,727 --> 00:18:27,749
którzy zabierali mnie do muzeów nauki,

394
00:18:27,749 --> 00:18:31,030
musimy zachęcać ich, 
by znajdowali własną drogę,

395
00:18:31,030 --> 00:18:33,687
nawet jeśli będzie odmienna od naszej.

396
00:18:33,687 --> 00:18:35,095
Mała uwaga:

397
00:18:35,095 --> 00:18:38,999
musimy ich też czasem odciągać
od nowoczesnych cudów:

398
00:18:38,999 --> 00:18:42,543
komputerów, telefonów,
tabletów, konsol i telewizorów,

399
00:18:42,543 --> 00:18:44,807
wyciągać na słońce,

400
00:18:44,807 --> 00:18:46,936
żeby mogli doświadczać naturalnych

401
00:18:46,936 --> 00:18:49,833
i konstrukcyjnych cudów naszego świata,

402
00:18:49,833 --> 00:18:52,075
naszej planety i cywilizacji.

403
00:18:52,075 --> 00:18:55,002
Jeśli tego nie zrobimy, nie zrozumieją

404
00:18:55,002 --> 00:18:56,884
czym są te cenne rzeczy,

405
00:18:56,884 --> 00:18:59,479
za które któregoś dnia 
wezmą odpowiedzialność,

406
00:18:59,479 --> 00:19:01,761
które będą chronić i ulepszać.

407
00:19:01,761 --> 00:19:03,404
Muszą zrozumieć też coś,

408
00:19:03,404 --> 00:19:06,433
co nie jest wystarczająco doceniane

409
00:19:06,433 --> 00:19:08,896
w świecie coraz bardziej 
zależnym od technologii:

410
00:19:08,896 --> 00:19:10,579
że sztuka i projektowanie

411
00:19:10,579 --> 00:19:12,492
nie są dobrami luksusowymi,

412
00:19:12,492 --> 00:19:16,178
nie są też niekompatybilne
z nauką i inżynierią.

413
00:19:16,187 --> 00:19:21,062
Są w istocie nieodzowne w tym,
co czyni nas wyjątkowymi.

414
00:19:21,762 --> 00:19:24,277
Któregoś dnia, 
jeśli będzie okazja,

415
00:19:24,277 --> 00:19:27,574
może zabierzecie swoje dzieci do Panteonu,

416
00:19:27,575 --> 00:19:30,245
tak jak my weźmiemy naszą córkę, Kirę,

417
00:19:30,245 --> 00:19:32,323
by doświadczyły na własnej skórze

418
00:19:32,323 --> 00:19:36,580
mocy tej powalającej konstrukcji,

419
00:19:36,580 --> 00:19:40,324
która pewnego dnia w Rzymie

420
00:19:40,324 --> 00:19:43,351
sięgnęła 2000 lat w przyszłość,

421
00:19:43,351 --> 00:19:46,009
by zmienić bieg mojego życia.

422
00:19:46,009 --> 00:19:48,140
Dziękuję.

423
00:19:48,140 --> 00:19:52,448
(Brawa)