WEBVTT 00:00:17.852 --> 00:00:21.094 MS 73 senesi, günlerden 17 Mart. 00:00:21.118 --> 00:00:24.288 Antik Roma'ya Liberalia'yı seyretmeye gidiyoruz, 00:00:24.312 --> 00:00:28.956 yani Romalıların her sene özgürlüklerini kutladıkları festivale. 00:00:30.418 --> 00:00:36.251 Aradığımız kişi ise 17 yaşındaki Lucius Popidius Secundus. 00:00:36.275 --> 00:00:41.111 Fakir bir aileden gelmemekle beraber, Subura olarak bilinen bölgede yaşamakta. 00:00:41.184 --> 00:00:45.004 Bu bölge Roma'nın yoksul semtlerinden biri, ancak şehrin merkezine de yakın. 00:00:45.004 --> 00:00:46.574 (Gong sesi) 00:00:48.084 --> 00:00:50.525 İnsanlar bu apartmanlara tıka basa doldurulmuş, 00:00:50.549 --> 00:00:51.550 (Homurdanmalar) 00:00:51.574 --> 00:00:53.629 ki bu da yüksek risk taşıyor. 00:00:54.851 --> 00:01:00.225 Çok sık yangın çıkıyor ve sabahları kül, duman kokuları oldukça sıradanlaşmış. 00:01:01.635 --> 00:01:04.772 Erkenden uyanan Lucius'un gün boyu 00:01:04.772 --> 00:01:07.772 yerine getirmesi gereken ailevi sorumlulukları var. 00:01:07.772 --> 00:01:08.785 (Neşeli sesler) 00:01:08.809 --> 00:01:11.367 15 yaşındaki erkek kardeşi reşit olmak üzere. 00:01:12.302 --> 00:01:16.812 Antik Roma'da çocukların yarısının yetişkin olamadan öldüğünü düşünürsek, 00:01:16.836 --> 00:01:20.106 bu yeterince önemli bir hadise. 00:01:20.702 --> 00:01:23.970 Lucius, yeni togasını giymiş ağabeyini seyrediyor. 00:01:23.994 --> 00:01:27.459 Ağabeyi evin koruyucu tanrıların olduğu kutsal köşesinde, 00:01:27.483 --> 00:01:31.440 koruyucu muskası "bulla"sını 00:01:31.464 --> 00:01:33.790 bu kutsal tapınağa koyup şükür duası ediyor. 00:01:35.737 --> 00:01:38.237 Bulla işe yaramış ve ağabeyini korumuştu. 00:01:39.118 --> 00:01:43.256 Zira birçoklarının aksine, o yetişkin olabilecek kadar yaşamayı başarmıştı. 00:01:44.440 --> 00:01:49.778 Lucius, 17 yaşında neredeyse tüm eğitimini tamamladı. 00:01:49.802 --> 00:01:53.035 Etkili konuşmayı öğrenmiş, topluluklara hitabet becerileri kazanmıştı, 00:01:53.059 --> 00:01:56.159 Latince ve Yunanca okuyup yazabiliyordu. 00:01:57.088 --> 00:01:59.873 Okulda öğrenemeyeceği türden şeyleri de 00:01:59.897 --> 00:02:02.389 babası ona öğretiyordu: 00:02:02.413 --> 00:02:04.142 Nasıl koşulacağını, 00:02:04.166 --> 00:02:06.376 nasıl yüzüleceğini, 00:02:06.376 --> 00:02:08.270 ve nasıl savaşılacağını. 00:02:08.294 --> 00:02:13.394 Lucius, 17 yaşında yüksek rütbeli bir subay olmayı seçerek 00:02:13.418 --> 00:02:15.772 imparatorluk saflarında askerlere önderlik edebilirdi. 00:02:18.068 --> 00:02:22.008 Ancak, bir yandan da Lucius hâlâ bir çocuk. 00:02:22.032 --> 00:02:24.871 Ticaret işlerinin altından kalkabilmesini kimse beklemiyor. 00:02:24.895 --> 00:02:28.386 25 yaşına gelene kadar, onun yerine babası bu işlere bakacak. 00:02:30.335 --> 00:02:35.430 Tabii ki yine babası Lucius'u evlendirmek için ondan 10 yaş küçük kız bulacak. 00:02:36.436 --> 00:02:41.026 Babasının gözleri 7 yaşında kızları olan bir ailenin üzerinde. 00:02:41.685 --> 00:02:43.229 Liberalia'ya geri dönelim. 00:02:43.253 --> 00:02:45.409 Lucius ailesiyle dışarı çıktığında, 00:02:45.433 --> 00:02:49.058 herkes işe koyulduğundan dükkânlar açık. 00:02:50.588 --> 00:02:54.511 Sokaklar incik boncuk satan seyyar satıcılarla dolu 00:02:54.535 --> 00:02:56.902 ve insanlar oradan oraya koşturuyorlar. 00:02:57.801 --> 00:03:02.254 Büyük yük arabalarının dokuzuncu saate kadar şehre girmesi yasak, 00:03:02.278 --> 00:03:04.235 ama yine de sokaklar çok kalabalık. 00:03:06.183 --> 00:03:10.328 Babalar ve amcalar çocukları Augustus Forumu'na 00:03:10.352 --> 00:03:13.157 Roma'nın ünlü savaşçılarının heykellerini görmeye götürüyorlar. 00:03:14.140 --> 00:03:18.243 Mesela Romalıların ataları Truvalılara İtalya'ya dek önderlik eden Aeneas, 00:03:19.069 --> 00:03:20.932 Roma'nın kurucusu Romulus 00:03:21.948 --> 00:03:25.677 ve 100 yılı aşkın cumhuriyet tarihindeki tüm büyük komutanlar. 00:03:27.569 --> 00:03:30.861 Bizler de içtenlikle babaların ve aile büyüklerinin 00:03:30.885 --> 00:03:33.444 artık yetişkin olmuş çocuklarıyla 00:03:33.468 --> 00:03:36.714 Roma'nın zafer dolu geçmişini yâd etmelerini 00:03:36.714 --> 00:03:40.578 ve geçmişin önemli isimlerinin nasıl iyi yaşanabileceğine dair derslerini, 00:03:41.356 --> 00:03:43.808 nasıl gençlik çılgınlıklarından sıyrılabilineceğine dair 00:03:43.808 --> 00:03:47.100 güzel davranışları ve deyişlerini tekrar dile getirmelerini hayal edebiliriz. 00:03:47.674 --> 00:03:51.835 Bu mekânda onların yaşadıkları anla yakından ilgili bir tarih duygusu var. 00:03:53.354 --> 00:03:57.806 Romalıların kurduğu imparatorluğun ne zaman ne de mekân anlamında sonu var. 00:03:57.830 --> 00:03:58.831 (Güm) 00:03:58.855 --> 00:04:01.518 Roma'nın kaderinde savaşlar sayesinde hiç yıkılmamak vardı. 00:04:02.769 --> 00:04:06.879 Savaşlar hayatın bir gerçeğiydi, MS 73 yılında bile. 00:04:06.903 --> 00:04:10.994 İngiltere'nin kuzeyinden İskoçya'ya, 00:04:11.018 --> 00:04:13.678 Tuna Nehri'nin kuzeyinden Romanya'ya, 00:04:13.702 --> 00:04:18.583 doğuda Suriye ve Irak arasındaki sınırlara kadar seferler düzenlenmiş. 00:04:18.607 --> 00:04:22.249 Şimdi sekizinci saat, banyo zamanı! 00:04:22.273 --> 00:04:26.461 Lucius ve ailesi geniş Via Lata sokağından 00:04:26.485 --> 00:04:30.396 Campus Martius'e ve devasa Agrippa hamamlarına doğru gidiyor. 00:04:31.684 --> 00:04:35.403 Alt sınıftan insanları ve azat edilmiş köleleri dışarıda bırakıp, 00:04:35.427 --> 00:04:37.761 aile üyeleri kendi akran grubundakilerle hamama giriyor. 00:04:38.981 --> 00:04:43.109 Hamamlar karanlık, buharlı ve aydınlık olarak ayrılıyor. 00:04:44.149 --> 00:04:46.212 Romalılar pencere camlarını da muazzam yapmışlardı. 00:04:47.768 --> 00:04:51.311 Herkes soğuk odadan 00:04:51.335 --> 00:04:52.548 ılık odaya 00:04:53.959 --> 00:04:55.656 ve çok sıcak odaya geçiyordu. 00:04:55.656 --> 00:04:57.149 (Erkek sesi) Ah! 00:04:57.173 --> 00:05:00.577 Bir saati geçmişken, banyodan çıkanlar 00:05:00.601 --> 00:05:02.807 masajlanmış, yağlanmış 00:05:02.831 --> 00:05:03.973 (Islık sesi) 00:05:03.997 --> 00:05:06.731 ve strigil (hamam kesesi) ile kalan kirleri 00:05:06.755 --> 00:05:08.321 kazınmış olarak çıkıyordu. 00:05:10.066 --> 00:05:14.126 Evden çıktıktan yedi saat sonra, dokuzuncu saatte, 00:05:14.150 --> 00:05:16.648 erkekler ziyafet çekmeye akşam yemeğine eve geliyor. 00:05:17.829 --> 00:05:20.338 Akşam yemeği, dokuz kişinin alçak bir masa etrafında 00:05:20.338 --> 00:05:24.072 uzandığı samimi bir ortam. 00:05:25.085 --> 00:05:27.428 Yemektekiler daha fazla yemek ve şarap isterlerse, 00:05:27.452 --> 00:05:32.075 köleler yemektekilerin işaretleriyle her isteklerine koşuyorlar. 00:05:33.675 --> 00:05:38.223 Gün biterken, yük arabalarının sesini duyabiliriz. 00:05:38.247 --> 00:05:39.646 Alt sınıftan insanlar ve azat edilmiş köleler ise, 00:05:39.670 --> 00:05:43.796 karınları yiyeceklerle -- daha basit olsa da -- tok, 00:05:43.820 --> 00:05:46.028 artık ılık hamamlara gidiyor 00:05:46.052 --> 00:05:48.240 ve sonrasında apartmanlarına dönüyorlar. 00:05:49.453 --> 00:05:54.345 Lucius'un evine dönecek olursak, geceye kadar içmeye devam ediliyor. 00:05:54.369 --> 00:05:57.346 Lucius ve üvey kardeşi pek iyi görünmüyor. 00:05:57.370 --> 00:06:01.866 Kusmaları gerekirse diye yanı başlarında bir köle bekliyor. 00:06:05.051 --> 00:06:07.910 Biraz öncesinden hareketle, Lucius'un geleceğini biliyoruz. 00:06:07.934 --> 00:06:13.345 20 sene sonra, İmparator Vespasian'ın en küçük oğlu Domitian, imparator olarak, 00:06:13.369 --> 00:06:14.997 bir korku iktidarı sürdürecek. 00:06:15.021 --> 00:06:17.237 Lucius hayatta kalabilecek mi? 00:06:17.261 --> 00:06:19.150 (Davul sesi)