WEBVTT

00:00:17.852 --> 00:00:21.094
MS 73 senesi, günlerden 17 Mart.

00:00:21.118 --> 00:00:24.288
Antik Roma'ya Liberalia'yı 
seyretmeye gidiyoruz,

00:00:24.312 --> 00:00:28.956
yani Romalıların her sene 
özgürlüklerini kutladıkları festivale.

00:00:30.418 --> 00:00:36.251
Aradığımız kişi ise 17 yaşındaki 
Lucius Popidius Secundus.

00:00:36.275 --> 00:00:41.111
Fakir bir aileden gelmemekle beraber,
Subura olarak bilinen bölgede yaşamakta.

00:00:41.184 --> 00:00:45.004
Bu bölge Roma'nın yoksul semtlerinden 
biri, ancak şehrin merkezine de yakın.

00:00:45.004 --> 00:00:46.574
(Gong sesi)

00:00:48.084 --> 00:00:50.525
İnsanlar bu apartmanlara 
tıka basa doldurulmuş,

00:00:50.549 --> 00:00:51.550
(Homurdanmalar)

00:00:51.574 --> 00:00:53.629
ki bu da yüksek risk taşıyor.

00:00:54.851 --> 00:01:00.225
Çok sık yangın çıkıyor ve sabahları kül, 
duman kokuları oldukça sıradanlaşmış.

00:01:01.635 --> 00:01:04.772
Erkenden uyanan Lucius'un gün boyu

00:01:04.772 --> 00:01:07.772
yerine getirmesi gereken 
ailevi sorumlulukları var.

00:01:07.772 --> 00:01:08.785
(Neşeli sesler)

00:01:08.809 --> 00:01:11.367
15 yaşındaki erkek kardeşi 
reşit olmak üzere.

00:01:12.302 --> 00:01:16.812
Antik Roma'da çocukların yarısının 
yetişkin olamadan öldüğünü düşünürsek,

00:01:16.836 --> 00:01:20.106
bu yeterince önemli bir hadise.

00:01:20.702 --> 00:01:23.970
Lucius, yeni togasını giymiş 
ağabeyini seyrediyor.

00:01:23.994 --> 00:01:27.459
Ağabeyi evin koruyucu tanrıların 
olduğu kutsal köşesinde,

00:01:27.483 --> 00:01:31.440
koruyucu muskası "bulla"sını

00:01:31.464 --> 00:01:33.790
bu kutsal tapınağa koyup 
şükür duası ediyor.

00:01:35.737 --> 00:01:38.237
Bulla işe yaramış ve ağabeyini korumuştu.

00:01:39.118 --> 00:01:43.256
Zira birçoklarının aksine, o yetişkin 
olabilecek kadar yaşamayı başarmıştı.

00:01:44.440 --> 00:01:49.778
Lucius, 17 yaşında neredeyse 
tüm eğitimini tamamladı.

00:01:49.802 --> 00:01:53.035
Etkili konuşmayı öğrenmiş, topluluklara 
hitabet becerileri kazanmıştı,

00:01:53.059 --> 00:01:56.159
Latince ve Yunanca okuyup yazabiliyordu.

00:01:57.088 --> 00:01:59.873
Okulda öğrenemeyeceği türden şeyleri de

00:01:59.897 --> 00:02:02.389
babası ona öğretiyordu:

00:02:02.413 --> 00:02:04.142
Nasıl koşulacağını,

00:02:04.166 --> 00:02:06.376
nasıl yüzüleceğini,

00:02:06.376 --> 00:02:08.270
ve nasıl savaşılacağını.

00:02:08.294 --> 00:02:13.394
Lucius, 17 yaşında yüksek rütbeli 
bir subay olmayı seçerek

00:02:13.418 --> 00:02:15.772
imparatorluk saflarında 
askerlere önderlik edebilirdi.

00:02:18.068 --> 00:02:22.008
Ancak, bir yandan da Lucius 
hâlâ bir çocuk.

00:02:22.032 --> 00:02:24.871
Ticaret işlerinin altından 
kalkabilmesini kimse beklemiyor.

00:02:24.895 --> 00:02:28.386
25 yaşına gelene kadar, 
onun yerine babası bu işlere bakacak.

00:02:30.335 --> 00:02:35.430
Tabii ki yine babası Lucius'u evlendirmek 
için ondan 10 yaş küçük kız bulacak.

00:02:36.436 --> 00:02:41.026
Babasının gözleri 7 yaşında kızları 
olan bir ailenin üzerinde.

00:02:41.685 --> 00:02:43.229
Liberalia'ya geri dönelim.

00:02:43.253 --> 00:02:45.409
Lucius ailesiyle dışarı çıktığında,

00:02:45.433 --> 00:02:49.058
herkes işe koyulduğundan dükkânlar açık.

00:02:50.588 --> 00:02:54.511
Sokaklar incik boncuk satan 
seyyar satıcılarla dolu

00:02:54.535 --> 00:02:56.902
ve insanlar oradan oraya koşturuyorlar.

00:02:57.801 --> 00:03:02.254
Büyük yük arabalarının dokuzuncu saate
kadar şehre girmesi yasak,

00:03:02.278 --> 00:03:04.235
ama yine de sokaklar çok kalabalık.

00:03:06.183 --> 00:03:10.328
Babalar ve amcalar çocukları 
Augustus Forumu'na

00:03:10.352 --> 00:03:13.157
Roma'nın ünlü savaşçılarının 
heykellerini görmeye götürüyorlar.

00:03:14.140 --> 00:03:18.243
Mesela Romalıların ataları Truvalılara 
İtalya'ya dek önderlik eden Aeneas,

00:03:19.069 --> 00:03:20.932
Roma'nın kurucusu Romulus

00:03:21.948 --> 00:03:25.677
ve 100 yılı aşkın cumhuriyet tarihindeki 
tüm büyük komutanlar.

00:03:27.569 --> 00:03:30.861
Bizler de içtenlikle babaların 
ve aile büyüklerinin

00:03:30.885 --> 00:03:33.444
artık yetişkin olmuş çocuklarıyla

00:03:33.468 --> 00:03:36.714
Roma'nın zafer dolu 
geçmişini yâd etmelerini

00:03:36.714 --> 00:03:40.578
ve geçmişin önemli isimlerinin nasıl 
iyi yaşanabileceğine dair derslerini,

00:03:41.356 --> 00:03:43.808
nasıl gençlik çılgınlıklarından 
sıyrılabilineceğine dair

00:03:43.808 --> 00:03:47.100
güzel davranışları ve deyişlerini tekrar 
dile getirmelerini hayal edebiliriz.

00:03:47.674 --> 00:03:51.835
Bu mekânda onların yaşadıkları anla 
yakından ilgili bir tarih duygusu var.

00:03:53.354 --> 00:03:57.806
Romalıların kurduğu imparatorluğun 
ne zaman ne de mekân anlamında sonu var.

00:03:57.830 --> 00:03:58.831
(Güm)

00:03:58.855 --> 00:04:01.518
Roma'nın kaderinde savaşlar sayesinde 
hiç yıkılmamak vardı.

00:04:02.769 --> 00:04:06.879
Savaşlar hayatın bir gerçeğiydi, 
MS 73 yılında bile.

00:04:06.903 --> 00:04:10.994
İngiltere'nin kuzeyinden İskoçya'ya,

00:04:11.018 --> 00:04:13.678
Tuna Nehri'nin kuzeyinden Romanya'ya,

00:04:13.702 --> 00:04:18.583
doğuda Suriye ve Irak arasındaki 
sınırlara kadar seferler düzenlenmiş.

00:04:18.607 --> 00:04:22.249
Şimdi sekizinci saat, banyo zamanı!

00:04:22.273 --> 00:04:26.461
Lucius ve ailesi geniş 
Via Lata sokağından

00:04:26.485 --> 00:04:30.396
Campus Martius'e ve devasa 
Agrippa hamamlarına doğru gidiyor.

00:04:31.684 --> 00:04:35.403
Alt sınıftan insanları ve azat edilmiş 
köleleri dışarıda bırakıp,

00:04:35.427 --> 00:04:37.761
aile üyeleri kendi akran grubundakilerle 
hamama giriyor.

00:04:38.981 --> 00:04:43.109
Hamamlar karanlık, buharlı 
ve aydınlık olarak ayrılıyor.

00:04:44.149 --> 00:04:46.212
Romalılar pencere camlarını da 
muazzam yapmışlardı.

00:04:47.768 --> 00:04:51.311
Herkes soğuk odadan

00:04:51.335 --> 00:04:52.548
ılık odaya

00:04:53.959 --> 00:04:55.656
ve çok sıcak odaya geçiyordu.

00:04:55.656 --> 00:04:57.149
(Erkek sesi) Ah!

00:04:57.173 --> 00:05:00.577
Bir saati geçmişken, banyodan çıkanlar

00:05:00.601 --> 00:05:02.807
masajlanmış, yağlanmış

00:05:02.831 --> 00:05:03.973
(Islık sesi)

00:05:03.997 --> 00:05:06.731
ve strigil (hamam kesesi) 
ile kalan kirleri

00:05:06.755 --> 00:05:08.321
kazınmış olarak çıkıyordu.

00:05:10.066 --> 00:05:14.126
Evden çıktıktan yedi saat sonra, 
dokuzuncu saatte,

00:05:14.150 --> 00:05:16.648
erkekler ziyafet çekmeye 
akşam yemeğine eve geliyor.

00:05:17.829 --> 00:05:20.338
Akşam yemeği, dokuz kişinin 
alçak bir masa etrafında

00:05:20.338 --> 00:05:24.072
uzandığı samimi bir ortam.

00:05:25.085 --> 00:05:27.428
Yemektekiler daha fazla 
yemek ve şarap isterlerse,

00:05:27.452 --> 00:05:32.075
köleler yemektekilerin işaretleriyle 
her isteklerine koşuyorlar.

00:05:33.675 --> 00:05:38.223
Gün biterken, yük arabalarının 
sesini duyabiliriz.

00:05:38.247 --> 00:05:39.646
Alt sınıftan insanlar 
ve azat edilmiş köleler ise,

00:05:39.670 --> 00:05:43.796
karınları yiyeceklerle 
-- daha basit olsa da -- tok,

00:05:43.820 --> 00:05:46.028
artık ılık hamamlara gidiyor

00:05:46.052 --> 00:05:48.240
ve sonrasında apartmanlarına dönüyorlar.

00:05:49.453 --> 00:05:54.345
Lucius'un evine dönecek olursak, 
geceye kadar içmeye devam ediliyor.

00:05:54.369 --> 00:05:57.346
Lucius ve üvey kardeşi pek iyi görünmüyor.

00:05:57.370 --> 00:06:01.866
Kusmaları gerekirse diye 
yanı başlarında bir köle bekliyor.

00:06:05.051 --> 00:06:07.910
Biraz öncesinden hareketle, 
Lucius'un geleceğini biliyoruz.

00:06:07.934 --> 00:06:13.345
20 sene sonra, İmparator Vespasian'ın 
en küçük oğlu Domitian, imparator olarak,

00:06:13.369 --> 00:06:14.997
bir korku iktidarı sürdürecek.

00:06:15.021 --> 00:06:17.237
Lucius hayatta kalabilecek mi?

00:06:17.261 --> 00:06:19.150
(Davul sesi)