1
00:00:17,852 --> 00:00:21,094
MS 73 senesi, günlerden 17 Mart.

2
00:00:21,118 --> 00:00:24,288
Antik Roma'ya Liberalia'yı 
seyretmeye gidiyoruz,

3
00:00:24,312 --> 00:00:28,956
yani Romalıların her sene 
özgürlüklerini kutladıkları festivale.

4
00:00:30,418 --> 00:00:36,251
Aradığımız kişi ise 17 yaşındaki 
Lucius Popidius Secundus.

5
00:00:36,275 --> 00:00:41,111
Fakir bir aileden gelmemekle beraber,
Subura olarak bilinen bölgede yaşamakta.

6
00:00:41,184 --> 00:00:45,004
Bu bölge Roma'nın yoksul semtlerinden 
biri, ancak şehrin merkezine de yakın.

7
00:00:45,004 --> 00:00:46,574
(Gong sesi)

8
00:00:48,084 --> 00:00:50,525
İnsanlar bu apartmanlara 
tıka basa doldurulmuş,

9
00:00:50,549 --> 00:00:51,550
(Homurdanmalar)

10
00:00:51,574 --> 00:00:53,629
ki bu da yüksek risk taşıyor.

11
00:00:54,851 --> 00:01:00,225
Çok sık yangın çıkıyor ve sabahları kül, 
duman kokuları oldukça sıradanlaşmış.

12
00:01:01,635 --> 00:01:04,772
Erkenden uyanan Lucius'un gün boyu

13
00:01:04,772 --> 00:01:07,772
yerine getirmesi gereken 
ailevi sorumlulukları var.

14
00:01:07,772 --> 00:01:08,785
(Neşeli sesler)

15
00:01:08,809 --> 00:01:11,367
15 yaşındaki erkek kardeşi 
reşit olmak üzere.

16
00:01:12,302 --> 00:01:16,812
Antik Roma'da çocukların yarısının 
yetişkin olamadan öldüğünü düşünürsek,

17
00:01:16,836 --> 00:01:20,106
bu yeterince önemli bir hadise.

18
00:01:20,702 --> 00:01:23,970
Lucius, yeni togasını giymiş 
ağabeyini seyrediyor.

19
00:01:23,994 --> 00:01:27,459
Ağabeyi evin koruyucu tanrıların 
olduğu kutsal köşesinde,

20
00:01:27,483 --> 00:01:31,440
koruyucu muskası "bulla"sını

21
00:01:31,464 --> 00:01:33,790
bu kutsal tapınağa koyup 
şükür duası ediyor.

22
00:01:35,737 --> 00:01:38,237
Bulla işe yaramış ve ağabeyini korumuştu.

23
00:01:39,118 --> 00:01:43,256
Zira birçoklarının aksine, o yetişkin 
olabilecek kadar yaşamayı başarmıştı.

24
00:01:44,440 --> 00:01:49,778
Lucius, 17 yaşında neredeyse 
tüm eğitimini tamamladı.

25
00:01:49,802 --> 00:01:53,035
Etkili konuşmayı öğrenmiş, topluluklara 
hitabet becerileri kazanmıştı,

26
00:01:53,059 --> 00:01:56,159
Latince ve Yunanca okuyup yazabiliyordu.

27
00:01:57,088 --> 00:01:59,873
Okulda öğrenemeyeceği türden şeyleri de

28
00:01:59,897 --> 00:02:02,389
babası ona öğretiyordu:

29
00:02:02,413 --> 00:02:04,142
Nasıl koşulacağını,

30
00:02:04,166 --> 00:02:06,376
nasıl yüzüleceğini,

31
00:02:06,376 --> 00:02:08,270
ve nasıl savaşılacağını.

32
00:02:08,294 --> 00:02:13,394
Lucius, 17 yaşında yüksek rütbeli 
bir subay olmayı seçerek

33
00:02:13,418 --> 00:02:15,772
imparatorluk saflarında 
askerlere önderlik edebilirdi.

34
00:02:18,068 --> 00:02:22,008
Ancak, bir yandan da Lucius 
hâlâ bir çocuk.

35
00:02:22,032 --> 00:02:24,871
Ticaret işlerinin altından 
kalkabilmesini kimse beklemiyor.

36
00:02:24,895 --> 00:02:28,386
25 yaşına gelene kadar, 
onun yerine babası bu işlere bakacak.

37
00:02:30,335 --> 00:02:35,430
Tabii ki yine babası Lucius'u evlendirmek 
için ondan 10 yaş küçük kız bulacak.

38
00:02:36,436 --> 00:02:41,026
Babasının gözleri 7 yaşında kızları 
olan bir ailenin üzerinde.

39
00:02:41,685 --> 00:02:43,229
Liberalia'ya geri dönelim.

40
00:02:43,253 --> 00:02:45,409
Lucius ailesiyle dışarı çıktığında,

41
00:02:45,433 --> 00:02:49,058
herkes işe koyulduğundan dükkânlar açık.

42
00:02:50,588 --> 00:02:54,511
Sokaklar incik boncuk satan 
seyyar satıcılarla dolu

43
00:02:54,535 --> 00:02:56,902
ve insanlar oradan oraya koşturuyorlar.

44
00:02:57,801 --> 00:03:02,254
Büyük yük arabalarının dokuzuncu saate
kadar şehre girmesi yasak,

45
00:03:02,278 --> 00:03:04,235
ama yine de sokaklar çok kalabalık.

46
00:03:06,183 --> 00:03:10,328
Babalar ve amcalar çocukları 
Augustus Forumu'na

47
00:03:10,352 --> 00:03:13,157
Roma'nın ünlü savaşçılarının 
heykellerini görmeye götürüyorlar.

48
00:03:14,140 --> 00:03:18,243
Mesela Romalıların ataları Truvalılara 
İtalya'ya dek önderlik eden Aeneas,

49
00:03:19,069 --> 00:03:20,932
Roma'nın kurucusu Romulus

50
00:03:21,948 --> 00:03:25,677
ve 100 yılı aşkın cumhuriyet tarihindeki 
tüm büyük komutanlar.

51
00:03:27,569 --> 00:03:30,861
Bizler de içtenlikle babaların 
ve aile büyüklerinin

52
00:03:30,885 --> 00:03:33,444
artık yetişkin olmuş çocuklarıyla

53
00:03:33,468 --> 00:03:36,714
Roma'nın zafer dolu 
geçmişini yâd etmelerini

54
00:03:36,714 --> 00:03:40,578
ve geçmişin önemli isimlerinin nasıl 
iyi yaşanabileceğine dair derslerini,

55
00:03:41,356 --> 00:03:43,808
nasıl gençlik çılgınlıklarından 
sıyrılabilineceğine dair

56
00:03:43,808 --> 00:03:47,100
güzel davranışları ve deyişlerini tekrar 
dile getirmelerini hayal edebiliriz.

57
00:03:47,674 --> 00:03:51,835
Bu mekânda onların yaşadıkları anla 
yakından ilgili bir tarih duygusu var.

58
00:03:53,354 --> 00:03:57,806
Romalıların kurduğu imparatorluğun 
ne zaman ne de mekân anlamında sonu var.

59
00:03:57,830 --> 00:03:58,831
(Güm)

60
00:03:58,855 --> 00:04:01,518
Roma'nın kaderinde savaşlar sayesinde 
hiç yıkılmamak vardı.

61
00:04:02,769 --> 00:04:06,879
Savaşlar hayatın bir gerçeğiydi, 
MS 73 yılında bile.

62
00:04:06,903 --> 00:04:10,994
İngiltere'nin kuzeyinden İskoçya'ya,

63
00:04:11,018 --> 00:04:13,678
Tuna Nehri'nin kuzeyinden Romanya'ya,

64
00:04:13,702 --> 00:04:18,583
doğuda Suriye ve Irak arasındaki 
sınırlara kadar seferler düzenlenmiş.

65
00:04:18,607 --> 00:04:22,249
Şimdi sekizinci saat, banyo zamanı!

66
00:04:22,273 --> 00:04:26,461
Lucius ve ailesi geniş 
Via Lata sokağından

67
00:04:26,485 --> 00:04:30,396
Campus Martius'e ve devasa 
Agrippa hamamlarına doğru gidiyor.

68
00:04:31,684 --> 00:04:35,403
Alt sınıftan insanları ve azat edilmiş 
köleleri dışarıda bırakıp,

69
00:04:35,427 --> 00:04:37,761
aile üyeleri kendi akran grubundakilerle 
hamama giriyor.

70
00:04:38,981 --> 00:04:43,109
Hamamlar karanlık, buharlı 
ve aydınlık olarak ayrılıyor.

71
00:04:44,149 --> 00:04:46,212
Romalılar pencere camlarını da 
muazzam yapmışlardı.

72
00:04:47,768 --> 00:04:51,311
Herkes soğuk odadan

73
00:04:51,335 --> 00:04:52,548
ılık odaya

74
00:04:53,959 --> 00:04:55,656
ve çok sıcak odaya geçiyordu.

75
00:04:55,656 --> 00:04:57,149
(Erkek sesi) Ah!

76
00:04:57,173 --> 00:05:00,577
Bir saati geçmişken, banyodan çıkanlar

77
00:05:00,601 --> 00:05:02,807
masajlanmış, yağlanmış

78
00:05:02,831 --> 00:05:03,973
(Islık sesi)

79
00:05:03,997 --> 00:05:06,731
ve strigil (hamam kesesi) 
ile kalan kirleri

80
00:05:06,755 --> 00:05:08,321
kazınmış olarak çıkıyordu.

81
00:05:10,066 --> 00:05:14,126
Evden çıktıktan yedi saat sonra, 
dokuzuncu saatte,

82
00:05:14,150 --> 00:05:16,648
erkekler ziyafet çekmeye 
akşam yemeğine eve geliyor.

83
00:05:17,829 --> 00:05:20,338
Akşam yemeği, dokuz kişinin 
alçak bir masa etrafında

84
00:05:20,338 --> 00:05:24,072
uzandığı samimi bir ortam.

85
00:05:25,085 --> 00:05:27,428
Yemektekiler daha fazla 
yemek ve şarap isterlerse,

86
00:05:27,452 --> 00:05:32,075
köleler yemektekilerin işaretleriyle 
her isteklerine koşuyorlar.

87
00:05:33,675 --> 00:05:38,223
Gün biterken, yük arabalarının 
sesini duyabiliriz.

88
00:05:38,247 --> 00:05:39,646
Alt sınıftan insanlar 
ve azat edilmiş köleler ise,

89
00:05:39,670 --> 00:05:43,796
karınları yiyeceklerle 
-- daha basit olsa da -- tok,

90
00:05:43,820 --> 00:05:46,028
artık ılık hamamlara gidiyor

91
00:05:46,052 --> 00:05:48,240
ve sonrasında apartmanlarına dönüyorlar.

92
00:05:49,453 --> 00:05:54,345
Lucius'un evine dönecek olursak, 
geceye kadar içmeye devam ediliyor.

93
00:05:54,369 --> 00:05:57,346
Lucius ve üvey kardeşi pek iyi görünmüyor.

94
00:05:57,370 --> 00:06:01,866
Kusmaları gerekirse diye 
yanı başlarında bir köle bekliyor.

95
00:06:05,051 --> 00:06:07,910
Biraz öncesinden hareketle, 
Lucius'un geleceğini biliyoruz.

96
00:06:07,934 --> 00:06:13,345
20 sene sonra, İmparator Vespasian'ın 
en küçük oğlu Domitian, imparator olarak,

97
00:06:13,369 --> 00:06:14,997
bir korku iktidarı sürdürecek.

98
00:06:15,021 --> 00:06:17,237
Lucius hayatta kalabilecek mi?

99
00:06:17,261 --> 00:06:19,150
(Davul sesi)