1
00:00:17,852 --> 00:00:21,118
17. je mart 73. nove ere

2
00:00:21,118 --> 00:00:24,436
idemo u stari Rim
da bismo posetili Liberalije,

3
00:00:24,436 --> 00:00:30,418
godišnji festival kojim se proslavlja 
sloboda Rimljana.

4
00:00:30,418 --> 00:00:36,404
Posmatramo 17-godišnjeg 
Luciusa Popidiusa Sekundusa.

5
00:00:36,404 --> 00:00:41,135
Njegova porodica nije siromašna,
ali živi u siromašnom kraju Rima,

6
00:00:41,135 --> 00:00:48,084
blizu centra, poznatom kao Subura.

7
00:00:48,084 --> 00:00:51,452
Stanovnici ovih stanova su zbijeni

8
00:00:51,452 --> 00:00:54,851
i to je značajan rizik.

9
00:00:54,851 --> 00:01:01,635
Česti su požari 
i miris zgarišta ujutru nije neobičan.

10
00:01:01,635 --> 00:01:07,990
Lucije, koji se probudio u zoru, 
danas ima porodične obaveze.

11
00:01:07,990 --> 00:01:12,302
Njegov 15-godišnji brat 
postaje punoletan.

12
00:01:12,302 --> 00:01:16,836
Polovina dece u starom Rimu 
umre pre nego što postane zrela,

13
00:01:16,836 --> 00:01:20,702
pa je ovo posebno važan događaj.

14
00:01:20,702 --> 00:01:27,868
Lucije posmatra svoga brata kako stoji u novoj togi
ispred porodičnog oltara sa bogovima zaštitnicima

15
00:01:27,868 --> 00:01:35,737
dok stavlja svoju bulu - zaštitnu amajliju
na oltar sa molitvama zahvalnosti.

16
00:01:35,737 --> 00:01:39,118
Bula je obavila posao. 
Zaštitila ga je.

17
00:01:39,118 --> 00:01:44,635
Za razliku od ostalih,
doživeo je da postane punoletan.

18
00:01:44,635 --> 00:01:49,802
Sa 17, Lucije je skoro završio 
svoje obrazovanje.

19
00:01:49,802 --> 00:01:53,334
Naučio je da se lepo izražava,
drži javne govore

20
00:01:53,368 --> 00:01:57,218
i kako da čita i piše 
i na latinskom i grčkom.

21
00:01:57,218 --> 00:02:02,635
Njegov otac ga je naučio stvarima 
koje se ne mogu naučiti u školi:

22
00:02:02,635 --> 00:02:08,653
da trči, pliva i kako da se bori.

23
00:02:08,653 --> 00:02:13,418
Lucije bi mogao da bira, 
da sa 17 postane vojni tribun

24
00:02:13,418 --> 00:02:18,068
i komanduje vojnicima 
na granicama Carstva.

25
00:02:18,068 --> 00:02:22,585
Ali na drugi način,
on je još uvek dete.

26
00:02:22,585 --> 00:02:25,285
Ne poverava mu se ugovaranje poslova.

27
00:02:25,285 --> 00:02:30,335
Njegov otac će to obavljati
dok ne napuni 25.

28
00:02:30,335 --> 00:02:36,436
Otac će mu ugovoriti brak
sa 10 godina mlađom devojkom.

29
00:02:36,436 --> 00:02:41,685
Njegov otac je zainteresovan za miraz 
koji donosi ova 7-godišnja mlada.

30
00:02:41,685 --> 00:02:43,253
Da se vratimo na Liberalije.

31
00:02:43,253 --> 00:02:50,588
Dok Lucije odlazi sa svojom porodicom,
prodavnice se otvaraju i poslovi se završavaju.

32
00:02:50,588 --> 00:02:54,535
Ulice su pune trgovaca 
koji prodaju drangulije

33
00:02:54,535 --> 00:02:58,018
i ljudi su svuda užurbani.

34
00:02:58,018 --> 00:03:02,784
Velikim kolima nije dozvoljen ulazak 
u grad do popodne,

35
00:03:02,784 --> 00:03:06,183
ali ulice su svejedno pune.

36
00:03:06,183 --> 00:03:10,352
Očevi i stričevi vode decu 
na Avgustov forum

37
00:03:10,352 --> 00:03:14,140
da bi videla kipove slavnih rimskih ratnika, 
poput Eneja

38
00:03:14,140 --> 00:03:19,069
koji je predvodio njihove pretke 
Trojance u Italiju,

39
00:03:19,069 --> 00:03:22,242
i Romula osnivača Rima

40
00:03:22,242 --> 00:03:27,569
i sve velike generale Republike 
od pre 100 godina.

41
00:03:27,569 --> 00:03:33,468
Sa ljubavlju, možemo da zamislimo očeve i tutore 
sa njihovom, sada odraslom decom

42
00:03:33,468 --> 00:03:36,902
kako se sada prisećaju slave Rima

43
00:03:36,902 --> 00:03:41,602
i prepričavaju velika dela i izreke 
velikih ljudi prošlosti:

44
00:03:41,602 --> 00:03:47,952
lekcije kako živeti dobar život 
i kako prevazići ludorije mladosti.

45
00:03:47,952 --> 00:03:53,918
Postoji neki osećaj istorijskog značaja ovog mesta,
važnog za njihovu sadašnjost.

46
00:03:53,918 --> 00:03:59,135
Rimljani su stvorili beskrajno carstvo.

47
00:03:59,135 --> 00:04:02,769
Rimu je bilo suđeno da bude večan kroz rat.

48
00:04:02,769 --> 00:04:06,903
Ratovi su bili neizbežni,
čak i 73. nove ere.

49
00:04:06,903 --> 00:04:09,552
Vodili su se na severu Engleske

50
00:04:09,552 --> 00:04:11,018
i u Škotskoj,

51
00:04:11,018 --> 00:04:13,702
na severu Dunava u Rumuniji,

52
00:04:13,702 --> 00:04:18,835
i na granici između Sirije i Iraka na istoku.

53
00:04:18,835 --> 00:04:22,618
Sad je 2. popodne, vreme je za kupatilo.

54
00:04:22,618 --> 00:04:26,803
Lucius i njegova porodica su krenuli 
prema širokoj ulici Via Lati,

55
00:04:26,803 --> 00:04:31,684
prema Kampusu Marciusu 
i ogromnim kupatilima Agripe.

56
00:04:31,684 --> 00:04:35,817
Članovi porodice ostavljaju 
svoje klijente i oslobođene robove napolju

57
00:04:35,817 --> 00:04:39,268
i ulaze u kupatilo sa svojim vršnjacima.

58
00:04:39,268 --> 00:04:44,268
Kupatila su se promenila
od mračnih, sparnih prostora do svetlih.

59
00:04:44,268 --> 00:04:47,768
Rimljani su usavršili proizvodnju
prozorskih stakala.

60
00:04:47,768 --> 00:04:51,335
Svi se kreću od hladne,

61
00:04:51,335 --> 00:04:54,071
preko mlake

62
00:04:54,071 --> 00:04:57,418
ka vreloj sobi.

63
00:04:57,418 --> 00:05:00,601
Sat kasnije, kupači odlaze izmasirani

64
00:05:00,601 --> 00:05:10,185
namazani uljem i oguljeni "strigilom"
da bi otklonili preostalu prljavštinu.

65
00:05:10,185 --> 00:05:14,268
Oko 3, sedam sati nakon 
što su otišli od kuće

66
00:05:14,268 --> 00:05:18,052
muškarci se vraćaju kući 
na svečanu večeru.

67
00:05:18,052 --> 00:05:25,085
Večera je intimna stvar, 
sa 9 ljudi koji leškare oko niskog stola.

68
00:05:25,085 --> 00:05:27,452
Robovi poslužuju jela,

69
00:05:27,452 --> 00:05:33,834
a gosti gestom zahtevaju hranu i vina.

70
00:05:33,834 --> 00:05:38,370
Kako se dan primiče kraju,
možemo čuti kotrljanje kočija.

71
00:05:38,370 --> 00:05:43,820
Klijenti i oslobođeni robovi,
posle skromnog ručka,

72
00:05:43,820 --> 00:05:49,453
mešaju se u mlakim kupatilima
pre povratka svojim kućama.

73
00:05:49,453 --> 00:05:54,868
Kod Lucija, pijenje se nastavlja u noć.

74
00:05:54,868 --> 00:05:57,852
Lucije i njegov brat ne izgledaju najbolje.

75
00:05:57,852 --> 00:06:05,051
Rob dežura u slučaju 
da neko mora da povraća.

76
00:06:05,051 --> 00:06:08,052
Lucijeva sudbina nam je poznata.

77
00:06:08,052 --> 00:06:13,486
Za 20 godina najmlađi sin 
cara Vespazijana, Domicijan

78
00:06:13,486 --> 00:06:18,253
započeće vladavinu terora. 
Da li će Lucije preživeti?