1
00:00:17,852 --> 00:00:21,118
Het is 17 maart 73 na Christus.

2
00:00:21,118 --> 00:00:24,436
We bezoeken het antieke Rome 
om de Liberalia te bekijken,

3
00:00:24,436 --> 00:00:30,418
een jaarlijks festival om de vrijheid van de burgers van Rome te vieren.

4
00:00:30,418 --> 00:00:36,404
We kijken wat de 17-jarige Lucius Popidius Secundus aan het doen is.

5
00:00:36,404 --> 00:00:41,135
Hij komt niet uit een arme familie, 
maar woont in de Subura,

6
00:00:41,135 --> 00:00:48,084
een arme buurt in Rome, 
vlakbij het centrum van de stad.

7
00:00:48,084 --> 00:00:51,452
De huurders van deze appartementen 
zitten op elkaar gepakt,

8
00:00:51,452 --> 00:00:54,851
wat flinke gevaren met zich meebrengt.

9
00:00:54,851 --> 00:01:01,635
Het brandt regelmatig en de geur van as en rook 
in de ochtend is niet ongewoon.

10
00:01:01,635 --> 00:01:07,990
Lucius, die bij zonsopgang is opgestaan, 
doet vandaag taken voor de familie.

11
00:01:07,990 --> 00:01:12,302
Zijn 15-jarige broer wordt volwassen.

12
00:01:12,302 --> 00:01:16,836
De helft van alle kinderen in het oude Rome 
sterft voordat ze volwassen worden,

13
00:01:16,836 --> 00:01:20,702
dus dit is een heel belangrijke mijlpaal.

14
00:01:20,702 --> 00:01:27,868
Lucius kijkt naar zijn broer die in zijn nieuwe toga voor het huisaltaar met de beschermgoden staat

15
00:01:27,868 --> 00:01:35,737
als hij zijn bulla, een beschermende amulet, op het altaar plaatst en een dankgebed uitspreekt.

16
00:01:35,737 --> 00:01:39,118
De bulla heeft gewerkt. 
Het heeft hem beschermd.

17
00:01:39,118 --> 00:01:44,635
In tegenstelling tot veel anderen 
wordt hij een volwassen man.

18
00:01:44,635 --> 00:01:49,802
Op zijn zeventiende heeft Lucius 
bijna zijn opleiding afgerond.

19
00:01:49,802 --> 00:01:53,334
Hij spreekt bekwaam 
en houdt openbare toespraken

20
00:01:53,368 --> 00:01:57,218
en hij leest en schrijft 
zowel in Latijn als in Grieks.

21
00:01:57,218 --> 00:02:02,635
Zijn vader leerde hem het soort dingen 
dat je niet in de klas leert:

22
00:02:02,635 --> 00:02:08,652
rennen, zwemmen, vechten.

23
00:02:08,652 --> 00:02:13,418
Lucius kan op zijn zeventiende kiezen 
om krijgstribuun te worden

24
00:02:13,418 --> 00:02:18,068
en het commando te voeren over soldaten 
aan de rand van het Rijk.

25
00:02:18,068 --> 00:02:22,585
Op andere gebieden is Lucius nog een kind.

26
00:02:22,585 --> 00:02:25,285
Hij is nog niet bevoegd 
om zakelijke transacties uit te voeren.

27
00:02:25,285 --> 00:02:30,335
Zijn vader zal dat doen totdat hij 25 is.

28
00:02:30,335 --> 00:02:36,436
Pa regelt ook Lucius' huwelijk 
met een meisje dat tien jaar jonger is.

29
00:02:36,436 --> 00:02:41,685
Zijn pa heeft een familie 
met een 7-jarige dochter op het oog.

30
00:02:41,685 --> 00:02:43,253
Terug naar de Liberalia.

31
00:02:43,253 --> 00:02:50,588
Lucius gaat met zijn familie op pad. De winkels zijn open en mensen doen de gebruikelijke dingen.

32
00:02:50,588 --> 00:02:54,535
De straten staan vol met rondreizende handelaren die snuisterijen verkopen

33
00:02:54,535 --> 00:02:58,018
en mensen reppen zich van plek naar plek.

34
00:02:58,018 --> 00:03:02,784
Grote wagens zijn pas na het negende uur 
toegestaan in de stad,

35
00:03:02,784 --> 00:03:06,183
maar de straten zijn nog steeds propvol.

36
00:03:06,183 --> 00:03:10,352
Vaders en ooms nemen de kinderen mee 
naar het Forum van Augustus

37
00:03:10,352 --> 00:03:14,140
om de standbeelden 
van de beroemde krijgers van Rome te zien,

38
00:03:14,140 --> 00:03:19,069
zoals die van Aeneas, die de voorvaderen van Rome, de Trojanen naar Italië leidde.

39
00:03:19,069 --> 00:03:22,242
En Romulus, de stichter van Rome.

40
00:03:22,242 --> 00:03:27,569
En al de grote generaals van de Republiek 
van meer dan honderd jaar geleden.

41
00:03:27,569 --> 00:03:33,468
We kunnen ons voorstellen dat vaders en voogden 
met hun nu volwassen kinderen

42
00:03:33,468 --> 00:03:36,902
zich de verhalen van de glorie van Rome herinneren.

43
00:03:36,902 --> 00:03:41,602
Ze vertellen over de goede daden en uitspraken 
van de grote mannen uit het verleden.

44
00:03:41,602 --> 00:03:47,952
Lessen hoe goed te leven 
en de waanzin van de jeugd te overwinnen.

45
00:03:47,952 --> 00:03:53,918
Een gevoel van de geschiedenis hangt hier in de lucht, relevant voor hun heden.

46
00:03:53,918 --> 00:03:59,135
De Romeinen maakten een rijk 
zonder einde in tijd en ruimte.

47
00:03:59,135 --> 00:04:02,769
Rome was voorbestemd oneindig te zijn 
door de oorlogsvoering.

48
00:04:02,769 --> 00:04:06,903
Oorlogen waren een onderdeel van het leven, 
zelfs in 73 na Christus.

49
00:04:06,903 --> 00:04:09,552
Er zijn oorlogen in het noorden van Engeland

50
00:04:09,552 --> 00:04:11,018
en in Schotland,

51
00:04:11,018 --> 00:04:13,702
ten noorden van de rivier de Donau naar Roemenië,

52
00:04:13,702 --> 00:04:18,834
en aan de grens tussen Syrië en Irak in het oosten.

53
00:04:18,834 --> 00:04:22,618
Het is nu het achtste uur -- 
tijd om naar het badhuis te gaan.

54
00:04:22,618 --> 00:04:26,803
Lucius en zijn familie gaan over de Via Lata, 
de brede straat,

55
00:04:26,803 --> 00:04:31,684
naar het Marsveld 
en de enorme Badhuizen van Agrippa.

56
00:04:31,684 --> 00:04:35,817
De familieleden laten de cliënten 
en de vrijgelatenen buiten achter

57
00:04:35,817 --> 00:04:39,268
en betreden het badhuis met hun groep van gelijken.

58
00:04:39,268 --> 00:04:44,268
Baden wisselden af 
van donkere stoomkamers tot lichte.

59
00:04:44,268 --> 00:04:47,768
De Romeinen hadden glazen ramen geperfectioneerd.

60
00:04:47,768 --> 00:04:51,335
Iedereen bewoog zich van de koude kamer

61
00:04:51,335 --> 00:04:54,071
naar de lauwe kamer

62
00:04:54,071 --> 00:04:57,418
naar de hele hete kamer.

63
00:04:57,418 --> 00:05:00,601
Meer dan een uur later vertrekken de bezoekers

64
00:05:00,601 --> 00:05:10,185
gemasseerd, gebalsemd en het vuil afgeschraapt.

65
00:05:10,185 --> 00:05:14,268
Op het negende uur, 
zeven uur nadat ze hun huis verlieten,

66
00:05:14,268 --> 00:05:18,052
komen de mannen thuis voor een feestmaal.

67
00:05:18,052 --> 00:05:25,085
Het diner is een intieme zaak, 
met negen mensen liggend rond een lage tafel.

68
00:05:25,085 --> 00:05:27,452
Slaven zorgen dat ze niets tekortkomen

69
00:05:27,452 --> 00:05:33,834
als de eters via gebaren 
meer eten en wijn eisen.

70
00:05:33,834 --> 00:05:38,370
Wanneer de dag ten einde loopt, 
horen we het gerommel van wagens buiten.

71
00:05:38,370 --> 00:05:43,820
De cliënten en vrijgelatenen, met een stevige -- 
doch inferieure -- maaltijd achter de kiezen,

72
00:05:43,820 --> 00:05:49,453
sloffen naar de nu lauwe baden voordat ze naar hun appartementen terugkeren.

73
00:05:49,453 --> 00:05:54,868
Bij Lucius thuis gaat het drinken door 
tot in de nacht.

74
00:05:54,868 --> 00:05:57,852
Lucius en zijn stiefbroer zien er niet zo goed uit.

75
00:05:57,852 --> 00:06:05,051
Een slaaf is paraat voor het geval 
één van hen moet overgeven.

76
00:06:05,051 --> 00:06:08,052
Terugblikkend weten we Lucius' toekomst.

77
00:06:08,052 --> 00:06:13,486
Over twintig jaar zal Domitianus, 
de jongste zoon van de keizer Vespasianus

78
00:06:13,486 --> 00:06:18,253
een schrikbewind voeren. 
Zal Lucius overleven?