0:00:17.852,0:00:21.118
Het is 17 maart 73 na Christus.

0:00:21.118,0:00:24.436
We bezoeken het antieke Rome [br]om de Liberalia te bekijken,

0:00:24.436,0:00:30.418
een jaarlijks festival om de vrijheid van de burgers van Rome te vieren.

0:00:30.418,0:00:36.404
We kijken wat de 17-jarige Lucius Popidius Secundus aan het doen is.

0:00:36.404,0:00:41.135
Hij komt niet uit een arme familie, [br]maar woont in de Subura,

0:00:41.135,0:00:48.084
een arme buurt in Rome, [br]vlakbij het centrum van de stad.

0:00:48.084,0:00:51.452
De huurders van deze appartementen [br]zitten op elkaar gepakt,

0:00:51.452,0:00:54.851
wat flinke gevaren met zich meebrengt.

0:00:54.851,0:01:01.635
Het brandt regelmatig en de geur van as en rook [br]in de ochtend is niet ongewoon.

0:01:01.635,0:01:07.990
Lucius, die bij zonsopgang is opgestaan, [br]doet vandaag taken voor de familie.

0:01:07.990,0:01:12.302
Zijn 15-jarige broer wordt volwassen.

0:01:12.302,0:01:16.836
De helft van alle kinderen in het oude Rome [br]sterft voordat ze volwassen worden,

0:01:16.836,0:01:20.702
dus dit is een heel belangrijke mijlpaal.

0:01:20.702,0:01:27.868
Lucius kijkt naar zijn broer die in zijn nieuwe toga voor het huisaltaar met de beschermgoden staat

0:01:27.868,0:01:35.737
als hij zijn bulla, een beschermende amulet, op het altaar plaatst en een dankgebed uitspreekt.

0:01:35.737,0:01:39.118
De bulla heeft gewerkt. [br]Het heeft hem beschermd.

0:01:39.118,0:01:44.635
In tegenstelling tot veel anderen [br]wordt hij een volwassen man.

0:01:44.635,0:01:49.802
Op zijn zeventiende heeft Lucius [br]bijna zijn opleiding afgerond.

0:01:49.802,0:01:53.334
Hij spreekt bekwaam [br]en houdt openbare toespraken

0:01:53.368,0:01:57.218
en hij leest en schrijft [br]zowel in Latijn als in Grieks.

0:01:57.218,0:02:02.635
Zijn vader leerde hem het soort dingen [br]dat je niet in de klas leert:

0:02:02.635,0:02:08.653
rennen, zwemmen, vechten.

0:02:08.653,0:02:13.418
Lucius kan op zijn zeventiende kiezen [br]om krijgstribuun te worden

0:02:13.418,0:02:18.068
en het commando te voeren over soldaten [br]aan de rand van het Rijk.

0:02:18.068,0:02:22.585
Op andere gebieden is Lucius nog een kind.

0:02:22.585,0:02:25.285
Hij is nog niet bevoegd [br]om zakelijke transacties uit te voeren.

0:02:25.285,0:02:30.335
Zijn vader zal dat doen totdat hij 25 is.

0:02:30.335,0:02:36.436
Pa regelt ook Lucius' huwelijk [br]met een meisje dat tien jaar jonger is.

0:02:36.436,0:02:41.685
Zijn pa heeft een familie [br]met een 7-jarige dochter op het oog.

0:02:41.685,0:02:43.253
Terug naar de Liberalia.

0:02:43.253,0:02:50.588
Lucius gaat met zijn familie op pad. De winkels zijn open en mensen doen de gebruikelijke dingen.

0:02:50.588,0:02:54.535
De straten staan vol met rondreizende handelaren die snuisterijen verkopen

0:02:54.535,0:02:58.018
en mensen reppen zich van plek naar plek.

0:02:58.018,0:03:02.784
Grote wagens zijn pas na het negende uur [br]toegestaan in de stad,

0:03:02.784,0:03:06.183
maar de straten zijn nog steeds propvol.

0:03:06.183,0:03:10.352
Vaders en ooms nemen de kinderen mee [br]naar het Forum van Augustus

0:03:10.352,0:03:14.140
om de standbeelden [br]van de beroemde krijgers van Rome te zien,

0:03:14.140,0:03:19.069
zoals die van Aeneas, die de voorvaderen van Rome, de Trojanen naar Italië leidde.

0:03:19.069,0:03:22.242
En Romulus, de stichter van Rome.

0:03:22.242,0:03:27.569
En al de grote generaals van de Republiek [br]van meer dan honderd jaar geleden.

0:03:27.569,0:03:33.468
We kunnen ons voorstellen dat vaders en voogden [br]met hun nu volwassen kinderen

0:03:33.468,0:03:36.902
zich de verhalen van de glorie van Rome herinneren.

0:03:36.902,0:03:41.602
Ze vertellen over de goede daden en uitspraken [br]van de grote mannen uit het verleden.

0:03:41.602,0:03:47.952
Lessen hoe goed te leven [br]en de waanzin van de jeugd te overwinnen.

0:03:47.952,0:03:53.918
Een gevoel van de geschiedenis hangt hier in de lucht, relevant voor hun heden.

0:03:53.918,0:03:59.135
De Romeinen maakten een rijk [br]zonder einde in tijd en ruimte.

0:03:59.135,0:04:02.769
Rome was voorbestemd oneindig te zijn [br]door de oorlogsvoering.

0:04:02.769,0:04:06.903
Oorlogen waren een onderdeel van het leven, [br]zelfs in 73 na Christus.

0:04:06.903,0:04:09.552
Er zijn oorlogen in het noorden van Engeland

0:04:09.552,0:04:11.018
en in Schotland,

0:04:11.018,0:04:13.702
ten noorden van de rivier de Donau naar Roemenië,

0:04:13.702,0:04:18.835
en aan de grens tussen Syrië en Irak in het oosten.

0:04:18.835,0:04:22.618
Het is nu het achtste uur -- [br]tijd om naar het badhuis te gaan.

0:04:22.618,0:04:26.803
Lucius en zijn familie gaan over de Via Lata, [br]de brede straat,

0:04:26.803,0:04:31.684
naar het Marsveld [br]en de enorme Badhuizen van Agrippa.

0:04:31.684,0:04:35.817
De familieleden laten de cliënten [br]en de vrijgelatenen buiten achter

0:04:35.817,0:04:39.268
en betreden het badhuis met hun groep van gelijken.

0:04:39.268,0:04:44.268
Baden wisselden af [br]van donkere stoomkamers tot lichte.

0:04:44.268,0:04:47.768
De Romeinen hadden glazen ramen geperfectioneerd.

0:04:47.768,0:04:51.335
Iedereen bewoog zich van de koude kamer

0:04:51.335,0:04:54.071
naar de lauwe kamer

0:04:54.071,0:04:57.418
naar de hele hete kamer.

0:04:57.418,0:05:00.601
Meer dan een uur later vertrekken de bezoekers

0:05:00.601,0:05:10.185
gemasseerd, gebalsemd en het vuil afgeschraapt.

0:05:10.185,0:05:14.268
Op het negende uur, [br]zeven uur nadat ze hun huis verlieten,

0:05:14.268,0:05:18.052
komen de mannen thuis voor een feestmaal.

0:05:18.052,0:05:25.085
Het diner is een intieme zaak, [br]met negen mensen liggend rond een lage tafel.

0:05:25.085,0:05:27.452
Slaven zorgen dat ze niets tekortkomen

0:05:27.452,0:05:33.834
als de eters via gebaren [br]meer eten en wijn eisen.

0:05:33.834,0:05:38.370
Wanneer de dag ten einde loopt, [br]horen we het gerommel van wagens buiten.

0:05:38.370,0:05:43.820
De cliënten en vrijgelatenen, met een stevige -- [br]doch inferieure -- maaltijd achter de kiezen,

0:05:43.820,0:05:49.453
sloffen naar de nu lauwe baden voordat ze naar hun appartementen terugkeren.

0:05:49.453,0:05:54.868
Bij Lucius thuis gaat het drinken door [br]tot in de nacht.

0:05:54.868,0:05:57.852
Lucius en zijn stiefbroer zien er niet zo goed uit.

0:05:57.852,0:06:05.051
Een slaaf is paraat voor het geval [br]één van hen moet overgeven.

0:06:05.051,0:06:08.052
Terugblikkend weten we Lucius' toekomst.

0:06:08.052,0:06:13.486
Over twintig jaar zal Domitianus, [br]de jongste zoon van de keizer Vespasianus

0:06:13.486,0:06:18.253
een schrikbewind voeren. [br]Zal Lucius overleven?