WEBVTT

00:00:17.903 --> 00:00:21.800
Merhaba, benim adım Christian Rudder
ve ben OkCupid'in kurucularından biriydim.

00:00:21.800 --> 00:00:24.332
Artık ABD'deki en büyük
tanışma sitelerinden biri.

00:00:24.332 --> 00:00:27.231
Sitedeki neredeyse herkes gibi
ben de matematik bölümündeydim.

00:00:27.231 --> 00:00:30.061
Tahmin edebileceğiniz gibi
çözümsel yaklaşımlarla biliniriz.

00:00:30.061 --> 00:00:31.783
Buna eşleştirme algoritması diyoruz.

00:00:31.783 --> 00:00:33.745
Temelde OkCupid'in eşleştirme algoritması

00:00:33.745 --> 00:00:36.779
iki kişinin randevuya çıkıp çıkmaması
konusunda yardımcı oluyor.

00:00:36.779 --> 00:00:38.741
Tüm işimizi bunu temel olarak inşa ettik.

00:00:38.741 --> 00:00:40.445
Algoritma süslü bir kelime

00:00:40.445 --> 00:00:43.494
ve insanlar bunu büyük bir şeymiş gibi
düşünmekten hoşlanıyorlar.

00:00:43.494 --> 00:00:45.760
Ama aslında algoritma 
sadece bir sistematik,

00:00:45.760 --> 00:00:47.793
bir sorunu çözmenin kademeli bir yolu.

00:00:47.817 --> 00:00:49.994
Süslü olmasına hiç de gerek yok.

00:00:50.018 --> 00:00:53.419
Bu derste bu özel algoritmamızı
nasıl elde ettiğimizi açıklayacağım,

00:00:53.419 --> 00:00:55.660
böylece nasıl yapıldığını da
görmüş olacaksınız.

00:00:55.660 --> 00:00:57.594
Algoritmalar neden önemli ki?

00:00:57.618 --> 00:00:59.198
Bu ders neden var?

00:00:59.222 --> 00:01:02.602
Yukarıda kullandığım 
çok önemli bir ifadeyi fark edin:

00:01:02.602 --> 00:01:05.049
Bir sorunu çözmenin 
kademeli yolunu oluşturuyorlar

00:01:05.049 --> 00:01:08.471
ve bildiğiniz gibi bilgisayarlar
kademeli işlemlerde çok başarılılar.

00:01:08.471 --> 00:01:12.532
Algoritmasız bir bilgisayar sadece
pahalı bir ağırlıktan başka bir şey değil

00:01:12.532 --> 00:01:15.845
ve bilgisayarlar günlük hayatımızın
her tarafını işgal ettiğinden beri

00:01:15.845 --> 00:01:17.392
algoritmalar her yerdeler.

00:01:17.830 --> 00:01:20.611
OkCupid'in eşleştirme algoritmasının 
arkasındaki matematik

00:01:20.611 --> 00:01:21.811
şaşırtıcı derecede basit.

00:01:21.811 --> 00:01:25.813
Sadece biraz toplama, çarpma
ve birazcık da karekök.

00:01:25.837 --> 00:01:30.270
Onu tasarlarken karışık olan taraf ise
gizemli bir şeyi, insan çekiciliğini alıp

00:01:30.270 --> 00:01:33.848
bilgisayarın üzerinde çalışabileceği
ögelere nasıl ayırabileceğini bulmaktı.

00:01:33.848 --> 00:01:36.699
İnsanları eşleştirmek için 
ihtiyacımız olan ilk şey veriydi,

00:01:36.699 --> 00:01:38.715
algoritmanın üzerinde çalışacağı bir şey.

00:01:38.715 --> 00:01:41.947
İnsanlardan hızlıca veri elde etmenin 
en iyi yolu ise sadece sormak.

00:01:41.947 --> 00:01:44.624
Bu yüzden OkCupid'in kullanıcılara

00:01:44.624 --> 00:01:46.905
"Bir gün çocuk sahibi olmak 
istiyor musunuz?"

00:01:46.905 --> 00:01:48.923
"Ne sıklıkla dişlerinizi fırçalıyorsunuz?"

00:01:48.923 --> 00:01:50.595
"Korku filmlerini seviyor musunuz?"

00:01:50.595 --> 00:01:53.992
"Tanrı'ya inanıyor musunuz?" gibi
önemli sorular sormasına karar verdik.

00:01:53.992 --> 00:01:56.777
Soruların çoğu benzeri benzerle 
eşleştirmek için uygun,

00:01:56.777 --> 00:01:59.111
yani her iki kişi de 
aynı şekilde cevap verirse.

00:01:59.111 --> 00:02:01.659
Örneğin, korku filmlerini seven iki kişi

00:02:01.683 --> 00:02:05.004
muhtemelen seven biri ve sevmeyen
birinden daha iyi bir eşleşmedir.

00:02:05.028 --> 00:02:08.521
Peki ya "İlgi odağı olmaktan 
hoşlanır mısınız?" gibi bir soru?

00:02:08.521 --> 00:02:11.283
Eğer bir ilişkide her iki kişi
buna evet cevabını veriyorsa

00:02:11.283 --> 00:02:13.376
çok büyük sorunları olacaktır.

00:02:13.400 --> 00:02:14.645
Bunu erken fark ettik

00:02:14.645 --> 00:02:17.882
ve her soruda biraz daha veri 
elde etmemiz gerektiğine karar verdik.

00:02:17.882 --> 00:02:19.445
Sadece kendi cevaplarını değil,

00:02:19.445 --> 00:02:23.014
aynı zamanda başkasından almak istedikleri
cevabı da belirtmelerini istedik.

00:02:23.014 --> 00:02:24.439
Bu, bayağı işe yaradı.

00:02:24.439 --> 00:02:26.251
Ama bir boyuta daha ihtiyacımız vardı.

00:02:26.251 --> 00:02:29.318
Bazı sorular, biri hakkında 
diğerlerinden daha fazla şey söyler.

00:02:29.318 --> 00:02:31.173
Örneğin, politika hakkındaki bir soru;

00:02:31.173 --> 00:02:34.579
"Hangisi daha kötü: Kitabın mı yoksa
bayrağın yanması mı?" gibi bir soru

00:02:34.579 --> 00:02:37.353
bir kişinin film zevklerinden
daha fazla şey ortaya çıkarır

00:02:37.353 --> 00:02:39.972
ve her şeyi eşit olarak ölçmek 
bir anlam ifade etmiyor,

00:02:39.972 --> 00:02:41.686
bu yüzden veri göstergesi ekledik.

00:02:41.686 --> 00:02:43.710
OkCupid'in size sorduğu her şey için

00:02:43.734 --> 00:02:46.563
hayatınızda oynadığı rolü 
bize anlatma şansınız var

00:02:46.563 --> 00:02:49.066
ve bu alakasız ile gerekli
şeyler arasında değişiyor.

00:02:49.446 --> 00:02:52.668
Her soru için algoritmamız 
açısından üç şeyimiz var:

00:02:52.692 --> 00:02:54.044
İlk olarak, cevabınız;

00:02:54.617 --> 00:02:57.441
ikinci olarak, başkasının
nasıl cevap vermesini istemeniz --

00:02:57.441 --> 00:02:58.781
potansiyel eşiniz --

00:02:58.781 --> 00:03:01.659
ve üçüncü olarak, sorunun 
sizin için ne kadar önemli olması.

00:03:02.710 --> 00:03:03.962
Tüm bu bilgilerle birlikte

00:03:03.986 --> 00:03:07.104
OkCupid iki kişinin ne kadar iyi 
geçinebileceğini bulabiliyor.

00:03:07.104 --> 00:03:10.014
Algoritma, sayıları inceleyip
bize bir sonuç veriyor.

00:03:10.014 --> 00:03:11.334
Uygulamalı bir örnek olarak

00:03:11.334 --> 00:03:14.023
hadi sizi başka biriyle 
nasıl eşleştireceğimize bakalım.

00:03:14.023 --> 00:03:15.152
Ona "B" diyelim.

00:03:16.023 --> 00:03:17.469
B ile olan eşleşme yüzdeniz

00:03:17.469 --> 00:03:19.529
ikinizin de cevapladığı
soruları baz alıyor.

00:03:19.529 --> 00:03:22.106
Ortak sorulara da "s" diyelim.

00:03:22.559 --> 00:03:23.857
Çok basit bir örnek olarak

00:03:23.857 --> 00:03:26.573
bir grup "s"yi sadece 
iki ortak soruyla kullanıyoruz

00:03:26.597 --> 00:03:28.425
ve bundan bir eşleşme çıkartıyoruz.

00:03:28.449 --> 00:03:30.120
İşte iki örnek sorumuz.

00:03:30.144 --> 00:03:32.525
İlki diyelim ki "Ne kadar dağınıksın?"

00:03:32.549 --> 00:03:34.645
ve cevap olasılıkları da şunlar:

00:03:34.669 --> 00:03:38.030
Çok dağınık, ortalama ve çok düzenli.

00:03:38.030 --> 00:03:39.834
"Çok düzenli" olarak cevapladığınızı,

00:03:39.834 --> 00:03:42.762
başkasının da "çok düzenli" 
olarak cevaplamasını istediğinizi

00:03:42.762 --> 00:03:45.262
ve sorunun sizin için
çok önemli olduğunu varsayalım.

00:03:45.262 --> 00:03:46.502
Yani temizlik delisisiniz.

00:03:46.502 --> 00:03:49.680
Düzenlisiniz, başkasının da
düzenli olmasını istiyorsunuz, hepsi bu

00:03:49.680 --> 00:03:51.699
ve B'nin biraz farklı olduğunu varsayalım.

00:03:51.699 --> 00:03:53.688
Kendisini "çok düzenli" olarak cevapladı

00:03:53.712 --> 00:03:56.719
ama başkasının "ortalama" 
cevabı onun için yeterli

00:03:56.743 --> 00:03:59.145
ve sorunun onun için çok da bir önemi yok.

00:03:59.169 --> 00:04:02.062
Önceki örneğimizden ikinci soruya bakalım.

00:04:02.086 --> 00:04:04.032
"İlgi odağı olmaktan hoşlanır mısınız?"

00:04:04.032 --> 00:04:05.610
Cevap ya "evet" ya da "hayır."

00:04:05.610 --> 00:04:08.983
"Hayır"ı cevapladınız, başkasının da
"hayır"ı cevaplamasını istiyorsunuz

00:04:08.983 --> 00:04:11.014
ve sorunun sizin için
çok da bir önemi yok.

00:04:11.014 --> 00:04:12.759
B "evet"i cevapladı.

00:04:12.759 --> 00:04:14.804
Başkasının da "hayır"ı
cevaplamasını istiyor

00:04:14.804 --> 00:04:17.049
çünkü tüm ilginin onda olmasını istiyor

00:04:17.049 --> 00:04:19.311
ve soru onun için bir miktar önemli.

00:04:19.335 --> 00:04:21.334
Şimdi tüm bunları hesaplamaya çalışalım.

00:04:21.722 --> 00:04:25.005
İlk adımımız, bunu yapmak için
bilgisayarları kullandığımızdan dolayı,

00:04:25.005 --> 00:04:28.761
"bir miktar önemli" ve "çok önemli" gibi
düşüncelere sayısal değerler vermeliyiz

00:04:28.761 --> 00:04:31.460
çünkü bilgisayar her şeye
sayı biçiminde ihtiyaç duyar.

00:04:31.460 --> 00:04:33.679
OkCupid için şu ölçekte karar kıldık:

00:04:33.703 --> 00:04:35.809
"Alakasız" 0 değerinde.

00:04:36.173 --> 00:04:38.152
"Biraz önemli" 1 değerinde.

00:04:38.538 --> 00:04:40.347
"Bir miktar önemli" 10 değerinde.

00:04:40.831 --> 00:04:42.585
"Çok önemli" 50 değerinde.

00:04:42.609 --> 00:04:46.221
"Kesinlikle gerekli" 250 değerinde.

00:04:46.245 --> 00:04:48.876
Daha sonrasında algoritma 
iki basit hesaplama yapıyor.

00:04:48.900 --> 00:04:52.146
İlki "B'nin cevapları 
sizi ne kadar tatmin etti?"

00:04:52.170 --> 00:04:55.963
Yani B sizin ölçeğinizde 
ne kadar olası puan topladı?

00:04:55.987 --> 00:04:58.999
B'nin ilk soruya, dağınıklık hakkındaki
soruya olan cevabının,

00:04:58.999 --> 00:05:01.787
sizin için çok önemli
olduğunu belirttiniz.

00:05:01.787 --> 00:05:04.017
50 puan değerinde ve B bunu bildi.

00:05:04.375 --> 00:05:08.088
İkinci soru ise sadece 1 puan değerinde
çünkü biraz önemli olduğunu söylediniz,

00:05:08.088 --> 00:05:09.635
B bunu bilemedi,

00:05:09.659 --> 00:05:12.441
dolayısıyla B'nin cevapları 
51 olası puan üzerinden 50.

00:05:12.465 --> 00:05:15.073
Bu %98 oranında tatmin edici, çok iyi.

00:05:15.073 --> 00:05:17.800
Algoritmanın göz önünde 
bulundurduğu ikinci soru ise şu:

00:05:17.800 --> 00:05:19.276
B'yi ne kadar tatmin ettiniz?

00:05:19.276 --> 00:05:22.329
B, dağınıklık sorusuna olan 
cevabınıza 1 puan verdi

00:05:22.353 --> 00:05:24.526
ve ikincisine de 10 puan verdi.

00:05:24.745 --> 00:05:28.132
Bu 11 puanın, 1 ile 10'un toplamı,
10 puan kazandınız --

00:05:28.156 --> 00:05:30.751
ikinci soruda birbirinizi 
cevabınızla tatmin ettiniz.

00:05:30.775 --> 00:05:35.017
11 üzerinden 10 puan olan cevaplarınız
B için %91 oranında tatmin edici.

00:05:35.041 --> 00:05:36.192
Fena değil.

00:05:36.216 --> 00:05:38.723
Son adım, bu iki eşleşme yüzdelerini alıp

00:05:38.747 --> 00:05:40.613
ikiniz için de tek bir sayı elde etmek.

00:05:40.637 --> 00:05:43.248
Bunu yapmak için algoritma
puanlarınızı çarpıyor,

00:05:43.272 --> 00:05:44.937
sonra n dereceden kökünü alıyor,

00:05:44.961 --> 00:05:47.144
"n" soru sayısını oluşturuyor.

00:05:47.144 --> 00:05:49.617
S, - ki bu örnekte
soru sayısını oluşturuyor -

00:05:49.617 --> 00:05:51.887
sadece 2 olduğundan dolayı

00:05:51.887 --> 00:05:53.026
hesap şöyle:

00:05:53.026 --> 00:05:58.472
eşleşme yüzdesi yüzde 98 ile yüzde 91'in
çarpımının kare köküne denk geliyor.

00:05:58.496 --> 00:06:00.280
Bu da yüzde 94'e denk geliyor.

00:06:00.304 --> 00:06:03.508
Bu 94'lük yüzde,
B ile olan eşleşme yüzdeniz.

00:06:03.508 --> 00:06:04.885
Bildiklerimize dayanarak

00:06:04.885 --> 00:06:08.006
birbirinizle ne kadar mutlu
olabileceğinizin matematiksel ifadesi.

00:06:08.006 --> 00:06:11.734
Peki algoritma neden iki eşleşme puanının
ortalamasını almak yerine

00:06:11.734 --> 00:06:14.303
çarpıyor ve kare kökünü alıyor?

00:06:14.303 --> 00:06:16.832
Genel olarak bu formüle
geometrik ortalama deniyor.

00:06:16.832 --> 00:06:18.793
Geniş aralığı olan değerleri birleştirmek

00:06:18.793 --> 00:06:21.422
ve farklı nitelikleri
temsil etmek için harika bir yol.

00:06:21.422 --> 00:06:23.933
Diğer bir ifadeyle
romantik eşleştirme için mükemmel.

00:06:23.933 --> 00:06:26.800
Geniş aralıklarınız ve tonlarca 
farklı veri göstergeniz var,

00:06:26.800 --> 00:06:30.592
dediğim gibi filmler, politika, din -- 
her şey hakkında veri göstergeniz var.

00:06:30.616 --> 00:06:32.454
Sezgisel olarak bu çok mantıklı.

00:06:32.478 --> 00:06:35.253
Yüzde 50 oranında 
birbirini tatmin eden iki insan

00:06:35.277 --> 00:06:39.229
0 ile 100 oranında tatmin eden diğer 
iki kişiden daha iyi bir eşleşme olmalı

00:06:39.253 --> 00:06:41.067
çünkü sevgi karşılıklı olmalı.

00:06:41.091 --> 00:06:43.582
Yanılma payı için 
biraz düzeltme ekledikten sonra,

00:06:43.606 --> 00:06:46.177
bu durumda az sayıda sorumuz var,

00:06:46.201 --> 00:06:47.518
bu örnekte yaptığımız gibi,

00:06:47.542 --> 00:06:48.714
devam edebiliriz.

00:06:48.738 --> 00:06:50.650
OkCupid iki kişiyi her eşleştirdiğinde

00:06:50.674 --> 00:06:52.706
henüz özetlediğimiz adımlardan geçiyor.

00:06:52.706 --> 00:06:55.144
İlk olarak cevaplarınız 
hakkındaki veriyi topluyor,

00:06:55.144 --> 00:06:57.698
sonra tercihlerinizi 
ve diğer insanların tercihlerini

00:06:57.698 --> 00:06:59.999
basit, matematiksel yollarla 
karşılaştırıyor.

00:07:00.023 --> 00:07:02.266
Bu, gerçek dünya olgusunu alıp

00:07:02.266 --> 00:07:05.385
onu bir mikroçipin anlayabileceği 
bir şeye dönüştürme kabiliyeti,

00:07:05.409 --> 00:07:08.526
bence birinin bu günlerde 
sahip olabileceği en önemli yetenek.

00:07:08.526 --> 00:07:11.347
Birine bir hikâye anlatmak için
cümleleri kullandığınız gibi

00:07:11.347 --> 00:07:14.349
bilgisayara hikâye anlatmak için
algoritmaları kullanıyorsunuz.

00:07:14.349 --> 00:07:16.962
Dili öğrenirseniz çıkıp
hikâyelerinizi anlatabilirsiniz.

00:07:16.962 --> 00:07:18.559
Umarım bu yardımcı olacak.