1
00:00:17,903 --> 00:00:21,800
Merhaba, benim adım Christian Rudder
ve ben OkCupid'in kurucularından biriydim.

2
00:00:21,800 --> 00:00:24,332
Artık ABD'deki en büyük
tanışma sitelerinden biri.

3
00:00:24,332 --> 00:00:27,231
Sitedeki neredeyse herkes gibi
ben de matematik bölümündeydim.

4
00:00:27,231 --> 00:00:30,061
Tahmin edebileceğiniz gibi
çözümsel yaklaşımlarla biliniriz.

5
00:00:30,061 --> 00:00:31,783
Buna eşleştirme algoritması diyoruz.

6
00:00:31,783 --> 00:00:33,745
Temelde OkCupid'in eşleştirme algoritması

7
00:00:33,745 --> 00:00:36,779
iki kişinin randevuya çıkıp çıkmaması
konusunda yardımcı oluyor.

8
00:00:36,779 --> 00:00:38,741
Tüm işimizi bunu temel olarak inşa ettik.

9
00:00:38,741 --> 00:00:40,445
Algoritma süslü bir kelime

10
00:00:40,445 --> 00:00:43,494
ve insanlar bunu büyük bir şeymiş gibi
düşünmekten hoşlanıyorlar.

11
00:00:43,494 --> 00:00:45,760
Ama aslında algoritma 
sadece bir sistematik,

12
00:00:45,760 --> 00:00:47,793
bir sorunu çözmenin kademeli bir yolu.

13
00:00:47,817 --> 00:00:49,994
Süslü olmasına hiç de gerek yok.

14
00:00:50,018 --> 00:00:53,419
Bu derste bu özel algoritmamızı
nasıl elde ettiğimizi açıklayacağım,

15
00:00:53,419 --> 00:00:55,660
böylece nasıl yapıldığını da
görmüş olacaksınız.

16
00:00:55,660 --> 00:00:57,594
Algoritmalar neden önemli ki?

17
00:00:57,618 --> 00:00:59,198
Bu ders neden var?

18
00:00:59,222 --> 00:01:02,602
Yukarıda kullandığım 
çok önemli bir ifadeyi fark edin:

19
00:01:02,602 --> 00:01:05,049
Bir sorunu çözmenin 
kademeli yolunu oluşturuyorlar

20
00:01:05,049 --> 00:01:08,471
ve bildiğiniz gibi bilgisayarlar
kademeli işlemlerde çok başarılılar.

21
00:01:08,471 --> 00:01:12,532
Algoritmasız bir bilgisayar sadece
pahalı bir ağırlıktan başka bir şey değil

22
00:01:12,532 --> 00:01:15,845
ve bilgisayarlar günlük hayatımızın
her tarafını işgal ettiğinden beri

23
00:01:15,845 --> 00:01:17,392
algoritmalar her yerdeler.

24
00:01:17,830 --> 00:01:20,611
OkCupid'in eşleştirme algoritmasının 
arkasındaki matematik

25
00:01:20,611 --> 00:01:21,811
şaşırtıcı derecede basit.

26
00:01:21,811 --> 00:01:25,813
Sadece biraz toplama, çarpma
ve birazcık da karekök.

27
00:01:25,837 --> 00:01:30,270
Onu tasarlarken karışık olan taraf ise
gizemli bir şeyi, insan çekiciliğini alıp

28
00:01:30,270 --> 00:01:33,848
bilgisayarın üzerinde çalışabileceği
ögelere nasıl ayırabileceğini bulmaktı.

29
00:01:33,848 --> 00:01:36,699
İnsanları eşleştirmek için 
ihtiyacımız olan ilk şey veriydi,

30
00:01:36,699 --> 00:01:38,715
algoritmanın üzerinde çalışacağı bir şey.

31
00:01:38,715 --> 00:01:41,947
İnsanlardan hızlıca veri elde etmenin 
en iyi yolu ise sadece sormak.

32
00:01:41,947 --> 00:01:44,624
Bu yüzden OkCupid'in kullanıcılara

33
00:01:44,624 --> 00:01:46,905
"Bir gün çocuk sahibi olmak 
istiyor musunuz?"

34
00:01:46,905 --> 00:01:48,923
"Ne sıklıkla dişlerinizi fırçalıyorsunuz?"

35
00:01:48,923 --> 00:01:50,595
"Korku filmlerini seviyor musunuz?"

36
00:01:50,595 --> 00:01:53,992
"Tanrı'ya inanıyor musunuz?" gibi
önemli sorular sormasına karar verdik.

37
00:01:53,992 --> 00:01:56,777
Soruların çoğu benzeri benzerle 
eşleştirmek için uygun,

38
00:01:56,777 --> 00:01:59,111
yani her iki kişi de 
aynı şekilde cevap verirse.

39
00:01:59,111 --> 00:02:01,659
Örneğin, korku filmlerini seven iki kişi

40
00:02:01,683 --> 00:02:05,004
muhtemelen seven biri ve sevmeyen
birinden daha iyi bir eşleşmedir.

41
00:02:05,028 --> 00:02:08,521
Peki ya "İlgi odağı olmaktan 
hoşlanır mısınız?" gibi bir soru?

42
00:02:08,521 --> 00:02:11,283
Eğer bir ilişkide her iki kişi
buna evet cevabını veriyorsa

43
00:02:11,283 --> 00:02:13,376
çok büyük sorunları olacaktır.

44
00:02:13,400 --> 00:02:14,645
Bunu erken fark ettik

45
00:02:14,645 --> 00:02:17,882
ve her soruda biraz daha veri 
elde etmemiz gerektiğine karar verdik.

46
00:02:17,882 --> 00:02:19,445
Sadece kendi cevaplarını değil,

47
00:02:19,445 --> 00:02:23,014
aynı zamanda başkasından almak istedikleri
cevabı da belirtmelerini istedik.

48
00:02:23,014 --> 00:02:24,439
Bu, bayağı işe yaradı.

49
00:02:24,439 --> 00:02:26,251
Ama bir boyuta daha ihtiyacımız vardı.

50
00:02:26,251 --> 00:02:29,318
Bazı sorular, biri hakkında 
diğerlerinden daha fazla şey söyler.

51
00:02:29,318 --> 00:02:31,173
Örneğin, politika hakkındaki bir soru;

52
00:02:31,173 --> 00:02:34,579
"Hangisi daha kötü: Kitabın mı yoksa
bayrağın yanması mı?" gibi bir soru

53
00:02:34,579 --> 00:02:37,353
bir kişinin film zevklerinden
daha fazla şey ortaya çıkarır

54
00:02:37,353 --> 00:02:39,972
ve her şeyi eşit olarak ölçmek 
bir anlam ifade etmiyor,

55
00:02:39,972 --> 00:02:41,686
bu yüzden veri göstergesi ekledik.

56
00:02:41,686 --> 00:02:43,710
OkCupid'in size sorduğu her şey için

57
00:02:43,734 --> 00:02:46,563
hayatınızda oynadığı rolü 
bize anlatma şansınız var

58
00:02:46,563 --> 00:02:49,066
ve bu alakasız ile gerekli
şeyler arasında değişiyor.

59
00:02:49,446 --> 00:02:52,668
Her soru için algoritmamız 
açısından üç şeyimiz var:

60
00:02:52,692 --> 00:02:54,044
İlk olarak, cevabınız;

61
00:02:54,617 --> 00:02:57,441
ikinci olarak, başkasının
nasıl cevap vermesini istemeniz --

62
00:02:57,441 --> 00:02:58,781
potansiyel eşiniz --

63
00:02:58,781 --> 00:03:01,659
ve üçüncü olarak, sorunun 
sizin için ne kadar önemli olması.

64
00:03:02,710 --> 00:03:03,962
Tüm bu bilgilerle birlikte

65
00:03:03,986 --> 00:03:07,104
OkCupid iki kişinin ne kadar iyi 
geçinebileceğini bulabiliyor.

66
00:03:07,104 --> 00:03:10,014
Algoritma, sayıları inceleyip
bize bir sonuç veriyor.

67
00:03:10,014 --> 00:03:11,334
Uygulamalı bir örnek olarak

68
00:03:11,334 --> 00:03:14,023
hadi sizi başka biriyle 
nasıl eşleştireceğimize bakalım.

69
00:03:14,023 --> 00:03:15,152
Ona "B" diyelim.

70
00:03:16,023 --> 00:03:17,469
B ile olan eşleşme yüzdeniz

71
00:03:17,469 --> 00:03:19,529
ikinizin de cevapladığı
soruları baz alıyor.

72
00:03:19,529 --> 00:03:22,106
Ortak sorulara da "s" diyelim.

73
00:03:22,559 --> 00:03:23,857
Çok basit bir örnek olarak

74
00:03:23,857 --> 00:03:26,573
bir grup "s"yi sadece 
iki ortak soruyla kullanıyoruz

75
00:03:26,597 --> 00:03:28,425
ve bundan bir eşleşme çıkartıyoruz.

76
00:03:28,449 --> 00:03:30,120
İşte iki örnek sorumuz.

77
00:03:30,144 --> 00:03:32,525
İlki diyelim ki "Ne kadar dağınıksın?"

78
00:03:32,549 --> 00:03:34,645
ve cevap olasılıkları da şunlar:

79
00:03:34,669 --> 00:03:38,030
Çok dağınık, ortalama ve çok düzenli.

80
00:03:38,030 --> 00:03:39,834
"Çok düzenli" olarak cevapladığınızı,

81
00:03:39,834 --> 00:03:42,762
başkasının da "çok düzenli" 
olarak cevaplamasını istediğinizi

82
00:03:42,762 --> 00:03:45,262
ve sorunun sizin için
çok önemli olduğunu varsayalım.

83
00:03:45,262 --> 00:03:46,502
Yani temizlik delisisiniz.

84
00:03:46,502 --> 00:03:49,680
Düzenlisiniz, başkasının da
düzenli olmasını istiyorsunuz, hepsi bu

85
00:03:49,680 --> 00:03:51,699
ve B'nin biraz farklı olduğunu varsayalım.

86
00:03:51,699 --> 00:03:53,688
Kendisini "çok düzenli" olarak cevapladı

87
00:03:53,712 --> 00:03:56,719
ama başkasının "ortalama" 
cevabı onun için yeterli

88
00:03:56,743 --> 00:03:59,145
ve sorunun onun için çok da bir önemi yok.

89
00:03:59,169 --> 00:04:02,062
Önceki örneğimizden ikinci soruya bakalım.

90
00:04:02,086 --> 00:04:04,032
"İlgi odağı olmaktan hoşlanır mısınız?"

91
00:04:04,032 --> 00:04:05,610
Cevap ya "evet" ya da "hayır."

92
00:04:05,610 --> 00:04:08,983
"Hayır"ı cevapladınız, başkasının da
"hayır"ı cevaplamasını istiyorsunuz

93
00:04:08,983 --> 00:04:11,014
ve sorunun sizin için
çok da bir önemi yok.

94
00:04:11,014 --> 00:04:12,759
B "evet"i cevapladı.

95
00:04:12,759 --> 00:04:14,804
Başkasının da "hayır"ı
cevaplamasını istiyor

96
00:04:14,804 --> 00:04:17,049
çünkü tüm ilginin onda olmasını istiyor

97
00:04:17,049 --> 00:04:19,311
ve soru onun için bir miktar önemli.

98
00:04:19,335 --> 00:04:21,334
Şimdi tüm bunları hesaplamaya çalışalım.

99
00:04:21,722 --> 00:04:25,005
İlk adımımız, bunu yapmak için
bilgisayarları kullandığımızdan dolayı,

100
00:04:25,005 --> 00:04:28,761
"bir miktar önemli" ve "çok önemli" gibi
düşüncelere sayısal değerler vermeliyiz

101
00:04:28,761 --> 00:04:31,460
çünkü bilgisayar her şeye
sayı biçiminde ihtiyaç duyar.

102
00:04:31,460 --> 00:04:33,679
OkCupid için şu ölçekte karar kıldık:

103
00:04:33,703 --> 00:04:35,809
"Alakasız" 0 değerinde.

104
00:04:36,173 --> 00:04:38,152
"Biraz önemli" 1 değerinde.

105
00:04:38,538 --> 00:04:40,347
"Bir miktar önemli" 10 değerinde.

106
00:04:40,831 --> 00:04:42,585
"Çok önemli" 50 değerinde.

107
00:04:42,609 --> 00:04:46,221
"Kesinlikle gerekli" 250 değerinde.

108
00:04:46,245 --> 00:04:48,876
Daha sonrasında algoritma 
iki basit hesaplama yapıyor.

109
00:04:48,900 --> 00:04:52,146
İlki "B'nin cevapları 
sizi ne kadar tatmin etti?"

110
00:04:52,170 --> 00:04:55,963
Yani B sizin ölçeğinizde 
ne kadar olası puan topladı?

111
00:04:55,987 --> 00:04:58,999
B'nin ilk soruya, dağınıklık hakkındaki
soruya olan cevabının,

112
00:04:58,999 --> 00:05:01,787
sizin için çok önemli
olduğunu belirttiniz.

113
00:05:01,787 --> 00:05:04,017
50 puan değerinde ve B bunu bildi.

114
00:05:04,375 --> 00:05:08,088
İkinci soru ise sadece 1 puan değerinde
çünkü biraz önemli olduğunu söylediniz,

115
00:05:08,088 --> 00:05:09,635
B bunu bilemedi,

116
00:05:09,659 --> 00:05:12,441
dolayısıyla B'nin cevapları 
51 olası puan üzerinden 50.

117
00:05:12,465 --> 00:05:15,073
Bu %98 oranında tatmin edici, çok iyi.

118
00:05:15,073 --> 00:05:17,800
Algoritmanın göz önünde 
bulundurduğu ikinci soru ise şu:

119
00:05:17,800 --> 00:05:19,276
B'yi ne kadar tatmin ettiniz?

120
00:05:19,276 --> 00:05:22,329
B, dağınıklık sorusuna olan 
cevabınıza 1 puan verdi

121
00:05:22,353 --> 00:05:24,526
ve ikincisine de 10 puan verdi.

122
00:05:24,745 --> 00:05:28,132
Bu 11 puanın, 1 ile 10'un toplamı,
10 puan kazandınız --

123
00:05:28,156 --> 00:05:30,751
ikinci soruda birbirinizi 
cevabınızla tatmin ettiniz.

124
00:05:30,775 --> 00:05:35,017
11 üzerinden 10 puan olan cevaplarınız
B için %91 oranında tatmin edici.

125
00:05:35,041 --> 00:05:36,192
Fena değil.

126
00:05:36,216 --> 00:05:38,723
Son adım, bu iki eşleşme yüzdelerini alıp

127
00:05:38,747 --> 00:05:40,613
ikiniz için de tek bir sayı elde etmek.

128
00:05:40,637 --> 00:05:43,248
Bunu yapmak için algoritma
puanlarınızı çarpıyor,

129
00:05:43,272 --> 00:05:44,937
sonra n dereceden kökünü alıyor,

130
00:05:44,961 --> 00:05:47,144
"n" soru sayısını oluşturuyor.

131
00:05:47,144 --> 00:05:49,617
S, - ki bu örnekte
soru sayısını oluşturuyor -

132
00:05:49,617 --> 00:05:51,887
sadece 2 olduğundan dolayı

133
00:05:51,887 --> 00:05:53,026
hesap şöyle:

134
00:05:53,026 --> 00:05:58,472
eşleşme yüzdesi yüzde 98 ile yüzde 91'in
çarpımının kare köküne denk geliyor.

135
00:05:58,496 --> 00:06:00,280
Bu da yüzde 94'e denk geliyor.

136
00:06:00,304 --> 00:06:03,508
Bu 94'lük yüzde,
B ile olan eşleşme yüzdeniz.

137
00:06:03,508 --> 00:06:04,885
Bildiklerimize dayanarak

138
00:06:04,885 --> 00:06:08,006
birbirinizle ne kadar mutlu
olabileceğinizin matematiksel ifadesi.

139
00:06:08,006 --> 00:06:11,734
Peki algoritma neden iki eşleşme puanının
ortalamasını almak yerine

140
00:06:11,734 --> 00:06:14,303
çarpıyor ve kare kökünü alıyor?

141
00:06:14,303 --> 00:06:16,832
Genel olarak bu formüle
geometrik ortalama deniyor.

142
00:06:16,832 --> 00:06:18,793
Geniş aralığı olan değerleri birleştirmek

143
00:06:18,793 --> 00:06:21,422
ve farklı nitelikleri
temsil etmek için harika bir yol.

144
00:06:21,422 --> 00:06:23,933
Diğer bir ifadeyle
romantik eşleştirme için mükemmel.

145
00:06:23,933 --> 00:06:26,800
Geniş aralıklarınız ve tonlarca 
farklı veri göstergeniz var,

146
00:06:26,800 --> 00:06:30,592
dediğim gibi filmler, politika, din -- 
her şey hakkında veri göstergeniz var.

147
00:06:30,616 --> 00:06:32,454
Sezgisel olarak bu çok mantıklı.

148
00:06:32,478 --> 00:06:35,253
Yüzde 50 oranında 
birbirini tatmin eden iki insan

149
00:06:35,277 --> 00:06:39,229
0 ile 100 oranında tatmin eden diğer 
iki kişiden daha iyi bir eşleşme olmalı

150
00:06:39,253 --> 00:06:41,067
çünkü sevgi karşılıklı olmalı.

151
00:06:41,091 --> 00:06:43,582
Yanılma payı için 
biraz düzeltme ekledikten sonra,

152
00:06:43,606 --> 00:06:46,177
bu durumda az sayıda sorumuz var,

153
00:06:46,201 --> 00:06:47,518
bu örnekte yaptığımız gibi,

154
00:06:47,542 --> 00:06:48,714
devam edebiliriz.

155
00:06:48,738 --> 00:06:50,650
OkCupid iki kişiyi her eşleştirdiğinde

156
00:06:50,674 --> 00:06:52,706
henüz özetlediğimiz adımlardan geçiyor.

157
00:06:52,706 --> 00:06:55,144
İlk olarak cevaplarınız 
hakkındaki veriyi topluyor,

158
00:06:55,144 --> 00:06:57,698
sonra tercihlerinizi 
ve diğer insanların tercihlerini

159
00:06:57,698 --> 00:06:59,999
basit, matematiksel yollarla 
karşılaştırıyor.

160
00:07:00,023 --> 00:07:02,266
Bu, gerçek dünya olgusunu alıp

161
00:07:02,266 --> 00:07:05,385
onu bir mikroçipin anlayabileceği 
bir şeye dönüştürme kabiliyeti,

162
00:07:05,409 --> 00:07:08,526
bence birinin bu günlerde 
sahip olabileceği en önemli yetenek.

163
00:07:08,526 --> 00:07:11,347
Birine bir hikâye anlatmak için
cümleleri kullandığınız gibi

164
00:07:11,347 --> 00:07:14,349
bilgisayara hikâye anlatmak için
algoritmaları kullanıyorsunuz.

165
00:07:14,349 --> 00:07:16,962
Dili öğrenirseniz çıkıp
hikâyelerinizi anlatabilirsiniz.

166
00:07:16,962 --> 00:07:18,559
Umarım bu yardımcı olacak.