WEBVTT

00:00:00.557 --> 00:00:04.235
Eskiden bir transistörün kapladığı yere

00:00:04.259 --> 00:00:07.098
artık bir milyar transistörü 
sığdırabiliyoruz.

00:00:07.636 --> 00:00:11.533
Bir odanın tamamını kaplayan 
bir bilgisayar,

00:00:11.557 --> 00:00:14.146
artık cebinize sığıyor.

00:00:14.170 --> 00:00:17.189
Geleceğin küçülmekte
yattığını söyleyebiliriz.

NOTE Paragraph

00:00:17.611 --> 00:00:18.818
Bir mühendis olarak bilgisayarlardaki

00:00:18.842 --> 00:00:22.827
minyatürleşme devrimi 
beni heyecanlandırıyor.

00:00:22.851 --> 00:00:24.199
Bir doktor olarak dünyada 


00:00:24.223 --> 00:00:29.946
en çabuk artan hastalık olan

00:00:29.970 --> 00:00:32.721
kanser nedeniyle ölen 
insan sayısını azaltmak için

00:00:32.721 --> 00:00:35.519
kullanıp kullanamayacağımızı 
merak ediyorum.

00:00:35.543 --> 00:00:36.798
Bunu söylediğim zaman,

00:00:36.822 --> 00:00:40.600
insanlar kanseri tedavi etmek için
çalıştığımızı zannediyor.

00:00:40.624 --> 00:00:41.887
Aslında çalışıyoruz.

00:00:41.911 --> 00:00:43.062
Ancak erken tespit

00:00:43.086 --> 00:00:45.887
ve kanserin önlenmesi yoluyla 
olağanüstü bir hayat

00:00:45.911 --> 00:00:49.244
kurtarma fırsatı ortaya çıkıyor.

NOTE Paragraph

00:00:49.785 --> 00:00:55.164
Dünya çapında kanser sonucu
ölümlerin üçte ikisinden fazlası,

00:00:55.188 --> 00:00:57.988
şu anda sahip olduğumuz yöntemlerle
tamamen önlenebilir.

00:00:58.406 --> 00:01:01.305
Bunlar arasında aşı, zamanında tarama ve

00:01:01.329 --> 00:01:03.562
tabii ki sigarayı bırakma vardır.

00:01:04.316 --> 00:01:07.909
Fakat şu anda sahip olduğumuz 
en iyi araç ve teknolojilerle bile,

00:01:07.933 --> 00:01:09.996
bazı tümörlerin 50 milyon kanser hücresi

00:01:10.020 --> 00:01:13.690
gücünde oluncaya kadar 
büyümeye başladıkları,

00:01:13.714 --> 00:01:17.477
10 yıl öncesinden tespit edilememektedir.

00:01:18.178 --> 00:01:20.947
Henüz oluşmaya başladıkları, 
çıkarılabilecekleri zamanda

00:01:20.947 --> 00:01:23.437
daha ölümcül bu kanserlerin 
bazılarını daha erken

00:01:23.437 --> 00:01:24.703
tespit edecek çok daha iyi

00:01:24.703 --> 00:01:26.538
teknolojilerimiz olsa ne olurdu?

NOTE Paragraph

00:01:26.562 --> 00:01:29.837
Minyatürleşmenin bizi
buraya nasıl götüreceğini anlatayım.

00:01:31.140 --> 00:01:33.428
Bu, bir patologun standart bir
laboratuvarda

00:01:33.452 --> 00:01:37.008
biyopsi veya smear testi gibi doku

00:01:37.032 --> 00:01:39.470
örneklerine bakacağı bir mikroskoptur.

00:01:39.927 --> 00:01:41.995
7000$ değerindeki bu mikroskopu,

00:01:42.019 --> 00:01:45.275
kanser hücrelerini ayırt etmek 
üzere yıllarca

00:01:45.299 --> 00:01:47.518
ihtisas eğitimi almış
birisi kullanacaktır.

00:01:48.126 --> 00:01:51.172
Bu fotoğraf, Rice Üniversitesi'nden
meslektaşım

00:01:51.196 --> 00:01:52.774
Rebecca Richards-Kortum'a aittir.

00:01:52.798 --> 00:01:56.625
Ekibiyle beraber yaptığı şey,
bu mikroskobun tamamını

00:01:56.649 --> 00:01:58.734
minyatürleştirerek 10 dolara sığdırmaları

00:01:58.734 --> 00:02:01.464
ve bir optik fiberin 
ucuna uydurmalarıdır.

00:02:01.923 --> 00:02:04.951
Başka bir deyişle, bir hastadan

00:02:04.951 --> 00:02:07.230
numune almak ve onu mikroskoba

00:02:07.254 --> 00:02:09.810
göndermek yerine 
mikroskobu hastaya getirebilirsiniz.

00:02:10.260 --> 00:02:14.619
Daha sonra inceleme için uzman 
yerine normal ile kanserli

00:02:14.643 --> 00:02:19.705
hücreleri karşılaştırması için
bilgisayarı eğitebilirsiniz.

NOTE Paragraph

00:02:20.084 --> 00:02:21.304
Bu önemli,

00:02:21.304 --> 00:02:24.315
çünkü kırsal bölgelerde çalışırken,

00:02:24.339 --> 00:02:27.578
topluluklara gidip test yapabilen

00:02:27.602 --> 00:02:30.109
ve numune toplayabilen gezici

00:02:30.109 --> 00:02:31.864
bir tarama minibüsü olmasına

00:02:31.888 --> 00:02:35.104
ve bunları analiz için hastaneye
yollamasına rağmen,

00:02:35.128 --> 00:02:36.472
günler sonra,

00:02:36.496 --> 00:02:39.163
anormal bir test sonucu alan kadınların

00:02:39.187 --> 00:02:40.804
gelmesi istenmiştir.

00:02:40.828 --> 00:02:45.171
Neredeyse yarısı gelmemiştir, çünkü
seyahati karşılayacak paraları yoktur.

00:02:45.721 --> 00:02:49.145
Entegre mikroskop ve bilgisayar
analiziyle birlikte

00:02:49.169 --> 00:02:51.997
Rebecca ve meslektaşları,
hem teşhis hem de tedavi

00:02:52.021 --> 00:02:55.807
düzeneğine sahip bir
minibüs oluşturdular.

00:02:55.831 --> 00:02:58.545
Böylece aynı yerde teşhis

00:02:58.569 --> 00:03:01.256
ve tedavide bulunabilirler,

00:03:01.280 --> 00:03:03.718
böylece kimsenin takibi
yarım kalmamış olurdu.

NOTE Paragraph

00:03:03.831 --> 00:03:07.779
Bu, minyatürleşmenin hayatları
nasıl kurtarabileceğine dair bir örnektir.

00:03:08.148 --> 00:03:09.301
Şimdi mühendis olarak,

00:03:09.325 --> 00:03:12.070
bunu doğrudan minyatürleşme
olarak görüyoruz.

00:03:12.094 --> 00:03:14.531
Büyük bir şeyi alıp küçültüyorsunuz.

00:03:14.555 --> 00:03:16.806
Ancak bilgisayar ile ilgili olarak
bahsettiğim,

00:03:16.830 --> 00:03:19.076
onları her yere götürebilecek kadar

00:03:19.100 --> 00:03:23.401
küçüldüklerinde hayatlarımızı
değiştirdiler.

00:03:23.785 --> 00:03:28.081
O zaman bunun tıptaki
eşdeğeri nedir?

00:03:28.500 --> 00:03:31.636
Ya vücudunuzda dolaşabilecek,

00:03:31.660 --> 00:03:35.922
kendi kendine tümörü bulabilecek

00:03:35.946 --> 00:03:38.359
ve dışarıya sinyal gönderebilecek kadar

00:03:38.383 --> 00:03:40.752
küçük bir dedektör olsaydı?

00:03:41.079 --> 00:03:43.156
Kulağa bilim kurgu gibi geliyor.

00:03:43.180 --> 00:03:47.083
Aslında nanoteknoloji bunu
yapmamıza izin veriyor.

00:03:47.415 --> 00:03:52.296
Dedektörü oluşturan parçaları,
100 mikron boyutundaki

00:03:52.320 --> 00:03:54.157
saç teli genişliğinden

00:03:54.181 --> 00:03:55.841
1.000 kat daha küçük

00:03:55.865 --> 00:03:58.420
100 nanometre boyutunda

00:03:58.444 --> 00:04:00.346
küçültmeye imkân sağlıyor.

00:04:00.370 --> 00:04:03.180
Bunun oldukça önemli etkileri vardır.

NOTE Paragraph

00:04:03.583 --> 00:04:07.226
Malzemelerin nano ölçeğinde özelliklerini

00:04:07.250 --> 00:04:08.846
değiştirdikleri ortaya çıkmaktadır.

00:04:09.279 --> 00:04:11.777
Yaygın bir madde olan altını alıp

00:04:11.801 --> 00:04:15.122
toz halinde öğütürseniz,
altın nano parçaçıkları

00:04:15.146 --> 00:04:18.458
altın sarısı renginden kırmızıya dönüşür.

00:04:19.082 --> 00:04:22.895
Daha egzotik bir malzeme olan
büyük siyah bir kristal şeklindeki

00:04:22.919 --> 00:04:25.093
kadmiyum selenürü alıp

00:04:25.117 --> 00:04:27.642
bu malzemeden nanokristaller
oluşturduğunuzda

00:04:27.642 --> 00:04:29.315
ve bunları bir sıvının içine koyup

00:04:29.339 --> 00:04:31.163
üzerine ışık tuttuğunuzda,

00:04:31.187 --> 00:04:32.353
parlar.

00:04:32.377 --> 00:04:38.008
Sadece boyutuna göre mavi, yeşil, sarı,

00:04:38.032 --> 00:04:40.307
turuncu, kırmızı renginde parlamaktadır.

00:04:40.887 --> 00:04:44.890
Çok acayip! Böyle bir nesneyi
makro dünyada düşünebilir misiniz?

00:04:44.914 --> 00:04:51.485
Dolabınızdaki tüm kot pantalonlar pamuklu

00:04:51.509 --> 00:04:55.820
ancak bedene göre farklı
renklerde olabilir.

NOTE Paragraph

00:04:56.212 --> 00:04:57.908
(Kahkahalar)

NOTE Paragraph

00:04:58.982 --> 00:05:00.506
Bir doktor olarak,

00:05:00.530 --> 00:05:02.754
benim için ilgi çekici olan şey,

00:05:02.778 --> 00:05:05.078
yalnızca nano boyutta

00:05:05.102 --> 00:05:07.033
rengi değişen malzemeler değil,

00:05:07.057 --> 00:05:10.665
vücudunuzda gezindikleri
yolun da değişmesidir.

00:05:11.137 --> 00:05:13.936
Bu da daha iyi bir kanser 
dedektörü yapmak

00:05:13.960 --> 00:05:16.134
üzere kullanacağımız gözlem türüdür.

NOTE Paragraph

00:05:16.158 --> 00:05:17.911
Ne demek istediğimi size göstereyim.

00:05:18.686 --> 00:05:20.883
Bu, vücuttaki bir kan damarı.

00:05:20.907 --> 00:05:23.318
Damarın çevresinde tümör var.

00:05:23.683 --> 00:05:26.724
Damara nano parçacıkları enjekte edip

00:05:26.748 --> 00:05:30.928
kan dolaşımından tümöre nasıl
gittiklerini izleyeceğiz.

00:05:31.464 --> 00:05:35.816
Şu an pek çok tümörün kan damarlarına
sızıntı yaptığı anlaşıldı

00:05:35.840 --> 00:05:40.206
ve nano parçacıklar da kan
dolaşımından tümöre sızabilir.

00:05:40.628 --> 00:05:43.762
Sızıp sızamayacakları
boyutlarına bağlıdır.

00:05:44.129 --> 00:05:45.279
Bu fotoğrafta,

00:05:45.303 --> 00:05:49.674
yüz nanometre büyüklüğündeki
daha küçük mavi parçacıklar sızıyor,

00:05:49.698 --> 00:05:53.094
daha büyük olan 500 nanometrelik
kırmızı parçacıklar

00:05:53.118 --> 00:05:54.895
kan dolaşımında takılıp kalıyor.

00:05:54.919 --> 00:05:57.022
Bu da bir mühendis olarak,

00:05:57.046 --> 00:06:01.038
malzemenin ne kadar büyük
veya küçük olmasına bağlı olarak

00:06:01.062 --> 00:06:04.173
vücudunuzda nereye gideceğini
değiştirebileceğim anlamına geliyor.

NOTE Paragraph

00:06:05.249 --> 00:06:09.891
Laboratuvarımda vücutta seyahat edebilecek

00:06:09.915 --> 00:06:15.163
ve tümör arayabilecek küçüklükte
bir kanser nanodedekörü yaptık.

00:06:15.477 --> 00:06:19.569
Bunu tümör saldırısını
dinlemesi için tasarladık:

00:06:19.593 --> 00:06:24.366
Tümörün yaymak için ihtiyaç duyduğu
kimyasal işaretler orkestrası.

00:06:24.932 --> 00:06:27.834
Tümörün içinde doğduğu dokudan
kopması için

00:06:27.858 --> 00:06:30.574
doku iskeleleri boyunca çiğneyeceği

00:06:30.598 --> 00:06:33.182
enzim adı verilen kimyasalları
çıkartması gerekir.

00:06:33.763 --> 00:06:38.485
Bu nanoparçacıkları bu enzimlerle
harekete geçmesi için tasarladık.

00:06:39.034 --> 00:06:44.946
Bir enzim, bir saatte 1.000 adet kimyasal
tepkiyi harekete geçirebilir.

00:06:45.462 --> 00:06:48.464
Şimdi mühendislikte bire bin oranını,

00:06:48.464 --> 00:06:50.353
bir tür büyütme olarak adlandırıyoruz

00:06:50.353 --> 00:06:52.825
ve herhangi bir şeyi aşırı hassas
bir hâle getiriyor.

00:06:52.829 --> 00:06:56.662
Böylece son derece hassas bir
kanser dedektörü yaptık.

NOTE Paragraph

00:06:57.220 --> 00:07:01.124
Tamam ama harekete geçmiş bu işareti,

00:07:01.124 --> 00:07:03.882
benim bir şeyler yapabileceğim
dış dünyaya nasıl aktarırım?

00:07:03.906 --> 00:07:07.458
Bunun için nano ölçekteki biyolojinin
bir parçasını kullanacağız

00:07:07.482 --> 00:07:09.266
ve bunun böbrek ile bir ilgisi var.

00:07:09.659 --> 00:07:11.575
Böbrek bir süzgeçtir.

00:07:11.996 --> 00:07:16.625
İşi kanı süzmek ve atıkları
idrara koymaktır.

00:07:17.197 --> 00:07:19.859
Böbreğin süzdüğü şeylerin de

00:07:19.883 --> 00:07:22.445
aynı şekilde boyuta bağlı
olduğu ortaya çıktı.

00:07:22.781 --> 00:07:24.841
Dolayısıyla bu fotoğrafta gördüğünüz şey,

00:07:24.865 --> 00:07:27.874
beş nanometreden küçük olan her şey,

00:07:27.898 --> 00:07:32.003
kandan, böbrekten idrara doğru gitmekte

00:07:32.027 --> 00:07:34.697
ve büyük olan her şey kalmaktadır.

00:07:35.176 --> 00:07:40.123
Tamam, o zaman 100 nanometre boyutunda
kanser dedektörü yapsam,

00:07:40.147 --> 00:07:42.619
bunu kan akışına enjekte etsem,

00:07:42.643 --> 00:07:48.073
böbrekten süzülecek ve
idrara gidecek kadar

00:07:48.097 --> 00:07:50.453
küçük bir işareti duyurmak için

00:07:50.477 --> 00:07:53.699
tümör enzimlerinin harekete geçirdiği

00:07:53.723 --> 00:07:55.901
tümöre sızabilir.

00:07:55.925 --> 00:07:59.966
Böylece dışarıdaki dünyada tespit
edebileceğim bir işaret var.

NOTE Paragraph

00:08:00.588 --> 00:08:02.640
Tamam ama bir sorunum daha var.

00:08:02.664 --> 00:08:04.410
Bu çok küçük bir işaret,

00:08:04.434 --> 00:08:06.406
bunu nasıl tespit ederim?

00:08:06.730 --> 00:08:08.965
İşaret yalnızca bir moleküldür.

00:08:08.989 --> 00:08:11.656
Mühendis olarak tasarladığımız moleküldür.

00:08:11.680 --> 00:08:14.858
Tamamen sentetiktir ve
bunları tercih ettiğimiz araçla

00:08:14.882 --> 00:08:18.121
uyumlu olacak şekilde tasarlayabiliriz.

00:08:18.145 --> 00:08:21.587
Kütle spektrometresi adı verilen
oldukça hassas, üstün kaliteli

00:08:21.611 --> 00:08:23.575
bir alet kullanmak istediğimizde,

00:08:23.599 --> 00:08:26.110
özgün kütleye sahip bir molekül yaparız.

00:08:26.671 --> 00:08:30.370
Ya da daha ucuz ve taşınabilir
bir şey yapmak isteriz.

00:08:30.394 --> 00:08:34.177
O zaman hamilelik testi gibi
kâğıt üstünde izini sürebileceğimiz

00:08:34.201 --> 00:08:35.905
bir molekül yaparız.

00:08:35.929 --> 00:08:38.555
Aslında kâğıttan teşhis
adı verilen bir alanda,

00:08:38.579 --> 00:08:43.091
erişilebilen bir sürü kâğıt testi vardır.

NOTE Paragraph

00:08:43.711 --> 00:08:46.037
Peki bununla nereye varmaya çalışıyoruz?

00:08:46.724 --> 00:08:48.293
Size anlatacağım şey,

00:08:48.317 --> 00:08:50.143
hayatım boyunca bir araştırmacı olarak

00:08:50.167 --> 00:08:52.046
bir hayalimi temsil ediyor.

00:08:52.396 --> 00:08:54.489
Bir vaat olduğunu söyleyemem,

00:08:54.513 --> 00:08:56.005
yalnızca bir hayal.

00:08:56.029 --> 00:08:59.616
Ama sanırım hepimizin -belki özellikle-

00:08:59.640 --> 00:09:03.577
kanser araştırmacılarının ilerlemeye devam
etmesi için hayalleri olmalıdır.

NOTE Paragraph

00:09:03.601 --> 00:09:07.100
Size ekibimle beraber gerçeğe
dönüştürmek için

00:09:07.124 --> 00:09:11.215
canla başla çalıştığımız teknolojiyle

00:09:11.239 --> 00:09:12.761
ne olmasını umduğumu anlatayım.

00:09:13.289 --> 00:09:14.987
Hadi bakalım.

00:09:15.011 --> 00:09:18.366
Bir gün kolonoskopi

00:09:18.390 --> 00:09:21.645
veya mamografi

00:09:21.669 --> 00:09:23.174
veya smear testi yaptırmak için

00:09:23.198 --> 00:09:24.521
pahalı bir tarama tesisine

00:09:24.545 --> 00:09:25.953
gitmek yerine

00:09:26.585 --> 00:09:28.304
iğne olabileceğinizi

00:09:28.328 --> 00:09:30.048
ve bir saat bekleyip

00:09:30.048 --> 00:09:33.277
bir kâğıt şeridine idrar testini
yapabileceğinizi hayal ediyorum.

00:09:33.653 --> 00:09:36.460
Bunun sürekli elektrik

00:09:36.484 --> 00:09:39.147
veya odada bir tıbbi çalışana

00:09:39.171 --> 00:09:41.775
ihtiyaç duymadan bile
olabileceğini hayal ediyorum.

00:09:41.799 --> 00:09:43.296
Belki uzakta olabilir

00:09:43.320 --> 00:09:46.130
ve yalnızca akıllı telefon ile
bağlantı kurabilirsiniz.

NOTE Paragraph

00:09:46.854 --> 00:09:49.249
Şu anda, kulağa bir hayal gibi
geldiğini biliyorum

00:09:49.249 --> 00:09:51.732
ancak laboratuvarda farelerde

00:09:51.756 --> 00:09:54.395
akciğer, kolon ve yumurtalık
kanseri teşhisinde

00:09:54.395 --> 00:09:57.830
mevcut yöntemlerden daha iyi işe yarıyor.

00:09:58.603 --> 00:10:00.837
Bunun, bir gün her kesimden,

00:10:00.861 --> 00:10:06.037
dünyanın her yerinden hastalarda,

00:10:06.061 --> 00:10:09.354
tümörlerin büyümeye başladıklarını,

00:10:09.378 --> 00:10:11.363
10 yıldan önce tespit edebileceğimiz

00:10:11.387 --> 00:10:13.236
anlamına gelmesini umuyorum

00:10:13.260 --> 00:10:15.995
ve bu da daha erken tedavilere yol açacak

00:10:16.019 --> 00:10:19.617
ve erken teşhisle şimdi yapabildiğimizden

00:10:19.641 --> 00:10:21.455
daha fazla hayatı kurtarabiliriz.

NOTE Paragraph

00:10:21.686 --> 00:10:22.868
Teşekkürler.

NOTE Paragraph

00:10:22.892 --> 00:10:30.375
(Alkışlar)