حدوداً ساعت ۴ عصر، ۲۰ ژوئیه ۱۹۶۹،
انسان تنها دقایقی با فرود
روی سطح کره ماه فاصله داشت.
اما قبل از آنکه فضانوردان
آخرین مراحل فرود را آغاز کنند،
چراغ اعلامخطر اضطراری روشن شد.
چیزی، بار زیادی روی رایانه میگذاشت،
که میتوانست منجر به
انصراف از عملیات فرود شود.
همان وقت روی زمین، «مارگارت همیلتون»
نفسش را در سینه حبس کرده بود.
او گروهی را هدایت میکرد که پیشگام
در توسعه نرمافزار داخل-پرواز بودند،
پس میدانست که در این مأموریت
جایی برای خطا نیست.
اما نوع این اعلامخطر
که در آخرین لحظات رخ داد
بهسرعت روشن کرد که نرمافزارش
دقیقاً طبق برنامه عمل میکرد.
«همیلتون» که ۳۳ سال قبل در پاولی، ایندیانا
متولد شده بود، همیشه کنجکاو بود.
در کالج، ریاضیات و فلسفه خوانده بود،
قبل از آنکه در انستیتو فناوری ماساچوست
در شغلی تحقیقاتی مشغول شود
تا هزینه تحصیلش را تأمین کند.
اینجا، با اولین رایانه
برای توسعه نرمافزار مواجه میشود
تا به تحقیقاتی که روی نظریه
آشوب انجام میشد کمک کند.
بعد در آزمایشگاه لینکلن دانشگاه امآیتی،
«همیلتون» برای اولین سیستمِ
دفاع هوایی آمریکا
نرمافزاری را برای جستجوی
هواپیماهای دشمن نوشت.
اما وقتی شنید که مهندس مشهوری
به نام «چارلز دارپر» به دنبالِ
کمک برای فرستادن انسان به ماه است،
بدون درنگ به گروهش ملحق شد.
ناسا به دنبال آن بود تا «دارپر»
و گروهش که بیش از ۴۰۰ مهندس بودند
اولین رایانه پرواز دیجیتال
کوچک را اختراع کنند،
رایانه هدایت آپولو.
با دریافت اطلاعات از فضانوردان،
این وسیله مسئول هدایت، ناوبری
و کنترل فضاپیما خواهد بود.
زمانی که رایانههایی غیرقابلاعتماد
بهاندازه یک اتاق بودند،
ایجیسی باید بدون هیچ خطایی کار میکرد،
و در فضایی معدل ۲۸ لیتر جا میشد.
«دارپر» افراد آزمایشگاه را
به دو گروه تقسیم کرد،
یکی برای طراحی سختافزار
و دیگری برای توسعه نرمافزار.
«همیلتون» رهبری تیم توسعهِ
نرمافزار پروازی داخل سفینه را
هم برای مدول هدایت
و هم مدول ماه نشین بر عهده داشت.
در همین کار بود که او عبارتِ
«مهندسی نرمافزار» را به نام خود ثبت کرد،
که بینهایت مهم بود.
جان انسانها در خطر بود، پس هر برنامه
باید کاملاً بدون اشکال میبود.
نرمافزار «مارگارت» باید بهسرعت
خطاهای پیشبینینشده را آشکار میکرد
و آنها را در لحظه حل میکرد.
اما ساختن چنین برنامههای منعطفی
کار سختی بود،
چون نرمافزارهای اولیه، تنها کارهایِ
از قبل تعریفشده را انجام میدادند.
برای حل این مشکل،
او برنامهاش را بهگونهای
طراحی کرد که «غیر همزمان» باشد،
یعنی کارهای مهمتر میتوانستند در
فعالیتهای کماهمیتتر وقفهای ایجاد کنند.
گروه او به هر کار اولویت مشخصی داد
تا مطمئن شود که هر کار با ترتیبی صحیح
و در زمانی مناسب انجام میشود —
حالا هر اتفاقی میخواهد بیافتد.
بعد از این پیشرفت مهم،
«مارگارت» متوجه شد که نرمافزار
میتواند به فضانوردان هم کمک کند
تا در یک محیط غیر همزمان کار کنند.
او نمایشگرهای اولویتبندی طراحی کرد که
در فعالیتهای از پیش برنامهریزی شدهِ
فضانوردان وقفه ایجاد میکرد
تا وضعیتهای اضطراری را خبر دهد.
فضانوردان بعداً میتوانستد
با مرکز کنترل تماس بگیرند
تا بهترین مسیر ادامه را انتخاب کنند.
و این اولین باری بود که
نرمافزار پرواز مستقیماً —
و غیر همزمان — با فضانورد
ارتباط برقرار میکرد.
و همین حفاظتها بود که منجر به فعال شدن
هشدار خطر، درست قبل از فرود روی ماه شد.
«باز آلدرین» سریعاً متوجه اشتباهش شد —
او تصادفاً کلید راداری
بازگشت به قرارگاه را فشرده بود.
این رادار وسیله مهمی در سفرِ
برگشت آنها به زمین بود،
اما از منابع مهمی در پردازش
رایانه استفاده میکرد.
خوشبختانه، رایانه هدایت آپولو
مجهز به راهکاری برای این هم بود.
در زمان بار اضافه،
نرمافزار برنامهها را دوباره شروع میکرد
و تنها به پر اولویتترین
کارها اجازه اجرا میداد —
که شامل برنامههای
لازم برای فرود هم میشد.
نمایشگرهای اولویت به فضانوردان
امکان این انتخاب را میدادند —
که فرود بیایند یا خیر.
تنها دقایقی باقی مانده بود،
که مرکز عملیات دستور فرود را داد.
فرود آپولو ۱۱ از همکاری
فضانوردان، مرکز عملیات،
نرمافزار و سختافزار همگی با هم
و بهصورت یک سیستم مجتمع به دست میآمد.
همکاری «همیلتون» موضوعی اساسی
برای کار مهندسین و دانشمندان بود
که از رئیسجمهور «جان اف کِندی»
در هدف رسیدن به ماه الهام گرفته شده بود.
و فعالیتهای نجاتبخش او
از آپولو ۱۱ هم فراتر رفته است —
هیچوقت خطایی در برنامهنویسی نرمافزار
مأموریتهای همراه خدمه آپولو پیدا نشد.
پس از همکاریاش در آپولو،
«همیلتون» شرکتی را بنیان گذاشت که
از زبان منحصربهفرد عمومی او
برای ایجاد تحول در سیستمها
و نرمافزار استفاده کند.
در ۲۰۰۳، ناسا از دستاوردهای او
با بزرگترین جایزه مالی
که به یک شخص داده شده تقدیر کرد.
و ۴۷ سال پسازآنکه نرمافزار او
اولین فضانوردان را به ماه راهنمایی کرد،
«همیلتون» مفتخر به دریافتِ
مدال ریاست جمهوری آزادی
برای تغییر نگرش ما به فناوری شد.