Chúng ta học như thế nào? và tại sao một số người lại có thể học dễ dàng hơn những người khác? Như tôi đã đề cập, tôi là tiến sĩ Lara Boyd Tôi là nhà nghiên cứu về não bộ ở đại học British Columbia Những câu hỏi trên khiến tôi rất hứng thú (Hò reo) (Vỗ tay) Nghiên cứu về não bộ là một trong những giới hạn lớn trong việc thấu hiểu về tâm lý con người và điều gì đã làm nên chúng ta Nó rất là tuyệt vời khi là một nhà nghiên cứu về não bộ Và tôi muốn nói với các bạn rằng tôi có một công việc tuyệt vời nhất trên thế giới Những gì chúng ta biết về não bộ thay đổi với tiến độ ngoạn mục Và đa số những gì chúng ta nghĩ chúng ta đã biết và đã hiểu về não bộ Hóa ra lại không đúng hoặc là không đầy đủ Một vài quan niệm sai lầm thì dễ thấy hơn những quan niệm khác Ví dụ như, chúng ta từng nghĩ rằng sau thời thơ ấu, não bộ không thực sự có thể thay đổi Và thực sự rằng điều đó không phải như vậy Một quan niệm sai lầm khác về não bộ đó là bạn chỉ dùng một phần của nó tại thời điểm đó và không dùng đến khi bạn không làm gì cả Thật ra thì điều này cũng không đúng Thực sự rằng kể cả khi bạn đang nghỉ ngơi Và chẳng nghĩ gì cả Não bộ của bạn vẫn hoạt động mạnh mẽ Nhờ có nhiều tiến bộ trong công nghệ như là máy MRI Nó cho phép chúng ta thực hiện những điều trên và nhiều khám phá quan trọng khác Và có lẽ hào hứng nhất, là những khám phá thú vị và có ảnh hưởng nhất là, mỗi khi bạn học một điều mới hay là một kỹ năng mới bạn thay đổi não bộ của bạn Đó là cái mà chúng ta gọi là tính dẻo của não Nên 25 năm về trước, chúng ta nghĩ rằng sau tuổi dậy thì, Những sự thay đổi duy nhất ở não bộ đều mang tính tiêu cực Sự mất đi tế bào não do lão hóa gây tổn thương, như là đột quỵ Và sau đó, các cuộc nghiên cứu đã bắt đầu phát hiện ra một lượng lớn của sự tái tổ chức trong não bộ của người lớn Và những nghiên cứu tiếp theo đã cho ta thấy tất cả những hành vi của ta đều làm thay đổi não bộ Và những sự thay đổi này không bị giới hạn bởi tuổi tác Đó là một tin tốt đúng không nào? Và thực tế thì, điều đó xảy ra mọi lúc Và rất quan trọng, Sự tái tổ chức ở não bộ giúp hỗ trợ sự phục hồi sau khi não bị tổn thương Điều cốt lõi trong những sự thay đổi đó là tính dẻo của não bộ Vậy nó như thế nào? Vậy não của bạn có thể thay đổi trong ba cách rất cơ bản để hỗ trợ việc học tập và đầu tiên là về mặt hóa chất não bộ thực sự hoạt động bằng cách truyền đi các tín hiệu hóa học giữa các tế bào não, mà ta hay gọi là nơron và điều này tạo nên một chuỗi các hoạt động và phản ứng Nên để hỗ trợ học tập, Não của bạn có thể tăng cường thông qua sự tập trung của những tín hiệu hóa học với sự tương tác giữa các nơron bởi vì điều này có thể thay đổi rất nhanh, nó hỗ trợ trí nhớ ngắn hạn hoặc những tiến bộ tạm thời trong việc khả năng vận động thô Cách thứ hai mà não bộ có thể thay đổi để hỗ trợ việc học tập là thay đổi bởi chính cấu trúc của nó Vì thế trong suốt quá trình học, Não bộ có thể thay đổi những liên kết giữa các nơron Và đây, cấu trúc vật lý của não thực sự đang thay đổi Vì thế nó cần một chút thời gian Những loại thay đổi trên đều liên quan tới trí nhớ dài hạn Và sự phát triển lâu bền trong các kỹ năng thô Những điều đó bao gồm tương tác, và để tôi lấy một ví dụ về việc này Chúng ta đều cố gắng học một kỹ năng thô mới Có thể là chơi đàn Piano hay là trò tung hứng Bạn đã đang có kinh nghiệm ngày càng tốt hơn trong một buổi tập luyện và nghĩ rằng "tôi đã làm được" Và sau đó, có thể, khi bạn quay lại vào ngày mai, Tất cả những tiến bộ trong ngày hôm qua bỗng biến mất Chuyện gì đã xảy ra? trong một khoảng thời gian ngắn, não của bạn đã được tăng cường Những tín hiệu hóa học giữa các nơron thần kinh Nhưng vì một số lý do, Những thay đổi đó không bao gồm sự thay đổi về cấu trúc Cái mà cần thiết trong việc hỗ trợ trí nhớ dài hạn Hãy nhớ rằng, trí nhớ dài hạn cần một khoảng thời gian và những gì bạn thấy lúc đó không phản ánh được sự học tập Và chính những thay đổi về cấu trúc sẽ hỗ trợ trí nhớ dài hạn, và những thay đổi hóa học hỗ trợ trí nhớ ngắn hạn Thay đổi về cấu trúc cũng có thể dẫn tới các mạng lưới chung của các vùng não bộ Hoạt động cùng nhau để hỗ trợ việc học tập Và nó cũng có thể dẫn tới một vài vùng của não bộ Có vai trò quan trọng trong một số hành động cụ thể để thay đổi cấu trúc của bạn hoặc phóng to lên Sau đây là một vài ví dụ Người mà hay đọc Braille (chữ nổi cho người mù) Có vùng cảm giác tay ở não to hơn những người không đọc Vùng điều khiển tay thuận, nằm ở bên trái não bộ, giả sử bạn thuận tay phải, thì nó to hơn bên còn lại Và nghiên cứu cho rằng những tài xế taxi ở London người mà phải nhớ hết bản đồ của London để có được giấy phép lái có các khu vực não bộ thiên về không gian, hay phương hướng to hơn Cách cuối cùng mà não có thể thay đổi để hỗ trợ việc học là thay đổi chức năng của nó Khi bạn sử dụng một khu vực não bộ, Nó sẽ ngày càng trở nên dễ bị kích thích và dễ để sử dụng lại Và khi não của bạn có nhiều vùng đã tăng cường mức độ kích thích Não bộ thay đổi cách thức và thời điểm được kích hoạt Với việc học, ta có thể thấy rằng cả một hệ thống các hoạt động của não bắt đầu chuyển hướng và thay đổi vậy thì, tính dẻo của não được hỗ trợ bởi sự thay đổi về mặt hóa học, cấu trúc, và chức năng hoạt động và những điều đó xảy ra ở khắp não bộ có thể xuất hiện tách biệt với những cái khác Nhưng đa số, những thay đổi đó đều phối hợp với nhau cùng hỗ trợ việc học và xảy ra tại mọi thời điểm Tôi vừa mới nói các bạn rằng não có khả năng thay đổi rất kỳ diệu như thế nào Vậy tại sao bạn không thể học những thứ mà bạn đã chọn một cách dễ dàng? Tại sao con của chúng ta đôi lúc thất bại ở trường? Tại sao khi chúng ta già đi chúng ta hay bị đãng trí? và tại sao não không thể hồi phục hoàn toàn khi bị tổn thương? Và rằng: cái gì giới hạn và kích hoạt tính dẻo của não và đây là cái mà tôi nghiên cứu tôi nghiên cứu chủ yếu về việc hồi phục sau khi đột quỵ Gần đây, đột quỵ đã giảm từ nguyên nhân thứ 3 dẫn đến cái chết ở Mỹ xuống hạng thứ 4 dẫn đến cái chết Tin tốt, đúng không nào? Nhưng thực ra thì số lượng người bị đột quỵ không hề xuyên giảm Chúng ta chỉ đang giỏi hơn việc duy trì sự sống sau khi bị đột quỵ và hóa ra rằng nó rất là khó để giúp não bộ hồi phục sau cơn đột quỵ Thẳng thắng mà nói Chúng ta đã thất bại trong việc phát triển một phương pháp hồi phục hiệu quả Hậu quả của việc này là đột quỵ đang là nguyên nhân dẫn đầu của sự tàn tật về lâu dài của người lớn trên thế giới Người bị đột quỵ càng trẻ thì càng có xu hướng sống lâu hơn với sự tàn tật đó và nghiên cứu trong nhóm của tôi đã cho thấy sức khỏe liên quan đến chất lượng sống của người Canada bị đột quỵ đã giảm rõ ràng thì, chúng ta cần phải giỏi hơn trong việc giúp đỡ người khác hồi phục sau đột quỵ đây là một vấn đề xã hội rất lớn, và nó là cái mà chúng ta đang không giải quyết Vậy có thể làm gì được? Một điều rất là rõ ràng là: Nhân tố chính trong sự thay đổi tính dẻo của não chính là hành vi Vấn đề là số lượng của các hành vi số lượng của sự luyện tập cần thiết để học hay để học lại những kỹ năng thô cũ rất là lớn và cách nào để chuyển hóa những sự luyện tập đó một cách hiệu quả là một vấn đề rất khó và cũng rất tốn kém Vì thế phương pháp trong nghiên cứu của tôi là phát triển những phương pháp điều trị để chỉ dẫn hay chuẩn bị cho não để học Và nó bao gồm việc mô phỏng hóa não bộ, luyện tập, và áp dụng máy móc Nhưng qua nghiên cứu của tôi, tôi nhận ra rằng một giới hạn lớn trong việc phát triển phương pháp điều trị hỗ trợ hồi phục sau đột quỵ là tính dẻo của não rất đa dạng đối với mỗi người Là nhà nghiên cứu sự đa dạng đó đã từng khiến tôi điên đầu nó rất là khó để sử dụng các thống kê để kiểm tra dữ liệu và ý tưởng của bạn Và chính vì điều này, các nghiên cứu về phương pháp điều trị được thiết kế cụ thể để giảm bớt sự đa dạng Nhưng trong nghiên cứu của tôi, nó rất là rõ ràng rằng Dữ liệu quan trọng và hữu ích nhất chúng tôi thu nhập được là thể hiện sự đa dạng này Vì thế bằng việc nghiên cứu não bộ sau đột quỵ, tôi học được rất nhiều điều. Và tôi nghĩ những bài học đó rất quý giá trong nhiều lĩnh vực khác bài học đầu tiên đó là Nhân tố chính của sự thay đổi trong não bộ chính là hành vi của bạn Chính vì thế không có một loại thuốc đặc dụng nào có hiệu quả Không có điều gì hiệu quả hơn việc thực hành để giúp bạn học tập Và điều quan trọng ở đây là bạn phải làm việc Và thực tế, nghiên cứu của tôi đã cho thấy Vấn đề càng khó, càng phức tạp, nếu bạn gặp, khi luyện tập, sẽ dẫn đến việc học nhiều hơn và thay đổi lớn hơn ở não bộ Vấn đề ở đây là tính dẻo của não có thể vận hành cả hai cách nó có thể tích cực, khi bạn học điều gì mới và khi bạn cải thiện một kỹ năng thô Và nó cũng có thể tiêu cực bạn quên một điều mà bạn từng biết bạn trở nên nghiện thuốc hoặc có thể bạn bị đau mạn tính Nên não của bạn trở nên rất là dẻo và nó hình thành cả về cấu trúc lẫn chức năng bởi những gì bạn làm Và cũng bởi những gì bạn không làm Bài học thứ hai chúng ta biết về não bộ đó là không có một phương pháp chung cho tất cả mọi người để học không có một công thức để học Ví dụ như một tư tưởng phổ biến rằng bạn cần 10 000 giờ luyện tập để học và làm chủ một kỹ năng thô Tôi có thể đảm bảo với bạn nó không hề đơn giản Đối với một vài người chúng ta thì cần nhiều luyện tập hơn, còn với người khác thì có lẽ ít hơn nhiều Chính vì thế đặc tính thay đổi của não là quá độc đáo mà ở đây không có một phương pháp chung hợp với tất cả chúng ta Sự nhận thức này đã khiến ta nghĩ về một thứ thuốc được cá nhân hóa Ý tưởng này là để tối ưu hóa kết quả mỗi cá nhân cần một phương pháp riêng cho mình Và ý tưởng này thực chất đến từ việc chữa trị bệnh ung thư và hóa ra rằng di truyền học rất quan trọng trong việc kết nối những phương pháp hóa trị liệu đối với từng dạng ung thư Nghiên cứu của tôi cho rằng điều này cũng đúng với việc hồi phục sau đột quỵ Có một vài đặc tính riêng của cấu trúc và chức năng của não bộ đó là dấu ấn sinh học Và những dấu ấn đó đang tỏ ra rất hữu hiệu trong việc sử dụng những liệu pháp riêng đối với từng bệnh nhân Dữ liệu nghiên cứu của tôi cho thấy rằng sự kết hợp giữa các dấu ấn sinh học dự đoán được sự thay đổi và kiểu mẫu phục hồi sau đột quỵ Và nó cũng không ngạc nhiên, khi não bộ con người rất phức tạp Nhưng tôi nghĩ chúng ta có thể xem xét định nghĩa này một cách rộng hơn Cho rằng cấu trúc và chức năng của não bộ mỗi người rất độc đáo Những gì chúng ta biết về tính dẻo của não sau đột quỵ áp dụng cho tất cả mọi người Những hành vi mà bạn học được mỗi ngày rất quan trọng Mỗi hành vi đó đều thay đổi não bạn Và tôi tin rằng chúng ta nên xem xét không chỉ những loại thuốc đã được cá nhân hóa mà còn cách học riêng biệt Sự độc đáo của não bộ này sẽ ảnh hưởng đến bạn kể cả là người học và là người dạy Ý tưởng này giúp ta hiểu tại sao vài đứa trẻ lại có thể thành công trong môi trường giáo dục truyền thống còn một số thì không; tại sao một vài người có thể học ngoại ngữ nhanh và tương tự, một vài người có thể chơi giỏi bất kỳ môn thể thao nào Và khi bạn rời khỏi khán phòng này, não của bạn sẽ không còn như lúc bạn vào đây sáng nay Và tôi nghĩ điều này thật tuyệt Nhưng não bộ các bạn sẽ thay đổi theo các cách khác nhau Hiểu được sự khác biệt đó, Những kiểu mẫu cá nhân những sự đa dạng và thay đổi sẽ dẫn đến một bước tiến lớn trong khoa học thần kinh nó sẽ giúp chúng ta phát triển phương pháp điều trị mới hiệu quả hơn và cho phép tạo sự kết nối giữa giáo viên và người học giữa bệnh nhân và phương pháp điều trị Và điều này không chỉ áp dụng cho sự phục hồi sau đột quỵ Nó áp dụng cho tất cả chúng ta, cha mẹ, giáo viên, quản lý và cũng bởi vì bạn đang ở TEDx hôm nay, như một người học suốt đời Nghiên cứu phương pháp và cái gì bạn học giỏi nhất Lặp lại những hành vi bổ ích cho não bộ và phá vỡ những hành vi và thói quen không tốt Luyện tập Học là việc làm những việc cần thiết với não của bạn Nên những chiến lược tốt nhất sẽ khác nhau với những người khác nhau Bạn biết đấy, thậm chí nó còn biến đổi trong mỗi cá nhân nữa Vậy đối với bạn, học nhạc có vẻ dễ dàng nhưng học trượt tuyết thì khó hơn nhiều Tôi mong rằng khi bạn rời khỏi đây với một sự nhận thức sâu sắc về sự tuyệt diệu của não bộ Bạn và cái não dẻo của bạn đang liên tục thay đổi bởi thế giới xung quanh Hiểu được những gì bạn làm Những gì bạn gặp, những gì bạn trải nghiệm đều đang thay đổi não của bạn Và điều đó có thể tốt hơn hoặc tệ hơn Vậy nên khi bạn rời khỏi hôm nay hãy ra ngoài và tạo ra bộ não mà bạn muốn Cảm ơn bạn rất nhiều (Vỗ tay)