1
00:00:00,000 --> 00:00:03,430
(Âm nhạc kịch tính)
[Ray Dalio] Sự thay đổi trật tự thế giới.

2
00:00:06,620 --> 00:00:09,120
Tương lai phía trước sẽ hoàn toàn khác biệt

3
00:00:09,120 --> 00:00:15,400
so với tất cả những gì chúng ta đã trải qua trong cuộc đời mình,
dù cho trong quá khứ đã từng diễn ra giống vậy rất nhiều lần.

4
00:00:15,400 --> 00:00:18,500
Làm thế nào mà tôi biết điều đó?
Bởi vì nó đã luôn vận hành như vậy.

5
00:00:23,670 --> 00:00:30,750
Trong khoảng 50 năm đầu tư vào kinh tế vĩ mô toàn cầu
tôi đã rút ra những bài học nhớ đời,

6
00:00:30,750 --> 00:00:34,580
những sự kiện quan trọng nhất đã khiến tôi bất ngờ,

7
00:00:34,580 --> 00:00:37,863
bởi vì cuộc đời tôi trước đó
chưa từng bắt gặp những chuyện như vậy.

8
00:00:39,300 --> 00:00:41,780
Những ngỡ ngàng đau thương
đã giúp tôi học được

9
00:00:41,780 --> 00:00:45,820
lịch sử của 500 năm trở lại đây
với những tình huống tương tự,

10
00:00:45,820 --> 00:00:50,580
thời điểm các sự việc thật sự
đã xảy ra rất nhiều lần,

11
00:00:50,580 --> 00:00:53,413
với sự thăng trầm của Hà Lan,

12
00:00:55,860 --> 00:00:56,693
nước Anh

13
00:00:59,340 --> 00:01:00,823
và đế quốc Mỹ.

14
00:01:03,320 --> 00:01:05,120
Và mỗi lần chúng diễn ra,

15
00:01:05,120 --> 00:01:08,593
chính là dấu hiệu báo trước
sự thay đổi trật tự thế giới.

16
00:01:11,090 --> 00:01:13,730
Những tìm hiểu này đã dạy cho tôi
những bài học quý giá,

17
00:01:13,730 --> 00:01:16,070
mà tôi chuẩn bị truyền đạt lại
cho các bạn sau đây

18
00:01:16,070 --> 00:01:18,200
với những vấn đề chắt lọc.

19
00:01:18,200 --> 00:01:21,607
Các bạn có thể tìm bản đọc hiểu
trong sách của tôi,

20
00:01:21,607 --> 00:01:24,917
Những nguyên tắc để ứng phó với
sự thay đổi trật tự thế giới.

21
00:01:26,510 --> 00:01:29,640
Hãy cùng bắt đầu với câu chuyện
đã đưa tôi đến với vấn đề này

22
00:01:29,640 --> 00:01:32,500
về cách tôi học cách can thiệp vào tương lai

23
00:01:32,500 --> 00:01:34,093
từ việc nghiên cứu quá khứ.

24
00:01:47,230 --> 00:01:50,350
Năm 1972, khi tôi còn là một người thư ký trẻ

25
00:01:50,350 --> 00:01:52,640
của sàn giao dịch chứng khoán,

26
00:01:52,640 --> 00:01:54,960
Hợp chủng quốc Hoa Kỳ cạn kiệt tiền bạc

27
00:01:54,960 --> 00:01:57,380
không thể chi trả các khoản nợ.

28
00:01:57,380 --> 00:02:00,320
Đúng vậy. Mỹ không còn tiền.

29
00:02:00,320 --> 00:02:01,640
Bằng cách nào?

30
00:02:01,640 --> 00:02:04,210
Quay trở về thời kỳ vàng là tiền

31
00:02:04,210 --> 00:02:07,230
được dùng để giao dịch giữa các quốc gia,

32
00:02:07,230 --> 00:02:11,310
tiền giấy, như tiền đô giống như
tờ chi phiếu trong cuốn ngân phiếu

33
00:02:11,310 --> 00:02:13,090
không hề có giá trị

34
00:02:13,090 --> 00:02:15,630
ngoài việc được dùng trao đổi để lấy vàng,

35
00:02:15,630 --> 00:02:17,800
thứ có giá trị thật sự.

36
00:02:17,800 --> 00:02:20,610
Ở thời điểm đó, Mỹ đang tiêu dùng

37
00:02:20,610 --> 00:02:22,670
nhiều hơn số lượng họ kiếm được

38
00:02:22,670 --> 00:02:26,240
bằng cách viết quá nhiều chi phiếu giấy so với

39
00:02:26,240 --> 00:02:29,610
số lượng vàng trữ trong ngân hàng.

40
00:02:29,610 --> 00:02:33,370
Khi mọi người đến ngân hàng
để đổi ngân phiếu lấy vàng,

41
00:02:33,370 --> 00:02:37,140
số lượng vàng của Mỹ bắt đầu hao dần.

42
00:02:37,140 --> 00:02:38,790
Hiển nhiên rằng

43
00:02:38,790 --> 00:02:41,110
Mỹ không thể đáp ứng đủ

44
00:02:41,110 --> 00:02:43,300
cho tất cả số ngân phiếu đang lưu hành.

45
00:02:43,300 --> 00:02:47,100
Vậy nên mọi người đổ xô đi đổi đồng đô

46
00:02:47,100 --> 00:02:48,563
trước khi hết vàng.

47
00:02:49,570 --> 00:02:51,160
Nhận thấy Mỹ

48
00:02:51,160 --> 00:02:53,580
sắp cạn kiệt vàng,

49
00:02:53,580 --> 00:02:56,330
vào một buổi sáng chủ nhật ngày 15 tháng 8,

50
00:02:56,330 --> 00:02:59,480
Tổng thống Nixon phát biểu trên TV
tới toàn thế giới

51
00:02:59,480 --> 00:03:01,900
rằng Mỹ sẽ không để

52
00:03:01,900 --> 00:03:05,060
mọi người chuyển đồng đô thành vàng nữa.

53
00:03:05,060 --> 00:03:07,110
Đương nhiên, ông ấy không nói thẳng như vậy.

54
00:03:07,110 --> 00:03:09,160
Ông ấy nói theo kiểu ngoại giao khéo léo

55
00:03:09,160 --> 00:03:10,770
mà không hề nói rõ ràng

56
00:03:10,770 --> 00:03:12,710
là Mỹ đã vỡ nợ.

57
00:03:12,710 --> 00:03:17,100
- [Tổng thống Nixon] "Sức mạnh tiền tệ của một quốc gia
phụ thuộc vào sức mạnh nền kinh tế của quốc gia đó.

58
00:03:17,100 --> 00:03:20,800
Và cho đến thời điểm hiện tại nền kinh tế Mỹ
là lớn mạnh nhất thế giới.

59
00:03:21,730 --> 00:03:25,160
Do đó, tôi đã chỉ đạo Bộ trưởng Ngân khố Hoa Kỳ

60
00:03:25,160 --> 00:03:27,320
để có những hành động cần thiết

61
00:03:27,320 --> 00:03:31,080
để chống lại những thành phần
đầu cơ trục lợi từ đồng đô.

62
00:03:31,080 --> 00:03:33,850
Tôi đã chỉ đạo Bộ trưởng Connally
đình chỉ tạm thời

63
00:03:33,850 --> 00:03:36,840
quy đổi đồng đô thành vàng

64
00:03:36,840 --> 00:03:38,910
hay các tài sản dự trữ khác,

65
00:03:38,910 --> 00:03:40,780
ngoại trừ trong số lượng và trường hợp

66
00:03:40,780 --> 00:03:43,670
được xác định là vì lợi ích ổn định tiền tệ

67
00:03:43,670 --> 00:03:46,630
và vì lợi ích lớn nhất của nước Mỹ"

68
00:03:46,630 --> 00:03:48,550
- [Ray] Tôi xem mà nể phục

69
00:03:48,550 --> 00:03:51,863
và nhận ra là thời đại của loại tiền
chúng ta vẫn dùng đã kết thúc

70
00:03:53,460 --> 00:03:54,883
Thật là một cuộc khủng hoảng!

71
00:03:56,390 --> 00:03:59,180
Tôi mong là thị trường chứng khoán
không sụt giảm vào ngày hôm sau,

72
00:03:59,180 --> 00:04:02,910
Vậy nên tôi đã đến sàn giao dịch sớm
để chuẩn bị.

73
00:04:02,910 --> 00:04:06,560
Ngay khi chuông mở cửa vang lên,
sự hỗn loạn bủa vây,

74
00:04:06,560 --> 00:04:08,810
nhưng không giống như tôi tưởng tượng.

75
00:04:08,810 --> 00:04:13,280
Thị trường chứng khoán tăng - tăng mạnh -

76
00:04:13,280 --> 00:04:16,770
và tiếp tục tăng lên thêm gần 25%.

77
00:04:16,770 --> 00:04:18,400
Điều đó khiến tôi ngạc nhiên

78
00:04:18,400 --> 00:04:23,400
bởi vì trước đây tôi chưa từng
chứng kiến tiền tệ mất giá.

79
00:04:23,780 --> 00:04:30,050
Khi tôi tìm hiểu thêm trong lịch sử, tôi đã phát hiện ra
một sự việc y hệt đã xảy ra vào năm 1933

80
00:04:30,050 --> 00:04:32,420
và cũng có ảnh hưởng giống vậy.

81
00:04:32,420 --> 00:04:35,760
Khi đó, tiền đô cũng liên kết với vàng,

82
00:04:35,760 --> 00:04:37,850
Mỹ cũng cạn kiệt vàng,

83
00:04:37,850 --> 00:04:41,230
bởi vì đã tiêu quá nhiều chi phiếu

84
00:04:41,230 --> 00:04:43,970
vượt mức số lượng vàng dùng để quy đổi.

85
00:04:43,970 --> 00:04:47,110
Và Tổng thống Roosevelt tuyên bố trên đài

86
00:04:47,110 --> 00:04:49,410
rằng ông ấy sẽ không

87
00:04:49,410 --> 00:04:51,420
quy đổi đồng đô thành vàng nữa.

88
00:04:51,420 --> 00:04:54,410
- [Tổng thống Roosevelt]
"Đó là sau khi tôi ban hành

89
00:04:55,460 --> 00:04:58,360
tuyên bố thêm ngày nghỉ ngân hàng.

90
00:04:58,360 --> 00:05:01,780
Và đây là bước đầu trong việc
tái thiết lập lại của chính phủ

91
00:05:01,780 --> 00:05:04,063
về cơ cấu tài chính và kinh tế.

92
00:05:04,950 --> 00:05:09,780
Bước thứ hai, thứ năm vừa qua là Pháp chế

93
00:05:09,780 --> 00:05:13,300
đã được Quốc hội thông qua
một cách nhanh chóng

94
00:05:13,300 --> 00:05:17,330
khẳng định tuyên cáo của tôi
và mở rộng quyền lực của tôi

95
00:05:17,330 --> 00:05:18,830
để tôi có đủ quyền lực

96
00:05:18,830 --> 00:05:21,500
trong thời gian cho phép

97
00:05:21,500 --> 00:05:25,010
kéo dài ngày lễ và
dần dần dỡ bỏ lệnh cấm ngày lễ

98
00:05:25,010 --> 00:05:27,150
trong tương lai.

99
00:05:27,150 --> 00:05:29,780
Đạo luật này cũng giúp chính quyền

100
00:05:29,780 --> 00:05:32,590
phát triển một chương trình..."

101
00:05:32,590 --> 00:05:35,630
- [Ray] Trong cả hai trường hợp,
phá bỏ liên kết với vàng

102
00:05:35,630 --> 00:05:39,430
cho phép Mỹ tiếp tục tiêu dùng nhiều hơn
số lượng kiếm được

103
00:05:39,430 --> 00:05:42,670
đơn giản bằng cách in nhiều tiền giấy hơn.

104
00:05:42,670 --> 00:05:45,510
Vì số lượng đồng đô tăng cao

105
00:05:45,510 --> 00:05:48,680
không tương xứng
với mức tăng tài sản của đất nước,

106
00:05:48,680 --> 00:05:50,773
giá trị của đồng đô giảm.

107
00:05:52,380 --> 00:05:54,980
Khi những đồng đô này đi vào thị trường

108
00:05:54,980 --> 00:05:58,270
không tương xứng
với tốc độ tăng của năng suất,

109
00:05:58,270 --> 00:06:02,930
họ mua rất nhiều cổ phiếu,
vàng và các loại mặt hàng,

110
00:06:02,930 --> 00:06:06,600
và vì vậy vật giá leo thang.

111
00:06:06,600 --> 00:06:08,420
Khi tôi nghiên cứu thêm lịch sử,

112
00:06:08,420 --> 00:06:11,110
tôi lại thấy sự việc giống vậy xảy ra

113
00:06:11,110 --> 00:06:14,230
rất rất lâu về trước.

114
00:06:14,230 --> 00:06:17,440
Tôi thấy từ thuở ban đầu,

115
00:06:17,440 --> 00:06:21,800
khi chính phủ chi tiêu nhiều hơn
số thuế họ thu về

116
00:06:21,800 --> 00:06:24,480
và mọi chuyện trở nên tồi tệ,

117
00:06:24,480 --> 00:06:27,820
họ không còn tiền và họ cần thêm.

118
00:06:27,820 --> 00:06:30,943
Vậy nên họ in thêm nhiều và rất nhiều tiền,

119
00:06:31,800 --> 00:06:33,550
điều này khiến tiền mất giá

120
00:06:33,550 --> 00:06:36,190
và khiến giá của tất cả mọi thứ,

121
00:06:36,190 --> 00:06:40,193
bao gồm cổ phiếu, vàng
và các loại mặt hàng tăng lên.

122
00:06:41,270 --> 00:06:43,870
Đó là khi tôi lần đầu tiên học được
nguyên tắc là

123
00:06:43,870 --> 00:06:47,960
khi ngân hàng trung ương in rất nhiều tiền
để xoa dịu một khủng hoảng,

124
00:06:47,960 --> 00:06:50,900
hãy mua cổ phiếu,
vàng và các loại mặt hàng

125
00:06:50,900 --> 00:06:53,070
bởi vì giá trị của chúng sẽ tăng

126
00:06:53,070 --> 00:06:56,030
và giá trị của tiền giấy sẽ giảm.

127
00:06:56,030 --> 00:06:59,500
Hành động in thêm tiền cũng xảy ra
vào năm 2008

128
00:06:59,500 --> 00:07:02,540
để xoa dịu khủng hoảng nợ thế chấp,

129
00:07:02,540 --> 00:07:07,540
và trong năm 2020 để giảm nhẹ
khủng hoảng kinh tế do đại dịch.

130
00:07:08,090 --> 00:07:10,883
Và gần như chắc chắn
nó sẽ diễn ra trong tương lai.

131
00:07:11,780 --> 00:07:15,363
Bởi vậy, tôi khuyên các bạn
nên nhớ kỹ nguyên tắc này.

132
00:07:16,380 --> 00:07:20,160
Những trải nghiệm này dạy tôi
một nguyên tắc khác, đó là

133
00:07:20,160 --> 00:07:22,640
Để hiểu những điều chuẩn bị xảy đến,

134
00:07:22,640 --> 00:07:26,290
bạn cần hiểu những điều đã diễn ra trước đây.

135
00:07:26,290 --> 00:07:30,750
Nguyên tắc đó đã dẫn lối tôi nghiên cứu về
làm cách nào mà bong bóng của thập niên 20

136
00:07:30,750 --> 00:07:33,313
chuyển biến thành tình trạng trì trệ
ở thập niên 30

137
00:07:34,360 --> 00:07:37,740
việc này dạy tôi những bài học
giúp tôi dự đoán trước

138
00:07:37,740 --> 00:07:41,110
và kiếm lợi nhuận
khi bong bóng năm 2007

139
00:07:42,350 --> 00:07:45,023
vỡ thành cát bụi năm 2008.

140
00:07:47,570 --> 00:07:50,270
Tất cả những kinh nghiệm này
giúp tôi phát triển

141
00:07:50,270 --> 00:07:52,950
sự thúc giục gần như thành bản năng,

142
00:07:52,950 --> 00:07:56,260
kiếm tìm những trường hợp
tương tự trong quá khứ

143
00:07:56,260 --> 00:07:59,680
để học cách nắm bắt tương lai tốt hơn.

144
00:07:59,680 --> 00:08:01,003
Thay đổi các trật tự

145
00:08:03,092 --> 00:08:05,547
(Tiếng huýt sáo)

146
00:08:05,547 --> 00:08:08,380
(Tiếng động cơ)

147
00:08:15,740 --> 00:08:17,270
Trong một vài năm gần đây,

148
00:08:17,270 --> 00:08:20,550
ba sự kiện lớn chưa từng diễn ra
trong cuộc đời tôi

149
00:08:20,550 --> 00:08:22,820
thúc đẩy tôi thực hiện nghiên cứu này.

150
00:08:22,820 --> 00:08:25,360
Đầu tiên, đất nước không có đủ tiền

151
00:08:25,360 --> 00:08:27,080
để chi trả cho các khoản nợ,

152
00:08:27,080 --> 00:08:30,410
thậm chí cả khi đã hạ tỷ suất lợi nhuận
xuống số 0.

153
00:08:30,410 --> 00:08:33,950
Vì vậy ngân hàng trung ương
bắt đầu in rất nhiều tiền

154
00:08:33,950 --> 00:08:35,280
để trả nợ.

155
00:08:35,280 --> 00:08:38,610
Thứ hai, xuất hiện
các cuộc xung đột nội bộ lớn

156
00:08:38,610 --> 00:08:41,770
do gia tăng khoảng cách giàu nghèo.

157
00:08:41,770 --> 00:08:44,130
Điều này thể hiện rõ ràng
trong hệ tư tưởng chủ nghĩa dân túy

158
00:08:44,130 --> 00:08:48,240
và sự phân cực giữa cánh tả,
những người muốn tái phân bố tài sản,

159
00:08:48,240 --> 00:08:52,110
và cánh hữu,
những người muốn bảo vệ chủ sở hữu tài sản.

160
00:08:52,110 --> 00:08:55,510
Và thứ ba, sự gia tăng xung đột với bên ngoài

161
00:08:55,510 --> 00:08:59,000
giữa cường quốc đang trỗi dậy
và cường quốc đứng đầu,

162
00:08:59,000 --> 00:09:03,740
như hiện nay đang xảy ra giữa Trung Quốc
và Hợp chủng quốc Hoa Kỳ.

163
00:09:03,740 --> 00:09:05,970
Bởi vậy, tôi nhìn trở về quá khứ.

164
00:09:05,970 --> 00:09:10,760
Tôi thấy trước đây những sự kiện này
đều diễn ra cùng nhau rất nhiều lần

165
00:09:10,760 --> 00:09:15,280
và hầu như luôn dẫn đến thay đổi
trật tự quốc gia và thế giới.

166
00:09:15,280 --> 00:09:20,280
Lần cuối cùng chuỗi sự việc này diễn ra
là từ 1930 đến 1945.

167
00:09:22,610 --> 00:09:25,790
Có thể bạn muốn hỏi:
"Chính xác một trật tự là gì?"

168
00:09:25,790 --> 00:09:29,650
Đó là một hệ thống quản lý
để con người thỏa thuận với nhau.

169
00:09:29,650 --> 00:09:33,610
Có các trật tự nội địa để quản lý trong nước,

170
00:09:33,610 --> 00:09:36,490
điển hình được đặt ra trong Hiến pháp.

171
00:09:36,490 --> 00:09:40,520
Và có trật tự thế giới để quản lý
giữa các quốc gia,

172
00:09:40,520 --> 00:09:42,970
điển hình được đặt ra trong Hiệp ước.

173
00:09:42,970 --> 00:09:49,520
Trật tự trong nước thay đổi vào những thời điểm khác với trật tự thế giới,
nhưng dù xảy ra trong một nước hay giữa các nước,

174
00:09:49,520 --> 00:09:52,723
những trật tự này thường thay đổi
sau chiến tranh.

175
00:09:54,290 --> 00:09:56,223
Nội chiến trong nước,

176
00:09:57,200 --> 00:10:00,180
chiến tranh thế giới giữa các nước.

177
00:10:00,180 --> 00:10:03,280
Chúng xảy ra khi các lực lượng cách mạng mới

178
00:10:03,280 --> 00:10:06,360
đánh bại các trật tự cũ yếu kém.

179
00:10:06,360 --> 00:10:08,430
Ví dụ như trật tự trong nước Mỹ

180
00:10:08,430 --> 00:10:11,960
được đặt ra trong Hiến pháp năm 1789

181
00:10:11,960 --> 00:10:14,200
sau cuộc Cách mạng Mỹ,

182
00:10:14,200 --> 00:10:16,190
và nó vẫn vận hành cho đến ngày hôm nay,

183
00:10:16,190 --> 00:10:19,070
kể cả sau cuộc nội chiến ở Mỹ

184
00:10:19,070 --> 00:10:23,250
Nga đã loại bỏ trật tự cũ
và thiết lập một trật tự mới

185
00:10:23,250 --> 00:10:26,240
bằng cuộc cách mạng Nga năm 1917

186
00:10:26,240 --> 00:10:31,240
kết thúc năm 1991
với một cuộc cách mạng không đổ máu.

187
00:10:31,300 --> 00:10:35,520
Trật tự trong nước hiện nay
của Trung Quốc bắt đầu năm 1949

188
00:10:35,520 --> 00:10:39,180
khi đảng Cộng sản Trung Hoa
dành chiến thắng trong cuộc nội chiến.

189
00:10:39,180 --> 00:10:40,900
Bạn đã nắm bắt được vấn đề.

190
00:10:40,900 --> 00:10:42,640
Trật tự thế giới hiện nay

191
00:10:42,640 --> 00:10:45,610
thường được gọi là trật tự thế giới của Mỹ,

192
00:10:45,610 --> 00:10:49,790
hình thành sau chiến thắng của phe đồng minh
trong Thế chiến thứ II

193
00:10:49,790 --> 00:10:53,220
khi Mỹ nổi lên trở thành cường quốc thống trị.

194
00:10:53,220 --> 00:10:56,010
Những Hiệp định và Hiệp ước được đặt ra

195
00:10:56,010 --> 00:10:59,970
cách hệ thống thống trị toàn cầu
và hệ thống tiền tệ hoạt động.

196
00:10:59,970 --> 00:11:04,000
Năm 1944, hệ thống tiền tệ mới của thế giới

197
00:11:04,000 --> 00:11:06,930
được đặt ra trong Hiệp định Bretton Woods

198
00:11:06,930 --> 00:11:08,730
và phát hành đồng đô

199
00:11:08,730 --> 00:11:12,760
là tiền tệ dự trữ đứng đầu thế giới.

200
00:11:12,760 --> 00:11:15,140
Tiền tệ dự trữ là một loại tiền tệ

201
00:11:15,140 --> 00:11:17,940
được chấp nhận phổ biến
trên toàn thế giới,

202
00:11:17,940 --> 00:11:20,330
và sở hữu chúng là chìa khóa

203
00:11:20,330 --> 00:11:24,203
để quốc gia trở thành đế quốc giàu có
và quyền lực nhất.

204
00:11:25,160 --> 00:11:29,450
Khi quyền lực thống trị
và hệ thống tiền tệ mới được hình thành,

205
00:11:29,450 --> 00:11:32,200
một trật tự thế giới mới bắt đầu.

206
00:11:32,200 --> 00:11:36,970
Những thay đổi này diễn ra
trong một chu trình vô hạn và mang tầm vũ trụ

207
00:11:36,970 --> 00:11:39,023
Tôi gọi đó là chu trình lớn.

208
00:11:41,300 --> 00:11:46,733
Tôi sẽ bắt đầu với một cái nhìn tổng quan,
rồi sau đó cho các bạn một góc nhìn toàn cảnh

209
00:11:47,860 --> 00:11:50,763
và gửi trực tiếp cho các bạn cuốn sách của tôi
nếu các bạn có nhu cầu.

210
00:11:52,110 --> 00:11:55,110
Khi tôi nghiên cứu về 10 đế quốc mạnh nhất

211
00:11:55,110 --> 00:11:57,040
trong suốt 500 năm qua

212
00:11:57,040 --> 00:12:00,340
và 3 loại tiền tệ dự trữ gần đây nhất,

213
00:12:00,340 --> 00:12:03,020
tôi được thấy sự cường thịnh và suy tàn

214
00:12:03,020 --> 00:12:05,700
của đế quốc Hà Lan và đồng Florin,

215
00:12:05,700 --> 00:12:08,320
đế quốc Anh và Bảng Anh.

216
00:12:08,320 --> 00:12:10,330
sự cường thịnh và sớm lụi tàn

217
00:12:10,330 --> 00:12:13,420
của đế quốc Mỹ và đồng Đô

218
00:12:13,420 --> 00:12:16,920
và sự suy yếu rồi cường thịnh
của đế quốc Trung Hoa

219
00:12:16,920 --> 00:12:18,310
và Nhân dân tệ,

220
00:12:18,310 --> 00:12:22,730
cũng như sự tăng rồi giảm của Tây Ban Nha, Đức,

221
00:12:22,730 --> 00:12:27,730
Pháp, Ấn Độ, Nhật Bản, Nga và đế quốc Ottoman,

222
00:12:28,400 --> 00:12:32,240
cùng với những cuộc xung đột trọng đại

223
00:12:32,240 --> 00:12:34,960
đã được tính trong bảng này.

224
00:12:34,960 --> 00:12:37,250
Để hiểu rõ hơn về biểu đồ của Trung Quốc,

225
00:12:37,250 --> 00:12:39,540
tôi cũng nghiên cứu sự thịnh suy

226
00:12:39,540 --> 00:12:43,513
của các triều đại Trung Hoa
và tiền tệ của họ 600 năm trước.

227
00:12:44,600 --> 00:12:47,210
Bởi vì nhìn các đường vẽ này cùng một lúc

228
00:12:47,210 --> 00:12:48,890
có thể gây khó hiểu,

229
00:12:48,890 --> 00:12:51,830
tôi sẽ tập trung
vào bốn đường quan trọng nhất

230
00:12:51,830 --> 00:12:56,310
là Hà Lan, Anh, Mỹ và Trung Quốc.

231
00:12:56,310 --> 00:12:58,203
Bạn sẽ nhanh chóng nhận ra biểu đồ.

232
00:12:59,590 --> 00:13:02,790
Bây giờ, cùng đơn giản hóa
hình dạng đi một chút.

233
00:13:02,790 --> 00:13:06,450
Như bạn thấy, chúng diễn ra
theo những chu trình gối lên nhau

234
00:13:06,450 --> 00:13:09,430
kéo dài trong khoảng 250 năm,

235
00:13:09,430 --> 00:13:13,170
với những giai đoạn chuyển tiếp
từ 10 đến 20 năm ở giữa.

236
00:13:13,170 --> 00:13:16,920
Điển hình, hai đoạn chuyển tiếp này
là hai giai đoạn có xung đột lớn

237
00:13:16,920 --> 00:13:21,230
bởi vì đế quốc dẫn đầu chỉ suy yếu
khi có chiến tranh.

238
00:13:21,230 --> 00:13:24,533
Vậy, làm thế nào để tôi đo lường được
quyền lực của một đế quốc?

239
00:13:25,540 --> 00:13:28,390
Trong nghiên cứu này,
tôi sử dụng 8 tập hợp số liệu.

240
00:13:28,390 --> 00:13:30,800
Toàn bộ quyền lực của một đế quốc

241
00:13:30,800 --> 00:13:33,810
được tính bằng cách lấy
trung bình các số liệu.

242
00:13:33,810 --> 00:13:36,380
Chúng là giáo dục,

243
00:13:36,380 --> 00:13:39,580
sự phát triển của các phát minh
và công nghệ,

244
00:13:39,580 --> 00:13:43,820
sức cạnh tranh trên thị trường toàn cầu,
sản lượng kinh tế,

245
00:13:43,820 --> 00:13:47,700
phầ
ngạch mậu dịch thế giới,
sức mạnh quân sự,

246
00:13:47,700 --> 00:13:51,530
tiềm lực của trung tâm tài chính
cho thị trường vốn

247
00:13:51,530 --> 00:13:55,610
và giá trị tiền tệ là tiền tệ dự trữ.

248
00:13:55,610 --> 00:13:57,990
Bởi vì những chỉ số này có thể đo đạc được,

249
00:13:57,990 --> 00:14:02,820
chúng ta có thể biết sức mạnh mỗi quốc gia
trong quá khứ và hiện tại,

250
00:14:02,820 --> 00:14:05,203
và chúng sẽ tăng hay giảm.

251
00:14:06,560 --> 00:14:13,403
Bằng cách kiểm tra những chuỗi sự kiện ở nhiều quốc gia,
chúng ta có thể biết chu trình điển hình diễn ra như thế nào

252
00:14:15,200 --> 00:14:19,470
Và vì những dao động có thể gây khó hiểu,
chúng ta có thể đơn giản hóa nó một chút

253
00:14:19,470 --> 00:14:23,280
để tập trung vào mô hình
của mối quan hệ nhân quả

254
00:14:23,280 --> 00:14:26,743
đã dẫn đến sự tăng giảm của một đế quốc.

255
00:14:27,800 --> 00:14:31,640
Như bạn thấy, một nền giáo dục tốt có thể giúp

256
00:14:31,640 --> 00:14:35,350
thúc đẩy phát triển đổi mới
sáng tạo và công nghệ,

257
00:14:35,350 --> 00:14:39,060
và đến cuối cùng là sự phát hành của tiền tệ

258
00:14:39,060 --> 00:14:41,410
là tiền tệ dự trữ.

259
00:14:41,410 --> 00:14:43,840
Bạn cũng có thể thấy những quyền lực này

260
00:14:43,840 --> 00:14:48,253
đều suy giảm theo một trật tự giống nhau,
tác động thêm lên sự suy giảm của các yếu tố khác.

261
00:14:49,150 --> 00:14:53,640
Cùng nhìn vào chuỗi điển hình của sự kiện
đang diễn ra bên trong một quốc gia,

262
00:14:53,640 --> 00:14:56,990
tạo ra những sự tăng và giảm này.

263
00:14:56,990 --> 00:15:00,850
Tóm tắt lại thì, chu trình lớn điển hình bắt đầu

264
00:15:00,850 --> 00:15:03,710
sau một xung đột lớn, thường là chiến tranh,

265
00:15:03,710 --> 00:15:08,690
thiết lập nên đế quốc đứng đầu mới
và trật tự thế giới mới.

266
00:15:08,690 --> 00:15:11,520
Bởi vì không ai muốn thách thức quyền lực này,

267
00:15:11,520 --> 00:15:15,400
nên thường theo sau đó
là một giai đoạn hòa bình và thịnh vượng.

268
00:15:15,400 --> 00:15:18,290
Khi con người quen với sự hòa bình
và thịnh vượng này,

269
00:15:18,290 --> 00:15:21,490
họ không ngừng đánh cươc
nó sẽ mãi như vậy

270
00:15:21,490 --> 00:15:23,570
Họ mượn tiền để đầu tư,

271
00:15:23,570 --> 00:15:26,710
cuối cùng dẫn đến hiện tượng
bong bóng tài chính.

272
00:15:26,710 --> 00:15:28,930
Giao dịch giữa các quốc gia tăng.

273
00:15:28,930 --> 00:15:32,760
Và khi hầu hết các giao dịch được tiến hành
bằng tiền tệ của nước đó

274
00:15:32,760 --> 00:15:35,350
nó trở thành tiền tệ dự trữ.

275
00:15:35,350 --> 00:15:37,163
Điều này dẫn đến việc vay mượn nhiều hơn.

276
00:15:38,170 --> 00:15:41,200
Đồng thời, sự thịnh vượng dồi dào

277
00:15:41,200 --> 00:15:43,760
góp phần vào phân chia tài sản không đồng đều.

278
00:15:43,760 --> 00:15:49,343
Vì vậy khoảng cách tài sản giãn dài điển hình
giữa người giàu có thêm và người nghèo khó có.

279
00:15:50,360 --> 00:15:52,980
Cuối cùng bong bóng tài chính vỡ tung,

280
00:15:52,980 --> 00:15:55,223
dẫn đến việc in tiền bù vào

281
00:15:56,680 --> 00:15:59,040
gia tăng xung đột trong nước

282
00:15:59,040 --> 00:16:00,640
giữa người giàu và người nghèo,

283
00:16:00,640 --> 00:16:03,270
dẫn tới một số hình thức cách mạnh

284
00:16:03,270 --> 00:16:05,230
để tái phân bố của cải.

285
00:16:05,230 --> 00:16:09,080
Điều này có thể diễn ra trong hòa bình
hoặc cuộc nội chiến.

286
00:16:09,080 --> 00:16:13,080
Trong khi đế quốc vật lộn với
xung đột trong nước,

287
00:16:13,080 --> 00:16:15,720
quyền lực của nó sẽ bị thu nhỏ lại do

288
00:16:15,720 --> 00:16:18,870
quyền lực của các đế quốc khác tăng lên.

289
00:16:18,870 --> 00:16:20,670
Khi đế quốc mới nổi

290
00:16:20,670 --> 00:16:23,760
đủ sức mạnh để cạnh tranh với đế quốc thống trị

291
00:16:23,760 --> 00:16:26,280
sẽ khiến chế độ cai trị sụp đổ,

292
00:16:26,280 --> 00:16:31,280
các cuộc xung đột với bên ngoài diễn ra,
điển hình nhất là chiến tranh.

293
00:16:31,580 --> 00:16:34,400
Sau những cuộc chiến trong và ngoài nước này,

294
00:16:34,400 --> 00:16:37,870
những kẻ chiến thắng
và thua cuộc mới sẽ xuất hiện.

295
00:16:37,870 --> 00:16:42,570
Sau đó phe chiến thắng sẽ tụ họp lại
để tạo ra trật tự thế giới mới.

296
00:16:42,570 --> 00:16:44,563
Và chu trình khởi động lại từ đầu.

297
00:16:45,540 --> 00:16:46,760
Khi tôi nhìn lại,

298
00:16:46,760 --> 00:16:49,700
tôi phát hiện những mối quan hệ
nguyên nhân và kết quả

299
00:16:49,700 --> 00:16:52,600
khiến những chu trình tăng và giảm.

300
00:16:52,600 --> 00:16:55,050
Quay lại với đế quốc Rome,

301
00:16:55,050 --> 00:16:58,650
tôi nhìn thấy quá trình của từng chu trình

302
00:16:58,650 --> 00:17:03,240
pha trộn với nhau trước, trong và sau

303
00:17:03,240 --> 00:17:08,060
giống như cách mỗi quá trình riêng biệt
hòa quyện với nhau

304
00:17:08,060 --> 00:17:11,540
để tạo nên sử thi 500 năm

305
00:17:11,540 --> 00:17:14,260
đó là lịch sử chung của chúng ta.

306
00:17:14,260 --> 00:17:20,960
Và giống như chu trình cuộc đời, không có hai chu trình nào
giống hệt nhau, nhưng hầu hết chúng tương tự nhau.

307
00:17:20,960 --> 00:17:24,800
Chúng được quyết định bởi
những mối quan hệ nhân quả có luận lý

308
00:17:24,800 --> 00:17:27,840
tiến triển từ giai đoạn sinh ra

309
00:17:27,840 --> 00:17:29,850
đến khi lớn mạnh và trưởng thành

310
00:17:29,850 --> 00:17:33,690
rồi suy yếu và sụt giảm bất khả kháng.

311
00:17:33,690 --> 00:17:36,520
Tuy nhiên, điều đó giống như nói
chu trình một đời người

312
00:17:36,520 --> 00:17:38,740
trung bình kéo dài 80 năm

313
00:17:38,740 --> 00:17:42,050
bỏ qua luôn một số ngắn hơn

314
00:17:42,050 --> 00:17:44,080
và một số dài hơn rất nhiều.

315
00:17:44,080 --> 00:17:47,840
Khi tuổi tác là chỉ số tốt cho tuổi thọ tương lai,

316
00:17:47,840 --> 00:17:51,640
có một cách tốt hơn là dựa vào chỉ số sức khỏe

317
00:17:51,640 --> 00:17:56,150
Chúng ta cũng có thể áp dụng
với các đế quốc và chỉ số sinh tồn của họ.

318
00:17:56,150 --> 00:17:59,950
Tôi nhận ra rằng bằng cách quan sát
chỉ số thay đổi quyền lực,

319
00:17:59,950 --> 00:18:03,070
tôi có thể xác định giai đoạn
mà quốc gia đó đang trải qua,

320
00:18:03,070 --> 00:18:07,430
giúp tôi dự đoán trước
những điều sắp tới có thể xảy đến.

321
00:18:07,430 --> 00:18:11,420
Bây giờ, tôi sẽ nói chi tiết hơn về chu trình lớn.

322
00:18:11,420 --> 00:18:12,800
Hãy cho tôi 20 phút

323
00:18:12,800 --> 00:18:16,340
và tôi sẽ nói cho bạn về 500 năm lịch sự trở về đây

324
00:18:16,340 --> 00:18:18,840
và chỉ ra những điểm giống nhau giữa

325
00:18:18,840 --> 00:18:23,773
Hà Lan, Anh, Mỹ và đế quốc Trung Hoa.

326
00:18:25,310 --> 00:18:27,883
500 năm của chu trình lớn.

327
00:18:30,884 --> 00:18:33,634
(Tiếng gió thổi)

328
00:18:35,370 --> 00:18:37,770
Tôi sẽ miêu tả chu trình điển hình

329
00:18:37,770 --> 00:18:40,213
bằng cách chia nó thành 3 giai đoạn.

330
00:18:41,060 --> 00:18:44,373
thời kỳ đi lên, đạt đỉnh và thời kỳ đi xuống.

331
00:18:45,610 --> 00:18:46,673
Thời kỳ đi lên.

332
00:18:47,850 --> 00:18:52,850
Trật tự thế giới mới phát triển
cả trong và ngoài nước,

333
00:18:52,850 --> 00:18:57,040
điển hình được khởi xướng
bởi người lãnh đạo cách mạnh quyền lực,

334
00:18:57,040 --> 00:18:58,910
đã thực hiện 4 việc.

335
00:18:58,910 --> 00:19:00,690
Đầu tiên, họ chiếm được quyền lực

336
00:19:00,690 --> 00:19:03,820
bằng cách đạt được nhiều ủng hộ hơn là phản đối.

337
00:19:03,820 --> 00:19:06,140
Thứ hai, họ củng cố quyền lực

338
00:19:06,140 --> 00:19:10,120
bằng cách chuyển đổi, làm suy yếu
và loại trừ phe đối lập

339
00:19:10,120 --> 00:19:12,170
để họ không thể ngáng đường.

340
00:19:12,170 --> 00:19:15,760
Thứ ba, họ thiết lập các hệ thống và thể chế

341
00:19:15,760 --> 00:19:17,500
giúp đất nước vận hành tốt.

342
00:19:17,500 --> 00:19:20,700
Và thứ tư, họ chọn ra những người kế vị tốt,

343
00:19:20,700 --> 00:19:23,210
hoặc tạo ra các hệ thống để phục vụ điều đó,

344
00:19:23,210 --> 00:19:27,310
bởi vì một đế quốc vĩ đại đòi hỏi
nhiều người lãnh đạo vĩ đại

345
00:19:27,310 --> 00:19:29,610
qua các thế hệ khác nhau.

346
00:19:29,610 --> 00:19:32,720
Tại thời điểm ngay sau khi chiến thắng cuộc chiến,

347
00:19:32,720 --> 00:19:36,490
có một thời kỳ của hòa bình
và phát triển thịnh vượng

348
00:19:36,490 --> 00:19:39,250
bời vì nhóm lãnh đạo cai trị sáng suốt

349
00:19:39,250 --> 00:19:42,880
và được ủng hộ rộng rãi
nên không ai muốn đánh nhau.

350
00:19:42,880 --> 00:19:45,740
Trong suốt thời kỳ này,
những người lãnh đạo trong nước

351
00:19:45,740 --> 00:19:47,950
phải thiết lập một hệ thống xuất sắc

352
00:19:47,950 --> 00:19:50,570
để mở rộng sự giàu có và quyền lực của đất nước.

353
00:19:50,570 --> 00:19:52,440
Đầu tiên và trước hết, để phát triển

354
00:19:52,440 --> 00:19:55,550
họ phải có nền giáo dục lớn mạnh,

355
00:19:55,550 --> 00:19:58,400
không chỉ là giảng dạy kiến thức và kỹ năng,

356
00:19:58,400 --> 00:20:03,400
mà còn là tính cách mạnh mẽ, văn minh
và có đạo đức nghề nghiệp.

357
00:20:03,850 --> 00:20:08,310
Những điều này thường được dạy trong gia đình,
ở trường học và các tổ chức tôn giáo.

358
00:20:08,310 --> 00:20:14,380
Nơi dạy dỗ thái độ tôn trọng lành mạnh các nguyên tắc
và luật lệ, trật tự trong xã hội, hạ thấp tham nhũng,

359
00:20:14,380 --> 00:20:19,313
và giúp chúng có thể đoàn kết vì một mục đích chung
và làm việc hòa hợp cùng nhau.

360
00:20:20,490 --> 00:20:21,710
Khi họ làm vậy,

361
00:20:21,710 --> 00:20:25,270
họ đã thành công đẩy thuyền
tiến từ những sản phẩm cơ bản

362
00:20:25,270 --> 00:20:29,473
đến những đổi mới sáng tạo
và phát minh những công nghệ kỹ thuật mới.

363
00:20:31,700 --> 00:20:36,220
Ví dụ, Hà Lan cường thịnh
đã đánh bại đế quốc Habsburg

364
00:20:36,220 --> 00:20:38,590
và có nền giáo dục xuất sắc.

365
00:20:38,590 --> 00:20:42,340
Khả năng sáng tạo của họ cao đến mức
họ phát minh ra một phần tư

366
00:20:42,340 --> 00:20:44,680
những phát minh vĩ đại trên thế giới.

367
00:20:44,680 --> 00:20:48,280
Trong đó phát minh quan trọng nhất là
phát kiến về tàu thủy

368
00:20:48,280 --> 00:20:51,850
có thể đi khắp thế giới
để thu thập số lượng lớn của cải

369
00:20:51,850 --> 00:20:55,480
và tạo ra chủ nghĩa tư bản
mà chúng ta biết tới ngày hôm nay,

370
00:20:55,480 --> 00:20:57,580
để tài trợ cho những chuyến đi đó.

371
00:20:57,580 --> 00:21:01,010
Họ, như tất cả các đế quốc hàng đầu khác,
mở rộng hiểu biết của họ

372
00:21:01,010 --> 00:21:04,460
bằng cách tiếp thu
những ý tưởng tuyệt nhất trên thế giới.

373
00:21:04,460 --> 00:21:05,480
Kết quả là,

374
00:21:05,480 --> 00:21:08,480
người dân trong nước gia tăng năng suất

375
00:21:08,480 --> 00:21:11,610
và có khả năng cạnh tranh hơn
trên thị trường thế giới,

376
00:21:11,610 --> 00:21:15,830
thể hiện trong sản lượng kinh tế
tăng trưởng của họ

377
00:21:15,830 --> 00:21:19,370
và tăng phần ngạch mậu dịch thế giới.

378
00:21:19,370 --> 00:21:21,100
Bạn có thể nhìn thấy những gì
đang diễn ra hiện nay

379
00:21:21,100 --> 00:21:24,200
Khi Mỹ và Trung Quốc
đang gần ngang bằng nhau

380
00:21:24,200 --> 00:21:26,790
trong cả sản lượng kinh tế

381
00:21:26,790 --> 00:21:28,623
và phân ngạch mậu dịch thế giới.

382
00:21:30,470 --> 00:21:32,400
Khi các đất nước càng toàn cầu hóa thương mại,

383
00:21:32,400 --> 00:21:34,450
họ càng cần bảo vệ tuyến đường thương mại của họ

384
00:21:34,450 --> 00:21:36,640
và lợi nhuận ở nước ngoài khỏi những tấn công.

385
00:21:36,640 --> 00:21:40,410
Vậy nên họ phát triển sức mạnh quân sự hùng hậu.

386
00:21:40,410 --> 00:21:42,940
Nếu làm tốt, vòng luân chuyển hiệu quả

387
00:21:42,940 --> 00:21:45,990
dẫn đến tăng trưởng thu nhập mạnh,

388
00:21:45,990 --> 00:21:48,710
sau đó được dùng để đầu tư tài chính

389
00:21:48,710 --> 00:21:53,440
và giáo dục, cơ sở hạ tầng
và nghiên cứu và phát triển.

390
00:21:53,440 --> 00:21:57,900
Họ cũng phải phát triển hệ thống
để khuyến khích và trao quyền lực

391
00:21:57,900 --> 00:22:02,410
cho những người có khả năng mang lại tiền tài.

392
00:22:02,410 --> 00:22:06,310
Trong tất cả các trường hợp này,
đế quốc thành công nhất

393
00:22:06,310 --> 00:22:08,030
đã tiếp cận các nhà tư bản

394
00:22:10,670 --> 00:22:13,830
để phát triển các doanh nghiệp có năng suất.

395
00:22:13,830 --> 00:22:17,490
Kể cả Trung Quốc dưới sự điều hành
của đảng Cộng sản,

396
00:22:17,490 --> 00:22:21,104
cũng sử dụng 1 hình thức của tiếp cận tư bản

397
00:22:21,104 --> 00:22:24,521
(Tiếng thu ngân)

398
00:22:27,170 --> 00:22:30,037
Deng Xiaoping khi được hỏi về vấn đề này, đã nói:

399
00:22:30,037 --> 00:22:33,087
"Việc nó là một con mèo trắng hay đen
không quan trọng,

400
00:22:33,087 --> 00:22:35,600
chỉ cần nó có thể bắt chuột là được"

401
00:22:35,600 --> 00:22:38,387
Và "Thật vẻ vang khi trở nên giàu có"

402
00:22:39,470 --> 00:22:43,560
Để làm tốt việc này,
họ phải phát triển các thị trường tư bản.

403
00:22:43,560 --> 00:22:48,400
Quan trọng nhất là thị trường tín dụng,
trái phiếu và chứng khoán.

404
00:22:48,400 --> 00:22:53,050
Điều đó cho phép con người chuyển đổi những khoản tiết kiệm
của họ thành những khoản đầu tư,

405
00:22:53,050 --> 00:22:55,960
để đầu tư cho phát minh và sự phát triển

406
00:22:57,800 --> 00:22:59,860
và chia sẻ thành công

407
00:22:59,860 --> 00:23:02,163
với những người làm ăn lớn.

408
00:23:03,230 --> 00:23:06,690
Hà Lan thành lập công ty đại chúng đầu tiên,

409
00:23:06,690 --> 00:23:11,120
Công ty Đông Ấn Hà Lan,
và thị trường chứng khoán đầu tiên đầu tư vào nó

410
00:23:11,120 --> 00:23:13,840
đây là một phần thiết yếu của hệ thống

411
00:23:13,840 --> 00:23:17,340
sản xuất ra của cải và quyền lực.

412
00:23:17,340 --> 00:23:20,960
Như một quy luật tự nhiên,
đế quốc hùng mạnh nhất đã phát triển

413
00:23:20,960 --> 00:23:23,230
các trung tâm tài chính hàng đầu thế giới

414
00:23:23,230 --> 00:23:26,383
bằng cách thu hút và phân bố tư bản của thế giới.

415
00:23:27,470 --> 00:23:30,170
Amsterdam từng là trung tâm kinh tế lớn nhất

416
00:23:30,170 --> 00:23:31,863
trong thời hoàng kim của Hà Lan,

417
00:23:33,210 --> 00:23:35,860
London khi vương quốc  Anh dẫn đầu,

418
00:23:35,860 --> 00:23:37,610
bây giờ là New York

419
00:23:37,610 --> 00:23:41,690
và Trung Quốc sẽ sớm phát triển
trung tâm tài chính của mình.

420
00:23:41,690 --> 00:23:45,690
Quan trọng nhất, những nhà tư bản, chính phủ

421
00:23:45,690 --> 00:23:48,660
và quân đội phải hợp tác làm việc cùng nhau.

422
00:23:48,660 --> 00:23:51,280
Hà Lan không chỉ cùng làm tốt tất cả các mặt,

423
00:23:51,280 --> 00:23:53,320
các thành phần như hòa thành một thể.

424
00:23:53,320 --> 00:23:55,050
Công ty Đông Ấn Hà Lan

425
00:23:58,180 --> 00:24:01,560
và có quân đội chính thức
được thừa nhận riêng.

426
00:24:01,560 --> 00:24:06,313
để đi vào thị trường toàn cầu
để tạo ra và mang về của cải.

427
00:24:07,210 --> 00:24:10,890
Vương quốc Anh theo sau với công ty Đông Ấn Anh

428
00:24:10,890 --> 00:24:12,920
và cũng có sự phối hợp tương tự

429
00:24:12,920 --> 00:24:17,230
của chính phủ, doanh nghiệp
và lực lượng quân sự của họ.

430
00:24:17,230 --> 00:24:23,913
Xí nghiệp Liên hợp Quân Sự - Công nghiệp của Mỹ đã làm theo,
cũng giống như hệ thống của Trung Quốc ngày nay.

431
00:24:26,960 --> 00:24:30,830
Khi đất nước trở thành
cường quốc thương mại quốc tế lớn nhất,

432
00:24:30,830 --> 00:24:34,630
những giao dịch có thể được
chi trả bằng tiền tệ của đất nước đó,

433
00:24:34,630 --> 00:24:38,220
khiến nó trở thành trao đổi trung gian
toàn cầu được ưa thích,

434
00:24:38,220 --> 00:24:40,210
và bởi vì tiền tệ của họ

435
00:24:40,210 --> 00:24:43,660
được chấp nhận rộng rãi
và sử dụng thường xuyên,

436
00:24:43,660 --> 00:24:46,263
mọi người trên toàn thế giới
muốn lưu trữ nó,

437
00:24:47,240 --> 00:24:50,820
khiến nó trở thành
tài sản dự trữ được ưa thích.

438
00:24:50,820 --> 00:24:55,230
Và bởi vậy thế giới xuất hiện tiền tệ dự trữ.

439
00:24:55,230 --> 00:24:58,180
Đồng Florin là tiền tệ dự trữ chính của thế giới

440
00:24:58,180 --> 00:25:00,270
khi Hà Lan đứng đầu thương mại thế giới.

441
00:25:00,270 --> 00:25:02,393
Bảng Anh là khi Vương quốc Anh dẫn đầu.

442
00:25:03,310 --> 00:25:05,873
Và đồng Đô từ khi Mỹ nắm quyền.

443
00:25:07,080 --> 00:25:10,490
Tất nhiên, tiền tệ của Trung Quốc
đang phát triển để

444
00:25:10,490 --> 00:25:12,760
trở thành tiền tệ dự trữ.

445
00:25:12,760 --> 00:25:15,480
Sở hữu tiền tệ dự trữ giúp nước đế quốc

446
00:25:15,480 --> 00:25:17,977
có thể mượn nhiều hơn tiền
của các đất nước khác.

447
00:25:19,630 --> 00:25:21,663
Lợi thế này là khổng lồ.

448
00:25:22,810 --> 00:25:23,850
Hãy nghĩ nào,

449
00:25:23,850 --> 00:25:27,040
mọi người trên toàn thế giới háo hức dự trữ

450
00:25:27,040 --> 00:25:31,000
và vì vậy cho nước đến quốc
vay lại chính tiền tệ của họ.

451
00:25:31,000 --> 00:25:34,570
Các đất nước không có tiền tệ dự trữ
thì không thể làm điều đó.

452
00:25:34,570 --> 00:25:37,680
Và khi đế quốc cạn kiệt tiền,

453
00:25:37,680 --> 00:25:40,313
chính là Mỹ năm 1971,

454
00:25:41,410 --> 00:25:43,680
họ luôn có thể in thêm.

455
00:25:43,680 --> 00:25:45,620
Những đặc quyền quá mức này,

456
00:25:45,620 --> 00:25:48,950
là nhờ tiền tệ dự trữ của đế quốc,

457
00:25:48,950 --> 00:25:51,400
dẫn đến việc tăng vay

458
00:25:51,400 --> 00:25:54,670
và là khởi đầu của bong bóng tài chính.

459
00:25:54,670 --> 00:25:57,850
Chuỗi sự việc của mối quan hệ
nguyên nhân và kết quả này,

460
00:25:57,850 --> 00:26:00,200
dẫn đến sự hỗ trợ lẫn nhau của

461
00:26:00,200 --> 00:26:03,250
tài chính, chính trị và sức mạnh quân sự,

462
00:26:03,250 --> 00:26:06,800
được ủng hộ bởi sức mạnh vay của tiền tệ dự trữ,

463
00:26:06,800 --> 00:26:10,790
đã luôn đi cùng với nhau
từ khi lịch sử bắt đầu được ghi lại.

464
00:26:10,790 --> 00:26:14,480
Tất cả những đến quốc
quyền lực nhất thế giới

465
00:26:14,480 --> 00:26:17,173
đều đi theo con đường này
tới khi leo đến đỉnh cao.

466
00:26:27,630 --> 00:26:31,740
Trong khi đó ở giai đoạn trên đỉnh,
hầu hết những sức mạnh này được duy trì,

467
00:26:31,740 --> 00:26:34,620
ghim bên trong trái ngọt của thành công

468
00:26:34,620 --> 00:26:37,050
là những hạt giống của sự suy tàn.

469
00:26:37,050 --> 00:26:38,140
Như một quy luật,

470
00:26:38,140 --> 00:26:45,600
khi con người ở các nước giàu và quyền lực kiếm nhiều hơn,
họ trở nên đắt giá hơn và ít cạnh tranh hơn

471
00:26:45,600 --> 00:26:49,653
với những người nước khác,
những người sẵn sàng làm việc với chi phí ít hơn.

472
00:26:50,580 --> 00:26:54,280
Cùng lúc đó, người ở các quốc gia khác
tự nhiên sao chép

473
00:26:54,280 --> 00:26:57,360
những phương pháp và kỹ thuật
của những quốc gia hàng đầu,

474
00:26:57,360 --> 00:27:00,993
càng giảm khả năng cạnh tranh
của các đế quốc đó.

475
00:27:01,880 --> 00:27:04,480
Ví dụ, nhóm chế tạo tàu ở Anh

476
00:27:04,480 --> 00:27:08,320
có ít công nhân giá đắt hơn nhóm chế tạo ở Hà Lan.

477
00:27:08,320 --> 00:27:12,860
Vậy nên, họ thuê kỹ sư Hà Lan
để thiết kế những con tàu tốt hơn

478
00:27:12,860 --> 00:27:16,260
nhưng được xây dựng
bằng công nhân Anh với cái giá rẻ hơn,

479
00:27:16,260 --> 00:27:18,210
khiến sản phẩm có giá cạnh tranh hơn,

480
00:27:18,210 --> 00:27:22,490
khiến Anh phát triển còn Hà Lan suy yếu.

481
00:27:22,490 --> 00:27:27,220
Cũng như vậy, khi con người trở nên giàu có hơn,
họ có xu hướng không làm việc chăm chỉ nữa.

482
00:27:27,220 --> 00:27:32,020
họ hưởng thụ nhàn rỗi nhiều hơn, theo đuổi những thứ
dễ dàng hơn và ít năng suất hơn trong cuộc sống,

483
00:27:32,020 --> 00:27:34,423
và thậm chí trở thành người suy đồi.

484
00:27:35,550 --> 00:27:38,600
Các giá trị thay đổi từ thế hệ này sang thế hệ khác

485
00:27:38,600 --> 00:27:40,280
trong suốt giai đoạn từ khi đi lên cho tới đỉnh

486
00:27:40,280 --> 00:27:43,360
từ người phải chiến đấu
đến người đạt được của cải và quyền lực

487
00:27:43,360 --> 00:27:45,387
đến những người được thừa hưởng.

488
00:27:45,387 --> 00:27:46,660
(Cậu bé lầm bầm)
(Cậu bé lè lưỡi khinh bỉ)

489
00:27:46,660 --> 00:27:51,900
Chúng thiếu cảm giác sôi trào của cuộc chiến, được bao bọc
trong sự xa hoa và quen với cuộc sống dễ dàng,

490
00:27:51,900 --> 00:27:54,970
khiến chúng yếu đuối hơn
trước những thử thách.

491
00:27:54,970 --> 00:27:57,580
Thời kỳ hoàng kim của đế quốc Hà Lan

492
00:28:00,621 --> 00:28:02,710
(Tiếng cụm ly)

493
00:28:02,710 --> 00:28:05,550
và thời kỳ huy hoàng của đế quốc Anh

494
00:28:08,083 --> 00:28:11,230
(Tiếng cụm ly)

495
00:28:11,230 --> 00:28:14,453
quả là thời kỳ đỉnh cao của thịnh vượng.

496
00:28:15,390 --> 00:28:17,640
Khi mọi người quen với sự thuận lợi,

497
00:28:17,640 --> 00:28:21,460
họ càng đánh cược rằng
mọi thứ sẽ tiếp diễn như vậy

498
00:28:21,460 --> 00:28:23,320
và mượn tiền để đầu tư,

499
00:28:23,320 --> 00:28:25,933
điều này phát triển thành
bong bóng tài chính

500
00:28:27,180 --> 00:28:30,410
Tất nhiên, lãi suất thu lại không đồng đều.

501
00:28:30,410 --> 00:28:35,270
Vậy nên gia tăng khoảng cách giàu nghèo.
Khoảng cách giàu nghèo tự thúc đẩy chính nó

502
00:28:35,270 --> 00:28:38,400
bởi vì người giàu dùng tài nguyên to lớn hơn của họ

503
00:28:38,400 --> 00:28:40,680
để củng cố quyền lực.

504
00:28:40,680 --> 00:28:44,460
Ví dụ, họ cho con của họ những đặc quyền tốt hơn,

505
00:28:44,460 --> 00:28:46,010
như nền giáo dục tốt hơn,

506
00:28:46,010 --> 00:28:49,233
và họ tác động lên hệ thống chính trị
để chiếm lợi.

507
00:28:50,220 --> 00:28:53,780
Điều này tạo nên những khoảng cách
trong giá trị, chính trị,

508
00:28:53,780 --> 00:28:56,240
và những cơ hội gia tăng giữa

509
00:28:56,240 --> 00:28:59,223
những người giàu có
và những người nghèo khó có.

510
00:29:00,910 --> 00:29:04,620
Những người nghèo hơn
cảm thấy hệ thống bất công,

511
00:29:04,620 --> 00:29:06,800
vậy nên sự oán giận gia tăng.

512
00:29:06,800 --> 00:29:08,700
Nhưng miễn là chất lượng cuộc sống

513
00:29:08,700 --> 00:29:10,980
của hầu hết mọi người đều tăng lên,

514
00:29:10,980 --> 00:29:14,960
thì khoảng cách gây oán giận
sẽ không bùng nổ thành xung đột.

515
00:29:14,960 --> 00:29:17,020
Sở hữu tiền tệ dự trữ của thế giới

516
00:29:17,020 --> 00:29:20,290
chắc chắn dẫn đến
tình trạng vay quá mức

517
00:29:20,290 --> 00:29:23,110
và góp phần khiến đất nước tạo nên

518
00:29:23,110 --> 00:29:26,030
những khoản nợ lớn
của những chủ nợ ngoại quốc.

519
00:29:26,030 --> 00:29:29,870
Trong khi điều này tăng
khả năng sử dụng quyền lực ngắn hạn,

520
00:29:29,870 --> 00:29:32,750
nó làm suy yếu sức khỏe tài chính
của đất nước

521
00:29:32,750 --> 00:29:36,340
và làm giảm giá trị tiền tệ dài hạn.

522
00:29:36,340 --> 00:29:39,860
Nói cách khác, khi vay mượn
và tiêu dùng đẩy mạnh,

523
00:29:39,860 --> 00:29:42,670
đế quốc trông bền vững quyền lực

524
00:29:42,670 --> 00:29:45,453
nhưng thực chất tài chính của nó
đang bị suy yếu.

525
00:29:46,870 --> 00:29:49,160
Khoản vay duy trì quyền lực của quốc gia

526
00:29:49,160 --> 00:29:50,800
vượt mức cơ sở của nó

527
00:29:50,800 --> 00:29:53,940
bằng cách cấp vốn cho tiêu thụ nội địa

528
00:29:54,930 --> 00:29:57,420
và các xung đột chiến tranh quốc tế

529
00:29:57,420 --> 00:30:00,420
cần thiết để duy trì đế quốc.

530
00:30:00,420 --> 00:30:04,340
Bất khả kháng, cái giá của việc duy trì
và bảo vệ đế quốc

531
00:30:04,340 --> 00:30:06,780
trở nên lớn hơn lợi nhuận mà nó mang lại.

532
00:30:06,780 --> 00:30:10,270
Vậy nên đế quốc trở nên không có lợi nhuận.

533
00:30:10,270 --> 00:30:14,200
Ví dụ, đế quốc Hà Lan mở rộng quá mức
trên toàn thế giới

534
00:30:14,200 --> 00:30:17,780
và tiếp tục chiến tranh sau cuộc chiến tốn kém

535
00:30:17,780 --> 00:30:20,370
với Anh và các đế quốc Châu Âu khác,

536
00:30:20,370 --> 00:30:23,100
để bảo vệ lãnh thổ và con đường thương mại.

537
00:30:23,100 --> 00:30:26,890
Giống như vậy, đế quốc Anh cũng trở nên
bành trướng, có bộ máy quan liêu,

538
00:30:26,890 --> 00:30:31,020
và đánh mất những lợi thế cạnh tranh
khi đế quốc đối thủ của nó,

539
00:30:31,020 --> 00:30:33,580
đặc biệt là Đức, phát triển vượt bậc

540
00:30:33,580 --> 00:30:37,000
dẫn đến những cuộc chạy đua vũ trang
đắt đỏ tăng mạnh

541
00:30:37,000 --> 00:30:38,533
và chiến tranh thế giới.

542
00:30:39,680 --> 00:30:42,630
Nước Mỹ đã sử dụng khoảng 8 nghìn tỷ đô

543
00:30:42,630 --> 00:30:46,513
vào chiến tranh ngoại quốc
và hậu quả là ngày 11 tháng 9,

544
00:30:47,570 --> 00:30:51,100
và hàng nghìn tỷ nữa cho các cuộc hành quân khác

545
00:30:51,100 --> 00:30:55,540
và để hỗ trợ căn cứ quân sự trên 70 quốc gia,

546
00:30:55,540 --> 00:30:57,590
và nó vẫn chưa dùng đủ

547
00:30:57,590 --> 00:31:02,063
để hỗ trợ cạnh tranh quân sự với Trung Quốc
trong những khu vực xung quanh Trung Quốc.

548
00:31:03,400 --> 00:31:05,570
Trong chu trình này, các nước giàu hơn

549
00:31:05,570 --> 00:31:07,330
cuối cùng hãm sâu vào nợ nần hơn

550
00:31:07,330 --> 00:31:10,300
do vay mượn từ các nước nghèo
nhưng tiết kiệm nhiều hơn.

551
00:31:10,300 --> 00:31:13,880
Nó là một trong các dấu hiệu sớm
của sự thay thế nguồn lực và quyền lực,

552
00:31:13,880 --> 00:31:16,870
Điều này bắt đầu ở Mỹ từ những năm 80,

553
00:31:16,870 --> 00:31:21,190
khi Mỹ có thu nhập bình quân đầu người
cao gấp 40 lần Trung Quốc,

554
00:31:21,190 --> 00:31:23,420
và bắt đầu phải vay Trung Quốc,

555
00:31:23,420 --> 00:31:25,130
đang muốn giữ đồng Đô

556
00:31:25,130 --> 00:31:29,290
vì đồng Đô đang là tiền tệ dự trữ của thế giới.

557
00:31:29,290 --> 00:31:31,770
Tương tự, Anh đã mượn rất nhiều tiền

558
00:31:31,770 --> 00:31:36,763
từ những thuộc địa nghèo hơn
và Hà Lan cũng đã làm vậy thời đứng trên đỉnh cao.

559
00:31:37,800 --> 00:31:40,730
Nếu đế quốc bắt đầu không có
nguồn cho vay mới,

560
00:31:40,730 --> 00:31:45,530
những người giữ tiền tệ của họ
bắt đầu muốn bán đi và thoát khỏi

561
00:31:45,530 --> 00:31:50,530
hơn là mua, tiết kiệm, cho mượn và tham gia vào,

562
00:31:55,800 --> 00:31:58,963
và sức mạnh của đế quốc bắt đầu sụt giảm.

563
00:32:00,210 --> 00:32:01,203
Thời kỳ sụt giảm.

564
00:32:02,160 --> 00:32:05,560
Sự sụt giảm đến từ điểm yếu kinh tế trong nước

565
00:32:05,560 --> 00:32:07,620
cùng với các đấu tranh trong nước

566
00:32:07,620 --> 00:32:11,410
hoặc những cuộc chiến bên ngoài đắt đỏ,
hoặc cả hai.

567
00:32:11,410 --> 00:32:15,653
Thông thường, sự sụt giảm diễn ra từ từ
và sau đó lại rất đột ngột.

568
00:32:16,860 --> 00:32:19,330
Khi số nợ trở nên khổng lồ,

569
00:32:19,330 --> 00:32:22,110
và xuất hiện suy thoái kinh tế,

570
00:32:22,110 --> 00:32:24,760
và đến quốc không thể tiếp tục mượn tiền

571
00:32:24,760 --> 00:32:27,300
bắt buộc phải trả lại số nợ,

572
00:32:27,300 --> 00:32:29,093
bong bóng tài chính vỡ tung.

573
00:32:30,130 --> 00:32:32,700
Điều này tạo ra những khó khăn lớn
trong nước

574
00:32:32,700 --> 00:32:34,990
và buộc đất nước phải chọn giữa

575
00:32:34,990 --> 00:32:39,150
vỡ nợ hoặc in thêm thật nhiều tiền mới.

576
00:32:39,150 --> 00:32:41,823
Họ luôn chọn in thêm thật nhiều tiền mới.

577
00:32:42,700 --> 00:32:46,273
Ban đầu chỉ in từ từ
nhưng đến cuối cùng là số lượng khổng lồ.

578
00:32:48,560 --> 00:32:52,410
Điều đó làm mất giá trị tiền tệ
và gia tăng lạm phát.

579
00:32:52,410 --> 00:32:55,080
Ở Hà Lan, điều này đã gây ra
khủng hoảng tài chính

580
00:32:55,080 --> 00:32:57,510
do vượt mức tài chính

581
00:32:57,510 --> 00:33:00,670
và trả giá với chiến tranh Anh - Hà Lan lần thứ tư.

582
00:33:00,670 --> 00:33:02,240
Tương tự, với Anh,

583
00:33:02,240 --> 00:33:07,093
phải trả giá cho những vượt mức tài chính và
những khoản nợ sau hai cuộc chiến tranh thế giới.

584
00:33:07,930 --> 00:33:10,730
Và đối với Mỹ, có 3 chu trình

585
00:33:10,730 --> 00:33:14,460
của nợ xấu, bùng nổ và suy thoái
từ những năm 90

586
00:33:14,460 --> 00:33:18,433
bằng mỗi lần ngân hàng trung ương can thiệp
với những giới hạn rộng hơn.

587
00:33:21,900 --> 00:33:24,630
Khi chính phủ gặp vấn đề về quỹ

588
00:33:24,630 --> 00:33:27,710
khi có các hoàn cảnh kinh tế xấu đi

589
00:33:27,710 --> 00:33:31,130
và chất lượng cuộc sống của con người
suy giảm,

590
00:33:31,130 --> 00:33:36,130
và khi khoảng cách giàu nghèo,
giá trị, chính trị giãn rộng,

591
00:33:36,630 --> 00:33:39,880
xung đột nội địa giữa người giàu và người nghèo,

592
00:33:39,880 --> 00:33:43,750
cũng như khác biệt đạo đức,
tôn giáo và các nhóm chủng tộc

593
00:33:43,750 --> 00:33:45,350
gia tăng đáng kể.

594
00:33:45,350 --> 00:33:47,960
Việc này dẫn đến các chủ nghĩa chính trị cực đoan

595
00:33:47,960 --> 00:33:52,020
đã xuất hiện như chủ nghĩa dân túy
của cánh tả và cánh hữu.

596
00:33:52,020 --> 00:33:55,060
Những người bên cánh tả
mong muốn tái phân bố của cải

597
00:33:55,060 --> 00:33:59,480
trong khi đó những người bên cánh hữu
muốn duy trì tài sản thuộc sở hữu của người giàu.

598
00:33:59,480 --> 00:34:03,470
Đặc trưng trong suốt những giai đoạn này,
tăng thuế ở những người giàu

599
00:34:03,470 --> 00:34:07,800
và khi người giàu sợ của cải
và hạnh phúc của họ sẽ bị lấy đi mất,

600
00:34:07,800 --> 00:34:11,010
họ sẽ chuyển địa điểm, tải sản và tiền tệ

601
00:34:11,010 --> 00:34:12,610
mà họ cảm thấy an toàn hơn.

602
00:34:12,610 --> 00:34:15,870
Những nguồn chảy này làm giảm
doanh thu từ thuế của đế quốc,

603
00:34:15,870 --> 00:34:19,000
điều này dẫn đến một quá trình kinh điển

604
00:34:19,000 --> 00:34:20,453
tự cường hóa để rút rỗng ruột.

605
00:34:21,950 --> 00:34:26,460
Khi cuộc chiến của người giàu đủ tồi tệ,
chính phủ coi như nó là vi phạm pháp luật.

606
00:34:26,460 --> 00:34:29,710
Những người đang cố thoát ra
trở nên hoảng loạn.

607
00:34:29,710 --> 00:34:33,260
Tình trạng hỗn loạn này
làm hao mòn năng suất,

608
00:34:33,260 --> 00:34:36,600
khiến lợi ích kinh tế càng co nhỏ lại
và gây ra nhiều xung đột hơn

609
00:34:36,600 --> 00:34:40,070
về cách phân chia
những tài nguyên đã bị thu nhỏ.

610
00:34:40,070 --> 00:34:45,620
Lãnh đạo chủ nghĩa dân túy xuất hiện ở cả hai phe
và lời cam kết sẽ kiểm soát và mang lại trật tự.

611
00:34:45,620 --> 00:34:48,100
Đó là thời điểm nền dân chủ
gặp khó khăn nhất,

612
00:34:48,100 --> 00:34:50,680
bởi vì nó đã thất bại
trong việc kiểm soát tình trạng hỗn loạn.

613
00:34:50,680 --> 00:34:53,770
Và nó là lúc lãnh đạo dân túy mạnh mẽ,

614
00:34:53,770 --> 00:34:57,250
người sẽ có khả năng mang lại trật tự
cho thời đại hỗn độn này hơn.

615
00:34:57,250 --> 00:34:59,700
Khi xung đột trong nước leo thang,

616
00:34:59,700 --> 00:35:03,610
nó dẫn tới hình thức của cuộc cách mạng
hoặc nội chiến

617
00:35:03,610 --> 00:35:07,253
để tái phân bố của cải và thúc ép
những thay đổi lớn bắt buộc.

618
00:35:08,830 --> 00:35:12,253
Điều này có thể diễn ra hòa bình
và duy trì trật tự đang tồn tại,

619
00:35:13,560 --> 00:35:17,127
nhưng nó thường có bạo lực
và thay đổi trật tự.

620
00:35:18,440 --> 00:35:21,910
Ví dụ, cách mạng Roosevelt
để tái phân bố của cải

621
00:35:21,910 --> 00:35:23,540
khá là hòa bình

622
00:35:23,540 --> 00:35:26,810
và duy trật tự đã tồn tại trong nước,

623
00:35:26,810 --> 00:35:30,930
trong khi đó, cách mạng của Pháp, Nga

624
00:35:30,930 --> 00:35:33,990
và Trung Quốc thì bạo lực hơn nhiều

625
00:35:34,950 --> 00:35:37,093
và dẫn đến những trật tự mới trong nước.

626
00:35:37,940 --> 00:35:40,890
Xung đột trong nước này
khiến đế quốc suy yếu

627
00:35:40,890 --> 00:35:44,220
và yếu thế hơn những đối thủ
đang nổi lên ở bên ngoài

628
00:35:44,220 --> 00:35:46,690
những nước nhìn thấy sự suy tàn nội bộ này,

629
00:35:46,690 --> 00:35:48,713
sẵn sàng để vượt qua các nước đế quốc.

630
00:35:49,800 --> 00:35:53,760
Điều này gia tăng nguy cơ
về cuộc xung đột quốc tế lớn,

631
00:35:53,760 --> 00:35:57,890
đặc biệt nếu đối thủ đã xây dựng được
một quân đội đáng gờm.

632
00:35:57,890 --> 00:36:00,890
Bảo vệ một đất nước
và một đế quốc chống lại kẻ thù

633
00:36:00,890 --> 00:36:05,050
đều cần sử dụng rất nhiều lực lượng quân đội,
không thể tránh khỏi

634
00:36:05,050 --> 00:36:08,580
tình trạng kinh tế trong nước
trở nên xấu hơn

635
00:36:08,580 --> 00:36:11,230
và đế quốc không thể chi trả nổi.

636
00:36:11,230 --> 00:36:13,410
Vì không có hệ thống khả thi

637
00:36:13,410 --> 00:36:16,780
để hòa giải tranh chấp quốc tế
một cách hòa bình,

638
00:36:16,780 --> 00:36:20,283
những xung đột thường được giải quyết
bằng cách kiểm tra sức mạnh.

639
00:36:22,510 --> 00:36:24,540
Khi thử thách biên giới được thiết lập,

640
00:36:24,540 --> 00:36:27,550
đế quốc đứng đầu phải đối mặt
với những lựa chọn khó khăn

641
00:36:27,550 --> 00:36:30,230
là chiến đấu hay rút lui.

642
00:36:30,230 --> 00:36:32,930
Chiến đấu và thua cuộc
là kết quả tồi tệ nhất,

643
00:36:32,930 --> 00:36:37,230
nhưng rút lui cũng tệ
vì thế là nhường lại quyền hạn cho đối thủ

644
00:36:37,230 --> 00:36:39,250
và là dấu hiệu của một đế quốc yếu kém

645
00:36:39,250 --> 00:36:43,180
đối với những đất nước
đang cân nhắc nên theo phe bên nào.

646
00:36:43,180 --> 00:36:44,970
Tình trạng kinh tế nghèo nàn

647
00:36:44,970 --> 00:36:47,800
gây ra nhiều tranh chấp
của cải và quyền lực,

648
00:36:47,800 --> 00:36:50,453
điều chắc chắn sẽ dẫn đến
một hình thức của chiến tranh.

649
00:36:51,300 --> 00:36:54,150
Chiến tranh thực sự tốn kém.

650
00:36:54,150 --> 00:36:57,330
Đồng thời, chúng tạo ra những thay đổi kiến tạo

651
00:36:57,330 --> 00:36:59,840
sẽ sắp xếp lại trật tự thế giới

652
00:36:59,840 --> 00:37:03,800
tới thực tại mới của tài sản
và quyền lực trên thế giới.

653
00:37:03,800 --> 00:37:06,300
Khi những người giữ tiền tệ dự trữ và số nợ

654
00:37:06,300 --> 00:37:09,680
của đế quốc suy yếu mất niềm tin và bán đi,

655
00:37:09,680 --> 00:37:12,740
đó là kết thúc của chu trình lớn.

656
00:37:12,740 --> 00:37:17,530
Trong số gần 750 tiền tệ đã tồn tại từ năm 1700,

657
00:37:17,530 --> 00:37:20,310
số lượng hiện còn tồn tại ít hơn 20%

658
00:37:20,310 --> 00:37:23,160
và tất cả chúng đều đang dần mất giá.

659
00:37:23,160 --> 00:37:25,680
Đối với Hà Lan, điều này xảy ra sau thất bại của họ

660
00:37:25,680 --> 00:37:28,010
trong chiến tranh Anh - Hà Lan lần thứ tư,

661
00:37:28,010 --> 00:37:30,010
khi họ không đủ khả năng trả lại

662
00:37:30,010 --> 00:37:33,210
số nợ khổng lồ mà họ đã vay trong thời chiến.

663
00:37:33,210 --> 00:37:39,370
Việc này dẫn đến sự đổ xô đến ngân hàng Amsterdam
để rút tiền ra và sự bán tháo tuyệt vọng,

664
00:37:39,370 --> 00:37:41,713
thúc ép in lượng lớn tiền giấy,

665
00:37:43,770 --> 00:37:45,560
khiến tiền tệ mất giá trị

666
00:37:46,510 --> 00:37:49,793
và đến chế trở nên bất lực.

667
00:37:50,720 --> 00:37:53,413
Đối với Anh, điều này xảy ra sau Thế chiến thứ II,

668
00:37:54,800 --> 00:37:56,860
mặc dù giành được chiến thắng,

669
00:37:56,860 --> 00:38:01,180
họ không thể trả lại khoản nợ khổng lồ đã vay
để huy động cho nỗ lực chiến tranh.

670
00:38:01,180 --> 00:38:06,050
Việc này dẫn tới chuỗi sự việc in tiền, tiền mất giá

671
00:38:06,050 --> 00:38:08,670
và bán tháo Bảng Anh

672
00:38:08,670 --> 00:38:11,710
khi Mỹ và đồng Đô vượt lên thống trị

673
00:38:11,710 --> 00:38:14,750
và tạo ra trật tự thế giới mới.

674
00:38:14,750 --> 00:38:19,580
Tại thời điểm tôi làm bản thu này,
nước Mỹ vẫn chưa chạm đến thời điểm đó.

675
00:38:19,580 --> 00:38:23,110
Mặc dù nó mang khoảng nợ khổng lồ,
sử dụng nhiều hơn số lượng kiếm được

676
00:38:23,110 --> 00:38:25,620
và lấp bù số tiền thiếu hụt
bằng cách vay nhiều hơn

677
00:38:25,620 --> 00:38:28,490
và in số lượng lớn tiền giấy mới.

678
00:38:28,490 --> 00:38:30,950
Tình trạng bán tháo đồng Đô và nợ đồng đô

679
00:38:30,950 --> 00:38:32,530
vẫn chưa bắt đầu.

680
00:38:32,530 --> 00:38:36,000
Và mặc dù có những cuộc xung đột
trong và ngoài nước đáng kể

681
00:38:36,000 --> 00:38:38,240
xảy ra do tất cả những lí do kinh điển,

682
00:38:38,240 --> 00:38:41,350
chúng vẫn chưa vượt quá giới hạn
để trở thành chiến tranh.

683
00:38:41,350 --> 00:38:45,700
Cuối cùng thì ngoài những cuộc xung đột này,
dù chúng có bạo lực hay không,

684
00:38:45,700 --> 00:38:51,670
vẫn sẽ xuất hiện người chiến thắng mới tập hợp
và tái cấu trúc lại khoản nợ của bên thua cuộc và hệ thống chính trị

685
00:38:51,670 --> 00:38:54,670
và thiết lập một trật tự thế giới mới.

686
00:38:54,670 --> 00:38:58,470
Sau đó chu trình cũ và đế quốc chấm dứt

687
00:38:58,470 --> 00:39:00,580
và một chu trình mới lại bắt đầu

688
00:39:00,580 --> 00:39:02,920
và chúng sẽ vẫn tiếp diễn lại như vậy.

689
00:39:02,920 --> 00:39:05,010
Tôi đã trình bày rất chi tiết cho bạn

690
00:39:05,010 --> 00:39:09,340
để vẽ ra một bức tranh
các chu trình lớn điển hình diễn ra.

691
00:39:09,340 --> 00:39:13,160
Đương nhiên, không phải tất cả chúng
đều diễn ra y hệt như vậy,

692
00:39:13,160 --> 00:39:16,130
nhưng hầu hết là vậy, nhiều đến nỗi mà

693
00:39:16,130 --> 00:39:19,380
nó trông như những chuỗi tăng giảm

694
00:39:19,380 --> 00:39:21,330
giữ nguyên dạng

695
00:39:21,330 --> 00:39:23,040
và điều duy nhất thay đổi là

696
00:39:23,040 --> 00:39:25,170
quần áo mà các nhân vật mặc

697
00:39:25,170 --> 00:39:27,283
và công nghệ kỹ thuật họ áp dụng.

698
00:39:28,650 --> 00:39:30,283
Vậy, chúng ta đang hướng đến đâu?

699
00:39:39,107 --> 00:39:40,024
Tương lai.

700
00:39:48,540 --> 00:39:52,503
Hầu hết các đế quốc đều có thời kỳ hoàng kim
và suy tàn một cách bất khả kháng.

701
00:39:55,660 --> 00:39:57,470
Đảo ngược sự suy tàn rất khó

702
00:39:57,470 --> 00:39:59,560
bởi vì nó yêu cầu hoàn tác rất nhiều việc

703
00:39:59,560 --> 00:40:02,860
đã xảy ra rồi, nhưng nó khả thi.

704
00:40:02,860 --> 00:40:06,430
Nhìn vào các chỉ số này, khá dễ thấy là

705
00:40:06,430 --> 00:40:09,760
đế quốc đang ở giai đoạn nào
của chu trình lớn

706
00:40:09,760 --> 00:40:11,110
nó đã giống đến đâu,

707
00:40:11,110 --> 00:40:14,973
và tình trạng của nó đang cải thiện
hay tệ dần đi,

708
00:40:16,910 --> 00:40:20,063
điều gì có thể giúp ước tính số năm còn lại.

709
00:40:21,480 --> 00:40:23,970
Tuy nhiên, những ước tính không chính xác

710
00:40:23,970 --> 00:40:25,760
và chu trình có thể bị mở rộng

711
00:40:25,760 --> 00:40:29,693
nếu những người nắm quyền chú ý tới
những dấu hiệu sống còn và cải thiện chúng.

712
00:40:30,560 --> 00:40:34,660
Ví dụ, biết rằng người đó 60 tuổi,

713
00:40:34,660 --> 00:40:38,200
họ cân đối đến đâu,
họ có hút thuốc không

714
00:40:38,200 --> 00:40:40,800
và một và dấu hiệu sinh tồn cơ bản,

715
00:40:40,800 --> 00:40:43,253
có thể ước tính tuổi thọ của một con người.

716
00:40:44,560 --> 00:40:47,603
Điều đó cũng có thể áp dụng với các đế quốc
và các dấu hiệu sinh tồn của họ.

717
00:40:48,850 --> 00:40:55,540
Nó sẽ không chính xác, nhưng nó thể hiện bao quát
và đưa ra định hướng rõ ràng về các bước tiến tiếp

718
00:40:55,540 --> 00:40:57,023
để kéo dài tuổi thọ.

719
00:40:58,280 --> 00:41:00,130
Trường hợp thường gặp nhất là

720
00:41:00,130 --> 00:41:03,830
cuộc chiến lớn nhất của một quốc gia
là với chính bản thân họ

721
00:41:03,830 --> 00:41:09,243
về việc đưa ra những quyết định khó khăn cần thiết
để giữ vững được thành công không.

722
00:41:10,310 --> 00:41:12,200
Về những việc chúng ta cần làm,

723
00:41:12,200 --> 00:41:14,640
chỉ có 2 vấn đề

724
00:41:14,640 --> 00:41:19,370
kiếm nhiều hơn số tiền chúng ta sử dụng
và đối xử tốt với mọi người.

725
00:41:19,370 --> 00:41:23,740
Tất cả những thứ khác tôi đã từng đề cập đến
nền giáo dục mạnh, tài năng sáng chế phát minh,

726
00:41:23,740 --> 00:41:26,420
có tính cạnh tranh và tất cả những điều còn lại

727
00:41:26,420 --> 00:41:29,003
đều chỉ là cách để đạt được hai điều trên.

728
00:41:29,920 --> 00:41:32,560
Chúng ta có thể dễ dàng biết
chúng ta có làm được không

729
00:41:32,560 --> 00:41:35,240
Ví dụ như người muốn cơ thể cân đối hơn,

730
00:41:35,240 --> 00:41:38,910
hãy bắt đầu các chương trình
và cải thiện dấu hiệu sinh tồn.

731
00:41:38,910 --> 00:41:42,643
Hãy cá thể hóa và có chọn lọc.

732
00:41:45,560 --> 00:41:48,430
Mục tiêu của tôi là chia sẻ bức tranh
về cách thế giới vận hành

733
00:41:48,430 --> 00:41:50,980
và một vài nguyên tắc để đối phó tốt với nó

734
00:41:50,980 --> 00:41:53,700
để giúp các bạn nhận ra chúng ta đang ở đâu

735
00:41:53,700 --> 00:41:55,910
và chúng ta đang phải đối mặt
với những thử thách nào,

736
00:41:55,910 --> 00:41:58,530
và để đưa ra những lựa chọn sáng suốt cần thiết

737
00:41:58,530 --> 00:42:00,600
để định hướng thời đại này đúng đắn.

738
00:42:06,940 --> 00:42:10,790
Vì có rất nhiều thứ để thảo luận
và chúng ta đã hết thời gian,

739
00:42:10,790 --> 00:42:12,407
các bạn có thể tìm hiểu thêm
trong cuốn sách của tôi

740
00:42:12,407 --> 00:42:15,900
Các nguyên tắc để đối phó
với sự thay đổi trật tự thế giới.

741
00:42:15,900 --> 00:42:19,010
Và tôi hi vọng là cuộc hội thoại này sẽ tiếp diễn

742
00:42:19,010 --> 00:42:21,290
ở economicprinciples.org

743
00:42:21,290 --> 00:42:23,420
và trên các nền tảng mạng xã hội.

744
00:42:23,420 --> 00:42:24,330
Cảm ơn các bạn

745
00:42:24,330 --> 00:42:27,473
và hi vọng những lực lượng cách mạng
sẽ ở bên các bạn.

746
00:42:32,799 --> 00:42:35,549
(Âm nhạc kịch tính)