0:00:00.880,0:00:02.880
Dit verhaaal

0:00:02.904,0:00:04.833
gaat over hoe we weten wat we weten.

0:00:05.690,0:00:07.825
Het verhaal gaat over een vrouw,

0:00:08.611,0:00:10.547
Natalia Rybczynski.

0:00:10.912,0:00:12.960
Ze is paleobiologe:

0:00:12.984,0:00:16.813
ze is gespecialiseerd in het opgraven [br]van stokoude dingen.

0:00:16.837,0:00:20.339
(Audio) Natalia Rybczynski: Ja, ik ben[br]wel eens 'Dr. Dode Dingen' genoemd.

0:00:20.363,0:00:22.756
Latif Nasser: Volgens mij [br]is ze vooral interessant

0:00:22.756,0:00:24.970
om de plaats waar ze die dingen opgraaft,

0:00:24.970,0:00:29.149
ver boven de poolcirkel[br]in de afgelegen Canadese toendra.

0:00:29.901,0:00:32.956
Op een zomerdag in 2006

0:00:32.980,0:00:36.171
was ze op een opgravingslocatie,[br]Files Leaf Bed,

0:00:36.195,0:00:40.773
die minder dan 10 breedtegraden[br]van de magnetische noordpool ligt.

0:00:40.797,0:00:43.008
(Audio) NR: Het zal echt flauw klinken,

0:00:43.008,0:00:48.188
want het was gewoon een dag lopen[br]met rugzak en gps en notitieboekje,

0:00:48.188,0:00:51.594
en alles oprapen[br]wat een fossiel zou kunnen zijn.

0:00:51.594,0:00:54.459
LN: Op een bepaald moment[br]viel haar iets op.

0:00:54.459,0:00:56.570
(Audio) NR: Roestig, een soort roestkleur,

0:00:56.594,0:00:58.529
ongeveer de grootte van mijn handpalm.

0:00:58.553,0:01:00.847
Het lag gewoon op de grond.

0:01:00.871,0:01:04.323
LN: Eerst dacht ze dat het[br]gewoon een splinter hout was,

0:01:04.347,0:01:06.640
want dat was vroeger wel eens aangetroffen

0:01:06.664,0:01:10.083
in Fyles Leaf Bed --[br]deeltjes van prehistorische planten.

0:01:10.107,0:01:12.575
Maar die nacht, in het kamp ...

0:01:12.580,0:01:14.533
(Audio) NR: ... nam ik de handlens erbij,

0:01:14.533,0:01:16.104
ik keek wat beter en besefte

0:01:16.104,0:01:19.702
dat het er niet uitzag[br]alsof dit drie ringen had.

0:01:19.702,0:01:21.376
Misschien een kwestie van bewaring,

0:01:21.376,0:01:23.604
maar het ziet er echt uit als...

0:01:23.628,0:01:24.829
bot.

0:01:24.853,0:01:27.742
LN: Hm. De volgende vier jaar

0:01:27.766,0:01:30.700
ging ze telkens weer naar die plek

0:01:30.724,0:01:36.260
en verzamelde uiteindelijk 30 fragmenten[br]van precies hetzelfde bot,

0:01:36.284,0:01:37.945
de meeste flinterdun.

0:01:38.522,0:01:42.958
(Audio) NR: Het is niet zoveel.[br]Het past in een kleine tas.

0:01:42.982,0:01:46.339
LN: En ze probeerde ze samen te leggen,[br]net als een legpuzzel.

0:01:46.941,0:01:48.386
Maar het was uitdagend.

0:01:48.410,0:01:50.944
(Audio) NR: Het is in zoveel[br]kleine stukjes gebroken,

0:01:50.944,0:01:55.512
ik gebruik zand en plamuursel,[br]maar het ziet er niet goed uit.

0:01:55.536,0:02:00.703
Dus uiteindelijk[br]gebruikten we een 3D-scanner.

0:02:00.727,0:02:02.316
LN: Ooh![br](Audio) NR: Echt, hé?

0:02:02.340,0:02:03.780
(Gelach)

0:02:03.804,0:02:06.491
LN: Virtueel bleek het veel gemakkelijker.

0:02:06.491,0:02:09.075
(Audio) NR: Het is magisch[br]als het plots allemaal past.

0:02:09.075,0:02:11.268
LN: Hoe zeker was je dat je het juist had,

0:02:11.268,0:02:13.507
dat je het correct samen had gebracht?

0:02:13.507,0:02:16.771
Had het misschien gekund[br]dat je het anders in elkaar had gezet

0:02:16.795,0:02:18.737
en het een parkiet was geworden?

0:02:18.761,0:02:20.126
(Gelach)

0:02:20.150,0:02:23.790
(Audio) NR: (lacht) Hm, nee.[br]Nee, dit was het resultaat.

0:02:24.242,0:02:28.083
LN: Wat ze had, ontdekte ze,[br]was een tibia, een scheenbeen,

0:02:28.107,0:02:32.107
specifiek één van een tweehoevig zoogdier,

0:02:32.131,0:02:34.980
dus zoals een koe of een schaap.

0:02:35.004,0:02:37.464
Maar die konden het geen van beide zijn.

0:02:37.488,0:02:39.271
Het was gewoon te groot.

0:02:39.822,0:02:43.886
(Audio) NR: De grootte van dit ding[br]was enorm. Het is een heel groot dier.

0:02:43.910,0:02:46.768
LN: Dus welk dier kan het zijn?

0:02:47.291,0:02:49.871
Nadat ze was vastgelopen,[br]toonde ze een fragment

0:02:49.895,0:02:52.467
aan enkele collega's in Colorado,

0:02:52.491,0:02:53.751
en zij hadden een idee.

0:02:54.244,0:02:59.291
(Audio) NR: We namen een zaag,[br]en scheerde juist de rand eraf

0:02:59.315,0:03:05.706
en er kwam een heel[br]interessante geur van af.

0:03:06.521,0:03:09.284
LN: het rook net zoals verschroeid vlees.

0:03:09.308,0:03:11.941
Het was een geur die Natalia herkende

0:03:11.965,0:03:15.908
van het opensnijden van schedels[br]in haar lab voor macroscopische anatomie:

0:03:15.932,0:03:17.096
lijmstof.

0:03:17.120,0:03:19.777
Lijmstof is dat wat structuur[br]geeft aan onze botten.

0:03:19.801,0:03:21.959
En normaal, na zo veel jaar,

0:03:21.983,0:03:23.134
breekt het af.

0:03:23.158,0:03:27.506
Maar in dit geval diende de noordpool[br]als een natuurlijke conservator.

0:03:28.190,0:03:31.813
Een jaar of twee later[br]was Natalia op een conferentie in Bristol

0:03:31.837,0:03:35.031
en ze zag dat een collega[br]van haar, Mike Buckley,

0:03:35.055,0:03:40.895
een proces was aan het demonstreren[br]genaamd: 'de vingerafdruk van lijmstof'.

0:03:41.284,0:03:44.927
Het blijkt dat verschillende diersoorten[br]verschillende structuren

0:03:44.951,0:03:46.103
in lijmstof hebben,

0:03:46.127,0:03:48.917
dus als je een lijmstof-profiel[br]van een onbekend bot neemt,

0:03:48.917,0:03:51.331
kan je dat vergelijken[br]met dat van gekende soorten,

0:03:51.331,0:03:53.723
en misschien krijg je een overeenkomst.

0:03:54.546,0:03:57.825
Dus ze stuurde hem een van de fragmenten,

0:03:57.849,0:03:59.143
FedEx.

0:03:59.167,0:04:02.977
(Audio) NR: Ja, je wilt het volgen.[br]Het is vrij belangrijk.

0:04:03.001,0:04:04.254
(Gelach)

0:04:04.278,0:04:05.469
LN: En hij behandelde het

0:04:05.493,0:04:09.855
en vergeleek het met 37 gekende[br]en hedendaagse zoogdier-soorten.

0:04:10.674,0:04:12.301
En hij vond een overeenkomst.

0:04:12.824,0:04:17.436
Het 3,5 miljoen jaar oude bot

0:04:17.460,0:04:21.090
dat Natalia had opgegraven[br]uit de hoge noordpoolgebieden

0:04:21.729,0:04:22.923
hoorde bij een ...

0:04:24.031,0:04:25.348
kameel.

0:04:25.372,0:04:27.103
(Gelach)

0:04:27.127,0:04:31.425
(Audio) NR: En ik dacht, wat?[br]Dit is geweldig -- als het waar is.

0:04:31.449,0:04:33.501
LN: Dus testte ze meerdere fragmenten

0:04:33.525,0:04:35.769
en kregen elke keer hetzelfde resultaat.

0:04:36.197,0:04:41.617
Echter, de grootte van het gevonden bot

0:04:41.641,0:04:48.004
suggereerde dat deze kameel[br]30 procent groter was dan de hedendaagse.

0:04:48.028,0:04:51.218
Dus deze kameel zou ongeveer [br]2,7 meter groot zijn geweest,

0:04:51.242,0:04:52.440
weegde ongeveer een ton.

0:04:52.464,0:04:53.515
(Publiek reageert)

0:04:53.539,0:04:54.588
Ja.

0:04:54.612,0:04:58.205
Natalia had een enorme[br]Arctische kameel gevonden.

0:04:58.205,0:05:00.271
(Gelach)

0:05:02.396,0:05:04.714
Wanneer je het woord 'kameel' hoort,

0:05:04.738,0:05:08.663
zou in je gedachten[br]een van deze kunnen opkomen,

0:05:09.507,0:05:12.871
de Bactrische kameel[br]uit Oost- en Centraal-Azië.

0:05:12.895,0:05:16.380
Maar de kans is groot[br]dat het beeld dat je voor ogen hebt

0:05:16.404,0:05:19.959
een van deze is, de dromedaris,

0:05:19.983,0:05:22.411
een typisch woestijn dier --

0:05:22.435,0:05:26.658
hangt rond in zandige, warme plaatsen,[br]zoals het Midden-Oosten en de Sahara,

0:05:26.658,0:05:28.258
heeft een grote bult op zijn rug

0:05:28.282,0:05:30.799
om water op te slaan[br]voor die lange woestijntochten,

0:05:30.823,0:05:34.204
heeft grote, wijde voeten [br]om het over de zandduinen te helpen.

0:05:34.918,0:05:40.930
Dus hoe kan het dat zoiets[br]in de hoge poolgebieden terecht komt?

0:05:41.719,0:05:44.506
Wel, wetenschappers weten[br]blijkbaar al lang,

0:05:44.530,0:05:47.092
zelfs vóór Natalia's ontdekking,

0:05:47.116,0:05:52.734
dat kamelen eigenlijk[br]oorspronkelijk uit Amerika komen.

0:05:52.758,0:05:58.458
(Muziek: The Star-Spangled Banner)

0:05:58.482,0:05:59.941
(Gelach)

0:05:59.965,0:06:01.496
Ze zijn hier begonnen.

0:06:01.520,0:06:06.354
Bijna 40 van de 45 miljoen jaar[br]dat kamelen bestaan,

0:06:06.378,0:06:09.537
kon je ze alleen maar[br]vinden in Noord-Amerika,

0:06:09.561,0:06:12.814
ongeveer 20 verschillende soorten,[br]misschien meer.

0:06:12.838,0:06:16.083
(Audio) LN: Als ik ze op een rij zet,[br]zien ze er dan anders uit?

0:06:16.107,0:06:18.542
NR, Ja, je zult verschillende[br]lichaamsgroottes zien.

0:06:18.566,0:06:20.478
Sommige zullen een lange nek hebben,

0:06:20.502,0:06:22.747
dus functioneel gezien[br]eigenlijk als giraffen.

0:06:23.345,0:06:26.417
LN: sommige hadden snuiten,[br]net als krokodillen.

0:06:26.441,0:06:30.025
(Audio) NR: De oorspronkelijke[br]primitieve beesten waren heel klein,

0:06:30.049,0:06:32.552
bijna zoals konijnen.

0:06:32.576,0:06:35.423
LN: Wat? Kamelen even groot als konijnen?

0:06:35.447,0:06:36.884
(Audio) NR: De allereerste.

0:06:36.908,0:06:39.143
Dus die zou je waarschijnlijk[br]niet herkennen.

0:06:39.167,0:06:41.357
LN: O mijn God,[br]ik wil een konijn-kameel thuis.

0:06:41.381,0:06:43.985
(Audio) NR: Ik weet het,[br]zou dat niet geweldig zijn?

0:06:44.645,0:06:47.304
LN: En dan ongeveer[br]drie tot zeven miljoen jaar geleden

0:06:47.328,0:06:50.136
trok één tak van de kamelen[br]naar beneden, naar Zuid-Amerika,

0:06:50.160,0:06:53.114
waar ze lama's en alpaca's werden,

0:06:53.138,0:06:56.060
en een andere tak [br]stak de Beringlandbrug over

0:06:56.084,0:06:57.520
tot in Azië en Afrika.

0:06:57.544,0:06:59.965
En dan rond het einde[br]van de laatste ijstijd

0:06:59.989,0:07:03.088
stierven de Noord-Amerikaanse kamelen uit.

0:07:03.893,0:07:06.313
Dus, wetenschappers[br]wisten dat allemaal al,

0:07:06.337,0:07:12.413
maar het legt nog niet helemaal uit[br]hoe Natalia er een zo noordelijk vond.

0:07:12.437,0:07:17.111
Dit is, op het vlak van temperatuur,[br]het volledig tegengestelde van de Sahara.

0:07:17.135,0:07:19.560
Om eerlijk te zijn,

0:07:19.560,0:07:21.343
drie en een half miljoen jaar geleden

0:07:21.367,0:07:25.466
was het gemiddeld[br]22 graden Celsius warmer dan nu.

0:07:25.490,0:07:28.425
Dus het zou een noordelijk[br]bos zijn geweest,

0:07:28.449,0:07:32.363
dus meer zoals de Yukon[br]of Siberië vandaag.

0:07:32.853,0:07:36.559
Maar toch, ze zouden[br]zes maanden lange winters hebben

0:07:36.583,0:07:38.806
waar de vijvers zouden dichtvriezen.

0:07:38.830,0:07:40.298
Er zouden sneeuwstormen zijn

0:07:40.322,0:07:43.933
en 24 per dag duisternis.

0:07:43.957,0:07:46.938
Hoe... Hoe?

0:07:46.962,0:07:51.120
Hoe kan het dat één[br]van deze Sahara-supersterren

0:07:51.144,0:07:54.375
ooit deze noordelijke omstandigheden[br]heeft kunnen overleven?

0:07:54.399,0:07:57.375
(Gelach)

0:07:57.399,0:08:01.087
Natalia en haar collega's[br]denken een antwoord te hebben.

0:08:01.632,0:08:03.642
En het is enigszins brilliant.

0:08:04.700,0:08:11.233
Wat als de kenmerken waarvan wij denken[br]dat ze de kameel zo passend maken

0:08:11.257,0:08:13.225
voor plaatsen zoals de Sahara,

0:08:13.249,0:08:16.661
eigenlijk zo geëvolueerd zijn[br]om hem door de winter te helpen?

0:08:17.448,0:08:22.145
Wat als die brede voeten[br]niet bedoeld waren om over zand te gaan,

0:08:22.169,0:08:25.189
maar over sneeuw,[br]zoals een paar sneeuwschoenen?

0:08:25.792,0:08:28.593
Wat als die bult --[br]wat enorm nieuws is voor mij,

0:08:28.617,0:08:30.991
geen water bevat maar vet --

0:08:31.015,0:08:32.594
(Gelach)

0:08:32.618,0:08:36.219
er was om de kameel door die[br]zes maanden lange winter te helpen,

0:08:36.243,0:08:37.920
wanneer voedsel schaars was?

0:08:37.944,0:08:41.657
En dat hij pas later, lang nadat[br]hij de landbrug had overgestoken,

0:08:41.681,0:08:46.099
die winterkenmerken had aangepast[br]aan een warme woestijnomgeving?

0:08:46.123,0:08:50.197
De bult kan bijvoorbeeld[br]helpen in warmere klimaten,

0:08:50.221,0:08:52.693
omdat als je al je vet op één plaats hebt,

0:08:52.717,0:08:55.458
in die vetrugzak, zeg maar,

0:08:55.482,0:08:58.010
hoef je die isolatie tenminste niet meer

0:08:58.034,0:08:59.793
op de rest van je lichaam te hebben.

0:08:59.817,0:09:02.067
Dus het helpt warmte af te voeren.

0:09:02.555,0:09:05.396
Dat is het gekke ervan,

0:09:05.420,0:09:10.967
dat wat lijkt op bewijs voor het typische[br]woestijnkarakter van een kameel

0:09:10.991,0:09:14.691
eigenlijk bewijs zou kunnen zijn[br]van zijn noordelijk verleden.

0:09:15.832,0:09:19.542
Nu ben ik niet de eerste persoon[br]die dit verhaal vertelt.

0:09:19.566,0:09:24.516
Anderen hebben het verteld in verbazing[br]over evolutionaire biologie

0:09:24.540,0:09:27.893
of als een inkijk voor de toekomstige[br]klimaatverandering.

0:09:28.855,0:09:31.092
Maar ik hou ervan[br]om een heel andere reden.

0:09:31.751,0:09:34.513
Voor mij is het een verhaal over ons,

0:09:34.537,0:09:36.505
over hoe we de wereld zien

0:09:36.529,0:09:38.833
en hoe dat verandert.

0:09:39.658,0:09:43.030
Ik ben opgeleid als historicus.

0:09:43.054,0:09:47.307
En ik heb geleerd dat veel wetenschappers[br]eigenlijk ook historici zijn.

0:09:47.331,0:09:48.880
Ze verklaren het verleden.

0:09:48.904,0:09:51.621
Ze vertellen de geschiedenis[br]van ons universum,

0:09:51.621,0:09:54.741
onze planeet, het leven hier.

0:09:54.741,0:09:56.218
En als historicus

0:09:56.242,0:10:00.613
begin je met een idee in je hoofd[br]over hoe het verhaal verloopt.

0:10:00.986,0:10:03.485
(Audio) NR: We verzinnen verhalen[br]en blijven daarbij,

0:10:03.485,0:10:05.341
zoals de kameel in de woestijn, toch?

0:10:05.341,0:10:07.897
Prachtig verhaal![br]Hij is er helemaal voor gemaakt.

0:10:07.921,0:10:10.150
Hij heeft er duidelijk altijd geleefd.

0:10:10.174,0:10:14.476
LN: Maar op elk moment,[br]kan je een klein beetje bewijs vinden.

0:10:14.500,0:10:16.699
Je kan ergens achter komen

0:10:16.723,0:10:20.682
wat je dwingt alles[br]wat je dacht te weten, te herzien.

0:10:20.706,0:10:24.484
Zoals in dit geval,[br]één wetenschapper die een scherf vindt

0:10:24.508,0:10:26.255
waarvan ze dacht dat het hout was,

0:10:26.279,0:10:28.221
en daardoor heeft de wetenschap

0:10:28.221,0:10:31.341
een compleet nieuwe[br]en contra-intuïtieve theorie

0:10:31.341,0:10:34.956
over waarom dit absurd[br]op Dr. Suess lijkend schepsel

0:10:34.980,0:10:36.512
is zoals het is.

0:10:36.536,0:10:41.940
En voor mij veranderde het de manier[br]hoe ik over kamelen dacht compleet.

0:10:41.964,0:10:46.346
Het ging van dit enorm[br]plaatsgebonden wezen,

0:10:46.370,0:10:48.719
alleen gemaakt voor deze[br]specifieke omgeving,

0:10:48.743,0:10:54.031
naar deze wereldreiziger[br]die toevallig in de Sahara is

0:10:54.055,0:10:57.180
en virtueel overal kan terechtkomen.

0:10:57.880,0:11:08.045
(Applaus)

0:11:14.396,0:11:15.854
Dit is Azuri.

0:11:16.589,0:11:19.469
Azuri, hey, hoe gaat het?

0:11:19.493,0:11:22.041
OK, hier, ik heb hier iets voor jou.

0:11:22.065,0:11:24.111
(Gelach)

0:11:24.135,0:11:28.318
Azuri heeft pauze[br]van haar normale optreden

0:11:28.342,0:11:30.565
in de Radio City Music Hall.

0:11:30.589,0:11:32.738
(Gelach)

0:11:32.762,0:11:34.344
Dat is niet eens een grap.

0:11:34.717,0:11:36.454
Hoe dan ook --

0:11:36.478,0:11:40.835
Maar echt, Azuri is hier[br]als een levende herrinering

0:11:40.859,0:11:45.106
dat het verhaal[br]van onze wereld dynamisch is.

0:11:45.130,0:11:49.837
We moeten ervoor open staan[br]om het aan te passen, om het te herzien.

0:11:49.861,0:11:54.138
(Gelach)

0:11:54.162,0:11:55.613
Toch, Azuri?

0:11:55.637,0:12:02.053
En dat we slechts[br]één botscherf verwijderd zijn

0:12:02.077,0:12:04.307
van de wereld opnieuw te zien.

0:12:04.926,0:12:06.086
Hartelijk bedankt.

0:12:06.110,0:12:12.531
(Applaus)