WEBVTT

00:00:00.000 --> 00:00:01.765
Başqa videolarda

00:00:01.765 --> 00:00:04.409
naqildən axan elektrik cərəyanının

00:00:04.409 --> 00:00:07.257
maqnit sahəsi yaratması barədə
danışmışdıq.

00:00:07.257 --> 00:00:09.186
Bu videoda isə

00:00:09.186 --> 00:00:10.974
tərsini, dəyişən maqnit

00:00:10.974 --> 00:00:13.134
sahəsinin

00:00:13.134 --> 00:00:15.594
qapalı keçirici konturdan

00:00:15.594 --> 00:00:18.010
axan elektrik cərəyanı üzərindəki
təsirindən danışacağıq.

00:00:18.010 --> 00:00:20.693
İlk növbədə,

00:00:20.693 --> 00:00:23.085
qapalı keçirici kontur üzrə

00:00:23.085 --> 00:00:25.239
maqnit selinin dəyişməsinə

00:00:27.268 --> 00:00:29.946
diqqət

00:00:31.924 --> 00:00:33.944
edək.

00:00:33.944 --> 00:00:35.385
Bunun

00:00:35.385 --> 00:00:38.838
necə elektrik cərəyanı yaratması barədə
danışacağıq.

00:00:38.838 --> 00:00:43.022
Belə ki, o, induksiya cərəyanı

00:00:43.022 --> 00:00:44.550
adlandırılır.

00:00:45.368 --> 00:00:46.716
Burada maqnit

00:00:46.716 --> 00:00:49.282
sahəsini göstərməyə çalışdım.

00:00:49.282 --> 00:00:51.103
Bunlar da maqnit sahəsinin 
induksiya xətləridir.

00:00:51.103 --> 00:00:52.292
Xəttə bənzəməmələrinin səbəbi

00:00:52.292 --> 00:00:54.008
ekrandan xaricə, yəni

00:00:54.008 --> 00:00:56.840
sizə tərəf çıxmalarıdır.

00:00:56.840 --> 00:01:00.440
Bu nöqtələri oxların ucları
kimi təsəvvür edin.

00:01:00.440 --> 00:01:02.203
Maqnit sahəsini göstərməyin
çoxlu üsulları var.

00:01:02.203 --> 00:01:04.388
Maqnit induksiya xətlərini
belə göstərmək olar.

00:01:04.388 --> 00:01:05.968
Vektorlardan da istifadə edə
bilərdik.

00:01:05.968 --> 00:01:07.776
Maqnit induksiya xətlərinin

00:01:07.776 --> 00:01:09.564
sıxlığı

00:01:09.564 --> 00:01:11.771
maqnit sahəsinin nə qədər
güclü olduğunu göstərir.

00:01:11.771 --> 00:01:14.047
Əgər sağa baxsanız, sıxlıqları azdır.

00:01:14.047 --> 00:01:16.251
Bu da o deməkdir ki,

00:01:16.251 --> 00:01:17.971
sağ tərəfdə maqnit sahəsi

00:01:17.971 --> 00:01:20.291
solda olduğuna nisbətən daha zəifdir.

00:01:20.291 --> 00:01:23.143
Təsvirdə də buna görə
sağ tərəfdə boşluqlar daha çoxdur.

00:01:23.143 --> 00:01:24.046
Əgər bunu vektorlarla göstərsə idik,

00:01:24.046 --> 00:01:25.791
onda sağ tərəfdə daha böyük oxlar

00:01:25.791 --> 00:01:28.274
yer alardı.

00:01:28.274 --> 00:01:30.505
İndi isə gəlin

00:01:30.505 --> 00:01:32.085
qapalı keçirici kontura
nəzər salaq.

00:01:32.085 --> 00:01:34.606
Bunun üzərində

00:01:34.606 --> 00:01:37.954
onu da

00:01:37.954 --> 00:01:39.967
təsvir

00:01:41.321 --> 00:01:44.323
edirəm.

00:01:44.323 --> 00:01:46.125
Bu qapalı keçirici konturumuz

00:01:46.125 --> 00:01:48.425
maqnit sahəsində sabit olaraq qalıb.

00:01:48.425 --> 00:01:49.913
Maqnit sahəsi də dəyişmir.

00:01:49.913 --> 00:01:53.489
Bu naqilin səthi boyunca

00:01:53.489 --> 00:01:55.392
maqnit selimiz mövcuddur.

00:01:55.392 --> 00:01:57.804
Əgər maqnit seli barədə bilmirsinizsə,

00:01:57.804 --> 00:02:00.568
onda o barədə çəkdiyimiz
videonu izləməyinizi tövsiyyə edirəm.

00:02:00.568 --> 00:02:02.428
Əgər naqilimiz sabit şəkildə

00:02:02.428 --> 00:02:05.816
qalsa, onda heçnə baş verməyəcək.

00:02:05.816 --> 00:02:08.432
Amma əgər naqilin səthi

00:02:08.432 --> 00:02:11.186
boyunca maqnit selini dəyişə bilsəm,

00:02:11.186 --> 00:02:14.574
onda induksiya cərəyanı yarana bilər.

00:02:14.574 --> 00:02:16.829
Məsələn, hazırda maqnit sahəsi

00:02:16.829 --> 00:02:19.589
ekrandan bizə doğru yönəlib.

00:02:19.589 --> 00:02:21.309
Əgər maqnit sahəsini həmin

00:02:21.309 --> 00:02:24.977
istiqamət boyunca gücləndirə

00:02:24.977 --> 00:02:28.383
bilsəm,

00:02:28.383 --> 00:02:30.441
yəni maqnit sahəsinin

00:02:30.441 --> 00:02:32.041
seli ekrandan çölə doğru olan

00:02:32.041 --> 00:02:34.829
istiqamətdə daha da güclənsə induksiya cərəyanı yaranar.

00:02:34.829 --> 00:02:36.081
Onu təsvir etməyə çalışaq.

00:02:36.081 --> 00:02:38.497
Daha böyük

00:02:38.497 --> 00:02:39.936
ox çəkəcəyəm.

00:02:39.936 --> 00:02:41.912
Yəqin ki, bildiniz ki,

00:02:41.912 --> 00:02:44.904
bu induksiya xətlərinin sıxlığı da
artacaq.

00:02:44.904 --> 00:02:47.925
Nəticədə induksiya cərəyanı yaradacaq.

00:02:47.925 --> 00:02:49.875
Həmin cərəyanın istiqaməti də

00:02:51.536 --> 00:02:53.145
belə yönələcək.

00:02:53.145 --> 00:02:55.072
Qoy biraz da yaxşı çəkim.

00:02:55.072 --> 00:02:57.557
Bu istiqamətdə induksiya cərəyanı yaranacaq.

00:02:57.557 --> 00:03:01.481
Başqa sözlə, saat əqrəbinin
hərəkəti istiqamətində olacaq.

00:03:01.481 --> 00:03:03.104
Səbəbi də odur ki,

00:03:03.104 --> 00:03:06.521
maqnit selindəki dəyişmə

00:03:06.521 --> 00:03:08.264
elektrik gərginliyini

00:03:08.264 --> 00:03:10.495
yaradır.

00:03:13.001 --> 00:03:15.861
Maqnit selini dəyişməyin
digər üsulları da var.

00:03:16.961 --> 00:03:19.373
Əgər maqnit selini ekrandan
bizə olan istiqamətdə

00:03:19.373 --> 00:03:20.977
zəiflətsəm,

00:03:20.977 --> 00:03:23.601
başqa sözlə, maqnit selinin dəyişməsi
ekrana doğru yönəlsə,

00:03:23.601 --> 00:03:25.621
onda induksiya cərəyanının
istiqaməti əks tərəfə olardı.

00:03:25.621 --> 00:03:28.439
Əsas məsələ budur ki,

00:03:29.399 --> 00:03:32.314
əgər bu naqilin səthi boyunca
maqnit selini dəyişsəm,

00:03:32.314 --> 00:03:34.241
onda induksiya cərəyanı yaranacaq.

00:03:34.241 --> 00:03:36.433
Əgər qapalı

00:03:36.433 --> 00:03:37.637
keçirici kontur olduğu kimi

00:03:37.637 --> 00:03:41.029
sabit qalsa idi, onda induksiya
cərəyanı da yaranmazdı.

00:03:41.029 --> 00:03:43.605
Amma müxtəlif yollarla maqnit

00:03:43.605 --> 00:03:45.673
selini dəyişiriksə, onda induksiya
cərəyanı yaranır.

00:03:45.673 --> 00:03:48.713
Maqnit sahəsini dəyişmədən belə

00:03:50.623 --> 00:03:52.825
sarğımızı hərəkət

00:03:52.825 --> 00:03:53.960
etdirə bilərdik.

00:03:53.960 --> 00:03:55.216
Əgər bu istiqamətdə hərəkət

00:03:55.216 --> 00:03:58.653
etsə, onda onun səthi boyunca
maqnit seli

00:03:58.653 --> 00:04:01.556
artardı.

00:04:01.556 --> 00:04:02.972
Çünki sol tərəfdə maqnit sahəsi

00:04:02.972 --> 00:04:06.452
daha qüvvətlidir,

00:04:06.452 --> 00:04:08.984
odur ki, bu sahə daxilində daha çox
maqnit seli axardı.

00:04:08.984 --> 00:04:10.174
Beləcə, yenə

00:04:10.174 --> 00:04:12.054
də induksiya cərəyanı yarana bilər.

00:04:12.054 --> 00:04:13.538
Əgər əks tərəfə

00:04:13.538 --> 00:04:16.026
hərəkət etdirsəydik,

00:04:16.026 --> 00:04:17.718
onda yenə də induksiya
cərəyanı yaranardı.

00:04:17.718 --> 00:04:19.301
Amma sağ tərəfdə maqnit sahəsi

00:04:19.301 --> 00:04:20.745
zəif olduğu üçün

00:04:20.745 --> 00:04:23.045
cərəyan əks tərəfə yönələrdi.

00:04:23.045 --> 00:04:24.253
Maqnit selini başqa yolla da

00:04:24.253 --> 00:04:26.294
dəyişmək olar. Qapalı

00:04:26.294 --> 00:04:28.826
keçirici kontur daxilindəki sahəni

00:04:28.826 --> 00:04:32.804
də dəyişə bilərik.

00:04:36.055 --> 00:04:38.555
Gəlin təsvir etməyə çalışım.

00:04:39.537 --> 00:04:42.689
Əgər bunu genişləndirə bilsək,

00:04:45.391 --> 00:04:49.180
onda sahəmiz artacaq.

00:04:50.211 --> 00:04:51.531
Bu şəkildə

00:04:51.531 --> 00:04:53.134
genişləndirirəm.

00:04:53.134 --> 00:04:55.110
Nəticədə maqnit

00:04:55.110 --> 00:04:57.892
selimiz artacaq və

00:04:59.882 --> 00:05:02.005
induksiya cərəyanı yaranacaq.

00:05:02.005 --> 00:05:04.910
Beləliklə, maqnit selinin

00:05:04.910 --> 00:05:07.974
dəyişməsinin induksiya cərəyanı
yaratması

00:05:07.974 --> 00:05:10.066
Faradey qanununun

00:05:10.066 --> 00:05:11.551
əsas hissəsi

00:05:11.551 --> 00:05:15.217
sayıla

00:05:20.191 --> 00:05:21.125
bilər.

00:05:21.125 --> 00:05:23.585
Gələcək videolarda

00:05:23.585 --> 00:05:25.139
bu barədə daha detallı
danışacağıq.

00:05:25.139 --> 00:05:27.536
Amma anlayış üçün qeyd edim ki,

00:05:27.536 --> 00:05:29.579
əgər qapalı keçirici kontur və

00:05:29.579 --> 00:05:31.391
bu kontur boyunca dəyişən maqnit
selimiz varsa,

00:05:31.391 --> 00:05:34.908
onda induksiya cərəyanı yaranacaq.