1
00:00:00,000 --> 00:00:01,765
Başqa videolarda

2
00:00:01,765 --> 00:00:04,409
naqildən axan elektrik cərəyanının

3
00:00:04,409 --> 00:00:07,257
maqnit sahəsi yaratması barədə
danışmışdıq.

4
00:00:07,257 --> 00:00:09,186
Bu videoda isə

5
00:00:09,186 --> 00:00:10,974
tərsini, dəyişən maqnit

6
00:00:10,974 --> 00:00:13,134
sahəsinin

7
00:00:13,134 --> 00:00:15,594
qapalı keçirici konturdan

8
00:00:15,594 --> 00:00:18,010
axan elektrik cərəyanı üzərindəki
təsirindən danışacağıq.

9
00:00:18,010 --> 00:00:20,693
İlk növbədə,

10
00:00:20,693 --> 00:00:23,085
qapalı keçirici kontur üzrə

11
00:00:23,085 --> 00:00:25,239
maqnit selinin dəyişməsinə

12
00:00:27,268 --> 00:00:29,946
diqqət

13
00:00:31,924 --> 00:00:33,944
edək.

14
00:00:33,944 --> 00:00:35,385
Bunun

15
00:00:35,385 --> 00:00:38,838
necə elektrik cərəyanı yaratması barədə
danışacağıq.

16
00:00:38,838 --> 00:00:43,022
Belə ki, o, induksiya cərəyanı

17
00:00:43,022 --> 00:00:44,550
adlandırılır.

18
00:00:45,368 --> 00:00:46,716
Burada maqnit

19
00:00:46,716 --> 00:00:49,282
sahəsini göstərməyə çalışdım.

20
00:00:49,282 --> 00:00:51,103
Bunlar da maqnit sahəsinin 
induksiya xətləridir.

21
00:00:51,103 --> 00:00:52,292
Xəttə bənzəməmələrinin səbəbi

22
00:00:52,292 --> 00:00:54,008
ekrandan xaricə, yəni

23
00:00:54,008 --> 00:00:56,840
sizə tərəf çıxmalarıdır.

24
00:00:56,840 --> 00:01:00,440
Bu nöqtələri oxların ucları
kimi təsəvvür edin.

25
00:01:00,440 --> 00:01:02,203
Maqnit sahəsini göstərməyin
çoxlu üsulları var.

26
00:01:02,203 --> 00:01:04,388
Maqnit induksiya xətlərini
belə göstərmək olar.

27
00:01:04,388 --> 00:01:05,968
Vektorlardan da istifadə edə
bilərdik.

28
00:01:05,968 --> 00:01:07,776
Maqnit induksiya xətlərinin

29
00:01:07,776 --> 00:01:09,564
sıxlığı

30
00:01:09,564 --> 00:01:11,771
maqnit sahəsinin nə qədər
güclü olduğunu göstərir.

31
00:01:11,771 --> 00:01:14,047
Əgər sağa baxsanız, sıxlıqları azdır.

32
00:01:14,047 --> 00:01:16,251
Bu da o deməkdir ki,

33
00:01:16,251 --> 00:01:17,971
sağ tərəfdə maqnit sahəsi

34
00:01:17,971 --> 00:01:20,291
solda olduğuna nisbətən daha zəifdir.

35
00:01:20,291 --> 00:01:23,143
Təsvirdə də buna görə
sağ tərəfdə boşluqlar daha çoxdur.

36
00:01:23,143 --> 00:01:24,046
Əgər bunu vektorlarla göstərsə idik,

37
00:01:24,046 --> 00:01:25,791
onda sağ tərəfdə daha böyük oxlar

38
00:01:25,791 --> 00:01:28,274
yer alardı.

39
00:01:28,274 --> 00:01:30,505
İndi isə gəlin

40
00:01:30,505 --> 00:01:32,085
qapalı keçirici kontura
nəzər salaq.

41
00:01:32,085 --> 00:01:34,606
Bunun üzərində

42
00:01:34,606 --> 00:01:37,954
onu da

43
00:01:37,954 --> 00:01:39,967
təsvir

44
00:01:41,321 --> 00:01:44,323
edirəm.

45
00:01:44,323 --> 00:01:46,125
Bu qapalı keçirici konturumuz

46
00:01:46,125 --> 00:01:48,425
maqnit sahəsində sabit olaraq qalıb.

47
00:01:48,425 --> 00:01:49,913
Maqnit sahəsi də dəyişmir.

48
00:01:49,913 --> 00:01:53,489
Bu naqilin səthi boyunca

49
00:01:53,489 --> 00:01:55,392
maqnit selimiz mövcuddur.

50
00:01:55,392 --> 00:01:57,804
Əgər maqnit seli barədə bilmirsinizsə,

51
00:01:57,804 --> 00:02:00,568
onda o barədə çəkdiyimiz
videonu izləməyinizi tövsiyyə edirəm.

52
00:02:00,568 --> 00:02:02,428
Əgər naqilimiz sabit şəkildə

53
00:02:02,428 --> 00:02:05,816
qalsa, onda heçnə baş verməyəcək.

54
00:02:05,816 --> 00:02:08,432
Amma əgər naqilin səthi

55
00:02:08,432 --> 00:02:11,186
boyunca maqnit selini dəyişə bilsəm,

56
00:02:11,186 --> 00:02:14,574
onda induksiya cərəyanı yarana bilər.

57
00:02:14,574 --> 00:02:16,829
Məsələn, hazırda maqnit sahəsi

58
00:02:16,829 --> 00:02:19,589
ekrandan bizə doğru yönəlib.

59
00:02:19,589 --> 00:02:21,309
Əgər maqnit sahəsini həmin

60
00:02:21,309 --> 00:02:24,977
istiqamət boyunca gücləndirə

61
00:02:24,977 --> 00:02:28,383
bilsəm,

62
00:02:28,383 --> 00:02:30,441
yəni maqnit sahəsinin

63
00:02:30,441 --> 00:02:32,041
seli ekrandan çölə doğru olan

64
00:02:32,041 --> 00:02:34,829
istiqamətdə daha da güclənsə induksiya cərəyanı yaranar.

65
00:02:34,829 --> 00:02:36,081
Onu təsvir etməyə çalışaq.

66
00:02:36,081 --> 00:02:38,497
Daha böyük

67
00:02:38,497 --> 00:02:39,936
ox çəkəcəyəm.

68
00:02:39,936 --> 00:02:41,912
Yəqin ki, bildiniz ki,

69
00:02:41,912 --> 00:02:44,904
bu induksiya xətlərinin sıxlığı da
artacaq.

70
00:02:44,904 --> 00:02:47,925
Nəticədə induksiya cərəyanı yaradacaq.

71
00:02:47,925 --> 00:02:49,875
Həmin cərəyanın istiqaməti də

72
00:02:51,536 --> 00:02:53,145
belə yönələcək.

73
00:02:53,145 --> 00:02:55,072
Qoy biraz da yaxşı çəkim.

74
00:02:55,072 --> 00:02:57,557
Bu istiqamətdə induksiya cərəyanı yaranacaq.

75
00:02:57,557 --> 00:03:01,481
Başqa sözlə, saat əqrəbinin
hərəkəti istiqamətində olacaq.

76
00:03:01,481 --> 00:03:03,104
Səbəbi də odur ki,

77
00:03:03,104 --> 00:03:06,521
maqnit selindəki dəyişmə

78
00:03:06,521 --> 00:03:08,264
elektrik gərginliyini

79
00:03:08,264 --> 00:03:10,495
yaradır.

80
00:03:13,001 --> 00:03:15,861
Maqnit selini dəyişməyin
digər üsulları da var.

81
00:03:16,961 --> 00:03:19,373
Əgər maqnit selini ekrandan
bizə olan istiqamətdə

82
00:03:19,373 --> 00:03:20,977
zəiflətsəm,

83
00:03:20,977 --> 00:03:23,601
başqa sözlə, maqnit selinin dəyişməsi
ekrana doğru yönəlsə,

84
00:03:23,601 --> 00:03:25,621
onda induksiya cərəyanının
istiqaməti əks tərəfə olardı.

85
00:03:25,621 --> 00:03:28,439
Əsas məsələ budur ki,

86
00:03:29,399 --> 00:03:32,314
əgər bu naqilin səthi boyunca
maqnit selini dəyişsəm,

87
00:03:32,314 --> 00:03:34,241
onda induksiya cərəyanı yaranacaq.

88
00:03:34,241 --> 00:03:36,433
Əgər qapalı

89
00:03:36,433 --> 00:03:37,637
keçirici kontur olduğu kimi

90
00:03:37,637 --> 00:03:41,029
sabit qalsa idi, onda induksiya
cərəyanı da yaranmazdı.

91
00:03:41,029 --> 00:03:43,605
Amma müxtəlif yollarla maqnit

92
00:03:43,605 --> 00:03:45,673
selini dəyişiriksə, onda induksiya
cərəyanı yaranır.

93
00:03:45,673 --> 00:03:48,713
Maqnit sahəsini dəyişmədən belə

94
00:03:50,623 --> 00:03:52,825
sarğımızı hərəkət

95
00:03:52,825 --> 00:03:53,960
etdirə bilərdik.

96
00:03:53,960 --> 00:03:55,216
Əgər bu istiqamətdə hərəkət

97
00:03:55,216 --> 00:03:58,653
etsə, onda onun səthi boyunca
maqnit seli

98
00:03:58,653 --> 00:04:01,556
artardı.

99
00:04:01,556 --> 00:04:02,972
Çünki sol tərəfdə maqnit sahəsi

100
00:04:02,972 --> 00:04:06,452
daha qüvvətlidir,

101
00:04:06,452 --> 00:04:08,984
odur ki, bu sahə daxilində daha çox
maqnit seli axardı.

102
00:04:08,984 --> 00:04:10,174
Beləcə, yenə

103
00:04:10,174 --> 00:04:12,054
də induksiya cərəyanı yarana bilər.

104
00:04:12,054 --> 00:04:13,538
Əgər əks tərəfə

105
00:04:13,538 --> 00:04:16,026
hərəkət etdirsəydik,

106
00:04:16,026 --> 00:04:17,718
onda yenə də induksiya
cərəyanı yaranardı.

107
00:04:17,718 --> 00:04:19,301
Amma sağ tərəfdə maqnit sahəsi

108
00:04:19,301 --> 00:04:20,745
zəif olduğu üçün

109
00:04:20,745 --> 00:04:23,045
cərəyan əks tərəfə yönələrdi.

110
00:04:23,045 --> 00:04:24,253
Maqnit selini başqa yolla da

111
00:04:24,253 --> 00:04:26,294
dəyişmək olar. Qapalı

112
00:04:26,294 --> 00:04:28,826
keçirici kontur daxilindəki sahəni

113
00:04:28,826 --> 00:04:32,804
də dəyişə bilərik.

114
00:04:36,055 --> 00:04:38,555
Gəlin təsvir etməyə çalışım.

115
00:04:39,537 --> 00:04:42,689
Əgər bunu genişləndirə bilsək,

116
00:04:45,391 --> 00:04:49,180
onda sahəmiz artacaq.

117
00:04:50,211 --> 00:04:51,531
Bu şəkildə

118
00:04:51,531 --> 00:04:53,134
genişləndirirəm.

119
00:04:53,134 --> 00:04:55,110
Nəticədə maqnit

120
00:04:55,110 --> 00:04:57,892
selimiz artacaq və

121
00:04:59,882 --> 00:05:02,005
induksiya cərəyanı yaranacaq.

122
00:05:02,005 --> 00:05:04,910
Beləliklə, maqnit selinin

123
00:05:04,910 --> 00:05:07,974
dəyişməsinin induksiya cərəyanı
yaratması

124
00:05:07,974 --> 00:05:10,066
Faradey qanununun

125
00:05:10,066 --> 00:05:11,551
əsas hissəsi

126
00:05:11,551 --> 00:05:15,217
sayıla

127
00:05:20,191 --> 00:05:21,125
bilər.

128
00:05:21,125 --> 00:05:23,585
Gələcək videolarda

129
00:05:23,585 --> 00:05:25,139
bu barədə daha detallı
danışacağıq.

130
00:05:25,139 --> 00:05:27,536
Amma anlayış üçün qeyd edim ki,

131
00:05:27,536 --> 00:05:29,579
əgər qapalı keçirici kontur və

132
00:05:29,579 --> 00:05:31,391
bu kontur boyunca dəyişən maqnit
selimiz varsa,

133
00:05:31,391 --> 00:05:34,908
onda induksiya cərəyanı yaranacaq.