Başqa videolarda
naqildən axan elektrik cərəyanının
maqnit sahəsi yaratması barədə
danışmışdıq.
Bu videoda isə
tərsini, dəyişən maqnit
sahəsinin
qapalı keçirici konturdan
axan elektrik cərəyanı üzərindəki
təsirindən danışacağıq.
İlk növbədə,
qapalı keçirici kontur üzrə
maqnit selinin dəyişməsinə
diqqət
edək.
Bunun
necə elektrik cərəyanı yaratması barədə
danışacağıq.
Belə ki, o, induksiya cərəyanı
adlandırılır.
Burada maqnit
sahəsini göstərməyə çalışdım.
Bunlar da maqnit sahəsinin
induksiya xətləridir.
Xəttə bənzəməmələrinin səbəbi
ekrandan xaricə, yəni
sizə tərəf çıxmalarıdır.
Bu nöqtələri oxların ucları
kimi təsəvvür edin.
Maqnit sahəsini göstərməyin
çoxlu üsulları var.
Maqnit induksiya xətlərini
belə göstərmək olar.
Vektorlardan da istifadə edə
bilərdik.
Maqnit induksiya xətlərinin
sıxlığı
maqnit sahəsinin nə qədər
güclü olduğunu göstərir.
Əgər sağa baxsanız, sıxlıqları azdır.
Bu da o deməkdir ki,
sağ tərəfdə maqnit sahəsi
solda olduğuna nisbətən daha zəifdir.
Təsvirdə də buna görə
sağ tərəfdə boşluqlar daha çoxdur.
Əgər bunu vektorlarla göstərsə idik,
onda sağ tərəfdə daha böyük oxlar
yer alardı.
İndi isə gəlin
qapalı keçirici kontura
nəzər salaq.
Bunun üzərində
onu da
təsvir
edirəm.
Bu qapalı keçirici konturumuz
maqnit sahəsində sabit olaraq qalıb.
Maqnit sahəsi də dəyişmir.
Bu naqilin səthi boyunca
maqnit selimiz mövcuddur.
Əgər maqnit seli barədə bilmirsinizsə,
onda o barədə çəkdiyimiz
videonu izləməyinizi tövsiyyə edirəm.
Əgər naqilimiz sabit şəkildə
qalsa, onda heçnə baş verməyəcək.
Amma əgər naqilin səthi
boyunca maqnit selini dəyişə bilsəm,
onda induksiya cərəyanı yarana bilər.
Məsələn, hazırda maqnit sahəsi
ekrandan bizə doğru yönəlib.
Əgər maqnit sahəsini həmin
istiqamət boyunca gücləndirə
bilsəm,
yəni maqnit sahəsinin
seli ekrandan çölə doğru olan
istiqamətdə daha da güclənsə induksiya cərəyanı yaranar.
Onu təsvir etməyə çalışaq.
Daha böyük
ox çəkəcəyəm.
Yəqin ki, bildiniz ki,
bu induksiya xətlərinin sıxlığı da
artacaq.
Nəticədə induksiya cərəyanı yaradacaq.
Həmin cərəyanın istiqaməti də
belə yönələcək.
Qoy biraz da yaxşı çəkim.
Bu istiqamətdə induksiya cərəyanı yaranacaq.
Başqa sözlə, saat əqrəbinin
hərəkəti istiqamətində olacaq.
Səbəbi də odur ki,
maqnit selindəki dəyişmə
elektrik gərginliyini
yaradır.
Maqnit selini dəyişməyin
digər üsulları da var.
Əgər maqnit selini ekrandan
bizə olan istiqamətdə
zəiflətsəm,
başqa sözlə, maqnit selinin dəyişməsi
ekrana doğru yönəlsə,
onda induksiya cərəyanının
istiqaməti əks tərəfə olardı.
Əsas məsələ budur ki,
əgər bu naqilin səthi boyunca
maqnit selini dəyişsəm,
onda induksiya cərəyanı yaranacaq.
Əgər qapalı
keçirici kontur olduğu kimi
sabit qalsa idi, onda induksiya
cərəyanı da yaranmazdı.
Amma müxtəlif yollarla maqnit
selini dəyişiriksə, onda induksiya
cərəyanı yaranır.
Maqnit sahəsini dəyişmədən belə
sarğımızı hərəkət
etdirə bilərdik.
Əgər bu istiqamətdə hərəkət
etsə, onda onun səthi boyunca
maqnit seli
artardı.
Çünki sol tərəfdə maqnit sahəsi
daha qüvvətlidir,
odur ki, bu sahə daxilində daha çox
maqnit seli axardı.
Beləcə, yenə
də induksiya cərəyanı yarana bilər.
Əgər əks tərəfə
hərəkət etdirsəydik,
onda yenə də induksiya
cərəyanı yaranardı.
Amma sağ tərəfdə maqnit sahəsi
zəif olduğu üçün
cərəyan əks tərəfə yönələrdi.
Maqnit selini başqa yolla da
dəyişmək olar. Qapalı
keçirici kontur daxilindəki sahəni
də dəyişə bilərik.
Gəlin təsvir etməyə çalışım.
Əgər bunu genişləndirə bilsək,
onda sahəmiz artacaq.
Bu şəkildə
genişləndirirəm.
Nəticədə maqnit
selimiz artacaq və
induksiya cərəyanı yaranacaq.
Beləliklə, maqnit selinin
dəyişməsinin induksiya cərəyanı
yaratması
Faradey qanununun
əsas hissəsi
sayıla
bilər.
Gələcək videolarda
bu barədə daha detallı
danışacağıq.
Amma anlayış üçün qeyd edim ki,
əgər qapalı keçirici kontur və
bu kontur boyunca dəyişən maqnit
selimiz varsa,
onda induksiya cərəyanı yaranacaq.