WEBVTT

00:00:00.368 --> 00:00:03.309
Би та бүхний олонхын адил

00:00:03.309 --> 00:00:08.796
дэлхийн даяар хотод амьдардаг 
2 тэрбум хүний нэг.

00:00:09.475 --> 00:00:12.390
Та нарт ямар байдгийг мэдэхгүй ч,

00:00:12.414 --> 00:00:15.976
зарим өдрүүдэд би бараг бүх зүйлд

00:00:16.000 --> 00:00:18.477
бусдаас асар их хамааралтай байгаагаа

00:00:18.501 --> 00:00:21.224
маш ихээр мэдэрдэг.

00:00:21.349 --> 00:00:24.503
Заримдаа бүр аймар санагдах ч үе бий.

00:00:24.694 --> 00:00:26.778
Өнөөдөр би энд

00:00:26.802 --> 00:00:29.584
харилцан хамааралтай байдал нь

00:00:29.608 --> 00:00:33.661
нийгмийн маш хүчирхэг тогтолцоо
болох талаар ярихаар ирлээ.

00:00:34.121 --> 00:00:36.141
Хэрэв бид нээлттэй хамтран ажиллаж чадвал

00:00:36.141 --> 00:00:40.540
нийгмийн хурц асуудлыг хамтдаа

00:00:40.564 --> 00:00:44.281
үүгээр дамжуулан шийдэж чадна.

NOTE Paragraph

00:00:44.598 --> 00:00:46.040
Хэдэн жилийн өмнө би

00:00:46.040 --> 00:00:50.078
Нью-Йорк Таймесын сэтгүүлч 
Майкл Полланы бичсэн

00:00:50.098 --> 00:00:53.741
хүнсээ өөрсдөө ургуулах нь 
байгаль орчны төлөө

00:00:53.741 --> 00:00:57.456
бидний хийж чадах хамгийн сайн зүйл
гэх нийтлэлийг уншсан юм.

00:00:58.234 --> 00:01:00.139
Үүнийг унших үед

00:01:00.139 --> 00:01:01.780
өвөл дундаа орж байсан бөгөөд

00:01:01.790 --> 00:01:03.730
манай Нью-Йоркийн байранд

00:01:03.730 --> 00:01:06.219
хөрс багтах зай байсангүй.

00:01:07.138 --> 00:01:10.864
Тэгээд мэргэжилтнүүд ирээдүйд
үүнийг яаж шийдэх талаар

00:01:10.864 --> 00:01:16.310
дараагийн WIRED сэтгүүлээс унших нь
миний хийж чадах зүйл байсан.

00:01:16.818 --> 00:01:19.067
Гэтэл яг энэ л Майкл Полланы нийтлэлийн

00:01:19.091 --> 00:01:21.377
гол санаа байсан юм.

00:01:21.401 --> 00:01:23.610
Бид өөрсдөө хоол хүнсний системд тарьсан

00:01:23.634 --> 00:01:26.876
замбараагүй байдал, үүрэг хариуцлагаа

00:01:26.900 --> 00:01:30.614
мэргэжилтнүүдийн нуруунд үүрүүлж байна.

NOTE Paragraph

00:01:32.330 --> 00:01:35.430
Тэгэхээр би ажлынхаа хүрээнд NASA сансарт

00:01:35.430 --> 00:01:38.467
гидропоник буюу усанд ногоо тарих аргыг

00:01:38.467 --> 00:01:42.542
ашиглаж байгааг мэдэж байсан юм.

00:01:42.884 --> 00:01:46.343
Ингэснээр ургамлыг хөрсөнд суулгахын оронд

00:01:46.343 --> 00:01:50.211
ургамлын үндэс рүү 
өндөр чанартай шингэн хөрс ашиглан хүрч,

00:01:50.211 --> 00:01:53.211
тэжээллэг ургац хураах боломжтой.

00:01:53.931 --> 00:01:56.496
Хүнсний ногооны хувьд

00:01:56.496 --> 00:01:59.830
манай гэр огт өөр орчин байх нь мэдээж.

00:01:59.830 --> 00:02:02.611
Гэхдээ би нарны гэрэл болон агаарын хэмийг

00:02:02.611 --> 00:02:04.555
жилийн турш зохицуулж чадна.

NOTE Paragraph

00:02:05.230 --> 00:02:07.216
Үүнээс хоёр жилийн дараа

00:02:07.216 --> 00:02:08.944
босоо усжуулалтын систем бүхий

00:02:08.944 --> 00:02:11.454
хүнс ургуулах талбаруудтай,
тасалгаан доторх

00:02:11.471 --> 00:02:13.093
цонхон фермтэй болсон.

00:02:13.624 --> 00:02:16.379
Энэ нь ёроолдоо насостой, тогтмол цагт

00:02:16.403 --> 00:02:19.956
шингэнийг дээш түгээж, 
шавар үрлээр дамжин

00:02:19.980 --> 00:02:24.494
ургамлын үндсэнд хүрч, 
доош шүүрэх зарчмаар ажиллана.

00:02:24.813 --> 00:02:26.466
Тэгэхээр ямар ч хөрс оролцоогүй.

00:02:27.307 --> 00:02:30.908
Гэрэл болон агаарын хэм нь цонх бүрийн

00:02:30.908 --> 00:02:33.380
бичил цаг агаараас хамаарч ялгаатай байна.

00:02:33.380 --> 00:02:36.637
Тэгэхээр цонхны фермд фермэр хэрэгтэй,

00:02:36.637 --> 00:02:39.820
ямар төрлийн ногоо тарих,

00:02:39.820 --> 00:02:42.490
органик аргаар бордох эсэх нь

00:02:42.490 --> 00:02:45.033
фермерийн сонголт.

NOTE Paragraph

00:02:45.033 --> 00:02:46.184
Тухайн үед

00:02:46.208 --> 00:02:49.389
цонхон ферм нь маш олон шатны тест бүхий

00:02:49.413 --> 00:02:51.604
түвэгтэй санаа төдий байсан.

00:02:52.000 --> 00:02:54.740
Би үүнийг нээлттэй төсөл болгохыг хүссэн.

00:02:54.740 --> 00:02:58.596
Яг одоо АНУ-д ургамлыг 
усанд ургуулах системийн


00:02:58.596 --> 00:03:00.402
патент авах явц

00:03:00.426 --> 00:03:02.131
маш эрчимтэй явагдаж байгаа,

00:03:02.131 --> 00:03:07.175
магадгүй Монсанто шиг хоол хүнсний


00:03:07.175 --> 00:03:10.229
олон патентын эрхтэй компани болж болно.

00:03:10.229 --> 00:03:13.836
Иймээс би бүтээгдэхүүн гаргахын оронд

00:03:13.836 --> 00:03:18.169
бусадтай хамтран хөгжүүлэхээр шийдсэн.

NOTE Paragraph

00:03:18.739 --> 00:03:20.629
Бидний бүтээсэн эхний хэдэн систем

00:03:20.629 --> 00:03:22.255
ерөнхийдөө ажиллаж байсан.

00:03:22.255 --> 00:03:24.479
Бид Нью-Йоркын орон сууцанд

00:03:24.503 --> 00:03:26.893
7 хоногт салатны навч ургуулсан.

00:03:26.917 --> 00:03:29.196
Цаашлаад бид үрлэн помидор, 
өргөст хэмх зэргийг

00:03:29.196 --> 00:03:31.070
ургуулж чадсан.

00:03:31.078 --> 00:03:32.627
Гэхдээ эхний хэдэн систем

00:03:32.627 --> 00:03:35.322
цахилгаан их зарцуулдаг, чанга дуутай

00:03:35.322 --> 00:03:37.032
Марта Стюарт хэзээ ч

00:03:37.032 --> 00:03:38.814
хүлээн зөвшөөрөхөөргүй байсан.

NOTE Paragraph

00:03:38.924 --> 00:03:40.132
(Инээд)

NOTE Paragraph

00:03:40.686 --> 00:03:43.071
Илүү олон хамтран хөгжүүлэгчдийг

00:03:43.095 --> 00:03:45.491
уриалахын тулд веб хуудас нээж,

00:03:45.491 --> 00:03:47.710
системнийхээ талаар 
дэлгэрэнгүй тайлбарлаж,

00:03:47.710 --> 00:03:49.444
бид юу хийсэн, хэрхэн ажилладаг,

00:03:49.444 --> 00:03:52.387
мөн аль хэсэгт ямар алдаа гарч байгааг

00:03:52.411 --> 00:03:55.655
дэлгэрэнгүй тайлбарлаж оруулсан.

00:03:55.679 --> 00:03:58.047
Дэлхийн өнцөг булан бүрт байгаа хүмүүсийг

00:03:58.071 --> 00:04:00.167
бидэнтэй хамтран туршилт хийхийг урьсан.

00:04:01.360 --> 00:04:03.953
Уг веб хуудсанд одоо 1800 хүн
нэгдсэн байна.

00:04:03.953 --> 00:04:06.924
Ингээд бид дэлхий даяар

00:04:06.924 --> 00:04:09.698
цонхон фермтэй болсон.

NOTE Paragraph

00:04:10.441 --> 00:04:13.547
NASA зэрэг том байгууллагууд үүнийг

00:04:13.547 --> 00:04:17.082
СХ буюу судалгаа ба 
хөгжүүлэлт гэж нэрлэдэг.

00:04:17.752 --> 00:04:20.665
Харин бид С-Х-Ө-Б буюу

00:04:20.689 --> 00:04:23.328
Судалж Хөгжүүлж Өөрсдөө Бүтээе 
гэж нэрлэсэн.

NOTE Paragraph

00:04:23.342 --> 00:04:24.584
(Инээд)

NOTE Paragraph

00:04:24.848 --> 00:04:26.128
Жишээ нь: Жаксон бидэнд

00:04:26.128 --> 00:04:27.647
усан насос ашиглахын оронд

00:04:27.647 --> 00:04:30.222
хийн шахуурга ашиглахыг зөвлөсөн.

00:04:30.232 --> 00:04:32.442
Үүнийг зөв хийхийн тулд их ажиллагаа орсон

00:04:32.442 --> 00:04:34.161
гэхдээ зөв хийсний дараа бид

00:04:34.161 --> 00:04:36.974
нүүрстөрөгч зарцуулалтыг
тал хувиар бууруулсан.

00:04:37.874 --> 00:04:39.324
Бусад цонхон фермэрүүдийн нэг

00:04:39.324 --> 00:04:40.882
Чикаго дахь Тони

00:04:40.882 --> 00:04:42.536
бүдэг гэрэл ашиглаж,

00:04:42.560 --> 00:04:45.523
органик бордоогоо тогтмол сольж

00:04:45.547 --> 00:04:48.306
жилийн 9 сард нь өөрийн тарьсан

00:04:48.330 --> 00:04:51.307
гүзээлзгэнээ хураах боломжтой болсон.

00:04:52.281 --> 00:04:55.849
Финландад өвлийн улиралд цонхон фермдээ

00:04:55.849 --> 00:04:59.123
LED гэрэл нэмэлтээр суурилуулж

00:04:59.123 --> 00:05:04.437
төслийн нэг хэсэг болон ажиллаж байна.

NOTE Paragraph

00:05:04.461 --> 00:05:06.830
Цонхон ферм яг л програм хангамж шиг

00:05:06.854 --> 00:05:10.144
маш олон хувилбараар хөгжиж байна.

00:05:10.639 --> 00:05:12.699
Аливаа нээлттэй төслийн жинхэнэ

00:05:12.703 --> 00:05:15.447
ач тус нь төслийг хэрэгжүүлэгчид,

00:05:15.447 --> 00:05:19.134
өөрсдийн болон бүх дэлхийн тусын тулд

00:05:19.134 --> 00:05:22.633
зориулж хийж байгаа явдал юм.

00:05:23.449 --> 00:05:25.382
Тиймээс манай үндсэн баг

00:05:25.406 --> 00:05:27.956
бүх хүнд үр өгөөжтэй байлгахын тулд

00:05:27.980 --> 00:05:30.224
илүү сайжруулахаар ажиллаж байна.

00:05:30.248 --> 00:05:33.467
Бид шинэ хүмүүсийн
хэрэгцээг ч мөн судалж байна.

NOTE Paragraph

00:05:33.491 --> 00:05:35.221
Хэн ч, дэлхийн хаана ч

00:05:35.245 --> 00:05:39.121
өөрөө хийж боломжтой,
сайтар нягталж шалгасан

00:05:39.290 --> 00:05:43.649
зааварчилгааг бид үнэгүй өгч байна.

00:05:43.673 --> 00:05:46.395
Мөн бид патентийн эрх авахаар

00:05:46.419 --> 00:05:48.186
хүлээж байгаа.

00:05:48.210 --> 00:05:50.114
Төслөө санхүүжүүлэхийн тулд бид

00:05:50.138 --> 00:05:52.440
өөрсдөө энэхүү системийг хийх завгүй

00:05:52.464 --> 00:05:55.341
хүмүүст зориулж бүтээгдэхүүн хийж

00:05:55.365 --> 00:05:57.175
сургуулиуд болон хувь хүмүүст

00:05:57.175 --> 00:05:58.476
борлуулж байна.

NOTE Paragraph

00:05:58.736 --> 00:06:02.201
Бидний дунд шинэ соёл бий болсон.

00:06:02.225 --> 00:06:04.938
Тухайлбал, зүгээр нэг шинэ санаа гаргагч

00:06:04.962 --> 00:06:07.691
байснаас өөрсдөө хийж, туршиж үзэх нь

00:06:07.691 --> 00:06:09.643
хавьгүй илүү.

00:06:10.449 --> 00:06:11.909
Төслөөс олж авч буй зүйл нь

00:06:11.909 --> 00:06:13.871
бид дан ганц

00:06:13.871 --> 00:06:16.956
өөрсдийн ажилд дэмжлэг авахаас гадна

00:06:16.956 --> 00:06:20.166
гэрлийн чийдэнгээ солихоос өөрөөр

00:06:20.166 --> 00:06:22.086
байгаль орчноо хамгаалах хөдөлгөөнд

00:06:22.086 --> 00:06:23.896
хувь нэмрээ оруулж байгаа юм.

00:06:24.155 --> 00:06:26.795
Гэхдээ Айлийн бидний хамтын ажиллагааны

00:06:26.795 --> 00:06:28.846
сайн сайхныг

00:06:28.846 --> 00:06:31.393
хамгийн сайхнаар илэрхийлсэн.

00:06:31.856 --> 00:06:35.657
Дэлхийн нөгөө талд байгаа хүн

00:06:35.661 --> 00:06:37.767
чиний гаргасан санааг авч хэрэгжүүлэн,

00:06:37.767 --> 00:06:39.187
чиний оруулсан хувь нэмрийг

00:06:39.187 --> 00:06:41.596
дурьдах үнэхээр сайхан талаар
энд хуваалцсан байна.

00:06:41.601 --> 00:06:44.331
Байгаль орчин, хүнсний 
салбарын хүмүүс бид

00:06:44.331 --> 00:06:47.580
хэрэглэгчдийн зан төлөвийг өөрчлөгдөхийг
хармаар л байвал

00:06:47.580 --> 00:06:51.099
"хэрэглэгч" гэх нэр томъёог хасч

00:06:51.099 --> 00:06:54.429
хийж бүтээж буй хүмүүсийг 
дэмжих хэрэгтэй.

NOTE Paragraph

00:06:55.379 --> 00:06:57.149
Нээлттэй төсөл нь өөрийн гэсэн

00:06:57.149 --> 00:06:58.575
хөдөлгөх хүчтэй байдаг.

00:06:58.575 --> 00:07:00.615
Бидний харж байгаагаар С-Х-Ө-Б төсөл нь

00:07:00.639 --> 00:07:03.428
цонхон ферм, LED гэрлээс цаашлаад

00:07:03.428 --> 00:07:05.473
нарны эрчим хүчний панель,

00:07:05.473 --> 00:07:07.923
усан ферм руу шилжиж байна.

00:07:08.633 --> 00:07:10.623
Бид өмнө нь хэн нэгний хийсэн нээлтэнд

00:07:10.623 --> 00:07:12.575
тулгуурлан үүнийг хийж байна.

00:07:12.575 --> 00:07:14.389
Бидний одоогийн амьдралд өөрчлөлт

00:07:14.413 --> 00:07:17.333
авчрах шинэ үеийг хүлээж байна.

00:07:18.415 --> 00:07:20.180
Тиймээс би та бүхнийг бидэнтэй нэгдэж

00:07:20.204 --> 00:07:23.694
нэгдмэл холбооны үнэ цэнийг дахин нээж

00:07:23.694 --> 00:07:26.440
бид одоо ч анхдагч гэдгийг зарлаасай гэж

00:07:26.440 --> 00:07:29.270
урьж байна.

NOTE Paragraph

00:07:29.270 --> 00:07:32.198
(Алга ташилт)