1
00:00:00,000 --> 00:00:05,388
♪ [âm nhạc] ♪

2
00:00:14,779 --> 00:00:17,634
- [Alex] Nền kinh tế hiện đại
phụ thuộc vào sự hợp tác

3
00:00:17,634 --> 00:00:19,977
của vô số con người,

4
00:00:19,977 --> 00:00:22,493
nhưng sự hợp tác này
được điều phối như thế nào?

5
00:00:22,549 --> 00:00:25,337
Ta hãy xem lại kiến thức kinh tế học
đằng sau những bông hồng,

6
00:00:25,337 --> 00:00:28,095
nhưng lần này,
cùng quay lại năm 1973 nhé!

7
00:00:28,522 --> 00:00:33,018
Trong thập kỷ 70, giá dầu
tăng vọt buộc ta phải tiết kiệm

8
00:00:33,018 --> 00:00:36,764
mà dầu lại được dùng 
cho nhiều mục đích khác nhau.

9
00:00:37,439 --> 00:00:41,729
Vậy ta nên cắt giảm hay 
tiếp tục sử dụng dầu cho mục đích nào?

10
00:00:43,157 --> 00:00:47,387
Trong nền kinh tế thị trường, 
không ai quyết định được điều này

11
00:00:47,387 --> 00:00:51,354
hay nói đúng hơn,
tất cả mọi người cùng ra quyết định.

12
00:00:51,354 --> 00:00:54,827
Giá cả là một tín hiệu 
lý giải động cơ mua hàng.

13
00:00:55,434 --> 00:00:59,258
Vì thế, giá dầu tăng
là tín hiệu cho thấy dầu

14
00:00:59,258 --> 00:01:02,255
đã trở nên khan hiếm hơn,
khiến mọi người

15
00:01:02,255 --> 00:01:05,547
có động cơ 
dỏng tai nghe ngóng.

16
00:01:05,547 --> 00:01:09,905
Tín hiệu cho biết
"Tìm cách tiết kiệm dầu

17
00:01:09,905 --> 00:01:13,475
hoặc phát triển những hàng hóa
thay thế, thì bạn sẽ có lợi nhuận".

18
00:01:13,475 --> 00:01:15,440
Khi giá dầu tăng lên lần đầu,

19
00:01:15,440 --> 00:01:17,685
hầu hết hoa hồng bán ra
ở Mỹ đều được trồng

20
00:01:17,685 --> 00:01:21,339
trong nhà kính ở New Jersey,
Pennsyvania.

21
00:01:21,339 --> 00:01:24,447
Giá dầu tăng đồng nghĩa với việc
chi phí điều chỉnh nhiệt độ

22
00:01:24,447 --> 00:01:28,135
trong nhà kính tăng lên,
khiến đường cung

23
00:01:28,135 --> 00:01:32,002
về hoa dịch chuyển
và giá tăng lên.

24
00:01:32,643 --> 00:01:34,823
Điều này sẽ khuyến khích
người dân chuyển sang

25
00:01:34,823 --> 00:01:37,102
những hàng hóa thay thế khác.

26
00:01:37,102 --> 00:01:40,492
Ví dụ họ sẽ mua sô cô la
và gấu bông để tặng người yêu

27
00:01:40,492 --> 00:01:44,103
vào Lễ Tình nhân,
nhưng câu chuyện không dừng ở đó.

28
00:01:44,752 --> 00:01:48,116
Khi nhận thấy giá dầu tăng,
nhà sản xuất sẽ bắt đầu tìm cách khác

29
00:01:48,116 --> 00:01:50,523
để trồng hoa.

30
00:01:51,126 --> 00:01:54,713
Thay vì nâng nhiệt độ trong nhà kính,
tại sao không dùng nguồn nhiệt

31
00:01:54,713 --> 00:01:57,181
tự nhiên từ mặt trời 
và chuyển qua trồng hoa hồng.

32
00:01:57,931 --> 00:02:01,619
Nhà sản xuất đã khuyến khích 
nông dân ở Kenya và Ecuador

33
00:02:01,619 --> 00:02:03,453
bắt đầu trồng hoa hồng.

34
00:02:03,453 --> 00:02:06,828
Và họ đã đầu tư vào
cơ sở hạ tầng toàn cầu mới

35
00:02:06,828 --> 00:02:09,402
để chuyển hoa hồng đi khắp thế giới.

36
00:02:09,572 --> 00:02:11,703
Ai mà đoán trước được những điều này?

37
00:02:11,703 --> 00:02:14,821
Liệu cách ứng phó với 
nguồn cung về dầu bị giảm

38
00:02:14,821 --> 00:02:17,398
đã khiến socola
được tiêu thụ nhiều hơn?

39
00:02:17,398 --> 00:02:20,260
Một cách ứng phó khác
là nhập khẩu hoa hồng.

40
00:02:20,260 --> 00:02:23,513
Trên thực tế, không ai
có thể dự đoán được.

41
00:02:23,513 --> 00:02:27,854
Hãy để mỗi cá nhân 
tự lập kế sách để ứng phó

42
00:02:27,854 --> 00:02:29,771
với việc giá dầu tăng.

43
00:02:30,262 --> 00:02:33,283
Lý do là bởi không ai biết
mọi thông tin

44
00:02:33,283 --> 00:02:35,024
mà thị trường sẽ sử dụng.

45
00:02:35,024 --> 00:02:37,588
Từ chi phí cho nhà kính

46
00:02:37,588 --> 00:02:40,570
đến cầu về hoa hồng
hay sô cô la,

47
00:02:40,570 --> 00:02:42,642
đến giá trị
của từng mảnh đất

48
00:02:42,642 --> 00:02:46,902
ở Kenya được dùng
để trồng hoa thay vì cà phê.

49
00:02:47,551 --> 00:02:51,317
Không một cá nhân nào
biết được tất cả những thông tin này.

50
00:02:51,317 --> 00:02:52,839
Thông tin rất tản mạn.

51
00:02:52,839 --> 00:02:57,465
Vì vậy, khi dầu trở nên khan hiếm,
chúng ta muốn người dân toàn cầu

52
00:02:57,465 --> 00:03:01,731
sử dụng thông tin tản mạn này

53
00:03:01,731 --> 00:03:06,669
cùng sự nhạy bén
để tìm ra cách tiết kiệm dầu nhất.

54
00:03:07,381 --> 00:03:10,726
Hệ thống giá cả đã làm được điều này
một cách vô cùng hiệu quả.

55
00:03:11,519 --> 00:03:15,141
Nông dân Kenya chả cần
biết thông tin về dầu

56
00:03:15,141 --> 00:03:17,889
mới có động cơ 
để làm điều đúng đắn.

57
00:03:18,421 --> 00:03:22,688
Anh chàng này thấy giá 
hoa hồng đã tăng lên

58
00:03:22,688 --> 00:03:26,261
và vì lợi ích của chính mình,
anh bắt đầu trồng nhiều hoa hồng hơn.

59
00:03:27,743 --> 00:03:32,168
Cuối cùng, hệ thống giá giải phóng 
lượng dầu lớn hơn, chuyên dùng để sản xuất

60
00:03:32,168 --> 00:03:35,494
nhiên liệu máy bay
- sản phẩm vốn rất ít hàng hóa thay thế.

61
00:03:35,752 --> 00:03:39,905
Có hàng triệu lựa chọn như vậy
được đưa ra trên khắp thế giới,

62
00:03:39,905 --> 00:03:43,163
sắp xếp lại, định vị lại
nền sản xuất của cả thế giới.

63
00:03:43,163 --> 00:03:47,096
Việc đưa dầu từ nơi có giá trị thấp
đến nơi có giá trị cao

64
00:03:47,096 --> 00:03:51,406
có thể tạo ra
giá trị cao nhất

65
00:03:51,406 --> 00:03:53,495
cho nguồn tài nguyên hạn chế.

66
00:03:53,920 --> 00:03:56,911
Đây chính là điều mà
bàn tay vô hình đã làm.

67
00:03:57,530 --> 00:03:59,860
Nếu như được phát minh,
thì hệ thống giá cả 


68
00:03:59,860 --> 00:04:03,636
quả là một trong những 
sáng tạo kỳ diệu nhất của loài người.

69
00:04:04,174 --> 00:04:07,283
Nhưng cũng giống như ngôn ngữ,
hệ thống giá cả không được phát minh

70
00:04:07,283 --> 00:04:11,030
mà đã xuất hiện
rất lâu trước khi ai đó

71
00:04:11,030 --> 00:04:12,797
hiểu được nguyên lý của nó.

72
00:04:12,797 --> 00:04:16,538
Như nhà kinh tế học Vernon Smith,
người từng đạt giải Nobel đã nói,

73
00:04:16,538 --> 00:04:20,857
"Hệ thống giá cả là một
môn khoa học bí ẩn, vừa sâu sắc,

74
00:04:20,857 --> 00:04:25,579
vừa căn bản, lại hấp dẫn
như vũ trụ rộng mở

75
00:04:25,579 --> 00:04:27,933
hay lực liên kết vật chất".

76
00:04:27,933 --> 00:04:30,620
Chúng ta sẽ tìm hiểu thêm
về điều bí ẩn này

77
00:04:30,620 --> 00:04:33,527
và sự tuyệt diệu của hệ thống giá cả
trong bài tiếp theo.

78
00:04:34,407 --> 00:04:36,061
- [Lời dẫn] Nếu muốn tự kiểm tra,

79
00:04:36,061 --> 00:04:38,363
hãy nhấn "Practice Questions".

80
00:04:38,363 --> 00:04:41,614
Còn đã sẵn sàng học tiếp,
hãy nhấn "Next Video".

81
00:04:41,614 --> 00:04:46,781
♪ [âm nhạc] ♪