1
00:00:01,266 --> 00:00:05,755
2002 yılında bir grup tedavi eylemcisi,

2
00:00:05,755 --> 00:00:09,785
uçağın ilk zamanlardaki gelişmesini tartışmak için toplandılar.

3
00:00:09,785 --> 00:00:14,486
Wright kardeşler, son yüzyılın başında

4
00:00:14,486 --> 00:00:16,188
ilk defa o aletlerden birini

5
00:00:16,188 --> 00:00:18,760
uçurabilmeyi başarmışlardı.

6
00:00:18,760 --> 00:00:22,023
Aynı zamanda çok sayıda patenti de

7
00:00:22,023 --> 00:00:23,999
uçağın temel kısımları için almışlardı.

8
00:00:23,999 --> 00:00:25,440
Bunu yapan sadece onlar değildi.

9
00:00:25,440 --> 00:00:29,024
Bu, sanayide yaygın bir uygulamaydı

10
00:00:29,024 --> 00:00:31,316
ve uçaklar için patent sahibi olanlar

11
00:00:31,316 --> 00:00:32,472
onları ateşli bir biçimde savunuyor

12
00:00:32,472 --> 00:00:35,894
ve rakiplerine sağlı sollu dava açıyorlardı.

13
00:00:35,894 --> 00:00:40,811
Bu aslında havacılık sanayisinin gelişimi için çok da iyi olmamıştı

14
00:00:40,811 --> 00:00:44,117
ve tam da o vakitler özellikle A.B.D. hükümeti

15
00:00:44,117 --> 00:00:46,674
askeri uçakların üretimlerine

16
00:00:46,674 --> 00:00:49,363
hız verilmesiyle ilgilenmekteydi.

17
00:00:49,363 --> 00:00:52,074
Bu yüzden bir miktar anlaşmazlıklar oldu.

18
00:00:52,074 --> 00:00:55,313
A.B.D. hükümeti harekete geçmeye karar verdi

19
00:00:55,313 --> 00:00:57,645
ve o patent sahiplerini

20
00:00:57,645 --> 00:01:01,806
patentlerini ulaşılabilir yapıp diğerleriyle paylaşmak ve böylece

21
00:01:01,806 --> 00:01:07,315
uçak üretiminin mümkün olmasını sağlamaları konusunda zorladı.

22
00:01:07,315 --> 00:01:10,285
Peki bütün bunların

23
00:01:10,285 --> 00:01:14,305
bununla ne ilgisi var?

24
00:01:14,305 --> 00:01:19,368
2002'de Nelson Otwoma, Kenyalı bir sosyal bilimci,

25
00:01:19,368 --> 00:01:24,509
kendisinde HIV olduğunu keşfetti ve tedaviye ulaşması gerekti.

26
00:01:24,509 --> 00:01:28,744
Kendisine bunun çaresinin olmadığı söylendi.

27
00:01:28,744 --> 00:01:31,947
AIDS, duyduğuna göre ölümcüldü

28
00:01:31,947 --> 00:01:35,140
ve tedavi sunulmuyordu. O zamanlar,

29
00:01:35,140 --> 00:01:37,908
tedavinin zengin ülkelerde var olduğu zamanlardı.

30
00:01:37,908 --> 00:01:40,903
AIDS kronik bir hastalık haline gelmişti.

31
00:01:40,903 --> 00:01:44,504
İnsanlar burada Avrupa'daki ülkelerimizde, Kuzey Amerika'da

32
00:01:44,504 --> 00:01:47,449
HIV ile sağlıklı hayatlar sürdürüyorlardı.

33
00:01:47,449 --> 00:01:50,284
Nelson içinse böyle değildi. Yeterince zengin değildi,

34
00:01:50,284 --> 00:01:54,256
ve üç yaşındaki oğlu için de durum aynıydı, onun da bir yıl sonra

35
00:01:54,256 --> 00:01:57,496
HIV olduğunu fark etmişti.

36
00:01:57,496 --> 00:02:00,916
Nelson bir tedavi eylemcisi olmaya

37
00:02:00,916 --> 00:02:03,045
ve diğer gruplara katılmaya karar verdi.

38
00:02:03,045 --> 00:02:09,388
2002'de farklı bir savaşla karşı karşıyaydılar.

39
00:02:09,388 --> 00:02:14,103
ARVler, yani HIV için gerekli olan ilaçlar

40
00:02:14,103 --> 00:02:18,500
hasta başına yıllık yaklaşık 12.000 dolar tutuyordu.

41
00:02:18,500 --> 00:02:21,025
Bu ilaçların patentleri ise

42
00:02:21,025 --> 00:02:26,796
bir grup Batılı ilaç firmasının elindeydi

43
00:02:26,796 --> 00:02:29,717
ve o onlar da bu patentleri ulaşılabilir

44
00:02:29,717 --> 00:02:32,958
yapmak konusunda pek de gönüllü değillerdi.

45
00:02:32,958 --> 00:02:35,130
Elinizde patent olduğu zaman, sizden dışınızdaki herkesi

46
00:02:35,130 --> 00:02:39,859
bu ilaçları yapmaktan, üretmekten veya

47
00:02:39,859 --> 00:02:42,857
daha az maliyetlisini üretmekten örneğin,

48
00:02:42,857 --> 00:02:46,433
alıkoyabilirsiniz.

49
00:02:46,433 --> 00:02:50,694
Şüphesiz bu patent savaşlarının

50
00:02:50,694 --> 00:02:53,652
tüm dünyada baş göstermesine sebep oldu.

51
00:02:53,652 --> 00:02:57,313
Neyse ki bu patentler her yerde mevcut değillerdi.

52
00:02:57,313 --> 00:02:59,705
Bazı ülkeler ilaç sanayisindeki ürünlerin

53
00:02:59,705 --> 00:03:02,624
patentlerini tanımıyorlardı, Hindistan gibi örneğin,

54
00:03:02,624 --> 00:03:05,145
ve Hintli ilaç şirketleri

55
00:03:05,145 --> 00:03:09,104
bunların sözüm ona jenerik (patentsiz) olarak adlandırılan modellerini,

56
00:03:09,104 --> 00:03:13,571
antiretrovial ilaçların düşük maliyetli kopyalarını üretmeye

57
00:03:13,571 --> 00:03:16,868
ve bunları gelişmekte olan ülkelerde ulaşılabilir yapmaya başladı,

58
00:03:16,868 --> 00:03:19,584
ve bir yıl içinde ilacın fiyatı

59
00:03:19,584 --> 00:03:23,370
hasta başına yılda 10.000 dolardan

60
00:03:23,370 --> 00:03:25,872
hasta başına yıllık 350 dolara düştü

61
00:03:25,872 --> 00:03:29,388
ve bugün aynı üçlü hap karışımını piyasada

62
00:03:29,388 --> 00:03:32,224
hasta başına yıllık 60 dolara bulmak mümkün,

63
00:03:32,224 --> 00:03:35,588
ve tabi ki bu da

64
00:03:35,588 --> 00:03:38,677
bu ilaçları almaya parası yetenlerin sayısını

65
00:03:38,677 --> 00:03:40,167
son derece muazzam biçimde etkiledi.

66
00:03:40,167 --> 00:03:42,745
Tedavi programları mümkün hale geldi,

67
00:03:42,745 --> 00:03:45,859
parasal kaynak sağlama mümkün oldu ve

68
00:03:45,859 --> 00:03:52,620
antiretroviral ilaç kullananların sayısı hızla artmaya başladı.

69
00:03:52,620 --> 00:03:55,333
Bugün, sekiz milyon insanın

70
00:03:55,333 --> 00:03:58,449
antiretroviral ilaçlara erişimi var.

71
00:03:58,449 --> 00:04:02,431
34 milyon kişi HIV virüsü taşıyor.

72
00:04:02,431 --> 00:04:04,430
Bu rakam hiç bu kadar yüksek olmamıştı,

73
00:04:04,430 --> 00:04:05,672
ama aslında bu iyi bir haber,

74
00:04:05,672 --> 00:04:08,305
çünkü bu aynı zamanda insanların ölmediğini gösteriyor.

75
00:04:08,305 --> 00:04:10,625
Bu ilaçlara erişimi olan insanlar artık ölmüyorlar.

76
00:04:10,625 --> 00:04:11,961
Ve bir şey daha var.

77
00:04:11,961 --> 00:04:14,745
Aynı zamanda artık virüsü de bulaştırmıyorlar.

78
00:04:14,745 --> 00:04:18,407
Bunu gösteren epey yakın zamanlı bir araştırma.

79
00:04:18,407 --> 00:04:21,063
Bu da şu anlama geliyor ki, artık

80
00:04:21,063 --> 00:04:24,820
bu salgının belini kırmak için araçlarımız var.

81
00:04:24,820 --> 00:04:30,089
O zaman sorun ne?

82
00:04:30,089 --> 00:04:31,955
Sorun şu ki, birçok şey değişti.

83
00:04:31,955 --> 00:04:35,783
Öncelikle kurallar değişti.

84
00:04:35,783 --> 00:04:41,714
Bugün tüm ülkeler ilaçlara

85
00:04:41,714 --> 00:04:46,236
en az 20 yıllık patent sağlamakla yükümlüler.

86
00:04:46,236 --> 00:04:49,172
Bu da Dünya Ticaret Örgütü'ne ait

87
00:04:49,172 --> 00:04:51,520
fikri mülkiyet haklarının bir sonucu.

88
00:04:51,520 --> 00:04:54,699
Bu yüzden Hindistan'ın yaptığı artık mümkün değil.

89
00:04:54,699 --> 00:05:00,036
İkinci olarak, patent sahibi şirketlerin uygulaması değişti.

90
00:05:00,036 --> 00:05:04,420
Burada patent uygulamalarının

91
00:05:04,420 --> 00:05:08,509
Dünya Ticaret Örgütü'nün kurallarının, 1995'ten önce,

92
00:05:08,509 --> 00:05:10,894
antiretroviral ilaçlardan önceki durumunu görüyorsunuz.

93
00:05:10,894 --> 00:05:13,594
Bu da bugün görmekte olduğunuz durum,

94
00:05:13,594 --> 00:05:16,282
ve bu gelişmekte olan ülkelerde olan, yani bu şu anlama geliyor ki

95
00:05:16,282 --> 00:05:18,705
eğer planlı olarak bir şeyler yapmazsak,

96
00:05:18,705 --> 00:05:21,088
ve eğer şimdi bir şey yapmazsak,

97
00:05:21,088 --> 00:05:26,204
çok yakında yeni bir ilaç fiyatı kriziyle yüz yüze olacağız,

98
00:05:26,204 --> 00:05:28,424
çünkü yeni ilaçlar geliştiriliyor,

99
00:05:28,424 --> 00:05:31,786
yeni ilaçlar satışa çıkıyor, ama bu ilaçlar

100
00:05:31,786 --> 00:05:34,855
çok daha yaygın bir alandaki ülkelerde patentli.

101
00:05:34,855 --> 00:05:39,492
Bu yüzden harekete geçmezsek, bugün bir şeyler yapmazsak,

102
00:05:39,492 --> 00:05:43,424
çok yakın bir zamanda, bazılarının tabiriyle

103
00:05:43,424 --> 00:05:46,468
zaman ayarlı tedavi bombasıyla yüzleşeceğiz.

104
00:05:46,468 --> 00:05:51,327
Sorun sadece patentli ilaçların sayısı da değil.

105
00:05:51,327 --> 00:05:54,110
Başka bir şey daha jenerik ilaç üreticilerini

106
00:05:54,110 --> 00:05:55,951
gerçekten korkutabilir.

107
00:05:55,951 --> 00:05:59,952
Bu, size bir patent haritası gösteriyor.

108
00:05:59,952 --> 00:06:03,636
Bu tek bir ilacın haritası.

109
00:06:03,636 --> 00:06:06,237
Yani fark edebileceğiniz gibi eğer patentsiz bir şirketseniz

110
00:06:06,237 --> 00:06:08,230
ve bu ürünün gelişimine para yatırıp yatırmamak

111
00:06:08,230 --> 00:06:11,366
konusunda karar vermek üzereyseniz, bu patentlere

112
00:06:11,366 --> 00:06:13,869
yetki verilmesinin gerçekten mümkün

113
00:06:13,869 --> 00:06:16,367
olacağını kesin olarak bilmedikçe

114
00:06:16,367 --> 00:06:19,419
muhtemelen başka bir şey yapmayı seçersiniz.

115
00:06:19,419 --> 00:06:23,352
Tekrar diyorum, planlı hareket gerekli.

116
00:06:23,352 --> 00:06:25,749
Yani muhakkak

117
00:06:25,749 --> 00:06:29,676
eğer bir patent havuzu

118
00:06:29,676 --> 00:06:33,737
askeri uçakların üretiminin hızlandırılması için kurulabiliyorsa,

119
00:06:33,737 --> 00:06:37,271
biz de benzer bir şeyi

120
00:06:37,271 --> 00:06:40,978
HIV / AIDS salgınıyla başa çıkmak için kullanabiliriz.

121
00:06:40,978 --> 00:06:43,041
Ve kullandık da.

122
00:06:43,041 --> 00:06:48,430
2010 yılında UNITAID, İlaç Patent Havuzu'nu

123
00:06:48,430 --> 00:06:51,913
HIV için kurdu.

124
00:06:51,913 --> 00:06:53,542
Ve bu şu şekilde çalışıyor:

125
00:06:53,542 --> 00:06:57,213
Patent sahipleri,

126
00:06:57,213 --> 00:07:01,058
yeni ilaç geliştiren mucitler,

127
00:07:01,058 --> 00:07:03,624
bu icatlar için patent alıyor

128
00:07:03,624 --> 00:07:05,375
ama bu patentleri

129
00:07:05,375 --> 00:07:08,348
İlaç Patent Havuzu'na erişilebilir kılıyorlar . İlaç Patent Havuzu da

130
00:07:08,348 --> 00:07:12,163
daha sonra bu patentlere erişime ihtiyacı olanları yetkilendiriyor.

131
00:07:12,163 --> 00:07:13,839
Bu jenerik üreticiler olabilir.

132
00:07:13,839 --> 00:07:17,652
Kar amacı gütmeyen ilaç geliştirme acentaları olabilir

133
00:07:17,652 --> 00:07:19,129
örneğin.

134
00:07:19,129 --> 00:07:21,643
Bu üreticiler daha sonra bu ilaçları

135
00:07:21,643 --> 00:07:26,692
daha düşük bir fiyata bunlara ihtiyacı olan insanlara,

136
00:07:26,692 --> 00:07:29,264
bunlara ihtiyacı olan tedavi programlarına satabilirler.

137
00:07:29,264 --> 00:07:33,440
Satışların üzerinden patent sahiplerine telif ücreti ödüyorlar,

138
00:07:33,440 --> 00:07:43,769
böylece fikri mülkiyetlerini paylaşmalarının karşılığı bu şekilde ödeniyor.

139
00:07:43,769 --> 00:07:47,827
Bir kilit fark var

140
00:07:47,827 --> 00:07:51,187
uçak patent havuzuyla arasında.

141
00:07:51,187 --> 00:07:56,104
İlaç Patent Havuzu gönüllü bir mekanizma.

142
00:07:56,104 --> 00:07:59,536
Uçak patent sahiplerine patentleri için yetki vermek veya

143
00:07:59,536 --> 00:08:01,176
vermemek konusunda bir seçenek bırakılmamıştı.

144
00:08:01,176 --> 00:08:03,380
Bunu yapmaya mecbur bırakılmışlardı.

145
00:08:03,380 --> 00:08:07,302
Bu, İlaç Patent Havuzu'nun yapamayacağı bir şey.

146
00:08:07,302 --> 00:08:10,654
İlaç şirketlerinin gönüllülüğüne dayanarak

147
00:08:10,654 --> 00:08:14,224
patentlere yetki veriyor ve bunları diğerlerinin

148
00:08:14,224 --> 00:08:18,764
kullanımına açık hale getiriyor.

149
00:08:18,764 --> 00:08:23,929
Bugün, Nelson Otwoma sağlıklı biri.

150
00:08:23,929 --> 00:08:27,911
Antiretrovial ilaçlara erişimi var.

151
00:08:27,911 --> 00:08:31,688
Oğlu yakında 14 yaşında olacak.

152
00:08:31,688 --> 00:08:34,258
Nelson, İlaç Patent Havuzu'ndaki

153
00:08:34,258 --> 00:08:36,717
uzman danışma grubunun bir üyesi,

154
00:08:36,717 --> 00:08:38,818
ve çok da uzak olmayan bir tarihte şöyle demişti;

155
00:08:38,818 --> 00:08:44,359
"Ellen, bizler Kenya'da ve diğer birçok ülkede

156
00:08:44,359 --> 00:08:47,758
İlaç Patent Havuzu'na, yeni başka ilaçların

157
00:08:47,758 --> 00:08:53,270
bizim için ulaşılabilir olması ve yeni ilaçların

158
00:08:53,270 --> 00:08:58,659
gecikme olmadan bizim için ulaşılabilir olması konusunda güveniyoruz."

159
00:08:58,659 --> 00:09:02,018
Ve bu artık bir hayal değil.

160
00:09:02,018 --> 00:09:06,497
Hatta size bir örnek vereceğim.

161
00:09:06,497 --> 00:09:09,955
Bu yılın Ağustos ayında, Birleşik Devletler ilaç birimi

162
00:09:09,955 --> 00:09:13,904
yeni bir dördü bir arada AIDS ilacına onay verdi.

163
00:09:13,904 --> 00:09:16,609
Patent sahibi şirket Gilead,

164
00:09:16,609 --> 00:09:20,845
fikri mülkiyeti için İlaç Patent Havuzu'nu yetkilendirdi.

165
00:09:20,845 --> 00:09:24,772
Havuz bugün şimdiden çalışıyor, iki ay sonrasında

166
00:09:24,772 --> 00:09:27,877
jenerik üreticiler bu ürünün

167
00:09:27,877 --> 00:09:31,026
ihtiyacın olduğu her yerde ve her zaman için

168
00:09:31,026 --> 00:09:34,436
satışa çıkabilmesini sağlıyorlar. Bu emsali olmayan bir olay.

169
00:09:34,436 --> 00:09:36,376
Daha önce hiç yapılmamıştı.

170
00:09:36,376 --> 00:09:40,095
Kural, bir ürünün ortalama 10 yıllık gecikme sonrası gelişmekte olan

171
00:09:40,095 --> 00:09:43,066
ülkelerde satışa çıkması şeklindedir, ki o da satışa çıkarsa.

172
00:09:43,066 --> 00:09:47,099
Bu daha önce hiç görülmemişti.

173
00:09:47,099 --> 00:09:50,603
Nelson'ın beklentileri çok yüksek,

174
00:09:50,603 --> 00:09:54,872
ve böyle olmakta haklı da. O ve oğlu,

175
00:09:54,872 --> 00:09:57,961
antiretrovirallerin bir sonraki üretimine,

176
00:09:57,961 --> 00:10:01,068
ve bir sonrakine ihtiyaç duyacaklar, ömürleri boyunca,

177
00:10:01,068 --> 00:10:05,746
ki böylelikle o ve Kenya'daki, diğer ülkelerdeki başkaları da

178
00:10:05,746 --> 00:10:10,178
sağlıklı, aktif hayatlarına devam edebilsinler.

179
00:10:10,178 --> 00:10:13,398
Şimdi bunun gerçekleşmesi için ilaç şirketlerinin

180
00:10:13,398 --> 00:10:16,020
istekliliğine güveniyoruz. Bu şirketlerin şunu

181
00:10:16,020 --> 00:10:19,440
anlamalarını istiyoruz ki, bu olay sadece

182
00:10:19,440 --> 00:10:22,624
evrensel yarar için değil, aynı zamanda kendi yararlarına,

183
00:10:22,624 --> 00:10:28,338
anlaşmazlıktan işbirliğine varabilmeleri için,

184
00:10:28,338 --> 00:10:31,219
ve İlaç Patent Havuzu sayesinde bunu gerçekleştirebilirler.

185
00:10:31,219 --> 00:10:34,615
İsterlerse böyle yapmamayı da tercih edebilirler,

186
00:10:34,615 --> 00:10:40,826
ama bu yoldan gidenler Wright kardeşlerin

187
00:10:40,826 --> 00:10:43,750
geçen yüzyılda karşılaştıkları sorunla karşılabilirler

188
00:10:43,750 --> 00:10:47,584
ve hükümet tarafından yapılan zorunlu tedbirlerle

189
00:10:47,584 --> 00:10:52,766
yüz yüze kalabilirler. Yani şimdiden atlasalar iyi olur.

190
00:10:52,766 --> 00:10:56,103
Teşekkür ederim. (Alkışlar)