WEBVTT

00:00:00.000 --> 00:00:01.720
Xin chào, cảm ơn
đã theo dõi, tôi là Mike chen.

00:00:01.720 --> 00:00:06.420
Hiện nay chúng ta đều biết rằng
Everest là ngọn núi cao nhất trên thế giới,

00:00:06.420 --> 00:00:09.200
nói một cách chính xác, nó cao nhất
nếu bạn so với mực nước biển.

00:00:09.200 --> 00:00:11.340
Nhưng hãy nói về một 
ngọn núi lớn hơn rất nhiều,

00:00:11.350 --> 00:00:14.420
chúng ta hãy nói về 
ngọn núi lớn nhất trong hệ Mặt trời.

00:00:14.420 --> 00:00:17.300
Một lần nữa, nói một cách chính xác,
ngọn núi này lớn nhất trong hệ Mặt trời

00:00:17.300 --> 00:00:18.890
Vâng, đó là núi lửa

00:00:18.890 --> 00:00:23.260
và thuật ngữ chuyên môn 
nhìn chung gọi nó là người khổng lồ.

00:00:23.260 --> 00:00:25.210
Ngọn núi này có tên 
là Olympus Mons

00:00:25.210 --> 00:00:28.830
và tọa lạc gần đường xích đạo
sao Hỏa ở khu vực Tharsis Montes.

00:00:28.830 --> 00:00:33.780
Ngọn núi khổng lồ này còn có 
những anh em của nó trên hành tinh Đỏ.

00:00:33.780 --> 00:00:38.019
Ngọn núi cao nhất trong 
số đó có độ cao lên đến 25 km.

00:00:38.019 --> 00:00:40.380
kích thước của nó 
tương đương bang Arizona,

00:00:40.380 --> 00:00:42.590
và nếu bạn nghĩ: 
Ồ thật là lớn,

00:00:42.590 --> 00:00:45.180
thì thật ra núi Olympus Mons
còn lớn hơn rất nhiều,

00:00:45.180 --> 00:00:47.189
tương đương với nước Pháp.

NOTE Paragraph

00:00:47.189 --> 00:00:51.729
Nó được đặt theo tên của 
các vị thần trong Thần thoại Hy Lạp,

00:00:51.729 --> 00:00:54.090
Khi so sánh nó với 
đỉnh núi cao nhất trên Trái đất,

00:00:54.090 --> 00:00:57.510
đỉnh Olympus Mons
cao gấp 3 lần so với Everest

00:00:57.510 --> 00:01:00.419
chỉ cao 8.840m
so với mực nước biển.

00:01:00.419 --> 00:01:03.530
và ngọn núi lửa cao nhất thế giới 
ở Hawaii có tên là Mauna Loa,

00:01:03.530 --> 00:01:06.019
chỉ cao 10.080m
so với mực nước biển

00:01:06.019 --> 00:01:09.910
trong khi đỉnh Olympus Mons cao
gần 27.000m tính từ chân đến đỉnh núi,

00:01:09.910 --> 00:01:11.620
Olympus Mons to gấp đôi 
kích thước của Mauna Loa.

00:01:11.620 --> 00:01:15.300
Và nếu bạn kết hợp tất cả 
các hòn đảo và núi lửa ở Hawaii ,

00:01:15.300 --> 00:01:18.219
thì chúng nằm lọt thỏm trong lòng
của ngọn núi khổng lồ trên sao Hỏa.

00:01:18.219 --> 00:01:18.900
Và còn nữa,

00:01:18.900 --> 00:01:23.050
Núi Olympic Mons thậm chí vượt trên cả 
những đám mây khí quyển của sao Hỏa.

00:01:23.050 --> 00:01:25.489
Đó là điều không ngọn núi nào 
trên Trái đất có thể cao như vậy.

00:01:25.489 --> 00:01:26.609
Và đây là cách
nó được hình thành.

00:01:26.609 --> 00:01:28.920
Tuy đỉnh Olympus Mons 
chính xác là một ngọn núi lửa,

00:01:28.920 --> 00:01:30.939
nhưng là một trong số 
những núi lửa không phun trào,

00:01:30.939 --> 00:01:33.050
nên nó được xếp
vào loại núi lửa hình khiên,

00:01:33.050 --> 00:01:36.679
nghĩa là thay vì phun dung nham và
các vật chất núi lửa lên không trung,

00:01:36.679 --> 00:01:39.850
thì dung nham
lại chảy xuống sườn núi.

00:01:39.850 --> 00:01:43.670
Đây có thể là một trong những lý do
khiến Olympus Mons trở nên khổng lồ.

00:01:43.670 --> 00:01:46.739
Và vì sao Hỏa không có 
các mảng kiến tạo như Trái đất,

00:01:46.739 --> 00:01:49.100
khiến núi lửa nóng chảy,
chảy tới tại đỉnh gọi là điểm nóng,

00:01:49.100 --> 00:01:52.050
tạo nên dòng dung nham
liên tiếp và ổn định.

00:01:52.050 --> 00:01:54.240
Vì vậy, khi dung nham
chảy ra từ miệng núi lửa,

00:01:54.240 --> 00:01:57.800
nó bồi đắp theo thời gian và trở thành 
một phần vùng đất bao xung quanh.

00:01:57.800 --> 00:02:00.280
Thực tế, Olympus Mons
có khối lượng lớn như vậy,

00:02:00.280 --> 00:02:02.829
và nó uốn theo hình dạng
tự nhiên của hành tinh này,

00:02:02.829 --> 00:02:04.539
và những điểm nóng
cũng góp phần

00:02:04.539 --> 00:02:07.280
vào sự hình thành
các núi lửa lớn khác trên sao Hỏa.

00:02:07.280 --> 00:02:10.888
Những ngọn núi khổng lồ
trong vùng núi Tharsis này rất lớn,

00:02:10.888 --> 00:02:14.770
và đỉnh của chúng rất cao đã gây ra
những cơn bão bụi gây hại cho Sao Hỏa.

00:02:14.770 --> 00:02:17.720
Hiện tượng này được Giovanni Schiaparelli,
nhà thiên văn học người Ý

00:02:17.720 --> 00:02:20.090
vào cuối thế kỷ 19 
quan sát thấy lần đầu tiên.

00:02:20.090 --> 00:02:22.570
Ngoài ra trong số các đặc điểm 
độc đáo của Olympic Mons

00:02:22.570 --> 00:02:24.960
còn có 6 hõm chảo
hoặc hố sập

00:02:24.960 --> 00:02:26.210
ở trên đỉnh
của mỗi ngọn núi,

00:02:26.210 --> 00:02:30.400
làm cho đỉnh núi lửa tạo thành 
một chỗ lõm rộng khoảng 53 dặm.

00:02:30.400 --> 00:02:34.860
Những hõm chảo này xuất hiện theo thời gian khi 
magma được hình thành từ dung nham và vỡ vụn,

00:02:34.860 --> 00:02:36.600
không thể giữ
được bề mặt phía trên.

00:02:36.600 --> 00:02:38.610
Bao quanh
cạnh ngoài của Olympus Mons

00:02:38.610 --> 00:02:41.480
là một vách đá cao đến 9.600m,

00:02:41.480 --> 00:02:44.560
cao tương đương 
với núi lửa lớn nhất trên Trái đất.

00:02:44.560 --> 00:02:46.950
Một đặc điểm thú vị
khác của Olympus Mons

00:02:46.950 --> 00:02:50.460
là nó có thể 
có các dòng sông băng.

00:02:50.460 --> 00:02:52.390
Do khí hậu 
bất thường của sao Hỏa,

00:02:52.390 --> 00:02:54.680
nơi này trước đây 
có thể có băng tuyết,

00:02:54.680 --> 00:02:56.030
góp phần trong việc hình thành

00:02:56.030 --> 00:02:59.120
những mảnh vỡ đông cứng
trên nền của những núi lửa hình khiên.

00:02:59.120 --> 00:03:03.630
Và kể từ Olympus Mons và các núi lửa 
xung quanh tọa trên điểm nóng nham thạch

00:03:03.630 --> 00:03:06.000
và liên tục phun ra 
các vật chất núi lửa,

00:03:06.000 --> 00:03:09.490
bởi vì không có mảng kiến tạo 
để đẩy chúng ra khỏi những điểm này,

00:03:09.490 --> 00:03:14.250
nên núi lửa lớn nhất của hệ Mặt trời này vẫn tiếp
tục phình to ngay cả khi chúng ta đang nói chuyện.

00:03:14.250 --> 00:03:19.150
Hiển nhiên Olympus Mons không phải là
ngọn núi hay núi lửa duy nhất trong hệ Mặt trời,

00:03:19.150 --> 00:03:21.830
nhưng chắc chắn 
nó là lớn nhất.

00:03:21.830 --> 00:03:23.650
Trên khắp các
hành tinh và tiểu hành tinh,

00:03:23.650 --> 00:03:26.200
có hàng chục 
miệng núi lửa, đồi và núi

00:03:26.200 --> 00:03:27.270
có quy mô lớn.

00:03:27.270 --> 00:03:30.530
Điều này để bạn có thể hình dung
về mức độ khổng lồ của Olympus

00:03:30.530 --> 00:03:32.170
khi so sánh với các
địa hình khác trong hệ Mặt trời.

00:03:32.170 --> 00:03:34.090
Đây là ba trong số 
các ngọn núi lớn nhất khác.

00:03:34.090 --> 00:03:37.830
Ascreaus Mons
có độ cao 18.080m,

00:03:37.830 --> 00:03:39.810
cao nhất
trong ba ngọn núi lửa

00:03:39.810 --> 00:03:42.540
thuộc dãy Tharsis Montesin
Mar gần núi lửa Olympus Mons.

00:03:42.540 --> 00:03:45.540
Lần đầu tiên được phát hiện bởi 
tàu vũ trụ Mariner 9 vào năm 1971.

00:03:45.540 --> 00:03:48.200
lúc đầu nó được cho là 
một điểm lớn trong một cơn bão bụi

00:03:48.200 --> 00:03:49.930
mà còn được gọi là 
Điểm phía Bắc.

00:03:49.930 --> 00:03:51.720
Tuy nhiên, hình ảnh
trong những năm sau đó

00:03:51.720 --> 00:03:54.840
hé lộ rằng Điểm phía Bắc 
thực sự là một ngọn núi lửa khổng lồ

00:03:54.840 --> 00:03:56.450
và sau đó nó đã được
đổi tên thích hợp.

00:03:56.450 --> 00:03:58.760
Equatorial Ridge of Iapetus.

00:03:58.760 --> 00:04:01.040
Đặc điểm kỳ lạ này xuất hiện 
trên Mặt trăng của sao Thổ,

00:04:01.040 --> 00:04:02.990
làm nó hiện ra
như một quả hồ đào,

00:04:02.990 --> 00:04:07.160
là một dãy núi gần xích đạo với
đỉnh cao nhất là khoảng 20.000m

00:04:07.160 --> 00:04:11.220
Các nhà khoa học vẫn chưa chắc về 
sự hình thành của dãy núi bởi Mặt trăng,

00:04:11.220 --> 00:04:15.790
nhưng có giả thuyết cho rằng đó là vết tích 
còn lại của hình dạng dẹt ban đầu của Mặt trăng,

00:04:15.790 --> 00:04:17.379
hoặc phần còn lại của
một vòng tròn méo mó.

00:04:17.379 --> 00:04:19.010
Và cuối cùng, 
Rheasilvea Mons

00:04:19.010 --> 00:04:21.679
Đây là ngọn núi 
cao 21.200m

00:04:21.679 --> 00:04:24.909
nằm ở trung tâm của một 
miệng núi lửa rộng 48.280m

00:04:24.909 --> 00:04:26.380
trên tiểu hành tinh Vesta.

00:04:26.380 --> 00:04:28.039
Một số nhà khoa học cho rằng,

00:04:28.039 --> 00:04:32.060
Rheasilvea là đỉnh cao nhất trong 
hệ Mặt trời, hơn cả Olympus Mons,

00:04:32.060 --> 00:04:33.830
Nhưng ngay cả
với các vệ tinh quan sát,

00:04:33.830 --> 00:04:37.990
việc tính toán chiều cao chính xác của 
ngọn núi vẫn còn phức tạp và gây tranh luận.

00:04:37.990 --> 00:04:41.290
Vì vậy, chỉ đến khi các nghiên cứu
được tiến hành trên Rheasilvea Mons

00:04:41.290 --> 00:04:44.389
hay những ngọn núi khổng lồ khác 
được tìm thấy đâu đó trong hệ Mặt trời,

00:04:44.389 --> 00:04:47.920
thì đỉnh cao nhất 
vẫn sẽ là Olympus Mons.

00:04:47.920 --> 00:04:49.060
Và như tôi 
đã đề cập trước đây,

00:04:49.060 --> 00:04:51.149
vì các điều kiện
núi lửa trên sao Hỏa

00:04:51.149 --> 00:04:53.300
và không có mảng 
kiến tạo địa tầng trên Sao Hỏa,

00:04:53.300 --> 00:04:55.539
nên có rất nhiều không gian 
cho núi lửa này phát triển,

00:04:55.539 --> 00:04:58.220
và dĩ nhiên có vô số
thiên hà trong vũ trụ này,

00:04:58.220 --> 00:04:59.930
và chúng ta thậm chí không biết 
vũ trụ to lớn như thế nào.

00:04:59.930 --> 00:05:03.580
Vì vậy, tôi chắc chắn có vô vàn núi lửa 
ngoài kia còn lớn hơn cả Olympus Mons.

00:05:03.580 --> 00:05:06.620
Nhưng cho đến lúc đó, Titan này
sẽ vẫn là vua của các ngọn núi,

00:05:06.620 --> 00:05:08.209
vâng, ít nhất 
trong hệ Mặt trời này.

00:05:08.209 --> 00:05:10.250
Cảm ơn các bạn rất nhiều
vì đã xem video này,

00:05:10.250 --> 00:05:10.965
Hẹn gặp lại các bạn.