1
00:00:07,039 --> 00:00:11,069
Muhammed Ali, dünyanın
en iyi boksörü olmak için

2
00:00:11,069 --> 00:00:13,520
yıllarca çalıştı, ancak

3
00:00:13,520 --> 00:00:17,149
en kısa şiiri
yaratması birkaç dakika sürdü.

4
00:00:17,149 --> 00:00:21,250
Ali, 1975 yılında Harvard'dan
mezun olan bir sınıfın ilgisini

5
00:00:21,250 --> 00:00:24,680
birlik ve arkadaşlık mesajıyla çekmişti.

6
00:00:24,680 --> 00:00:27,371
Sözü bittiğinde
seyirciler daha fazlasını istedi.

7
00:00:27,371 --> 00:00:29,060
Bir şiir istediler.

8
00:00:29,060 --> 00:00:32,962
Ali ise en kısa şiir
olduğu düşünülen şeyi söyledi.

9
00:00:32,962 --> 00:00:35,661
"Ben, biz."

10
00:00:35,661 --> 00:00:38,271
Yoksa "ben, biiiiiz" miydi?

11
00:00:38,271 --> 00:00:39,481
Bundan kimse emin değil.

12
00:00:39,481 --> 00:00:45,471
Eğer bu iki kelime bir şiirse,
bir şiiri şiir yapan şey tam olarak nedir?

13
00:00:45,471 --> 00:00:48,101
Şairler bu soruyla
fazlasıyla mücadele ettiler,

14
00:00:48,101 --> 00:00:51,605
bir tanım oluşturmak için
genelde metaforlar kullandılar.

15
00:00:51,605 --> 00:00:53,680
Şiir küçük bir makine midir?

16
00:00:53,680 --> 00:00:54,765
Havai fişek mi?

17
00:00:54,765 --> 00:00:55,821
Yankı mı?

18
00:00:55,821 --> 00:00:57,010
Hayal mi?

19
00:00:57,010 --> 00:01:01,352
Şiirin genel olarak
bilinen belirli özellikleri vardır.

20
00:01:01,352 --> 00:01:05,551
Bir - şiirler bir dilin
müziksel özelliğini vurgular.

21
00:01:05,551 --> 00:01:08,481
Bu, Shakespeare'in sonelerinde

22
00:01:08,481 --> 00:01:09,979
Konfüçyus'un kasidelerinde ve

23
00:01:09,979 --> 00:01:11,542
Sanskrit
vedalarında olduğu gibi,

24
00:01:11,542 --> 00:01:13,852
kafiye, ritm ve ölçüyle elde edilir.

25
00:01:13,852 --> 00:01:16,556
İki - şiirler, tıpkı edebiyattan çıkan

26
00:01:16,556 --> 00:01:20,492
su gibi, yoğun dil kullanır.

27
00:01:20,492 --> 00:01:23,872
Üç - şiirler, Rumi'nin maneviyat
şiirlerinden, Pablo Neruda'nın

28
00:01:23,872 --> 00:01:25,875
"Soğana Övgü" şiirine kadar,

29
00:01:25,875 --> 00:01:29,312
genellikle yoğun
hisleri ön plana çıkarırlar.

30
00:01:29,312 --> 00:01:33,883
Şiirin de, tıpkı sanat gibi, basit
tanımlara meydan okuma biçimleri vardır.

31
00:01:33,883 --> 00:01:36,303
Eski şiirlerin ritmik
düzenleri, yazı var olmadan

32
00:01:36,303 --> 00:01:40,163
önce bile, hikayeleri
hatırlamanın bir yoluyken,

33
00:01:40,163 --> 00:01:42,703
bir şiirin lirik olması gerekmez.

34
00:01:42,703 --> 00:01:44,251
Reinhard Döhl'ün "Apfel" eseri

35
00:01:44,251 --> 00:01:46,649
ve Eugen Gomringer'in "silencio" eseri,

36
00:01:46,649 --> 00:01:50,160
görsel sanat ve şiir
arasındaki çizgiyi ortaya koyuyor.

37
00:01:50,160 --> 00:01:53,556
Bu sırada E.E. Cummings de,
şekilleri kelimeler kadar önemli

38
00:01:53,556 --> 00:01:55,420
olan şiirler yazdı, bu durumda

39
00:01:55,420 --> 00:02:01,909
düşen bir yaprağın
hüzünlü yalnızlığını güçlendiriyordu.

40
00:02:01,909 --> 00:02:05,569
Şiirin görsel doğası arka
planda kalsaydı eğer, belki de

41
00:02:05,569 --> 00:02:07,989
müzikle baş başa kalırdık ve

42
00:02:07,989 --> 00:02:10,600
bu, insanların
tartışmayı sevdiği bir konu.

43
00:02:10,600 --> 00:02:12,669
Şarkılar şiir midir?

44
00:02:12,669 --> 00:02:16,189
Çoğu kişi söz yazarlarını
edebi anlamda şair olarak kabul etmiyor,

45
00:02:16,189 --> 00:02:18,689
fakat Paul Simon, Bob Dylan ve

46
00:02:18,689 --> 00:02:19,788
Tupac Shakur gibi

47
00:02:19,788 --> 00:02:21,159
sanatçıların sözleri

48
00:02:21,159 --> 00:02:23,829
genellikle müziksiz bile seviliyor.

49
00:02:23,829 --> 00:02:27,049
Rap müzikte kafiye, ritm
ve imgelem gibi şiir ögeleri

50
00:02:27,049 --> 00:02:29,529
biçimin ayrılmaz parçalarıdır.

51
00:02:29,529 --> 00:02:32,359
Notorious B.I.G.'nin
şu sözlerini ele alalım;

52
00:02:32,359 --> 00:02:34,727
"Duyuyorum, suratından ter akıyor,

53
00:02:34,727 --> 00:02:37,019
Kalbin koca ayak gibi atıyor,

54
00:02:37,019 --> 00:02:39,801
Gürültülü, yeri sarsıyor."

55
00:02:39,801 --> 00:02:43,298
Şimdiye dek gördüğümüz
örneklerde satır sonları vardı.

56
00:02:43,298 --> 00:02:48,045
Hatta Ali'nin şiirinde havayı iki
kelimenin oluşturduğunu bile görebiliriz -

57
00:02:48,045 --> 00:02:50,258
Ben, Biz.

58
00:02:50,258 --> 00:02:53,304
Şiirin, genelde fark
edebileceğimiz bir şekli vardır.

59
00:02:53,304 --> 00:02:57,209
Satır sonları, okuyucuların, şiirin
ritmlerini anlamasına yardımcı olur.

60
00:02:57,209 --> 00:02:59,628
Peki bu satır sonları yok olsa ne olurdu?

61
00:02:59,628 --> 00:03:02,118
Şiir olarak özünü kaybeder miydi?

62
00:03:02,118 --> 00:03:03,433
Belki de hayır.

63
00:03:03,433 --> 00:03:05,237
Şimdi düz yazı şiiri geliyor.

64
00:03:05,237 --> 00:03:07,989
Düz yazı şiirleri canlı
imge ve kelime oyunu kullanırlar

65
00:03:07,989 --> 00:03:11,271
fakat paragraf gibi biçimlendirilirler.

66
00:03:11,271 --> 00:03:15,343
Şiire, bir biçimden
çok, bir kavram gibi bakarsak,

67
00:03:15,343 --> 00:03:18,149
etrafımızdaki şiirselliği görebiliriz:

68
00:03:18,149 --> 00:03:19,378
tinsel ilahiler,

69
00:03:19,378 --> 00:03:22,249
Martin Luther King, Jr., JFK
ve Winston Churchill gibi

70
00:03:22,249 --> 00:03:23,179
konuşmacıların

71
00:03:23,179 --> 00:03:24,590
konuşmaları ve

72
00:03:24,590 --> 00:03:27,429
sosyal medya gibi şaşırtıcı yerler.

73
00:03:27,429 --> 00:03:33,140
2010 yılında gazeteci Joanna Smith
Haiti'deki depremin haberlerini paylaştı.

74
00:03:33,140 --> 00:03:36,091
"İsmimi duyduğumda
arka odada giyiniyordum.

75
00:03:36,091 --> 00:03:38,811
Sarsıntı. Sürgülü kapıdan dışarıya kaçtım.

76
00:03:38,811 --> 00:03:42,531
Şu an sakin. Güvenli. Horozlar ötüyor."

77
00:03:42,531 --> 00:03:46,061
Smith, dili güçlü, doğrudan
ve canlı imgelerle doldurarak

78
00:03:46,061 --> 00:03:48,261
kullanıyor.

79
00:03:48,273 --> 00:03:50,723
Yalnızca beş,
yedi satır ve beş hece ile

80
00:03:50,723 --> 00:03:55,823
kısa bir yoğunluk patlamasını
vurgulayan, antik Japon şiir biçimi

81
00:03:55,823 --> 00:04:00,684
haiku ile Smith'in dilini karşılaştırın.

82
00:04:00,684 --> 00:04:03,632
Şiirin suları derinden
ve geniş biçimde akar.

83
00:04:03,632 --> 00:04:05,504
Şiir zamanla gelişmiştir ve şimdilerde

84
00:04:05,504 --> 00:04:07,193
şiir, düz yazı, şarkı, görsel sanat

85
00:04:07,193 --> 00:04:12,854
arasındaki çizgi hiçbir
zaman olmadığı kadar bulanıktır.

86
00:04:12,854 --> 00:04:15,234
Ancak değişmeyen bir şey var.

87
00:04:15,234 --> 00:04:18,664
Kelime şiirleri aslında
eylem biçimiyle başlamıştı,

88
00:04:18,664 --> 00:04:23,604
bu, antik Yunan'da yaratmak anlamına
gelen poiesis kelimesinden geliyor.

89
00:04:23,604 --> 00:04:28,144
Şairler, tıpkı zanaatkarlar gibi,
yeni anlayışlar yaratmak ve insan

90
00:04:28,144 --> 00:04:29,992
olmayı, yalnızca insanın yapabileceği

91
00:04:29,992 --> 00:04:36,075
biçimde yorumlamak için,
dünyanın ham maddelerini kullanırlar.

92
00:04:36,075 --> 00:04:41,525
Dartmouth araştırmacıları, robotlara
şiir yazdırarak, bu fikri test ettiler.

93
00:04:41,525 --> 00:04:45,024
Bir hakim jürisi de, insanlar ve
makineler tarafından yazılanları ayırıp

94
00:04:45,024 --> 00:04:49,054
ayıramayacaklarını görmek
için, sone yığınlarını sınıflandırdılar.

95
00:04:49,054 --> 00:04:53,012
Bilim adamlarının üretim,
tıp ve hatta gazetecilikte bile

96
00:04:53,012 --> 00:04:56,035
yapay zekayı kullanma konusunda başarılı

97
00:04:56,035 --> 00:04:57,035
olmaları sizi mutlu

98
00:04:57,035 --> 00:04:58,575
edebilir, fakat

99
00:04:58,575 --> 00:05:01,255
şiirin başka bir hikayesi var.

100
00:05:01,255 --> 00:05:04,805
Robotlar şiirlerin
tümünde suçüstü yakalandılar.