WEBVTT

00:00:07.039 --> 00:00:11.069
Muhamed Ali je godinama trenirao
da bi postao najveći bokser

00:00:11.069 --> 00:00:13.520
koga je svet ikad video,

00:00:13.520 --> 00:00:17.149
ali je za nekoliko trenutaka
stvorio najkraću pesmu.

00:00:17.149 --> 00:00:21.250
Ali je opčinio klasu diplomaca
sa Harvarda 1975.

00:00:21.250 --> 00:00:24.680
svojom porukom
o jedinstvu i prijateljstvu.

00:00:24.680 --> 00:00:27.371
Kada je završio, publika je želela više.

00:00:27.371 --> 00:00:29.060
Želeli su pesmu.

00:00:29.060 --> 00:00:32.962
Ali je izveo nešto što se smatra
najkraćom pesmom ikad napisanom.

00:00:32.962 --> 00:00:35.661
"Ja, mi."

00:00:35.661 --> 00:00:38.271
Ili je to bilo "ja, mini"?

00:00:38.271 --> 00:00:39.481
Niko zasigurno ne zna.

00:00:39.481 --> 00:00:45.471
Kako god, ako su ove dve reči poezija,
onda šta tačno čini pesmu pesmom?

00:00:45.471 --> 00:00:48.101
Sami pesnici su se borili s ovim pitanjem,

00:00:48.101 --> 00:00:51.605
često koristeći metafore
kako bi se približili definiciji.

00:00:51.605 --> 00:00:53.680
Da li je pesma mali mehanizam?

00:00:53.680 --> 00:00:54.765
Vatromet?

00:00:54.765 --> 00:00:55.821
Eho?

00:00:55.821 --> 00:00:57.010
San?

00:00:57.010 --> 00:01:01.352
Poezija uopšteno ima određene
prepoznatljive karakteristike.

00:01:01.352 --> 00:01:05.551
Prva - pesme naglašavaju
muzički kvalitet jezika.

00:01:05.551 --> 00:01:08.481
Ovo može da se postigne
putem rime, ritma i metra,

00:01:08.481 --> 00:01:09.979
od Šekspirovih soneta

00:01:09.979 --> 00:01:11.542
preko Konfučijevih oda

00:01:11.542 --> 00:01:13.852
do Veda iz sanskrita.

00:01:13.852 --> 00:01:16.556
Druga - pesme koriste jezgrovit jezik,

00:01:16.556 --> 00:01:20.492
nalik književnosti
iz koje je isceđena sva voda.

00:01:20.492 --> 00:01:23.872
Treća - pesme često sadrže
snažna osećanja,

00:01:23.872 --> 00:01:25.875
od Rumijeve duhovne poezije

00:01:25.875 --> 00:01:29.312
do "Ode luku" Pabla Nerude.

00:01:29.312 --> 00:01:33.883
Poezija, poput same umetnosti,
zna kako da izazove proste definicije.

00:01:33.883 --> 00:01:36.303
Dok su ritmički obrasci najranijih pesama

00:01:36.303 --> 00:01:40.163
bili način da se zapamte priče
čak i pre pojave pisanja,

00:01:40.163 --> 00:01:42.703
pesma ne mora da bude lirska.

00:01:42.703 --> 00:01:44.251
"Apfel" Rajnharda Dola

00:01:44.251 --> 00:01:46.649
i "silencio" Jugena Gomringera

00:01:46.649 --> 00:01:49.990
pomeraju granicu između
vizuelne umetnosti i poezije.

00:01:49.990 --> 00:01:53.556
U međuvremenu, E. E. Kamings je pisao
pesme čiji su oblici podjednako važni

00:01:53.556 --> 00:01:55.420
kao i same reči,

00:01:55.420 --> 00:02:01.909
u ovom slučaju naglašavajući tužnu
usamljenost lista koji pada u prostoru.

00:02:01.909 --> 00:02:05.569
Ako bi se vizuelna priroda poezije
stopila sa pozadinom,

00:02:05.569 --> 00:02:07.989
možda bi nam preostala muzika,

00:02:07.989 --> 00:02:10.600
a to je oblast o kojoj ljudi
vole da raspravljaju.

00:02:10.600 --> 00:02:12.669
Jesu li tekstovi pesama poezija?

00:02:12.669 --> 00:02:16.189
Mnogi ne smatraju kantautore
pesnicima u književnom smislu,

00:02:16.189 --> 00:02:18.689
međutim tekstovi umetnika,
poput Pola Sajmona,

00:02:18.689 --> 00:02:19.788
Boba Dilana

00:02:19.788 --> 00:02:21.159
i Tupaka Šakura

00:02:21.159 --> 00:02:23.829
često mogu da stoje i bez muzike.

00:02:23.829 --> 00:02:27.049
U repu su pesnički elemeti,
poput rime, ritma i slika

00:02:27.049 --> 00:02:29.529
neodvojivi od oblika.

00:02:29.529 --> 00:02:32.359
Uzmite ovaj tekst Notorijus Biajdžija:

00:02:32.359 --> 00:02:34.727
"Čujem znoj kako niz obraz kaplje ti

00:02:34.727 --> 00:02:37.019
Otkucaj srca ti
zvuku Saskvačevih stopala naliči

00:02:37.019 --> 00:02:39.801
Grmi, trese beton."

00:02:39.801 --> 00:02:43.298
Do sad, svi primeri koje smo videli
su imali prelomljene stihove.

00:02:43.298 --> 00:02:48.045
Možemo čak i da zamislimo dve reči
Alijeve pesme kako se sklapaju u vazduhu -

00:02:48.045 --> 00:02:50.258
Ja, Mi.

00:02:50.258 --> 00:02:53.304
Poezija ima oblik
koji obično možemo da prepoznamo.

00:02:53.304 --> 00:02:57.209
Njeni prelomi stihova pomažu čitaocima
da se snađu u ritmu pesme.

00:02:57.209 --> 00:02:59.628
Međutim, šta kad ne bi bilo
prelomljenih stihova?

00:02:59.628 --> 00:03:02.118
Da li bi pesma izgubila svoju suštinu?

00:03:02.118 --> 00:03:03.433
Možda ne.

00:03:03.433 --> 00:03:05.237
Uzmite pesme u prozi.

00:03:05.237 --> 00:03:07.989
Prozne pesme koriste
živopisne slike i igre rečima,

00:03:07.989 --> 00:03:11.271
ali su uobličene kao paragrafi.

00:03:11.271 --> 00:03:15.343
Kada posmatramo poeziju
manje kao oblik, a više kao koncept,

00:03:15.343 --> 00:03:18.149
možemo da zapazimo
poetičnost svuda oko nas:

00:03:18.149 --> 00:03:19.378
duhovne himne,

00:03:19.378 --> 00:03:22.249
govori govornika,
poput Martina Luterka Kinga mlađeg,

00:03:22.249 --> 00:03:23.179
Džona F. Kenedija

00:03:23.179 --> 00:03:24.590
i Vinstona Čerčila,

00:03:24.590 --> 00:03:27.429
kao i na iznenađujućim mestima,
poput društvenih mreža.

00:03:27.429 --> 00:03:33.140
Godine 2010. novinarka Džoana Smit je
tvitovala novine o zemljotresu na Haitiju.

00:03:33.140 --> 00:03:36.091
"Oblačila sam se u sobi
kad čula sam mi ime.

00:03:36.091 --> 00:03:38.811
Podrhtavanje. Istrčavam
kroz klizeća vrata.

00:03:38.811 --> 00:03:42.531
Sve je sad mirno. Bezbedno.
Petlovi kukuriču."

00:03:42.531 --> 00:03:46.061
Smit koristi jezik na snažan,
direktan način,

00:03:46.061 --> 00:03:48.261
s mnogo živopisnih slika.

00:03:48.273 --> 00:03:50.723
Uporedite njen jezik s haikuom,

00:03:50.723 --> 00:03:55.823
drevnim japanskim pesničkim oblikom
koji naglašava izlive sažete siline

00:03:55.823 --> 00:04:00.684
sa svega tri stiha
od pet, sedam i pet slogova.

00:04:00.684 --> 00:04:03.632
Vode poezije teku široko i duboko.

00:04:03.632 --> 00:04:05.504
Poezija je vremenom evoluirala,

00:04:05.504 --> 00:04:07.193
danas možda više nego ikad pre,

00:04:07.193 --> 00:04:12.854
granica između poezije, proze, pesme
i vizuelne umetnosti je zamagljena.

00:04:12.854 --> 00:04:15.234
Međutim, jedno se nije promenilo.

00:04:15.234 --> 00:04:18.664
Reč poezija je zapravo
nastala u glagolskom obliku,

00:04:18.664 --> 00:04:23.604
potiče od antičke grčke reči poesis
što znači stvarati.

00:04:23.604 --> 00:04:28.144
Pesnici, nalik zanatlijama, i dalje rade
sa sirovim materijalom iz sveta

00:04:28.144 --> 00:04:29.992
kako bi skovali nova razumevanja

00:04:29.992 --> 00:04:36.075
i zapažanja o tome kako je biti čovek,
kako to samo ljudi znaju.

00:04:36.075 --> 00:04:38.335
Istraživači sa Dartmauta
su testirali ovu ideju,

00:04:38.335 --> 00:04:41.525
tražeći od robota da napišu poeziju.

00:04:41.525 --> 00:04:45.024
Komisija procenitelja
je razvrstavala gomile soneta

00:04:45.024 --> 00:04:49.054
kako bi videli da li mogu da razlikuju
koje su napisali ljudi, a koje mašine.

00:04:49.054 --> 00:04:53.012
Možda će vas razveseliti saznanje
da dok naučnici uspešno

00:04:53.012 --> 00:04:56.035
koriste veštačku inteligenciju
u proizvodnji,

00:04:56.035 --> 00:04:57.035
medicini,

00:04:57.035 --> 00:04:58.575
pa čak i novinarstvu,

00:04:58.575 --> 00:05:01.255
poezija je nešto drugo.

00:05:01.255 --> 00:05:04.805
Roboti su uhvaćeni na delu 100% puta.