1
00:00:00,000 --> 00:00:09,550
Het kostte Mohammed Ali jaren van training

2
00:00:09,550 --> 00:00:12,870
om 's werelds beste bokser ooit te worden,

3
00:00:13,300 --> 00:00:17,149
maar slechts enkele momenten
om het kortste gedicht te schrijven.

4
00:00:17,149 --> 00:00:21,250
Ali charmeerde Harvards 
afstudeerklas in 1975

5
00:00:21,250 --> 00:00:24,680
met zijn boodschap
van eenheid en vriendschap.

6
00:00:24,680 --> 00:00:27,371
Toen hij klaar was,
wilde het publiek nog meer.

7
00:00:27,371 --> 00:00:29,060
Ze wilden een gedicht.

8
00:00:29,060 --> 00:00:32,962
Ali gaf hun wat beschouwd wordt
als het kortste gedicht ooit.

9
00:00:32,962 --> 00:00:35,151
"Ik, wij."

10
00:00:35,411 --> 00:00:37,381
Of is het: "Ik, blij!"?

11
00:00:37,381 --> 00:00:39,041
Niemand die het echt zeker weet.

12
00:00:39,041 --> 00:00:42,051
Maar als deze twee woorden
een gedicht zijn,

13
00:00:42,051 --> 00:00:45,051
wat maakt dan van een gedicht een gedicht?

14
00:00:45,051 --> 00:00:48,101
Dichters hebben zelf
ook moeite met deze vraag

15
00:00:48,101 --> 00:00:51,605
en gebruiken vaak metaforen
om tot een soort definitie te komen.

16
00:00:51,605 --> 00:00:53,680
Is een gedicht een kleine machine?

17
00:00:53,680 --> 00:00:54,765
Vuurwerk?

18
00:00:54,765 --> 00:00:55,821
Een echo?

19
00:00:55,821 --> 00:00:57,010
Een droom?

20
00:00:57,010 --> 00:01:01,352
Gedichten hebben vaak
herkenbare kenmerken.

21
00:01:01,352 --> 00:01:05,551
Eén - gedichten benadrukken
de muzikale kwaliteiten van een taal.

22
00:01:05,551 --> 00:01:08,221
Dat kan gebeuren door middel van
rijm, ritme en metrum:

23
00:01:08,221 --> 00:01:09,979
van de sonnetten van Shakespeare,

24
00:01:09,979 --> 00:01:11,542
over de odes van Confucius,

25
00:01:11,542 --> 00:01:13,852
tot de Veda's in het Sanskriet.

26
00:01:13,852 --> 00:01:16,556
Twee - gedichten gebruiken beknopte taal,

27
00:01:16,556 --> 00:01:20,492
een beetje als literatuur
waaruit al het vocht gewrongen is.

28
00:01:20,492 --> 00:01:23,872
Drie - gedichten gaan vaak
over intense emoties:

29
00:01:23,872 --> 00:01:25,875
van Rumi's spirituele poëzie,

30
00:01:25,875 --> 00:01:29,312
tot Pablo Neruda's 'Ode aan de ui'.

31
00:01:29,312 --> 00:01:33,783
Poëzie kan -- net als kunst --
simple definities ter discussie stellen.

32
00:01:33,783 --> 00:01:37,653
Hoewel het ritme van de eerste gedichten
ertoe diende om verhalen te memoriseren

33
00:01:37,653 --> 00:01:40,338
toen er nog niet werd geschreven,

34
00:01:40,338 --> 00:01:42,943
hoeft een gedicht niet lyrisch te zijn.

35
00:01:42,954 --> 00:01:44,691
Reinhard Döhls 'Appel'

36
00:01:44,691 --> 00:01:46,649
en Eugen Gomringers 'silencio'

37
00:01:46,649 --> 00:01:50,160
brengen visuele kunst en poëzie
op dezelfde lijn.

38
00:01:50,160 --> 00:01:53,776
Intussen schreef E.E. Cummings gedichten
waarvan de vorm even belangrijk was

39
00:01:53,776 --> 00:01:55,420
als de woorden zelf;

40
00:01:55,420 --> 00:02:00,919
hier versterkt het de droeve eenzaamheid
van een enkel dwarrelend blad.


41
00:02:01,909 --> 00:02:05,569
Als de visuele aard van poëzie
naar de achtergrond zou verdwijnen,

42
00:02:05,569 --> 00:02:07,989
misschien restte ons dan nog de muziek.

43
00:02:07,989 --> 00:02:10,600
Dat is iets waarover mensen 
graag debatteren.

44
00:02:10,600 --> 00:02:12,669
Zijn liederen gedichten?

45
00:02:12,669 --> 00:02:16,289
Velen zien songwriters niet als dichters
in de letterlijke zin van het woord,

46
00:02:16,289 --> 00:02:18,689
maar teksten van artiesten als Paul Simon,

47
00:02:18,689 --> 00:02:19,788
Bob Dylan

48
00:02:19,788 --> 00:02:21,159
en Tupac Shakur

49
00:02:21,159 --> 00:02:23,829
blijven vaak ook zonder muziek overeind.

50
00:02:23,829 --> 00:02:27,049
In rap zijn poëtische elementen
zoals rijm, ritme en beeldspraak

51
00:02:27,049 --> 00:02:29,529
onlosmakelijk verbonden met de vorm.

52
00:02:29,529 --> 00:02:32,359
Neem nu deze tekst
van the Notorious B.I.G.

53
00:02:32,359 --> 00:02:34,727
"Ik hoor het zweet langs je kaak druppelen

54
00:02:34,727 --> 00:02:37,019
Je hartslag klinkt als wildemanspassen

55
00:02:37,019 --> 00:02:39,801
Doet het beton schudden en donderen."

56
00:02:39,801 --> 00:02:43,298
Alle voorbeelden die we tot nu toe zagen,
hadden afgebroken regeleindes.

57
00:02:43,298 --> 00:02:46,065
We kunnen de twee woorden
van Ali's gedicht

58
00:02:46,065 --> 00:02:48,045
zich haast zien schikken in de lucht:

59
00:02:48,045 --> 00:02:49,598
Ik
Wij

60
00:02:50,258 --> 00:02:53,304
Poëzie kunnen we meestal
herkennen aan de vorm.

61
00:02:53,304 --> 00:02:57,209
Afgebroken regeleindes navigeren de lezer
door de ritmiek van een gedicht heen.

62
00:02:57,209 --> 00:02:59,628
Maar wat als die regeleindes verdwenen?

63
00:02:59,628 --> 00:03:02,118
Zou de essentie van het gedicht
verloren gaan?

64
00:03:02,118 --> 00:03:03,433
Misschien niet.

65
00:03:03,433 --> 00:03:05,237
Ziedaar het prozagedicht.

66
00:03:05,237 --> 00:03:08,099
Prozagedichten gebruiken
levendige beelden en woordspelingen,

67
00:03:08,109 --> 00:03:11,271
maar zijn opgebouwd als paragrafen.

68
00:03:11,271 --> 00:03:15,343
Als we poëzie niet zozeer als een vorm
maar meer als een concept bekijken,

69
00:03:15,343 --> 00:03:18,149
dan zien we het poëtische
overal rondom ons:

70
00:03:18,149 --> 00:03:19,378
spirituele hymnes,

71
00:03:19,378 --> 00:03:22,249
de speeches van redenaars
als Martin Luther King Jr.,

72
00:03:22,249 --> 00:03:23,179
JFK

73
00:03:23,179 --> 00:03:24,590
en Winston Churchill,

74
00:03:24,590 --> 00:03:27,429
en op verrassende plaatsen
zoals sociale media.

75
00:03:27,429 --> 00:03:33,140
In 2010 tweette journaliste Joanna Smith
updates over de aardbeving in Haïti.

76
00:03:33,140 --> 00:03:36,091
"Was me in b-kamer aan het aankleden
toen ik mijn naam hoorde.

77
00:03:36,091 --> 00:03:38,811
Beving. Rende naar buiten door schuifdeur.

78
00:03:38,811 --> 00:03:42,531
Alles stil nu. Veilig. Hanen kraaien."

79
00:03:42,531 --> 00:03:46,061
Smith gebruikt taal op een manier
die krachtig is en direct,

80
00:03:46,061 --> 00:03:48,261
die bol staat van de levendige beelden.

81
00:03:48,273 --> 00:03:50,723
Vergelijk haar taal met die van een haiku,

82
00:03:50,723 --> 00:03:55,823
de oude Japanese poëzievorm
die kort en krachtig is,

83
00:03:55,823 --> 00:03:59,914
met haar drie regels van vijf,
zeven en vijf lettergrepen.

84
00:04:00,684 --> 00:04:03,632
De stille waters van de poëzie
hebben diepe gronden.

85
00:04:03,632 --> 00:04:05,504
Poëzie is mettertijd geëvolueerd.

86
00:04:05,504 --> 00:04:07,364
En wellicht nu meer dan ooit,

87
00:04:07,364 --> 00:04:12,014
is de lijn tussen poëzie, proza,
lied en visuele kunst vervaagd.

88
00:04:12,854 --> 00:04:15,234
Maar één ding is niet veranderd:

89
00:04:15,234 --> 00:04:18,664
het woord poëzie was
oorspronkelijk een werkwoord,

90
00:04:18,664 --> 00:04:23,604
afgeleid van het oude Griekse poiesis,
wat 'creëren' betekent.

91
00:04:23,604 --> 00:04:28,144
Dichters werken net zoals ambachtslui
nog altijd met ruwe grondstoffen

92
00:04:28,144 --> 00:04:29,712
om nieuwe inzichten te smeden

93
00:04:29,712 --> 00:04:32,712
en te becommentariëren
wat het is mens te zijn,

94
00:04:32,712 --> 00:04:34,955
zoals alleen mensen dat kunnen.

95
00:04:36,075 --> 00:04:41,525
Onderzoekers van Dartmouth testten dit
door robots poëzie te laten schrijven.

96
00:04:41,525 --> 00:04:45,024
Een jury ploeterde zich
door stapels sonnetten om te zien

97
00:04:45,024 --> 00:04:49,054
of ze de producten van mens en machine
van elkaar konden onderscheiden.

98
00:04:49,054 --> 00:04:50,812
Het zal je misschien verblijden

99
00:04:50,812 --> 00:04:54,515
dat hoewel wetenschappers met succes
artificiële intelligentie hebben ingezet

100
00:04:54,545 --> 00:04:56,125
in de fabricage,

101
00:04:56,135 --> 00:04:57,135
in de geneeskunde,

102
00:04:57,135 --> 00:04:58,575
en zelfs in de journalistiek,

103
00:04:58,575 --> 00:05:01,255
poëzie een heel ander verhaal is.

104
00:05:01,267 --> 00:05:05,267
De robots vielen in 100%
van de gevallen door de mand.