1
00:00:07,039 --> 00:00:11,069
မိုဟာမက် အလီဟာ ကမ္ဘာကြီးက မြင်ဖူးသမျှထဲမှာ
အကြီးကျယ်ဆုံး လက်ဝှေ့သမားဖြစ်လာဖို့

2
00:00:11,069 --> 00:00:13,520
နှစ်များစွာ လေ့ကျင့်ခဲ့ပေမဲ့

3
00:00:13,520 --> 00:00:17,149
အတိုဆုံး ဒီကဗျာလေး ဖန်တီးဖို့ကျတော့
ခဏလေးပါပဲ။

4
00:00:17,149 --> 00:00:21,250
အလီဟာ ၁၉၇၅ ခုမှာ Harvard ရဲ့
ဘွဲ့နှင်းသဘင်ကို သူ့ရဲ့ ညီညွတ်မှုနဲ့

5
00:00:21,250 --> 00:00:24,680
ချစ်ခင်ရင်းနှီးမှု သတင်းစကားနဲ့
ဖမ်းစားခဲ့တယ်။

6
00:00:24,680 --> 00:00:27,371
သူပြောပြီးသွာတော့ 
ပရိတ်သတ်က ထပ်ကြားချင်ခဲ့တယ်။



7
00:00:27,371 --> 00:00:29,060
သူတို့က ကဗျာတစ်ပုဒ်လိုချင်ခဲ့တယ်။

8
00:00:29,060 --> 00:00:32,962
အလီ ဟောပြောခဲ့တဲ့ အတိုဆုံးကဗျာ
လို့ ယူဆရတာကတော့

9
00:00:32,962 --> 00:00:35,661
"Me, we" လား၊

10
00:00:35,661 --> 00:00:38,271
ဒါမှမဟုတ် "Me, weee" လား၊

11
00:00:38,271 --> 00:00:39,481
ဘယ်သူမှ တကယ် မသေချာပါဘူး။

12
00:00:39,481 --> 00:00:45,471
ဘာဖြစ်ဖြစ် ဒီစကားလုံးနှစ်လုံးက ကဗျာဆိုရင်
ကဗျာတစ်ပုဒ်ကို ကဗျာမြောက်စေတာက ဘာများလဲ။

13
00:00:45,471 --> 00:00:48,101
ကဗျာဆရာတွေ ကိုယ်တိုင်
မကြာခဏ ဥပစာတွေသုံးရင်း

14
00:00:48,101 --> 00:00:51,605
အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုချက်ကို ခန့်မှန်းဖို့ 
ကြိုးပမ်းခဲ့ဖူးကြပါတယ်။

15
00:00:51,605 --> 00:00:53,680
ကဗျာတစ်ပုဒ်ဟာ စက်သေးသေးလေးလား။

16
00:00:53,680 --> 00:00:54,765
မီးရှူးမီးပန်းတစ်ခုလား

17
00:00:54,765 --> 00:00:55,821
ပဲ့တင်သံတစ်ခုလား။

18
00:00:55,821 --> 00:00:57,010
အိပ်မက်တစ်ခုလား။

19
00:00:57,010 --> 00:01:01,352
ကဗျာစာပေမှာ ယေဘုယျအားဖြင့် အသိအမှတ်
ပြုနိုင်တဲ့ လက္ခဏာတစ်ချို့ပါဝင်ပါတယ်။

20
00:01:01,352 --> 00:01:05,551
တစ်၊ ကဗျာတွေဟာ ဘာသာစကားရဲ့
ဂီတဆိုင်ရာ အရည်အသွေးတွေကို အလေးထားတယ်။

21
00:01:05,551 --> 00:01:08,481
ဒါကို ကာရန်၊ စည်းချက်၊ မတ္တာတွေကနေ
ဖန်တီးနိုင်ပါတယ်၊

22
00:01:08,481 --> 00:01:09,979
Shakespeare ရဲ့ လင်္ကာတွေကနေ


23
00:01:09,979 --> 00:01:11,542
Confucius ရဲ့ ရတုကဗျာတွေ

24
00:01:11,542 --> 00:01:13,852
သက္ကတ ဝေဒကျမ်းတွေအထိပါ။

25
00:01:13,852 --> 00:01:16,556
နှစ် ကဗျာတွေဟာ အကျဉ်းချုံးထားတဲ့
ဘာသာစကားပါ၊

26
00:01:16,556 --> 00:01:20,492
၎င်းကနေ ရေအားလုံးကို ညှစ်ထုတ်ထားတဲ့
စာပေလိုပါ။

27
00:01:20,492 --> 00:01:23,872
သုံး၊ ကဗျာတွေဟာ မကြာခဏ ပြင်းထန်တဲ့ 
ခံစားချက်တွေကို အသားပေးတယ်။

28
00:01:23,872 --> 00:01:25,875
Rumi ရဲ့ စိတ်ဆိုင်ရာ ကဗျာစာပေကနေ

29
00:01:25,875 --> 00:01:29,312
Pablo Neruda ရဲ့ "Ode to an Onion" ထိပါ။

30
00:01:29,312 --> 00:01:33,883
ကဗျာစာပေသက်သက်က အနုပညာဖြစ်သလို ရိုးရိုး 
အဓိပ္ပါယ်တွေကို စိန်ခေါ်တဲ့ နည်းလမ်းပါ။

31
00:01:33,883 --> 00:01:36,303
အစောဆုံးကဗျာတွေရဲ့ စည်းချက်ပုံစံတွေဟာ
အရေးအသားတောင်

32
00:01:36,303 --> 00:01:40,163
မပေါ်ခင် ဇာတ်လမ်းတွေကို အမှတ်ရဖို့ 
နည်းလမ်းတစ်ခုဖြစ်ခဲ့ပေမဲ့

33
00:01:40,163 --> 00:01:42,703
ကဗျာတစ်ပုဒ်ဟာ လင်္ကာမြောက်ဖို့
မလိုပါဘူး။

34
00:01:42,703 --> 00:01:44,251
Reinhard Döhl ရဲ့ “Apfel”နဲ့

35
00:01:44,251 --> 00:01:46,649
Eugen Gomringer ရဲ့ "silencio" တို့ဟာ

36
00:01:46,649 --> 00:01:50,160
အမြင်ပိုင်း အနုပညာနဲ့ ကဗျာစာပေအကြားမှာ
နာယူပါတယ်

37
00:01:50,160 --> 00:01:53,556
တစ်ချိန်တည်းမှာ E.E. Cummings ဟာ
စကားလုံးတွေသက်သက်လိုပဲ အရေးပါတဲ့

38
00:01:53,556 --> 00:01:55,420
ကဗျာတွေရဲ့ ပုံစံတွေကို ရေးခဲ့တယ်၊

39
00:01:55,420 --> 00:02:01,909
ဒီမှာ ဟင်းလင်ပြင်ကို ဖြတ်ကျလာတဲ့သစ်ရွက်ရဲ့
ဝမ်းနည်းအထီကျန်မှုကို ချဲ့ထွင်တာပါ။

40
00:02:01,909 --> 00:02:05,569
ကဗျာရဲ့ အမြင်ပို်င်း သဘာဝဟာ
နောက်ခံမှာ မှေးမှိန်တယ်ဆိုရင်

41
00:02:05,569 --> 00:02:07,989
ဖြစ်နိုင်တာက ဂီတနဲ့ကျန်ခဲ့ပြီး

42
00:02:07,989 --> 00:02:10,600
ဒါက လူတွေ ငြင်းခုံလို့တဲ့ နယ်ပယ်တစ်ခုပါ။

43
00:02:10,600 --> 00:02:12,669
သီချင်းတွေက ကဗျာတွေလား။

44
00:02:12,669 --> 00:02:16,189
အများက စာပေးသဘောသစ်ခုမှာ တေးရေးသူတွေကို 
ကဗျာဆရာတွေလို့ မမှတ်ယူကြပေမဲ့

45
00:02:16,189 --> 00:02:18,689
Paul Simon Bob Dylan နဲ့ 
Tupac Shakur တို့လို

46
00:02:18,689 --> 00:02:19,788
အနုပညာရှင်တွေဆီက

47
00:02:19,788 --> 00:02:21,159
သီချင်းစာသားတွေဟာ

48
00:02:21,159 --> 00:02:23,829
ဂီတမပါတာတောင် 
မကြာခဏ စံပြုရပါတယ်။

49
00:02:23,829 --> 00:02:27,049
ရက်ပ်မှာ ကာရန်၊စည်းချက်နဲ့ နိမိတ်ပုံလို
ကဗျာဆရာ အခြေခံသဘောတရားတွေဟာ

50
00:02:27,049 --> 00:02:29,529
ဒီပုံစံကနေ ခွဲခြားလို့မရပါဘူး။

51
00:02:29,529 --> 00:02:32,359
Notorious B.I.G က ဒီစာသားကိုကြည့်ပါ။

52
00:02:32,359 --> 00:02:34,727
"မင်းပါးပြင်ထက်မှာ ချွေးစီးကျနေတာ
ငါကြားတယ်

53
00:02:34,727 --> 00:02:37,019
မင်းရင်ခုန်သံဟာ နှင်းလူ ခြေထောက်တွေလို
အသံပေါက်ကာ

54
00:02:37,019 --> 00:02:39,801
တဂျိန်းဂျိန်း ကွန်ကရစ်ကို လှုပ်ရမ်းနေတယ်"

55
00:02:39,801 --> 00:02:43,298
ဒီအထိတော့ ကျွန်တော်တို့ မြင်ခဲ့တဲ့ 
ဥပမာအားလုံးမှာ စာကြောင်းခွဲတွေရှိတယ်။

56
00:02:43,298 --> 00:02:48,045
လေထဲမှာ စုစည်းထားတဲ့ အလီရဲ့ နှစ်လုံးစပ်
ကဗျာကိုတောင် စိတ်ကူးကြည့်နိုင်ပါတယ်။

57
00:02:48,045 --> 00:02:50,258
Me, We.

58
00:02:50,258 --> 00:02:53,304
ကဗျာစာပေမှာ အမြဲလိုလို 
အသိအမှတ်ပြုနိုင်တဲ့ ပုံစံစံတစ်ခုရှိပါတယ်။

59
00:02:53,304 --> 00:02:57,209
၎င်းရဲ့စာကြောင်းခွဲတွေက စာဖတ်သူတွေကို 
ကဗျာတစ်ပုဒ်ရဲ့ စည်းချက်ကို ကူညီလမ်းပြတယ်

60
00:02:57,209 --> 00:02:59,628
ဒါပေမဲ့ ဒီစာကြောင်းခွဲတွေ ပျောက်နေရင်ရော။

61
00:02:59,628 --> 00:03:02,118
ဒါဟာ ကဗျာတစ်ပုဒ်ရဲ့ အနှစ်သာရကို 
ပျောက်ဆုံးစေမှာလား။

62
00:03:02,118 --> 00:03:03,433
မဟုတ်လောက်ပါဘူး။

63
00:03:03,433 --> 00:03:05,237
စကားပြေကဗျာကို ထည့်သွင်းပါ။

64
00:03:05,237 --> 00:03:07,989
စကားပြေကဗျာတွေဟာ ထင်သာတဲ့ 
ပုံရိပ်တွေနဲ့ စကာလုံးကစားတာကို

65
00:03:07,989 --> 00:03:11,271
အသုံးပြုပေမဲ့
စာပိုဒ်တွေလိုမျိုး ပုံစံချထားတယ်

66
00:03:11,271 --> 00:03:15,343
ကဗျာစာပေကို ပုံစံတစ်ခုအနေနဲ့ လျှော့ပြီး
အတွေးအမြင်တစ်ခုအနေနဲ့ ကြည့်တဲ့အခါ

67
00:03:15,343 --> 00:03:18,149
ကျွန်တော်တို့ဝန်းကျင် အားလုံးမှာ 
ကဗျာဆန်တာကို မြင်နိုင်တယ်။

68
00:03:18,149 --> 00:03:19,378
ဓမ္မတေးတွေ၊

69
00:03:19,378 --> 00:03:22,249
Martin Luther King,Jr လို
အာဝဇ္ဇန်းရွှင်သူတွေရဲ့မိန့်ခွန်းတွေ

70
00:03:22,249 --> 00:03:23,179
JFK နဲ့

71
00:03:23,179 --> 00:03:24,590
Winston Churchill

72
00:03:24,590 --> 00:03:27,429
လူမှုရေးမီဒီယာတွေလို့ အံ့ဖွယ်နေရာတွေပါ။


73
00:03:27,429 --> 00:03:33,140
၂၀၁၀ မှာ သတင်းစာဆရာ Joanna Smith က
ဟေတီငလျင်ရဲ့ နောက်ဆုံးသတင်းကို တင်ခဲ့တာက

74
00:03:33,140 --> 00:03:36,091
"အခန်းထဲမှာ အဝတ်လဲနေတုန်း
ငါ့နာမည်ကြားတဲ့အခါ


75
00:03:36,091 --> 00:03:38,811
တုန်လှုပ်မိ၊ ဆွဲတံခါးကနေ ပြေးခဲ့

76
00:03:38,811 --> 00:03:42,531
အခုတော့ အားလုံးငြိမ်၊ ကြက်ဖတွေ တွန်ကျူးနေ"

77
00:03:42,531 --> 00:03:46,061
Smith ဟာ ဘာသာစကားကို အားကောင်းပြီး
တိုက်ရိုက် သိသာတဲ့ ပုံရိပ်တွေ ပြည့်နေတဲ့

78
00:03:46,061 --> 00:03:48,261
နည်းလမ်းနဲ့ သုံးပါတယ်။

79
00:03:48,273 --> 00:03:50,723
သူမရဲ့ ဘာသာစကားကို ဟိုက္ကုတစ်ပုဒ်
နဲ့ ယှဉ်ကြည့်ပါ

80
00:03:50,723 --> 00:03:55,823
၅၊၇၊၅ စာကြောင်း သုံးကြောင်းတည်းနဲ့ 
တိုတောင်းတဲ့ လေးနက်မှုရဲ့

81
00:03:55,823 --> 00:04:00,684
ပေါက်ကွဲမှုတွေကို အသားပေးတဲ့ 
ရှေးဟောင်း ကဗျာပုံစံတစ်ခုပါ။

82
00:04:00,684 --> 00:04:03,632
ကဗျာစာပေရဲ့ ရေထုဟာ ကျယ်ပြန့်၊
နက်ရှိုင်းပါတယ်။

83
00:04:03,632 --> 00:04:05,504
ကဗျာစာပေဟာ အချိန်နဲ့ ပြောင်းလဲခဲ့ပါတယ်


84
00:04:05,504 --> 00:04:07,193
အခုဆို ခါတိုင်းထက်ကိုပိုနိုင်ပါတယ်၊

85
00:04:07,193 --> 00:04:12,854
ကဗျာစာပေ၊ စကားပြေသီချင်းနဲ့ အမြင်ပိုင်း
အနုပညာကြားက မျဉ်းဟာ မှုန်ဝါးသွားပါပြီ။

86
00:04:12,854 --> 00:04:15,234
သို့ပေမည့် တစ်ခုကတော့ မပြောင်းလဲသွားပါဘူး။

87
00:04:15,234 --> 00:04:18,664
poetry စကားလုံးဟာ တကယ်တော့ 
ကြိယာပုံစံနဲ့ စခဲ့ပါတယ်၊

88
00:04:18,664 --> 00:04:23,604
ရှေးဟာင်း ဂရိ poiesis ကနေလာပြီး
ဖန်တီးသည်လို့ အနက်ရပါတယ်။

89
00:04:23,604 --> 00:04:28,144
လက်မှုပညာသည်လိုပဲ ကဗျာဆရာတွေဟာ 
အသိအမြင်သစ်တွေ ပုံသွင်းဖို့

90
00:04:28,144 --> 00:04:29,992
လူသားက ဘာဆိုတာကို လူသားပဲတတ်နိုင်တဲ့

91
00:04:29,992 --> 00:04:36,075
နည်းလမ်းတစ်ခုနဲ့ ထင်မြင်ချက်ပေးဖို့ 
ကမ္ဘာ့ကုန်ကြမ်းတွေနဲ့ လုပ်ကိုင်နေဆဲပါ၊

92
00:04:36,075 --> 00:04:41,525
Dartmouth သုတေသီတွေဟာ စက်ရုပ်တွေကို
ကဗျာရေးခိုင်းကာ ဒီအယူအဆကို စမ်းသပ်ခဲ့တယ်။

93
00:04:41,525 --> 00:04:45,024
အကဲဖြတ်အဖွဲ့ဟာ လူရေးလား၊
စက်ကရေးလားဆိုတာ

94
00:04:45,024 --> 00:04:49,054
ခွဲခြားသိနိုင်ဖို့ 
လင်္ကာအပုံတွေကနေ ရွေးထုတ်ပါတယ်။

95
00:04:49,054 --> 00:04:53,012
သင်ပျော်နေလောက်တာက
သိပ္ပံညာရှင်တွေဟာ ဉာဏ်ရည်တုကို

96
00:04:53,012 --> 00:04:56,035
ထုတ်လုပ်ရေး၊ ဆေးပညာနဲ့


97
00:04:56,035 --> 00:04:57,035
သတင်းစာပညာမှာတောင်

98
00:04:57,035 --> 00:04:58,575
အောင်မြင်စွာ အသုံးပြုခဲ့ပေမဲ့


99
00:04:58,575 --> 00:05:01,255
ကဗျာစာပေကျတော့ လုံးဝတမျိုးပါ။

100
00:05:01,255 --> 00:05:04,805
အချိန်ရဲ့ ရာနှုန်းပြည့်တိုင်း စက်ရုပ်တွေဟာ
လက်ပူးလက်ကြပ် အမိခံခဲ့ကြရတာပါ။