0:00:07.814,0:00:12.887
Wyobraź sobie daleką przyszłość,[br]w której ludzie opuścili błękitną kropkę

0:00:12.887,0:00:17.019
i zakładają miasta na planetach[br]oddalonych o tysiące lat świetlnych,

0:00:17.019,0:00:21.516
utrzymując galaktyczną [br]sieć handlu i transportu.

0:00:21.516,0:00:25.406
Czego potrzebowałaby nasza cywilizacja,[br]by dokonać takiego skoku rozwojowego?

0:00:25.406,0:00:27.356
Trzeba rozważyć wiele rzeczy.

0:00:27.356,0:00:28.776
Jak wyglądałaby komunikacja?

0:00:28.776,0:00:31.096
Jak wyglądałby galaktyczny rząd?

0:00:31.096,0:00:33.926
I najważniejsze ze wszystkich,

0:00:33.926,0:00:37.616
skąd wzięlibyśmy wystarczającą [br]ilość energii, by zasilić tę cywilizację,

0:00:37.616,0:00:42.582
przemysł, terraformowanie[br]i statki kosmiczne?

0:00:43.582,0:00:47.582
Astronom Nikołaj Kardaszow[br]zaproponował klasyfikację cywilizacji

0:00:47.582,0:00:52.452
według zapotrzebowania energetycznego.

0:00:52.452,0:00:56.452
Na pierwszym etapie ewolucji,[br]w którym właśnie się znajdujemy,

0:00:56.452,0:00:59.832
źródła energii dostępne na planetach,[br]takie jak paliwa kopalne,

0:00:59.832,0:01:02.352
panele słoneczne lub elektrownie atomowe,

0:01:02.352,0:01:07.136
powinny wystarczyć na zasiedlenie[br]sąsiednich planet naszego układu,

0:01:07.136,0:01:09.956
ale na nic więcej.

0:01:09.956,0:01:13.165
Dla cywilizacji na trzecim[br]i ostatnim poziomie

0:01:13.165,0:01:18.222
ekspansja na skalę galaktyczną[br]wymagałaby sto miliardów razy

0:01:18.222,0:01:26.033
więcej energii niż 385 jottadżuli,[br]które Słońce emituje każdej sekundy.

0:01:26.033,0:01:28.863
Bez jakiegoś przełomu[br]w fizyce cząstek elementarnych,

0:01:28.863,0:01:32.307
istnieje tylko jedno[br]wystarczające źródło energii,

0:01:32.307,0:01:35.567
supermasywna czarna dziura.

0:01:35.567,0:01:39.447
Wizja czarnych dziur jako źródła energii[br]wydaje się sprzeczna z intuicją,

0:01:39.447,0:01:44.033
ale tym właśnie są[br]dzięki dyskom akrecyjnym,

0:01:44.033,0:01:49.905
czyli okrągłym, płaskim strukturom[br]z materii wpadającej w horyzont zdarzeń.

0:01:49.905,0:01:52.985
Z powodu zachowania momentu pędu

0:01:52.985,0:01:56.985
cząstki nie wpadają[br]prosto do czarnej dziury,

0:01:56.985,0:02:00.215
ale powoli poruszają się ruchem spiralnym.

0:02:00.215,0:02:03.565
Ze względu na silne pole[br]grawitacyjne czarnej dziury,

0:02:03.565,0:02:07.175
cząstki te zamieniają[br]swoją energię potencjalną na kinetyczną,

0:02:07.175,0:02:10.005
w miarę zbliżania się[br]do horyzontu zdarzeń.

0:02:10.005,0:02:13.055
Oddziaływania między cząstkami[br]pozwalają energii kinetycznej

0:02:13.055,0:02:15.455
promieniować w przestrzeń,

0:02:15.455,0:02:18.934
z zaskakującą efektywnością[br]przekształcania masy na energię.

0:02:18.934,0:02:25.963
6% dla nieobracających się czarnych dziur[br]i do 32% dla obracających się.

0:02:25.963,0:02:29.523
To drastycznie przyćmiewa[br]rozszczep jądra atomowego,

0:02:29.523,0:02:32.803
obecnie najbardziej efektywnego[br]i szeroko dostępnego mechanizmu

0:02:32.803,0:02:35.333
wydobywania energii z masy.

0:02:35.333,0:02:42.532
Rozszczepianie przekształca[br]tylko 0,08% atomu uranu w energię.

0:02:42.532,0:02:46.123
Kluczem do ujarzmienia tej mocy[br]może być sfera Dysona,

0:02:46.123,0:02:52.152
struktura wymyślona[br]przez fizyka Freemana Dysona.

0:02:52.152,0:02:56.903
W latach 60. Dyson założył,[br]że zaawansowana cywilizacja planetarna

0:02:56.903,0:03:01.020
może zbudować sferę [br]wokół gwiazdy macierzystej,

0:03:01.020,0:03:06.109
przechwytując na swoje potrzeby[br]całą wyemitowaną energię.

0:03:06.109,0:03:09.319
Podobna, choć znacznie bardziej [br]skomplikowana konstrukcja,

0:03:09.319,0:03:12.799
mogłaby teoretycznie zostać[br]zastosowana do czarnych dziur.

0:03:12.799,0:03:17.334
Aby produkować energię, [br]czarne dziury muszą być stale zasilane,

0:03:17.334,0:03:20.584
więc nie pokrywalibyśmy[br]ich w całości sferą.

0:03:20.584,0:03:23.974
Nawet gdybyśmy to zrobili, strumienie [br]plazmy wystrzeliwujące z biegunów

0:03:23.974,0:03:26.134
wielu supermasywnych czarnych dziur

0:03:26.134,0:03:30.134
rozerwałyby na strzępy każdą[br]konstrukcję na swojej drodze.

0:03:30.134,0:03:33.784
Zamiast tego, możemy zaprojektować[br]jakiś rodzaj pierścienia Dysona,

0:03:33.784,0:03:37.074
wykonanego z ogromnych,[br]zdalnie sterowanych kolektorów.

0:03:37.074,0:03:40.024
Zapełniłyby orbitę wokół czarnej dziury,

0:03:40.024,0:03:44.024
może na płaszczyźnie[br]dysku akrecyjnego, ale dalej.

0:03:44.024,0:03:46.714
Urządzenia te mogłyby[br]wykorzystywać panele lustrzane

0:03:46.714,0:03:50.054
do przesyłania zgromadzonej[br]energii do elektrowni

0:03:50.054,0:03:52.750
albo magazynować ją w bateriach.

0:03:52.750,0:03:57.704
Musielibyśmy ustawić kolektory[br]w odpowiedniej odległości.

0:03:57.704,0:04:00.734
Zbyt blisko stopiłyby się[br]od wypromieniowanej energii.

0:04:00.734,0:04:05.537
Za daleko zebrałyby tylko[br]maleńki ułamek dostępnej energii,

0:04:05.537,0:04:09.187
a gwiazdy krążące wokół czarnej dziury[br]mogłyby zakłócić ich pracę.

0:04:09.187,0:04:14.071
Potrzebny byłby silnie[br]odblaskowy materiał jak hematyt,

0:04:14.071,0:04:17.181
w ilości kilkukrotnie [br]przewyższającej wielkość Ziemi,

0:04:17.181,0:04:23.053
plus zniszczenie kilku planet[br]do stworzenia legionu robotów budowlanych.

0:04:23.053,0:04:27.243
Tak zbudowany pierścień Dysona[br]byłby technologicznym arcydziełem,

0:04:27.243,0:04:32.495
zasilającym cywilizację rozsianą[br]po wszystkich ramionach galaktyki.

0:04:32.495,0:04:35.085
To wszystko może wydawać się[br]szalonymi spekulacjami,

0:04:35.085,0:04:38.255
ale już obecny kryzys energetyczny

0:04:38.255,0:04:41.795
stawia nas przed problemem[br]wyczerpywania się zasobów planety.

0:04:41.795,0:04:45.795
Zawsze będą potrzebne nowe[br]sposoby zrównoważonej produkcji energii,

0:04:45.795,0:04:48.825
zwłaszcza że ludzkość dąży do przetrwania

0:04:48.825,0:04:52.035
i technologicznej ewolucji.

0:04:52.035,0:04:54.855
Być może gdzieś już istnieje cywilizacja,

0:04:54.855,0:04:58.055
która ujarzmiła te astronomiczne giganty.

0:04:58.055,0:05:00.155
Może nawet będziemy mogli to potwierdzić,

0:05:00.155,0:05:03.925
obserwując okresowo przyćmione[br]światło z czarnej dziury,

0:05:03.925,0:05:08.175
gdy elementy pierścienia Dysona[br]przesuwają się między nami a nią.

0:05:08.175,0:05:13.081
A może te superstruktury[br]są skazane na pozostanie w sferze teorii.

0:05:13.081,0:05:17.345
Tylko czas i inwencja naukowa[br]mogą na to odpowiedzieć.