WEBVTT

00:00:06.104 --> 00:00:08.228
Bir film veya oyun izlediğimizde 
biliriz ki

00:00:08.228 --> 00:00:09.104
oyuncular

00:00:09.104 --> 00:00:11.632
aslında bir senaryodan
rollerini öğrenmişlerdir.

00:00:11.632 --> 00:00:14.866
Senaryo onlara, ne söylemeleri
ya da yapmaları gerektiğini bildirir.

00:00:15.080 --> 00:00:18.232
Yazılı bir müzik parçası
tam olarak aynı prensiple icra edilir.

00:00:18.755 --> 00:00:20.091
Çok temel anlamda,

00:00:20.115 --> 00:00:23.179
sanatçıya ne çalacağını
ve ne zaman çalacağını söyler.

00:00:23.901 --> 00:00:26.425
Estetik açıdan, dünya kadar fark vardır

00:00:26.425 --> 00:00:28.643
mesela, Beethoven
ve Justin Bieber arasında,

00:00:28.643 --> 00:00:30.256
fakat her iki sanatçı da

00:00:30.256 --> 00:00:33.438
kendi müziklerini oluşturmak için
aynı yapı taşlarını kullanır:

00:00:33.438 --> 00:00:34.226
notalar.

00:00:34.250 --> 00:00:36.877
Ve nihai ürün
oldukça karmaşık gelebilir,

00:00:36.901 --> 00:00:40.415
müzikal notaların arkasındaki
mantık aslında oldukça basittir.

00:00:40.439 --> 00:00:42.417
Şimdi, müzik yazımındaki
temel elemanlara

00:00:42.417 --> 00:00:44.462
ve bunların bir sanat
eseri oluşturmadaki

00:00:44.462 --> 00:00:46.628
etkileşimlerine bir göz atalım.

00:00:47.684 --> 00:00:51.345
Müzik, sayfa boyunca uzanan
beş paralel çizgi üzerine yazılır.

00:00:51.822 --> 00:00:53.901
Bu beş çizgiye dizek adı verilir

00:00:53.925 --> 00:00:56.194
ve bir dizek, iki eksende ilerler:

00:00:56.218 --> 00:00:57.493
yukarı ve aşağı

00:00:57.517 --> 00:00:58.721
ve soldan sağa.

00:00:59.258 --> 00:01:01.179
Yukarı ve aşağı yön, sanatçıya

00:01:01.203 --> 00:01:03.436
notanın perdesini
ya da hangi notayı çalacağını

00:01:03.436 --> 00:01:05.437
ve soldan sağa yönündeki eksen,

00:01:05.461 --> 00:01:07.531
sanatçıya notanın ritmini söyler

00:01:07.555 --> 00:01:08.936
ya da ne zaman çalacağını.

00:01:09.436 --> 00:01:10.989
Şimdi perdeden başlayalım.

00:01:11.013 --> 00:01:13.327
Yardımcı olması için,
piyanoyu örnek alabiliriz

00:01:13.327 --> 00:01:16.728
fakat bu sistem düşünebileceğiniz
neredeyse tüm enstrümanlarda aynıdır.

00:01:17.186 --> 00:01:18.805
Batı müzik geleneğinde,

00:01:18.829 --> 00:01:22.120
perdeler alfabenin ilk
yedi harfi ile adlandırılır.

00:01:22.120 --> 00:01:23.953
A (Do), B (Re),C (Mi),
D (Fa), E (Sol),

00:01:23.953 --> 00:01:25.678
F (La) ve G (Si).

00:01:26.446 --> 00:01:28.595
Daha sonra, tur kendini tekrarlar:

00:01:28.619 --> 00:01:30.538
Do, Re, Mi, Fa, Sol, La, Si, Do,

00:01:30.538 --> 00:01:32.062
Do, Re, Mi, Fa, Sol, La, Si, Do

00:01:32.062 --> 00:01:33.079
ve böyle gider.

00:01:33.564 --> 00:01:35.660
Peki, bu perdeler isimlerini
neye göre alır?

00:01:36.199 --> 00:01:38.053
Pekâlâ, mesela, bir La çalarsanız

00:01:38.053 --> 00:01:39.584
ve sonra başka bir La çalarsanız

00:01:39.584 --> 00:01:41.582
piyanonun daha yüksek
veya alçak tarafında,

00:01:41.582 --> 00:01:43.824
bu iki sesin oldukça
benzer olduğunu görürsünüz

00:01:43.824 --> 00:01:45.404
diğerlerine benzemez, mesela Re.

00:01:45.738 --> 00:01:46.955
Yeniden dizeğe dönelim,

00:01:46.979 --> 00:01:49.649
iki sıra arasındaki
her satır ve boşluk

00:01:49.673 --> 00:01:51.325
ayrı perdeyi temsil eder.

00:01:52.051 --> 00:01:55.107
Bu satırlardan veya boşluklardan
birine bir nota koyarsak

00:01:55.131 --> 00:01:57.658
sanatçıya o perdeyi çalmasını
söylüyor oluruz.

00:01:57.682 --> 00:02:00.009
Dizekteki nota yükseğe kondukça

00:02:00.033 --> 00:02:01.412
çalınan perde de yüksek olur.

00:02:01.436 --> 00:02:03.913
Açıkça görülüyor ki
bu dokuz satırdan

00:02:03.937 --> 00:02:06.587
ve bize verilen boşluklardan
daha fazla perde vardır.

00:02:06.611 --> 00:02:08.140
Örneğin, kuyruklu piyano,

00:02:08.164 --> 00:02:09.818
88 ayrı notayı çalabilir.

00:02:10.281 --> 00:02:13.281
Öyleyse 88 notayı bir dizeğe
nasıl yoğunlaştırıyoruz?

00:02:13.774 --> 00:02:15.981
Dizeğin başında yer alan,
tuhaf görünümlü,

00:02:16.005 --> 00:02:18.974
bir referans noktası gibi davranıp
belli bir satır ve boşluğun

00:02:18.998 --> 00:02:20.678
enstrümanınızda bir notaya

00:02:20.702 --> 00:02:22.804
denk geldiğini söyleyen

00:02:22.828 --> 00:02:25.402
nota anahtarı adlı bir şey kullanıyoruz.

00:02:25.606 --> 00:02:27.964
Dizgede olmayan notaları
çalmak istersek

00:02:27.988 --> 00:02:29.965
ek çizgi adı verilen

00:02:29.965 --> 00:02:31.258
ekstra çizgi çizip

00:02:31.258 --> 00:02:32.886
notaları onların üzerine koyarız.

00:02:33.100 --> 00:02:36.173
Eğer çok fazla ek çizgi çizersek
akıl karıştırıcı bir hâle gelir

00:02:36.173 --> 00:02:38.748
ve o zamanda farklı bir anahtara
geçmemiz gerekir.

00:02:39.872 --> 00:02:42.206
Sanatçıya notaları ne zaman
çalacağını söylerken

00:02:42.230 --> 00:02:44.101
iki ana element bunu kontrol eder:

00:02:44.125 --> 00:02:46.043
tempo ve ritim.

00:02:46.473 --> 00:02:48.053
Bir müzik parçasının temposu

00:02:48.077 --> 00:02:50.000
tek başına sıkıcıdır.

00:02:50.024 --> 00:02:51.713
Kulağa şöyle gelir.

00:02:52.348 --> 00:02:53.577
(Tık Tık)

00:02:54.173 --> 00:02:55.649
Değişmediğini fark ediyorsunuz,

00:02:55.673 --> 00:02:57.961
kendi kendine mutlu bir şekilde takılıyor.

00:02:57.985 --> 00:02:59.030
Yavaş veya hızlı

00:03:00.486 --> 00:03:01.795
ya da nasıl istiyorsanız

00:03:02.490 --> 00:03:03.910
öyle devam eder.

00:03:03.934 --> 00:03:06.604
Mesele şu ki, bir saatteki ikinci el

00:03:06.628 --> 00:03:09.172
bir dakikayı altmış saniyeye böler,

00:03:09.196 --> 00:03:12.185
her saniyede olduğu gibi,
her saniye,

00:03:12.209 --> 00:03:13.974
bir müzik parçasını,

00:03:13.998 --> 00:03:17.092
aynı uzunluktaki küçük
bir zaman dilimine böler:

00:03:17.116 --> 00:03:18.138
tempoya.

00:03:18.826 --> 00:03:20.550
Sabit bir tempo temeliyle,

00:03:20.574 --> 00:03:22.190
perdelerimize ritim ekleyebiliriz

00:03:22.214 --> 00:03:24.366
ve müzik işte tam da
o an oluşmaya başlar.

00:03:25.413 --> 00:03:27.032
Bu çeyrek nota.

00:03:27.056 --> 00:03:28.769
Bu ritmin en temel birimi

00:03:28.793 --> 00:03:30.271
ve bir tempoya denktir.

00:03:30.749 --> 00:03:33.292
Bu yarım nota
ve iki tempoya denktir.

00:03:33.316 --> 00:03:35.413
Buradaki tüm nota dört tempoya eşit

00:03:35.437 --> 00:03:37.228
ve bu küçük adamlar sekizde bir nota

00:03:37.228 --> 00:03:38.713
ve her biri yarım tempoya eşit.

00:03:39.409 --> 00:03:41.829
''Peki bu ne anlama geliyor? ''
diyebilirsiniz.

00:03:41.853 --> 00:03:44.527
Bir dizgenin uzunluğu boyunca
onu küçük bölümlere ayıran

00:03:44.551 --> 00:03:47.215
küçük çizgiler olduğunu
fark etmiş olabilirsiniz.

00:03:47.239 --> 00:03:48.926
Bunlar ölçü çizgileri

00:03:48.950 --> 00:03:51.355
ve her bölüm bir ölçü çizgisi demektir.

00:03:51.955 --> 00:03:53.718
Bir müzik parçasının başında,

00:03:53.742 --> 00:03:54.843
anahtardan hemen sonra,

00:03:54.867 --> 00:03:56.939
sanatçıya her ölçü çizgisinde

00:03:56.963 --> 00:03:59.825
kaç tempo olduğunu söyleyen
zaman işareti vardır.

00:04:00.009 --> 00:04:02.154
Bu, her ölçü çizgisinde
iki tempo var diyor,

00:04:02.178 --> 00:04:03.500
bu üç tane,

00:04:03.524 --> 00:04:05.572
bu dört ve böyle devam ediyor.

00:04:05.596 --> 00:04:07.861
Alttaki sayı temponun 
ana öğesi olarak

00:04:07.885 --> 00:04:10.332
hangi tür notanın
kullanılacağını söyler.

00:04:10.800 --> 00:04:12.488
Bir tüm notaya karşılık gelir,

00:04:12.512 --> 00:04:13.618
iki yarım notaya,

00:04:13.642 --> 00:04:15.140
dört çeyrek notaya

00:04:15.140 --> 00:04:17.717
ve sekiz, sekizde bire karşılıktır
ve böyle devam eder.

00:04:17.958 --> 00:04:19.305
Buradaki zaman işareti

00:04:19.329 --> 00:04:22.101
her bir ölçü çizgisinde
dört çeyrek nota olduğunu gösterir,

00:04:22.125 --> 00:04:24.053
bir, iki, üç, dört;

00:04:24.077 --> 00:04:25.617
bir, iki, üç, dört

00:04:25.641 --> 00:04:26.697
ve böyle devam ediyor.

00:04:27.173 --> 00:04:28.657
Fakat daha önce söylediğim gibi

00:04:28.657 --> 00:04:29.950
eğer tempoya bağlı kalırsak

00:04:29.950 --> 00:04:31.355
sıkıcı olmaya başlıyor,

00:04:31.379 --> 00:04:34.512
biz de bazı çeyrek notaları
değişik ritimlerle değiştireceğiz.

00:04:34.913 --> 00:04:37.243
Her bir ölçü çizgisindeki
nota numarası değişse de

00:04:37.243 --> 00:04:38.402
ölçü çizgisindeki

00:04:38.426 --> 00:04:40.998
toplam tempo numarası değişmedi.

00:04:42.112 --> 00:04:45.350
Peki müzikal yaratımımız nasıl oldu?

00:04:45.374 --> 00:04:47.736
(Müzik)

00:04:47.760 --> 00:04:51.052
İyi gibi, belki biraz kalın değil mi?

00:04:51.076 --> 00:04:54.149
Hadi kendi perde ve ritminde
olan başka bir enstrüman ekleyelim.

00:04:54.435 --> 00:04:56.611
Şimdi kulağa müzik gibi geliyor.

00:04:57.789 --> 00:05:00.270
Elbette, hızlı bir şekilde okumak
ve enstrümanımızda

00:05:00.270 --> 00:05:03.268
gördüğümüz şeyleri oynamak için
biraz alıştırma yapmak gerekir,

00:05:03.268 --> 00:05:04.794
ama, biraz zaman ve sabırla,

00:05:04.794 --> 00:05:06.355
bir sonraki Beethoven

00:05:06.379 --> 00:05:08.484
veya Justin Bieber olabilirsiniz.