1
00:00:06,104 --> 00:00:08,228
Bir film veya oyun izlediğimizde 
biliriz ki

2
00:00:08,228 --> 00:00:09,104
oyuncular

3
00:00:09,104 --> 00:00:11,632
aslında bir senaryodan
rollerini öğrenmişlerdir.

4
00:00:11,632 --> 00:00:14,866
Senaryo onlara, ne söylemeleri
ya da yapmaları gerektiğini bildirir.

5
00:00:15,080 --> 00:00:18,232
Yazılı bir müzik parçası
tam olarak aynı prensiple icra edilir.

6
00:00:18,755 --> 00:00:20,091
Çok temel anlamda,

7
00:00:20,115 --> 00:00:23,179
sanatçıya ne çalacağını
ve ne zaman çalacağını söyler.

8
00:00:23,901 --> 00:00:26,425
Estetik açıdan, dünya kadar fark vardır

9
00:00:26,425 --> 00:00:28,643
mesela, Beethoven
ve Justin Bieber arasında,

10
00:00:28,643 --> 00:00:30,256
fakat her iki sanatçı da

11
00:00:30,256 --> 00:00:33,438
kendi müziklerini oluşturmak için
aynı yapı taşlarını kullanır:

12
00:00:33,438 --> 00:00:34,226
notalar.

13
00:00:34,250 --> 00:00:36,877
Ve nihai ürün
oldukça karmaşık gelebilir,

14
00:00:36,901 --> 00:00:40,415
müzikal notaların arkasındaki
mantık aslında oldukça basittir.

15
00:00:40,439 --> 00:00:42,417
Şimdi, müzik yazımındaki
temel elemanlara

16
00:00:42,417 --> 00:00:44,462
ve bunların bir sanat
eseri oluşturmadaki

17
00:00:44,462 --> 00:00:46,628
etkileşimlerine bir göz atalım.

18
00:00:47,684 --> 00:00:51,345
Müzik, sayfa boyunca uzanan
beş paralel çizgi üzerine yazılır.

19
00:00:51,822 --> 00:00:53,901
Bu beş çizgiye dizek adı verilir

20
00:00:53,925 --> 00:00:56,194
ve bir dizek, iki eksende ilerler:

21
00:00:56,218 --> 00:00:57,493
yukarı ve aşağı

22
00:00:57,517 --> 00:00:58,721
ve soldan sağa.

23
00:00:59,258 --> 00:01:01,179
Yukarı ve aşağı yön, sanatçıya

24
00:01:01,203 --> 00:01:03,436
notanın perdesini
ya da hangi notayı çalacağını

25
00:01:03,436 --> 00:01:05,437
ve soldan sağa yönündeki eksen,

26
00:01:05,461 --> 00:01:07,531
sanatçıya notanın ritmini söyler

27
00:01:07,555 --> 00:01:08,936
ya da ne zaman çalacağını.

28
00:01:09,436 --> 00:01:10,989
Şimdi perdeden başlayalım.

29
00:01:11,013 --> 00:01:13,327
Yardımcı olması için,
piyanoyu örnek alabiliriz

30
00:01:13,327 --> 00:01:16,728
fakat bu sistem düşünebileceğiniz
neredeyse tüm enstrümanlarda aynıdır.

31
00:01:17,186 --> 00:01:18,805
Batı müzik geleneğinde,

32
00:01:18,829 --> 00:01:22,120
perdeler alfabenin ilk
yedi harfi ile adlandırılır.

33
00:01:22,120 --> 00:01:23,953
A (Do), B (Re),C (Mi),
D (Fa), E (Sol),

34
00:01:23,953 --> 00:01:25,678
F (La) ve G (Si).

35
00:01:26,446 --> 00:01:28,595
Daha sonra, tur kendini tekrarlar:

36
00:01:28,619 --> 00:01:30,538
Do, Re, Mi, Fa, Sol, La, Si, Do,

37
00:01:30,538 --> 00:01:32,062
Do, Re, Mi, Fa, Sol, La, Si, Do

38
00:01:32,062 --> 00:01:33,079
ve böyle gider.

39
00:01:33,564 --> 00:01:35,660
Peki, bu perdeler isimlerini
neye göre alır?

40
00:01:36,199 --> 00:01:38,053
Pekâlâ, mesela, bir La çalarsanız

41
00:01:38,053 --> 00:01:39,584
ve sonra başka bir La çalarsanız

42
00:01:39,584 --> 00:01:41,582
piyanonun daha yüksek
veya alçak tarafında,

43
00:01:41,582 --> 00:01:43,824
bu iki sesin oldukça
benzer olduğunu görürsünüz

44
00:01:43,824 --> 00:01:45,404
diğerlerine benzemez, mesela Re.

45
00:01:45,738 --> 00:01:46,955
Yeniden dizeğe dönelim,

46
00:01:46,979 --> 00:01:49,649
iki sıra arasındaki
her satır ve boşluk

47
00:01:49,673 --> 00:01:51,325
ayrı perdeyi temsil eder.

48
00:01:52,051 --> 00:01:55,107
Bu satırlardan veya boşluklardan
birine bir nota koyarsak

49
00:01:55,131 --> 00:01:57,658
sanatçıya o perdeyi çalmasını
söylüyor oluruz.

50
00:01:57,682 --> 00:02:00,009
Dizekteki nota yükseğe kondukça

51
00:02:00,033 --> 00:02:01,412
çalınan perde de yüksek olur.

52
00:02:01,436 --> 00:02:03,913
Açıkça görülüyor ki
bu dokuz satırdan

53
00:02:03,937 --> 00:02:06,587
ve bize verilen boşluklardan
daha fazla perde vardır.

54
00:02:06,611 --> 00:02:08,140
Örneğin, kuyruklu piyano,

55
00:02:08,164 --> 00:02:09,818
88 ayrı notayı çalabilir.

56
00:02:10,281 --> 00:02:13,281
Öyleyse 88 notayı bir dizeğe
nasıl yoğunlaştırıyoruz?

57
00:02:13,774 --> 00:02:15,981
Dizeğin başında yer alan,
tuhaf görünümlü,

58
00:02:16,005 --> 00:02:18,974
bir referans noktası gibi davranıp
belli bir satır ve boşluğun

59
00:02:18,998 --> 00:02:20,678
enstrümanınızda bir notaya

60
00:02:20,702 --> 00:02:22,804
denk geldiğini söyleyen

61
00:02:22,828 --> 00:02:25,402
nota anahtarı adlı bir şey kullanıyoruz.

62
00:02:25,606 --> 00:02:27,964
Dizgede olmayan notaları
çalmak istersek

63
00:02:27,988 --> 00:02:29,965
ek çizgi adı verilen

64
00:02:29,965 --> 00:02:31,258
ekstra çizgi çizip

65
00:02:31,258 --> 00:02:32,886
notaları onların üzerine koyarız.

66
00:02:33,100 --> 00:02:36,173
Eğer çok fazla ek çizgi çizersek
akıl karıştırıcı bir hâle gelir

67
00:02:36,173 --> 00:02:38,748
ve o zamanda farklı bir anahtara
geçmemiz gerekir.

68
00:02:39,872 --> 00:02:42,206
Sanatçıya notaları ne zaman
çalacağını söylerken

69
00:02:42,230 --> 00:02:44,101
iki ana element bunu kontrol eder:

70
00:02:44,125 --> 00:02:46,043
tempo ve ritim.

71
00:02:46,473 --> 00:02:48,053
Bir müzik parçasının temposu

72
00:02:48,077 --> 00:02:50,000
tek başına sıkıcıdır.

73
00:02:50,024 --> 00:02:51,713
Kulağa şöyle gelir.

74
00:02:52,348 --> 00:02:53,577
(Tık Tık)

75
00:02:54,173 --> 00:02:55,649
Değişmediğini fark ediyorsunuz,

76
00:02:55,673 --> 00:02:57,961
kendi kendine mutlu bir şekilde takılıyor.

77
00:02:57,985 --> 00:02:59,030
Yavaş veya hızlı

78
00:03:00,486 --> 00:03:01,795
ya da nasıl istiyorsanız

79
00:03:02,490 --> 00:03:03,910
öyle devam eder.

80
00:03:03,934 --> 00:03:06,604
Mesele şu ki, bir saatteki ikinci el

81
00:03:06,628 --> 00:03:09,172
bir dakikayı altmış saniyeye böler,

82
00:03:09,196 --> 00:03:12,185
her saniyede olduğu gibi,
her saniye,

83
00:03:12,209 --> 00:03:13,974
bir müzik parçasını,

84
00:03:13,998 --> 00:03:17,092
aynı uzunluktaki küçük
bir zaman dilimine böler:

85
00:03:17,116 --> 00:03:18,138
tempoya.

86
00:03:18,826 --> 00:03:20,550
Sabit bir tempo temeliyle,

87
00:03:20,574 --> 00:03:22,190
perdelerimize ritim ekleyebiliriz

88
00:03:22,214 --> 00:03:24,366
ve müzik işte tam da
o an oluşmaya başlar.

89
00:03:25,413 --> 00:03:27,032
Bu çeyrek nota.

90
00:03:27,056 --> 00:03:28,769
Bu ritmin en temel birimi

91
00:03:28,793 --> 00:03:30,271
ve bir tempoya denktir.

92
00:03:30,749 --> 00:03:33,292
Bu yarım nota
ve iki tempoya denktir.

93
00:03:33,316 --> 00:03:35,413
Buradaki tüm nota dört tempoya eşit

94
00:03:35,437 --> 00:03:37,228
ve bu küçük adamlar sekizde bir nota

95
00:03:37,228 --> 00:03:38,713
ve her biri yarım tempoya eşit.

96
00:03:39,409 --> 00:03:41,829
''Peki bu ne anlama geliyor? ''
diyebilirsiniz.

97
00:03:41,853 --> 00:03:44,527
Bir dizgenin uzunluğu boyunca
onu küçük bölümlere ayıran

98
00:03:44,551 --> 00:03:47,215
küçük çizgiler olduğunu
fark etmiş olabilirsiniz.

99
00:03:47,239 --> 00:03:48,926
Bunlar ölçü çizgileri

100
00:03:48,950 --> 00:03:51,355
ve her bölüm bir ölçü çizgisi demektir.

101
00:03:51,955 --> 00:03:53,718
Bir müzik parçasının başında,

102
00:03:53,742 --> 00:03:54,843
anahtardan hemen sonra,

103
00:03:54,867 --> 00:03:56,939
sanatçıya her ölçü çizgisinde

104
00:03:56,963 --> 00:03:59,825
kaç tempo olduğunu söyleyen
zaman işareti vardır.

105
00:04:00,009 --> 00:04:02,154
Bu, her ölçü çizgisinde
iki tempo var diyor,

106
00:04:02,178 --> 00:04:03,500
bu üç tane,

107
00:04:03,524 --> 00:04:05,572
bu dört ve böyle devam ediyor.

108
00:04:05,596 --> 00:04:07,861
Alttaki sayı temponun 
ana öğesi olarak

109
00:04:07,885 --> 00:04:10,332
hangi tür notanın
kullanılacağını söyler.

110
00:04:10,800 --> 00:04:12,488
Bir tüm notaya karşılık gelir,

111
00:04:12,512 --> 00:04:13,618
iki yarım notaya,

112
00:04:13,642 --> 00:04:15,140
dört çeyrek notaya

113
00:04:15,140 --> 00:04:17,717
ve sekiz, sekizde bire karşılıktır
ve böyle devam eder.

114
00:04:17,958 --> 00:04:19,305
Buradaki zaman işareti

115
00:04:19,329 --> 00:04:22,101
her bir ölçü çizgisinde
dört çeyrek nota olduğunu gösterir,

116
00:04:22,125 --> 00:04:24,053
bir, iki, üç, dört;

117
00:04:24,077 --> 00:04:25,617
bir, iki, üç, dört

118
00:04:25,641 --> 00:04:26,697
ve böyle devam ediyor.

119
00:04:27,173 --> 00:04:28,657
Fakat daha önce söylediğim gibi

120
00:04:28,657 --> 00:04:29,950
eğer tempoya bağlı kalırsak

121
00:04:29,950 --> 00:04:31,355
sıkıcı olmaya başlıyor,

122
00:04:31,379 --> 00:04:34,512
biz de bazı çeyrek notaları
değişik ritimlerle değiştireceğiz.

123
00:04:34,913 --> 00:04:37,243
Her bir ölçü çizgisindeki
nota numarası değişse de

124
00:04:37,243 --> 00:04:38,402
ölçü çizgisindeki

125
00:04:38,426 --> 00:04:40,998
toplam tempo numarası değişmedi.

126
00:04:42,112 --> 00:04:45,350
Peki müzikal yaratımımız nasıl oldu?

127
00:04:45,374 --> 00:04:47,736
(Müzik)

128
00:04:47,760 --> 00:04:51,052
İyi gibi, belki biraz kalın değil mi?

129
00:04:51,076 --> 00:04:54,149
Hadi kendi perde ve ritminde
olan başka bir enstrüman ekleyelim.

130
00:04:54,435 --> 00:04:56,611
Şimdi kulağa müzik gibi geliyor.

131
00:04:57,789 --> 00:05:00,270
Elbette, hızlı bir şekilde okumak
ve enstrümanımızda

132
00:05:00,270 --> 00:05:03,268
gördüğümüz şeyleri oynamak için
biraz alıştırma yapmak gerekir,

133
00:05:03,268 --> 00:05:04,794
ama, biraz zaman ve sabırla,

134
00:05:04,794 --> 00:05:06,355
bir sonraki Beethoven

135
00:05:06,379 --> 00:05:08,484
veya Justin Bieber olabilirsiniz.