WEBVTT

00:00:06.104 --> 00:00:07.981
Kada gledamo film ili predstavu

00:00:07.981 --> 00:00:08.941
znamo da su glumci

00:00:08.941 --> 00:00:11.024
verovatno naučili tekst iz scenarija,

00:00:11.024 --> 00:00:12.076
koji im u suštini govori

00:00:12.076 --> 00:00:12.823
šta i kada

00:00:12.823 --> 00:00:14.326
da kažu.

00:00:15.080 --> 00:00:16.167
Komad zapisane muzike

00:00:16.167 --> 00:00:18.256
funkcioniše na potpuno istom principu.

00:00:18.256 --> 00:00:19.615
U osnovi,

00:00:19.615 --> 00:00:21.799
on kaže izvođaču šta da svira

00:00:21.799 --> 00:00:23.179
i kada da to svira.

00:00:23.901 --> 00:00:26.205
Govoreći estetski,
postoji svet različitosti

00:00:26.205 --> 00:00:28.126
između, recimo, Betovena

00:00:28.126 --> 00:00:29.403
i Džastina Bibera,

00:00:29.403 --> 00:00:30.551
ali oba umetnika su koristila

00:00:30.551 --> 00:00:33.490
iste sastavne delove
da bi stvorili svoju muziku:

00:00:33.490 --> 00:00:34.182
note.

00:00:34.182 --> 00:00:35.221
Iako krajnji rezultat

00:00:35.221 --> 00:00:36.890
može da zvuči vrlo komplikovano,

00:00:36.890 --> 00:00:38.383
logika iza muzičkih nota

00:00:38.383 --> 00:00:40.438
je u stvari prilično jednostavna.

00:00:40.438 --> 00:00:41.471
Pogledajmo

00:00:41.471 --> 00:00:43.641
osnovne elemente muzičkog zapisa

00:00:43.641 --> 00:00:47.401
i kako oni međusobno komuniciraju
da bi stvorili muzičko delo.

00:00:47.401 --> 00:00:49.821
Muzika se piše na pet
paralelenih linija

00:00:49.821 --> 00:00:51.465
koje se protežu preko stranice.

00:00:51.465 --> 00:00:53.748
Ovih pet linija se zovu linijski sistem

00:00:53.748 --> 00:00:56.218
i on deluje u dva pravca:

00:00:56.218 --> 00:00:57.224
gore i dole

00:00:57.224 --> 00:00:59.258
i sleva nadesno.

00:00:59.258 --> 00:01:01.203
Gore-dole osa kaže izvođaču

00:01:01.203 --> 00:01:02.538
visinu note

00:01:02.538 --> 00:01:03.936
ili koju notu da svira,

00:01:03.936 --> 00:01:06.104
a levo-desno osa mu kaže

00:01:06.104 --> 00:01:07.262
notni ritam

00:01:07.262 --> 00:01:09.281
ili kada da to svira.

00:01:09.281 --> 00:01:11.013
Počnimo sa visinom tona.

00:01:11.013 --> 00:01:12.962
Radi pomoći, koristimo klavir,

00:01:12.962 --> 00:01:14.596
a ovaj sistem funkcioniše za skoro

00:01:14.596 --> 00:01:16.823
svaki instrument koga se setite.

00:01:16.823 --> 00:01:18.600
U muzičkoj tradiciji Zapada,

00:01:18.600 --> 00:01:19.891
visine tonova su nazvane prema

00:01:19.891 --> 00:01:22.250
prvih sedam slova abecede,

00:01:22.250 --> 00:01:22.775
A,

00:01:22.775 --> 00:01:23.276
B,

00:01:23.276 --> 00:01:23.717
C,

00:01:23.717 --> 00:01:24.107
D,

00:01:24.107 --> 00:01:24.557
E,

00:01:24.557 --> 00:01:25.125
F,

00:01:25.125 --> 00:01:26.446
i G.

00:01:26.446 --> 00:01:28.572
Posle toga, ciklus se ponavlja:

00:01:28.572 --> 00:01:28.989
A,

00:01:28.989 --> 00:01:29.369
B,

00:01:29.369 --> 00:01:29.633
C,

00:01:29.633 --> 00:01:29.866
D,

00:01:29.866 --> 00:01:30.112
E,

00:01:30.112 --> 00:01:30.404
F,

00:01:30.404 --> 00:01:30.658
G,

00:01:30.658 --> 00:01:30.972
A,

00:01:30.972 --> 00:01:31.215
B,

00:01:31.215 --> 00:01:31.409
C,

00:01:31.409 --> 00:01:31.572
D,

00:01:31.572 --> 00:01:31.747
E,

00:01:31.747 --> 00:01:31.948
F,

00:01:31.948 --> 00:01:32.159
G,

00:01:32.159 --> 00:01:33.537
i tako dalje.

00:01:33.537 --> 00:01:35.684
Ali kako su ovi tonovi
dobili svoja imena?

00:01:35.684 --> 00:01:38.293
Pa, na primer, ako ste odsvirali F,

00:01:38.293 --> 00:01:39.471
a zatim još jedno F

00:01:39.471 --> 00:01:41.216
više ili niže na klaviru,

00:01:41.216 --> 00:01:42.945
primetićete da oni zvuče
prilično slično

00:01:42.945 --> 00:01:45.585
u poređenju sa, na primer, B.

00:01:45.585 --> 00:01:46.979
Nazad na linijski sistem,

00:01:46.979 --> 00:01:49.673
svaka linija i svaki razmak
između dve linije

00:01:49.673 --> 00:01:51.779
predstavlja posebnu visinu tona.

00:01:51.779 --> 00:01:53.761
Ako stavimo notu
na jednu od ovih linja

00:01:53.761 --> 00:01:55.131
ili u neki
od praznih prostora,

00:01:55.131 --> 00:01:57.682
govorimo izvođaču
da svira taj ton.

00:01:57.682 --> 00:01:59.805
Što je nota na višoj liniji,

00:01:59.805 --> 00:02:01.436
viši je ton.

00:02:01.436 --> 00:02:03.937
Ali, očito postoji mnogo više tonova
od ovih devet

00:02:03.937 --> 00:02:06.611
koje nam daju ove linije
i prazna mesta između njih.

00:02:06.611 --> 00:02:08.279
Veliki klavir, na primer, može da svira

00:02:08.279 --> 00:02:10.027
88 posebnih tonova.

00:02:10.027 --> 00:02:13.535
Kako onda da skupimo 88 nota
na jedinstven notni sistem?

00:02:13.535 --> 00:02:16.162
Koristimo nešto
što se zove muzički ključ.

00:02:16.162 --> 00:02:17.413
Muzički ključ je čudan simbol

00:02:17.413 --> 00:02:18.998
koji se postavlja
na početak linijskog sistema

00:02:18.998 --> 00:02:20.468
i deluje kao referentna tačka

00:02:20.468 --> 00:02:22.332
koja vam govori
da posebna linija ili prazno mesto

00:02:22.332 --> 00:02:25.606
odgovara posebnoj noti
na vašem instrumentu.

00:02:25.606 --> 00:02:27.588
Ako želimo da sviramo note
koje nisu na linijskom sistemu,

00:02:27.588 --> 00:02:29.745
mi onda kao lažiramo
i crtamo ekstra linijice

00:02:29.745 --> 00:02:31.219
koje se zovu
pomoćne notne linije

00:02:31.219 --> 00:02:33.100
i crtamo note na njima.

00:02:33.100 --> 00:02:35.047
Ako nam je potrebno
da ih mnogo nacrtamo

00:02:35.047 --> 00:02:36.473
to onda postaje zbunjujuće

00:02:36.473 --> 00:02:39.622
i tada treba da promenimo ključ.

00:02:39.622 --> 00:02:42.230
Dva osnovna elementa kontrolišu
kada izvođač

00:02:42.230 --> 00:02:44.125
treba da svira note:

00:02:44.125 --> 00:02:45.023
vrsta takta

00:02:45.023 --> 00:02:46.234
i ritam.

00:02:46.234 --> 00:02:47.987
Vrsta takta je deo muzike koji je

00:02:47.987 --> 00:02:50.024
sam po sebi dosadan.

00:02:50.024 --> 00:02:51.713
Zvuči ovako.

00:02:54.173 --> 00:02:55.506
Primetite da se ne menja

00:02:55.506 --> 00:02:57.985
samo veselo opstaje.

00:02:57.985 --> 00:03:00.546
Može biti spor

00:03:00.546 --> 00:03:02.490
ili brz

00:03:02.490 --> 00:03:03.821
ili kakav god poželite.

00:03:03.821 --> 00:03:06.628
Suština je da,
kao mala kazaljka na časovniku

00:03:06.628 --> 00:03:09.196
koja deli minutu na 60 sekundi,

00:03:09.196 --> 00:03:12.209
gde sve sekunde isto traju,

00:03:12.209 --> 00:03:13.998
takt deli muzički komad

00:03:13.998 --> 00:03:15.504
na male vremenske fragmente

00:03:15.504 --> 00:03:17.252
koji jednako traju,

00:03:17.252 --> 00:03:18.826
taktove.

00:03:18.826 --> 00:03:20.461
Sa stabilnim taktom kao osnovom,

00:03:20.461 --> 00:03:22.100
možemo da počnemo da dodajemo
ritam našim tonovima

00:03:22.100 --> 00:03:24.366
i tada se muzika zaista i događa.

00:03:25.413 --> 00:03:27.056
Ovo je četvrtinka.

00:03:27.056 --> 00:03:28.793
To je najosnovnija jedinica ritma

00:03:28.793 --> 00:03:30.515
i njena je vrednost jedan udarac.

00:03:30.515 --> 00:03:33.316
Ovo je polovina
i njena vrednost je dva udarca.

00:03:33.316 --> 00:03:35.437
Ovo je cela nota
i ona vredi četiri udarca,

00:03:35.437 --> 00:03:37.378
a ovi mališani su osminke

00:03:37.378 --> 00:03:39.261
koje su polovina udarca.

00:03:39.261 --> 00:03:41.985
"Sjajno", kažete, "šta to znači?"

00:03:41.985 --> 00:03:42.807
Možda se primetili

00:03:42.807 --> 00:03:44.464
da duž linijskog sistema,

00:03:44.464 --> 00:03:47.239
postoje male linije
koje ga dele na male delove.

00:03:47.239 --> 00:03:48.949
To su taktice

00:03:48.949 --> 00:03:51.618
jer svaki segment je takt.

00:03:51.618 --> 00:03:53.465
Na početku muzičkog komada

00:03:53.465 --> 00:03:54.589
odmah posle ključa

00:03:54.589 --> 00:03:56.844
je nešto što se zove oznaka za takt

00:03:56.844 --> 00:04:00.009
koja kaže izvođaču
koliko udaraca ima u svakom taktu.

00:04:00.009 --> 00:04:02.178
Ovo kaže da su u svakom taktu
dva udarca,

00:04:02.178 --> 00:04:03.524
ovde tri,

00:04:03.524 --> 00:04:04.325
ovde četiri

00:04:04.325 --> 00:04:05.596
i tako dalje.

00:04:05.596 --> 00:04:07.885
Donji broj nam kaže kakva nota

00:04:07.885 --> 00:04:10.551
će biti osnovna jedinica
za merenje takta.

00:04:10.551 --> 00:04:12.512
Jedna odgovara celoj noti,

00:04:12.512 --> 00:04:13.642
dva – polovini note

00:04:13.642 --> 00:04:15.940
četiri – četvrtini note

00:04:15.940 --> 00:04:17.685
i osam – osmini note
i tako dalje.

00:04:17.685 --> 00:04:19.329
Tako da nam oznaka za takt

00:04:19.329 --> 00:04:22.125
kaže da ima četiri četvrtine note
u svakom taktu,

00:04:22.125 --> 00:04:22.561
jedna,

00:04:22.561 --> 00:04:23.038
dve,

00:04:23.038 --> 00:04:23.467
tri,

00:04:23.467 --> 00:04:24.077
četiri;

00:04:24.077 --> 00:04:24.485
jedna,

00:04:24.485 --> 00:04:24.847
dve,

00:04:24.847 --> 00:04:25.230
tri,

00:04:25.230 --> 00:04:25.641
četiri

00:04:25.641 --> 00:04:26.950
i tako dalje.

00:04:26.950 --> 00:04:28.359
Ali kao što sam ranije rekao

00:04:28.359 --> 00:04:29.662
ako se držimo ritma

00:04:29.662 --> 00:04:31.379
postaje dosadno,

00:04:31.379 --> 00:04:32.863
pa ćemo zameniti
neke četvrtine

00:04:32.863 --> 00:04:34.913
drugim ritmovima.

00:04:34.913 --> 00:04:36.508
Primetite kako iako se broj nota

00:04:36.508 --> 00:04:37.997
u svakom taktu promenio,

00:04:37.997 --> 00:04:40.998
ukupan broj udaraca nije.

00:04:41.905 --> 00:04:45.147
Kako naše muzičko delo zvuči?

00:04:47.760 --> 00:04:51.076
Zvuči OK, ali je možda
malo nepotpuno, zar ne?

00:04:51.076 --> 00:04:52.162
Dodajmo još jedan instrument

00:04:52.162 --> 00:04:53.697
koji ima svoju visinu tona i ritam.

00:04:54.435 --> 00:04:56.611
E sad zvuči kao muzika.

00:04:57.903 --> 00:04:59.147
Svakako, potrebno je vreme

00:04:59.147 --> 00:05:00.398
da se naviknemo da je čitamo brzo

00:05:00.398 --> 00:05:02.316
i sviramo na instrumentu
ono što vidimo,

00:05:02.316 --> 00:05:04.065
ali sa strpljenjem i vremenom

00:05:04.065 --> 00:05:06.379
možete da postanete sledeći Betoven

00:05:06.379 --> 00:05:07.072
ili

00:05:07.072 --> 00:05:08.484
Džastin Biber.

00:05:07.072 --> 00:05:08.484