WEBVTT

00:00:06.000 --> 00:00:07.000
Kada gledamo film ili predstavu

00:00:07.000 --> 00:00:08.000
znamo da su glumci

00:00:08.000 --> 00:00:11.000
verovatno naučili tekst iz scenarija,

00:00:11.000 --> 00:00:12.000
koji im u suštini govori

00:00:12.000 --> 00:00:12.000
šta i kada

00:00:12.000 --> 00:00:14.000
da kažu.

00:00:15.000 --> 00:00:16.000
Komad zapisane muzike

00:00:16.000 --> 00:00:18.000
funkcioniše na potpuno istom principu.

00:00:18.000 --> 00:00:19.000
U osnovi,

00:00:19.000 --> 00:00:21.000
on kaže izvođaču šta da svira

00:00:21.000 --> 00:00:23.000
i kada da to svira.

00:00:23.000 --> 00:00:26.000
Govoreći estetski,
postoji svet različitosti

00:00:26.000 --> 00:00:28.000
između, recimo, Betovena

00:00:28.000 --> 00:00:29.000
i Džastina Bibera,

00:00:29.000 --> 00:00:30.000
ali oba umetnika su koristila

00:00:30.000 --> 00:00:33.000
iste sastavne delove
da bi stvorili svoju muziku:

00:00:33.000 --> 00:00:34.000
note.

00:00:34.000 --> 00:00:35.000
Iako krajnji rezultat

00:00:35.000 --> 00:00:36.000
može da zvuči vrlo komplikovano,

00:00:36.000 --> 00:00:38.000
logika iza muzičkih nota

00:00:38.000 --> 00:00:40.000
je u stvari prilično jednostavna.

00:00:40.000 --> 00:00:41.000
Pogledajmo

00:00:41.000 --> 00:00:43.000
osnovne elemente muzičkog zapisa

00:00:43.000 --> 00:00:47.000
i kako oni međusobno komuniciraju
da bi stvorili muzičko delo.

00:00:47.000 --> 00:00:49.000
Muzika se piše na pet
paralelenih linija

00:00:49.000 --> 00:00:51.000
koje se protežu preko stranice.

00:00:51.000 --> 00:00:53.000
Ovih pet linija se zovu linijski sistem

00:00:53.000 --> 00:00:56.000
i on deluje u dva pravca:

00:00:56.000 --> 00:00:57.000
gore i dole

00:00:57.000 --> 00:00:59.000
i sleva nadesno.

00:00:59.000 --> 00:01:01.000
Gore-dole osa kaže izvođaču

00:01:01.000 --> 00:01:02.000
visinu note

00:01:02.000 --> 00:01:03.000
ili koju notu da svira,

00:01:03.000 --> 00:01:06.000
a levo-desno osa mu kaže

00:01:06.000 --> 00:01:07.000
notni ritam

00:01:07.000 --> 00:01:09.000
ili kada da to svira.

00:01:09.000 --> 00:01:11.000
Počnimo sa visinom tona.

00:01:11.000 --> 00:01:12.000
Radi pomoći, koristimo klavir,

00:01:12.000 --> 00:01:14.000
a ovaj sistem funkcioniše za skoro

00:01:14.000 --> 00:01:16.000
svaki instrument koga se setite.

00:01:16.000 --> 00:01:18.000
U muzičkoj tradiciji Zapada,

00:01:18.000 --> 00:01:19.000
visine tonova su nazvane prema

00:01:19.000 --> 00:01:22.000
prvih sedam slova abecede,

00:01:22.000 --> 00:01:22.000
A,

00:01:22.000 --> 00:01:23.000
B,

00:01:23.000 --> 00:01:23.000
C,

00:01:23.000 --> 00:01:24.000
D,

00:01:24.000 --> 00:01:24.000
E,

00:01:24.000 --> 00:01:25.000
F,

00:01:25.000 --> 00:01:26.000
i G.

00:01:26.000 --> 00:01:28.000
Posle toga, ciklus se ponavlja:

00:01:28.000 --> 00:01:28.000
A,

00:01:28.000 --> 00:01:29.000
B,

00:01:29.000 --> 00:01:29.000
C,

00:01:29.000 --> 00:01:29.000
D,

00:01:29.000 --> 00:01:30.000
E,

00:01:30.000 --> 00:01:30.000
F,

00:01:30.000 --> 00:01:30.000
G,

00:01:30.000 --> 00:01:30.000
A,

00:01:30.000 --> 00:01:31.000
B,

00:01:31.000 --> 00:01:31.000
C,

00:01:31.000 --> 00:01:31.000
D,

00:01:31.000 --> 00:01:31.000
E,

00:01:31.000 --> 00:01:31.000
F,

00:01:31.000 --> 00:01:32.000
G,

00:01:32.000 --> 00:01:33.000
i tako dalje.

00:01:33.000 --> 00:01:35.000
Ali kako su ovi tonovi
dobili svoja imena?

00:01:35.000 --> 00:01:38.000
Pa, na primer, ako ste odsvirali F,

00:01:38.000 --> 00:01:39.000
a zatim još jedno F

00:01:39.000 --> 00:01:41.000
više ili niže na klaviru,

00:01:41.000 --> 00:01:42.000
primetićete da oni zvuče
prilično slično

00:01:42.000 --> 00:01:45.000
u poređenju sa, na primer, B.

00:01:45.000 --> 00:01:46.000
Nazad na linijski sistem,

00:01:46.000 --> 00:01:49.000
svaka linija i svaki razmak
između dve linije

00:01:49.000 --> 00:01:51.000
predstavlja posebnu visinu tona.

00:01:51.000 --> 00:01:53.000
Ako stavimo notu
na jednu od ovih linja

00:01:53.000 --> 00:01:55.000
ili u neki
od praznih prostora,

00:01:55.000 --> 00:01:57.000
govorimo izvođaču
da svira taj ton.

00:01:57.000 --> 00:01:59.000
Što je nota na višoj liniji,

00:01:59.000 --> 00:02:01.000
viši je ton.

00:02:01.000 --> 00:02:03.000
Ali, očito postoji mnogo više tonova
od ovih devet

00:02:03.000 --> 00:02:06.000
koje nam daju ove linije
i prazna mesta između njih.

00:02:06.000 --> 00:02:08.000
Veliki klavir, na primer, može da svira

00:02:08.000 --> 00:02:10.000
88 posebnih tonova.

00:02:10.000 --> 00:02:13.000
Kako onda da skupimo 88 nota
na jedinstven notni sistem?

00:02:13.000 --> 00:02:16.000
Koristimo nešto
što se zove muzički ključ.

00:02:16.000 --> 00:02:17.000
Muzički ključ je čudan simbol

00:02:17.000 --> 00:02:18.000
koji se postavlja
na početak linijskog sistema

00:02:18.000 --> 00:02:20.000
i deluje kao referentna tačka

00:02:20.000 --> 00:02:22.000
koja vam govori
da posebna linija ili prazno mesto

00:02:22.000 --> 00:02:25.000
odgovara posebnoj noti
na vašem instrumentu.

00:02:25.000 --> 00:02:27.000
Ako želimo da sviramo note
koje nisu na linijskom sistemu,

00:02:27.000 --> 00:02:29.000
mi onda kao lažiramo
i crtamo ekstra linijice

00:02:29.000 --> 00:02:31.000
koje se zovu
pomoćne notne linije

00:02:31.000 --> 00:02:33.000
i crtamo note na njima.

00:02:33.000 --> 00:02:35.000
Ako nam je potrebno
da ih mnogo nacrtamo

00:02:35.000 --> 00:02:36.000
to onda postaje zbunjujuće

00:02:36.000 --> 00:02:39.000
i tada treba da promenimo ključ.

00:02:39.000 --> 00:02:42.000
Dva osnovna elementa kontrolišu
kada izvođač

00:02:42.000 --> 00:02:44.000
treba da svira note:

00:02:44.000 --> 00:02:45.000
vrsta takta

00:02:45.000 --> 00:02:46.000
i ritam.

00:02:46.000 --> 00:02:47.000
Vrsta takta je deo muzike koji je

00:02:47.000 --> 00:02:50.000
sam po sebi dosadan.

00:02:50.000 --> 00:02:51.000
Zvuči ovako.

00:02:54.000 --> 00:02:55.000
Primetite da se ne menja

00:02:55.000 --> 00:02:57.000
samo veselo opstaje.

00:02:57.000 --> 00:03:00.000
Može biti spor

00:03:00.000 --> 00:03:02.000
ili brz

00:03:02.000 --> 00:03:03.000
ili kakav god poželite.

00:03:03.000 --> 00:03:06.000
Suština je da,
kao mala kazaljka na časovniku

00:03:06.000 --> 00:03:09.000
koja deli minutu na 60 sekundi,

00:03:09.000 --> 00:03:12.000
gde sve sekunde isto traju,

00:03:12.000 --> 00:03:13.000
takt deli muzički komad

00:03:13.000 --> 00:03:15.000
na male vremenske fragmente

00:03:15.000 --> 00:03:17.000
koji jednako traju,

00:03:17.000 --> 00:03:18.000
taktove.

00:03:18.000 --> 00:03:20.000
Sa stabilnim taktom kao osnovom,

00:03:20.000 --> 00:03:22.000
možemo da počnemo da dodajemo
ritam našim tonovima

00:03:22.000 --> 00:03:24.000
i tada se muzika zaista i događa.

00:03:25.000 --> 00:03:27.000
Ovo je četvrtinka.

00:03:27.000 --> 00:03:28.000
To je najosnovnija jedinica ritma

00:03:28.000 --> 00:03:30.000
i njena je vrednost jedan udarac.

00:03:30.000 --> 00:03:33.000
Ovo je polovina
i njena vrednost je dva udarca.

00:03:33.000 --> 00:03:35.000
Ovo je cela nota
i ona vredi četiri udarca,

00:03:35.000 --> 00:03:37.000
a ovi mališani su osminke

00:03:37.000 --> 00:03:39.000
koje su polovina udarca.

00:03:39.000 --> 00:03:41.000
"Sjajno", kažete, "šta to znači?"

00:03:41.000 --> 00:03:42.000
Možda se primetili

00:03:42.000 --> 00:03:44.000
da duž linijskog sistema,

00:03:44.000 --> 00:03:47.000
postoje male linije
koje ga dele na male delove.

00:03:47.000 --> 00:03:48.000
To su taktice

00:03:48.000 --> 00:03:51.000
jer svaki segment je takt.

00:03:51.000 --> 00:03:53.000
Na početku muzičkog komada

00:03:53.000 --> 00:03:54.000
odmah posle ključa

00:03:54.000 --> 00:03:56.000
je nešto što se zove oznaka za takt

00:03:56.000 --> 00:04:00.000
koja kaže izvođaču
koliko udaraca ima u svakom taktu.

00:04:00.000 --> 00:04:02.000
Ovo kaže da su u svakom taktu
dva udarca,

00:04:02.000 --> 00:04:03.000
ovde tri,

00:04:03.000 --> 00:04:04.000
ovde četiri

00:04:04.000 --> 00:04:05.000
i tako dalje.

00:04:05.000 --> 00:04:07.000
Donji broj nam kaže kakva nota

00:04:07.000 --> 00:04:10.000
će biti osnovna jedinica
za merenje takta.

00:04:10.000 --> 00:04:12.000
Jedna odgovara celoj noti,

00:04:12.000 --> 00:04:13.000
dva – polovini note

00:04:13.000 --> 00:04:15.000
četiri – četvrtini note

00:04:15.000 --> 00:04:17.000
i osam – osmini note
i tako dalje.

00:04:17.000 --> 00:04:19.000
Tako da nam oznaka za takt

00:04:19.000 --> 00:04:22.000
kaže da ima četiri četvrtine note
u svakom taktu,

00:04:22.000 --> 00:04:22.000
jedna,

00:04:22.000 --> 00:04:23.000
dve,

00:04:23.000 --> 00:04:23.000
tri,

00:04:23.000 --> 00:04:24.000
četiri;

00:04:24.000 --> 00:04:24.000
jedna,

00:04:24.000 --> 00:04:24.000
dve,

00:04:24.000 --> 00:04:25.000
tri,

00:04:25.000 --> 00:04:25.000
četiri

00:04:25.000 --> 00:04:26.000
i tako dalje.

00:04:26.000 --> 00:04:28.000
Ali kao što sam ranije rekao

00:04:28.000 --> 00:04:29.000
ako se držimo ritma

00:04:29.000 --> 00:04:31.000
postaje dosadno,

00:04:31.000 --> 00:04:32.000
pa ćemo zameniti
neke četvrtine

00:04:32.000 --> 00:04:34.000
drugim ritmovima.

00:04:34.000 --> 00:04:36.000
Primetite kako iako se broj nota

00:04:36.000 --> 00:04:37.000
u svakom taktu promenio,

00:04:37.000 --> 00:04:40.000
ukupan broj udaraca nije.

00:04:41.000 --> 00:04:45.000
Kako naše muzičko delo zvuči?

00:04:47.000 --> 00:04:51.000
Zvuči OK, ali je možda
malo nepotpuno, zar ne?

00:04:51.000 --> 00:04:52.000
Dodajmo još jedan instrument

00:04:52.000 --> 00:04:53.000
koji ima svoju visinu tona i ritam.

00:04:54.000 --> 00:04:56.000
E sad zvuči kao muzika.

00:04:57.000 --> 00:04:59.000
Svakako, potrebno je vreme

00:04:59.000 --> 00:05:00.000
da se naviknemo da je čitamo brzo

00:05:00.000 --> 00:05:02.000
i sviramo na instrumentu
ono što vidimo,

00:05:02.000 --> 00:05:04.000
ali sa strpljenjem i vremenom

00:05:04.000 --> 00:05:06.000
možete da postanete sledeći Betoven

00:05:06.000 --> 00:05:07.000
ili

00:05:07.000 --> 00:05:08.000
Džastin Biber.

00:05:07.000 --> 00:05:08.000