WEBVTT

00:00:06.104 --> 00:00:07.981
Oglądając film lub sztukę,

00:00:07.981 --> 00:00:08.941
wiemy, że aktorzy

00:00:08.941 --> 00:00:11.024
nauczyli się kwestii ze scenariusza,

00:00:11.024 --> 00:00:12.076
dowiedzieli się z niego,

00:00:12.076 --> 00:00:12.823
co i kiedy mówić.

00:00:12.823 --> 00:00:14.326
co i kiedy mówić.

00:00:15.080 --> 00:00:16.167
Zapis nutowy

00:00:16.167 --> 00:00:18.256
działa na podobnej zasadzie.

00:00:18.256 --> 00:00:19.615
Najprościej rzecz ujmując,

00:00:19.615 --> 00:00:21.799
mówi artyście, co trzeba grać,

00:00:21.799 --> 00:00:23.179
i w którym momencie.

00:00:23.901 --> 00:00:26.205
Jeśli chodzi o wartości estetyczne,

00:00:26.205 --> 00:00:28.126
to Beethoven bardzo różni się

00:00:28.126 --> 00:00:29.403
od Justina Biebera,

00:00:29.403 --> 00:00:30.551
obaj jednak użyli

00:00:30.551 --> 00:00:33.490
tych samych elementów
do tworzenia muzyki,

00:00:33.490 --> 00:00:34.182
czyli nut.

00:00:34.182 --> 00:00:35.221
Choć wynik końcowy

00:00:35.221 --> 00:00:36.890
wydaje się bardzo skomplikowany,

00:00:36.890 --> 00:00:38.383
zasady stosowania nut

00:00:38.383 --> 00:00:40.438
są tak naprawdę dosyć proste.

00:00:40.438 --> 00:00:41.471
Przyjrzyjmy się

00:00:41.471 --> 00:00:43.641
podstawowym elementom zapisu nutowego

00:00:43.641 --> 00:00:47.401
i ich interakcji w dziele sztuki.

00:00:47.401 --> 00:00:49.821
Nuty pisze się na 5 równoległych liniach,

00:00:49.821 --> 00:00:51.465
które biegną przez całą stronę.

00:00:51.465 --> 00:00:53.748
To pięciolinia.

00:00:53.748 --> 00:00:56.218
Czytamy ją na dwa sposoby:

00:00:56.218 --> 00:00:57.224
od góry do dołu

00:00:57.224 --> 00:00:59.258
i od lewej do prawej.

00:00:59.258 --> 00:01:01.203
Oś góra-dół mówi wykonawcy,

00:01:01.203 --> 00:01:02.538
jaka jest wysokość nuty,

00:01:02.538 --> 00:01:03.936
czyli jaką nutę ma zagrać.

00:01:03.936 --> 00:01:06.104
Oś lewa-prawa

00:01:06.104 --> 00:01:07.262
informuje o rytmie, czyli kiedy grać.

00:01:07.262 --> 00:01:09.281
informuje o rytmie, czyli kiedy grać.

00:01:09.281 --> 00:01:11.013
Zacznijmy od wysokości dźwięku.

00:01:11.013 --> 00:01:12.962
Posłużymy się pianinem,

00:01:12.962 --> 00:01:14.596
ale ten system działa podobnie

00:01:14.596 --> 00:01:16.823
na każdym innym instrumencie.

00:01:16.823 --> 00:01:18.600
W zachodniej tradycji muzycznej

00:01:18.600 --> 00:01:19.891
tony biorą nazwę

00:01:19.891 --> 00:01:22.250
od pierwszych siedmiu liter alfabetu,

00:01:22.250 --> 00:01:22.775
A,

00:01:22.775 --> 00:01:23.276
B,

00:01:23.276 --> 00:01:23.717
C,

00:01:23.717 --> 00:01:24.107
D,

00:01:24.107 --> 00:01:24.557
E,

00:01:24.557 --> 00:01:25.125
F,

00:01:25.125 --> 00:01:26.446
i G.

00:01:26.446 --> 00:01:28.572
Poźniej zaczynamy od początku:

00:01:28.572 --> 00:01:28.989
A,

00:01:28.989 --> 00:01:29.369
H,

00:01:29.369 --> 00:01:29.633
C,

00:01:29.633 --> 00:01:29.866
D,

00:01:29.866 --> 00:01:30.112
E,

00:01:30.112 --> 00:01:30.404
F,

00:01:30.404 --> 00:01:30.658
G,

00:01:30.658 --> 00:01:30.972
A,

00:01:30.972 --> 00:01:31.215
H,

00:01:31.215 --> 00:01:31.409
C,

00:01:31.409 --> 00:01:31.572
D,

00:01:31.572 --> 00:01:31.747
E,

00:01:31.747 --> 00:01:31.948
F,

00:01:31.948 --> 00:01:32.159
G

00:01:32.159 --> 00:01:33.537
i tak dalej.

00:01:33.537 --> 00:01:35.684
Skąd się te nazwy wzięły?

00:01:35.684 --> 00:01:38.293
Kiedy zagrasz F,

00:01:38.293 --> 00:01:39.471
a potem kolejne F,

00:01:39.471 --> 00:01:41.216
wyżej lub niżej na klawiaturze,

00:01:41.216 --> 00:01:42.945
słyszysz, że brzmią mniej więcej tak samo,

00:01:42.945 --> 00:01:45.585
w porównaniu do H.

00:01:45.585 --> 00:01:46.979
Wracając do pięciolinii,

00:01:46.979 --> 00:01:49.673
każda linia i każda przestrzeń 
między liniami

00:01:49.673 --> 00:01:51.779
reprezentuje inny ton.

00:01:51.779 --> 00:01:53.761
Jeżeli umieścimy nutę
na jednej z tych linii

00:01:53.761 --> 00:01:55.131
lub między nimi,

00:01:55.131 --> 00:01:57.682
pokazujemy artyście, jaki dźwięk ma zagrać.

00:01:57.682 --> 00:01:59.805
Im wyżej leży nuta na pięciolinii,

00:01:59.805 --> 00:02:01.436
tym wyższy jest dźwięk.

00:02:01.436 --> 00:02:03.937
Oczywiście jest więcej niż 9 tonów,

00:02:03.937 --> 00:02:06.611
które dają linie i przestrzenie między nimi.

00:02:06.611 --> 00:02:08.279
Na dużym fortepianie można zagrać

00:02:08.279 --> 00:02:10.027
88 różnych nut.

00:02:10.027 --> 00:02:13.535
Jak umieścić 88 nut na jednej pięciolinii?

00:02:13.535 --> 00:02:16.162
Używamy do tego klucza.

00:02:16.162 --> 00:02:17.413
Klucz to dziwny znak,

00:02:17.413 --> 00:02:18.998
umieszczony na początku pięciolinii.

00:02:18.998 --> 00:02:20.468
Działa jako punkt odniesienia.

00:02:20.468 --> 00:02:22.332
Pokazuje, która linia lub przestrzeń

00:02:22.332 --> 00:02:25.606
odpowiada danej nucie na twoim instrumencie.

00:02:25.606 --> 00:02:27.588
Jeżeli chcemy grać nuty,
których nie ma na pięciolinii,

00:02:27.588 --> 00:02:29.745
oszukujemy trochę i rysujemy dodatkowe kreski,

00:02:29.745 --> 00:02:31.219
nazywane liniami dodanymi,

00:02:31.219 --> 00:02:33.100
i umieszczamy na nich nuty.

00:02:33.100 --> 00:02:35.047
Jeśli jest zbyt wiele linii dodanych,

00:02:35.047 --> 00:02:36.473
zrobi się to zawiłe,

00:02:36.473 --> 00:02:39.622
i trzeba zmienić klucz.

00:02:39.622 --> 00:02:42.230
Dwie rzeczy mówią muzykowi,

00:02:42.230 --> 00:02:44.125
kiedy ma grać dane nuty:

00:02:44.125 --> 00:02:45.023
metrum

00:02:45.023 --> 00:02:46.234
i rytm.

00:02:46.234 --> 00:02:47.987
Metrum to element muzyki,

00:02:47.987 --> 00:02:50.024
który sam w sobie jest nudny.

00:02:50.024 --> 00:02:51.713
Brzmi tak.

00:02:54.173 --> 00:02:55.506
Jak widać, nie zmienia się,

00:02:55.506 --> 00:02:57.985
porusza tylko się do przodu.

00:02:57.985 --> 00:03:00.546
Może zwolnić

00:03:00.546 --> 00:03:02.490
lub przyśpieszyć,

00:03:02.490 --> 00:03:03.821
jak tylko chcesz.

00:03:03.821 --> 00:03:06.628
Mała wskazówka zegara

00:03:06.628 --> 00:03:09.196
dzieli minutę

00:03:09.196 --> 00:03:12.209
na 60 równych sekund,

00:03:12.209 --> 00:03:13.998
a metrum dzieli utwór

00:03:13.998 --> 00:03:15.504
na małe, równomierne odcinki czasowe,

00:03:15.504 --> 00:03:17.252
na małe, równomierne odcinki czasowe,

00:03:17.252 --> 00:03:18.826
czyli uderzenia.

00:03:18.826 --> 00:03:20.461
Mając stałe metrum,

00:03:20.461 --> 00:03:22.100
możemy dźwiękom nadać rytm

00:03:22.100 --> 00:03:24.366
i tu zaczyna się prawdziwa muzyka.

00:03:25.413 --> 00:03:27.056
To jest ćwierćnuta.

00:03:27.056 --> 00:03:28.793
Jest podstawową jednostką rytmu,

00:03:28.793 --> 00:03:30.515
długości jednego uderzenia.

00:03:30.515 --> 00:03:33.316
To jest półnuta, czyli dwa uderzenia.

00:03:33.316 --> 00:03:35.437
Cała nuta to cztery uderzenia,

00:03:35.437 --> 00:03:37.378
a te małe to ósemki,

00:03:37.378 --> 00:03:39.261
po pół uderzenia każda.

00:03:39.261 --> 00:03:41.985
Powiecie: "Świetnie! Tylko co to znaczy?".

00:03:41.985 --> 00:03:42.807
Mogliście zauważyć,

00:03:42.807 --> 00:03:44.464
że w poprzek pięciolinii,

00:03:44.464 --> 00:03:47.239
biegną krótkie linie,
które dzielą ją na małe odcinki.

00:03:47.239 --> 00:03:48.949
To kreski taktowe,

00:03:48.949 --> 00:03:51.618
a każdy odcinek to takt.

00:03:51.618 --> 00:03:53.465
Na początku utworu,

00:03:53.465 --> 00:03:54.589
zaraz za kluczem,

00:03:54.589 --> 00:03:56.844
stoi oznaczenie metrum.

00:03:56.844 --> 00:04:00.009
Mówi ono wykonawcy, 
ile uderzeń jest w każdym takcie.

00:04:00.009 --> 00:04:02.178
Tu w takcie są dwa uderzenia,

00:04:02.178 --> 00:04:03.524
w tym są trzy,

00:04:03.524 --> 00:04:04.325
w tym cztery,

00:04:04.325 --> 00:04:05.596
i tak dalej.

00:04:05.596 --> 00:04:07.885
Liczba na dole mówi nam,

00:04:07.885 --> 00:04:10.551
jaka wartość jest podstawą metrum.

00:04:10.551 --> 00:04:12.512
Jedynka oznacza całą nutę,

00:04:12.512 --> 00:04:13.642
dwójka półnutę,

00:04:13.642 --> 00:04:15.940
czwórka ćwierćnutę,

00:04:15.940 --> 00:04:16.351
a liczba osiem ósemkę i tak dalej.

00:04:16.351 --> 00:04:17.685
a liczba osiem ósemkę i tak dalej.

00:04:17.685 --> 00:04:19.329
To oznaczenie mówi,

00:04:19.329 --> 00:04:22.125
że w każdym takcie są cztery ćwierćnuty,

00:04:22.125 --> 00:04:22.561
raz,

00:04:22.561 --> 00:04:23.038
dwa,

00:04:23.038 --> 00:04:23.467
trzy,

00:04:23.467 --> 00:04:24.077
cztery.

00:04:24.077 --> 00:04:24.485
Raz,

00:04:24.485 --> 00:04:24.847
dwa,

00:04:24.847 --> 00:04:25.230
trzy,

00:04:25.230 --> 00:04:25.641
cztery,

00:04:25.641 --> 00:04:26.950
i tak dalej.

00:04:26.950 --> 00:04:28.359
Tak jak wcześniej powiedziałem,

00:04:28.359 --> 00:04:29.662
jeśli ograniczymy się do uderzeń,

00:04:29.662 --> 00:04:31.379
zrobi się nudno,

00:04:31.379 --> 00:04:32.863
zmienimy więc niektóre ćwierćnuty

00:04:32.863 --> 00:04:34.913
na inny rytm.

00:04:34.913 --> 00:04:36.508
Choć liczba nut w każdym takcie

00:04:36.508 --> 00:04:37.997
zmieniła się,

00:04:37.997 --> 00:04:40.998
całkowita liczba uderzeń jest ta sama.

00:04:41.905 --> 00:04:45.147
Jak zabrzmi nasz utwór?

00:04:47.760 --> 00:04:51.076
Brzmi nieźle, ale nie jest najlepszy.

00:04:51.076 --> 00:04:52.162
Dodajmy kolejny instrument,

00:04:52.162 --> 00:04:53.697
która ma własny dźwięk i rytm.

00:04:54.435 --> 00:04:56.611
Teraz to brzmi jak muzyka.

00:04:57.903 --> 00:04:59.147
Oczywiście, potrzeba czasu i ćwiczeń,

00:04:59.147 --> 00:05:00.398
aby nauczyć się czytać nuty

00:05:00.398 --> 00:05:02.316
i grać to, co widzimy,

00:05:02.316 --> 00:05:04.065
ale przy odrobinie czasu i cierpliwości,

00:05:04.065 --> 00:05:06.379
możesz zostać kolejnym Beethovenem

00:05:06.379 --> 00:05:07.072
lub

00:05:07.072 --> 00:05:08.484
Justinem Bieberem.