0:00:00.587,0:00:02.824
Największe i najbardziej szkodliwe[br]dla środowiska

0:00:02.824,0:00:05.281
przedsięwzięcie przemysłowe

0:00:05.281,0:00:07.000
ma miejsce w samym sercu

0:00:07.000,0:00:09.537
największego dziewiczego lasu na świecie

0:00:09.537,0:00:11.171
- kanadyjskiej tajgi.

0:00:11.171,0:00:15.873
Rozciąga się ona poprzez północną Kanadę[br]po płw. Labrador.

0:00:15.873,0:00:18.032
Nad rzeką George zamieszkuje

0:00:18.032,0:00:20.160
najliczniejsze na świecie stado[br]dzikich karibu

0:00:20.160,0:00:22.586
- ok. 400 000 zwierząt.

0:00:22.586,0:00:24.527
Niestety, nie spotkałem tam ani jednego,

0:00:24.527,0:00:27.497
ale można znaleźć ich poroża.

0:00:27.497,0:00:30.386
Całą tajgę pokrywają wspaniałe mokradła.

0:00:30.386,0:00:32.769
Mokradła należą do najbardziej[br]zagrożonych ekosystemów na świecie.

0:00:32.769,0:00:36.793
Mokradła należą do najbardziej[br]zagrożonych ekosystemów na świecie.

0:00:36.793,0:00:39.793
Odgrywają kluczową rolę:

0:00:39.793,0:00:42.042
oczyszczają powietrze i wodę,

0:00:42.042,0:00:45.353
wychwytują ogromne gazów cieplarnianychz atmosfery.

0:00:45.353,0:00:49.074
Dają schronienie[br]wielu gatunkom zwierząt.

0:00:49.074,0:00:51.692
Tajga to również dom

0:00:51.692,0:00:54.237
dla prawie połowy gatunków[br]ptaków Ameryki Płn.,

0:00:54.237,0:00:59.942
migrujących na północ,[br]żeby wychować młode.

0:00:59.942,0:01:03.500
W prowincji Ontario tajga sięga

0:01:03.500,0:01:05.837
północnego wybrzeża Jeziora Górnego.

0:01:05.837,0:01:09.132
Niezwykłe piękno lasów borealnych

0:01:09.132,0:01:12.164
zainspirowało powstanie[br]słynnych dzieł sztuki.

0:01:12.164,0:01:15.732
Kanadyjscy malarze z "Grupy Siedmiu"

0:01:15.732,0:01:17.700
znajdowali inspirację w tym krajobrazie.

0:01:17.700,0:01:21.574
Zatem tajga jest nie tylko

0:01:21.574,0:01:23.161
częścią dziedzictwa naturalnego,

0:01:23.161,0:01:26.333
ale też ważną częścią kultury.

0:01:26.333,0:01:30.092
To zdjęcie z wschodniego[br]brzegu jeziora Winnipeg, w Minatobie.

0:01:30.092,0:01:32.716
Znajduje się tu nowy obiekt

0:01:32.716,0:01:35.924
listy światowego dziedzictwa UNESCO.

0:01:35.924,0:01:38.999
W Saskatchewan,[br]podobnie jak w całej tajdze,

0:01:38.999,0:01:41.838
płyną nasze najsłynniejsze rzeki

0:01:41.838,0:01:44.428
i wspaniałe jeziora

0:01:44.428,0:01:46.804
o których uczy się w szkołach:

0:01:46.804,0:01:50.380
rzeka Peace, jeziora Athabaska,[br]Churchill czy Mackenzie.

0:01:50.380,0:01:54.646
Były to też historyczne szlaki

0:01:54.646,0:01:56.815
podróżników i "gońców leśnych",

0:01:56.815,0:02:00.349
pionierów zachodniej kolonizacji[br]północnej Kanady.

0:02:00.349,0:02:02.889
Wykorzystując technologię Indian,

0:02:02.889,0:02:05.125
używali łodzi kanu, aby wyznaczyć

0:02:05.125,0:02:09.822
szlak handlowy - tzw. Przejście Północno-Zachodnie[br]do handlu futrami.

0:02:09.822,0:02:13.070
Na Północy, tajgę otacza tundra

0:02:13.070,0:02:16.300
a poniżej, w Jukonie

0:02:16.300,0:02:19.893
jest wspaniała Dolina Tombstone.

0:02:19.893,0:02:24.645
Dolina Tombstone zamieszkuje[br]stado dzikich reniferów karibu.

0:02:24.645,0:02:27.032
Zapewne słyszeliście o tym,[br]że karibu Granta

0:02:27.032,0:02:28.845
rozmnażają się na obszarze

0:02:28.845,0:02:31.007
Arktycznego Narodowego[br]Rezerwatu Zwierząt.

0:02:31.007,0:02:32.933
Bardzo ważna kwatera zimowa zwierząt

0:02:32.933,0:02:35.461
również nie jest chroniona

0:02:35.461,0:02:38.290
i grozi jej eksploatacja

0:02:38.290,0:02:42.388
dla wydobycia gazu[br]i surowców mineralnych.

0:02:42.388,0:02:44.717
Zachodnią granicę tundry Kolumbii Brytyjskiej

0:02:44.717,0:02:46.637
wyznaczają Góry Nadbrzeżne,

0:02:46.637,0:02:48.245
a po drugiej stronie gór rośnie

0:02:48.245,0:02:50.876
największy ocalały las deszczowy[br]strefy umiarkowanej

0:02:50.876,0:02:52.248
znany jako Puszcza Wielkiego Niedźwiedzia.

0:02:52.248,0:02:55.835
Opowiem o niej więcej za chwilę.

0:02:55.835,0:02:58.970
Cały teren tajgi zamieszkują

0:02:58.970,0:03:01.978
liczne ludy tubylcze

0:03:01.978,0:03:05.270
o bogatej i różnorodnej kulturze.

0:03:05.270,0:03:07.682
Wydaje mi się że jednym z powodów

0:03:07.682,0:03:11.244
zachowania przez te grupy więzi z przeszłością,

0:03:11.244,0:03:13.093
znajomości ich rodzimych języków,

0:03:13.093,0:03:15.852
pieśni, tańców, tradycji,

0:03:15.852,0:03:18.988
myślę, że jednym z powodów jest życie na odludziu,

0:03:18.988,0:03:20.655
przestrzeń i dzika przyroda,[br]jaka otacza ich otacza

0:03:20.655,0:03:24.775
na nietkniętym w 95% ekosystemie.

0:03:24.775,0:03:26.544
Zwłaszcza teraz,

0:03:26.544,0:03:29.505
podczas kryzysu w ochronie przyrody,

0:03:29.505,0:03:31.401
możemy się wiele nauczyć od ludzi,

0:03:31.401,0:03:33.907
którzy prowadzą zrównoważony styl życia

0:03:33.907,0:03:36.978
już od ponad 10 tys. lat.

0:03:36.978,0:03:40.098
W sercu tego ekosystemu[br]leży antyteza

0:03:40.098,0:03:42.579
wszystkich wartości o których tu mowa.

0:03:42.579,0:03:44.346
Uważam, że należą one do rdzennych wartości,

0:03:44.346,0:03:46.298
które pozwalają nam czuć dumę[br]z bycia Kanadyjczykami.

0:03:46.298,0:03:48.075
To piaski smołowe Alberty,

0:03:48.075,0:03:51.330
tu znajdują się największe[br]rezerwy ropy naftowej świata

0:03:51.330,0:03:53.290
poza Arabią Saudyjską.

0:03:53.290,0:03:55.195
Uwięzione pod terenami borealnego lasu

0:03:55.195,0:03:57.099
i mokradeł pokrywających[br]obszar północnej Alberty

0:03:57.099,0:04:01.362
znajdują się złoża kleistych, podobnych do smoły, [br]bitumin.

0:04:01.362,0:04:04.020
Ich wydobycie i eksploatacja

0:04:04.020,0:04:10.178
jest przyczyną ogromnej[br]dewastacji ekologicznej.

0:04:10.178,0:04:14.889
Zaprezentuję jak wielkie straty [br]przynosi jej wydobywanie.

0:04:14.889,0:04:16.433
Prezentowana śmieciarka,

0:04:16.433,0:04:19.066
jest największą tego typu maszyną[br]na całej planecie.

0:04:19.066,0:04:21.724
Jej pojemność wynosi 400 ton,

0:04:21.724,0:04:25.304
długość to ok 13,5 metra,

0:04:25.304,0:04:28.907
szerokość to 10,5 metra, [br]a wysokość 7,7 metra.

0:04:28.907,0:04:30.376
Gdybym stanął obok,

0:04:30.376,0:04:31.975
moja głowa sięgałaby[br]zaledwie dolnej części

0:04:31.975,0:04:34.150
żółtej karoserii.

0:04:34.150,0:04:36.239
W przestrzeni, jaką zajmuje,

0:04:36.239,0:04:40.256
można by z łatwością zbudować dom[br]o powierzchni 278 metrów kwadratowych.

0:04:40.256,0:04:42.227
Przeliczyłem to.

0:04:42.227,0:04:44.559
Zamiast samochodem,

0:04:44.559,0:04:47.687
można ją nazwać[br]budynkiem na czterech kołach.

0:04:47.687,0:04:49.532
Budynkiem całkiem sporych wymiarów.

0:04:49.532,0:04:52.543
Wyobraźmy sobie[br]jak te budynki na kołach

0:04:52.543,0:04:55.093
ustawiają się w rzędzie,[br]od dolnej części mapy

0:04:55.093,0:04:57.993
aż do samej góry.

0:04:57.993,0:05:03.479
Zdamy sobie sprawę z tego jak wielki[br]jest ten niewielki wycinek kopalni.

0:05:03.479,0:05:05.615
Analogicznie możecie zastosowac to porównanie

0:05:05.615,0:05:07.519
w tym przypadku.

0:05:07.519,0:05:09.775
W miarę jak wzlatujemy wyżej i wyżej,

0:05:09.775,0:05:11.809
ciężarówki zaczynają wyglądać[br]jak małe kropki.

0:05:11.809,0:05:15.631
Ponownie wyobraźmy sobie,[br]jak wypełniają okolicę.

0:05:15.631,0:05:19.213
Ale dokładnie jak wielka[br]jest ta część kopalni?

0:05:19.213,0:05:23.856
Odpowiada rozmiarowi [br]ogromnej metropolii,

0:05:23.856,0:05:26.257
dużo większej niż miasto Victoria.

0:05:26.257,0:05:30.376
A to zaledwie jedna z wielu odkrywek.

0:05:30.376,0:05:32.584
Obecnie znajduje się tu[br]10 podobnych kopalni.

0:05:32.584,0:05:34.724
To pojedyncza sekcja[br]jednego kompleksu wydobywczego.

0:05:34.724,0:05:39.122
Kolejne 40-50 takich kompleksów[br]czeka na zezwolenie budowy.

0:05:39.122,0:05:41.858
Nie zdarzyło się jeszcze, żeby rząd odmówił[br]budowy kopalni tego typu.

0:05:41.858,0:05:44.982
To tylko kwestia czasu.

0:05:44.982,0:05:48.050
Innym sposobem wydobywania[br]jest metoda in-situ

0:05:48.050,0:05:50.458
W tej metodzie olbrzymie ilości wody

0:05:50.458,0:05:53.225
podgrzewa się powyżej punktu wrzenia[br]i przepompowuje przez grunt

0:05:53.225,0:05:55.602
rozległą siecią złożoną z rur

0:05:55.602,0:05:59.129
linii sejsmicznych,[br]ścieżek wiertniczych i stacji ciśnień.

0:05:59.129,0:06:01.681
Mimo że nie wygląda to tak odrażająco

0:06:01.681,0:06:05.108
jak kopalnie,[br]jest to nawet bardziej szkodliwe.

0:06:05.108,0:06:10.273
Skutki w postaci fragmentacji[br]ekosystemu i wymierania

0:06:10.273,0:06:13.482
90 procent spośród istotnych gatunków,[br]jak karibu czy niedźwiedzie grizzly,

0:06:13.482,0:06:15.626
odczuwa lokalna przyroda.

0:06:15.626,0:06:19.297
Metoda in-situ spala[br]jeszcze więcej energii, wody

0:06:19.297,0:06:21.874
i produkuje co najmniej tyle samo [br]gazów cieplarnianych co odkrywki.

0:06:21.874,0:06:24.929
Więc rozwijanie in-situ[br]jest przynajmniej tak samo

0:06:24.929,0:06:29.289
szkodliwe dla środowiska co kopalnie.

0:06:29.289,0:06:31.975
Ropa naftowa uzyskiwana[br]którąkolwiek z tych metod

0:06:31.975,0:06:36.746
przyczynia się do powstania większej ilości gazów cieplarnianych niż wydobywana w inny sposób.

0:06:36.746,0:06:38.399
Z tego powodu nazywa się ją

0:06:38.399,0:06:40.247
najbrudniejszą ropą świata.

0:06:40.247,0:06:42.255
Jest to również powód

0:06:42.255,0:06:45.134
największego i najszybciej[br]wzrastającego źródła

0:06:45.134,0:06:46.973
węgla w Kanadzie,

0:06:46.973,0:06:51.615
i powód, dla którego Kanada[br]jest na trzecim miejscu

0:06:51.615,0:06:56.311
w światowym rankingu[br]produkcji węgla na jedną osobę.

0:06:56.311,0:07:00.999
Stawy osadowe są największym agregatem toksycznych substancji na całej planecie.

0:07:00.999,0:07:04.519
Piaski bitumiczne... [br]Powinienem powiedzieć - smołowe...

0:07:04.519,0:07:06.571
Piaski bitumiczne to termin[br]stworzony na potrzeby PR-u,

0:07:06.571,0:07:09.367
po to by firmy naftowe nie wspominały w materiałach promocyjnych i reklamach

0:07:09.367,0:07:11.757
o tej "klejącej, smolistej substancji",

0:07:11.757,0:07:14.485
która jest, jak już mówiliśmy,[br]najbrudniejszą postacią ropy.

0:07:14.485,0:07:16.829
Dlatego nadano im nazwę[br]piasków bitumicznych.

0:07:16.829,0:07:20.789
Ich wydobywanie pochłania więcej wody [br]niż jakikolwiek inny podobny proces.

0:07:20.789,0:07:23.973
3 do 5 baryłek wody jest pobieranych,[br]zanieczyszczanych

0:07:23.973,0:07:26.485
i wylewanych do stawów osadowych,

0:07:26.485,0:07:28.789
największego zlewu toksycznej[br]cieczy na naszej planecie.

0:07:28.789,0:07:30.959
SemCrude, zaledwie jeden[br]z licencjobiorców,

0:07:30.959,0:07:32.981
w tylko jednym z ich stawów osadowych,

0:07:32.981,0:07:38.556
każdego dnia zrzuca[br]250 000 ton toksycznej mazi.

0:07:38.556,0:07:40.709
Tak powstają największe zbiorniki toksyn

0:07:40.709,0:07:42.629
w historii naszej planety.

0:07:42.629,0:07:45.126
Tych toksyn wystarczyłoby już,

0:07:45.126,0:07:49.478
by pokryć warstwą grubości 30 cm[br]taflę jeziora Erie.

0:07:49.478,0:07:54.525
Stawy osadowe[br]dochodzą do 9 000 akrów.

0:07:54.525,0:07:58.565
To dwie trzecie powierzchni[br]wyspy Manhattan.

0:07:58.565,0:08:01.558
Odcinek jak od Wall Street [br]do południowej krawędzi Manhattanu,

0:08:01.558,0:08:04.005
może nawet do 120 ulicy.

0:08:04.005,0:08:05.429
To absolutnie...

0:08:05.429,0:08:08.198
Jeden z największych stawów osadowych.

0:08:08.198,0:08:10.845
Ile to może mieć ? Około połowy [br]powierzchni Manhattanu.

0:08:10.845,0:08:12.485
Jak widać w kontekście reszty terenu,

0:08:12.485,0:08:14.049
to tylko względnie mały wycinek

0:08:14.049,0:08:18.542
jednego z 10 istniejących kompleksów [br]kopalnianych i kolejnych 40-50,

0:08:18.542,0:08:21.511
które czekają na pozwolenia budowy.

0:08:21.511,0:08:24.845
Oczywiście, stawy osadowe...

0:08:24.845,0:08:27.557
Niewiele stawów można zobaczyć[br]z przestrzeni kosmicznej

0:08:27.557,0:08:30.325
a te można, może zatem powinniśmy[br]przestać nazywać je stawami...

0:08:30.325,0:08:35.061
Te ogromne, toksyczne [br]nieużytki tworzone są

0:08:35.061,0:08:38.407
na brzegach rzeki Athabaski jawnie.

0:08:38.407,0:08:40.351
Rzeka Athabaska spływa w kierunku

0:08:40.351,0:08:42.545
siedlisk tubylczej ludności.

0:08:42.545,0:08:44.976
W Forcie Chippewa żyje 800 osób,

0:08:44.976,0:08:47.309
które odnajdują te toksyny [br]w miejscowej żywności.

0:08:47.309,0:08:49.421
Potwierdziły to badania.

0:08:49.421,0:08:51.478
Toksyny pozostające z wydobycia ropy [br]przedostają się do łańcucha pokarmowego,

0:08:51.478,0:08:53.463
a to przyczynia się [br]do wzrostu zachorowań na raka.

0:08:53.463,0:08:57.493
Miejscowa ludność choruje 10 razy częściej [br]niż pozostali obywatele Kanady.

0:08:57.493,0:08:59.798
Pomimo tego, by przetrwać, ludzie ci

0:08:59.798,0:09:02.952
muszą jeść tą żywność.

0:09:02.952,0:09:04.861
Niewiarygodnie wysoka cena

0:09:04.861,0:09:08.405
transportów żywności[br]do północnych regionów Kanady

0:09:08.405,0:09:10.406
i wysoki odsetek bezrobocia

0:09:10.406,0:09:13.521
sprawia, że jest to podstawowy[br]warunek przetrwania.

0:09:13.521,0:09:17.118
Niedawno pożyczyłem łódź[br]od jednego z miejscowych mężczyzn.

0:09:17.118,0:09:19.781
Powiedział, "Kiedy wypłyniesz na rzekę,

0:09:19.781,0:09:23.199
pod żadnym pozorem nie zjadaj ryb.

0:09:23.199,0:09:25.066
Są rakotwórcze".

0:09:25.066,0:09:29.463
Pomimo tego,[br]na ganku tego mężczyzny,

0:09:29.463,0:09:33.487
widziałem ich cztery.[br]Musi wyżywić rodzinę.

0:09:33.487,0:09:40.398
Jako rodzic... [br]Nawet nie mogę sobie tego wyobrazić...

0:09:40.398,0:09:43.015
To właśnie robimy.

0:09:43.015,0:09:46.503
Las borealny to również

0:09:46.503,0:09:50.886
naszą potencjalna najlepsza ochrona przeciw efektowi cieplarnianemu i zmianom klimatycznym.

0:09:50.886,0:09:53.694
Las borealny przetwarza więcej węgla,

0:09:53.694,0:09:57.166
niż jakikolwiek inny ziemski ekosystem.

0:09:57.166,0:09:59.934
To absolutnie kluczowe.

0:09:59.934,0:10:01.606
A my niszczymy

0:10:01.606,0:10:06.621
jeden z najgęstszych pochłaniaczy[br]gazów cieplarnianych.

0:10:06.621,0:10:10.074
Akr lasu borealnego przetwarza[br]dwa razy więcej gazu cieplarnianego

0:10:10.074,0:10:13.913
niż akr tropikalnych lasów deszczowych.

0:10:13.913,0:10:16.156
A my niszczymy

0:10:16.156,0:10:19.311
tą przeciw-węglową ochronę.[br]Zmieniamy ten teren w węglową bombę.

0:10:19.311,0:10:21.744
Zastępujemy las największym

0:10:21.744,0:10:23.856
projektem przemysłowym[br]w dziejach naszej planety,

0:10:23.856,0:10:26.558
produkującym ropę, która tworzy[br]największą ilość wysokowęglowego

0:10:26.558,0:10:31.027
gazu cieplarnianego w skali światowej.

0:10:31.027,0:10:33.396
A robimy to dzięki drugiej największej

0:10:33.396,0:10:36.183
rezerwie ropy naftowej na planecie.

0:10:36.183,0:10:38.255
To jeden z powodów dla których Kanada,

0:10:38.255,0:10:39.730
pierwotnie orędowniczka walki[br]ze zmianami klimatycznymi...

0:10:39.730,0:10:43.240
Byliśmy jednym z pierwszych krajów, [br]które podpisały porozumienie z Kioto.

0:10:43.240,0:10:45.414
Teraz jesteśmy krajem, który ma własnych[br]"pełnoetatowych" lobbystów,

0:10:45.414,0:10:48.746
w Unii Europejskiej i w Waszyngtonie,

0:10:48.746,0:10:51.899
straszącymi wojnami handlowymi.[br]Kiedy te państwa

0:10:51.899,0:10:55.548
rozmawiają o wprowadzeniu legislacji

0:10:55.548,0:10:57.971
ograniczającej import[br]paliw wysokowęglowych,

0:10:57.971,0:11:01.723
emisji gazów cieplarnianych[br]i tym podobnym

0:11:01.723,0:11:03.483
na międzynarodowych konferencjach

0:11:03.483,0:11:06.160
czy to w Kopenhadze, czy to w Kankun,

0:11:06.160,0:11:08.647
czy na międzynarodowych konferencjach[br]w sprawie zmian klimatycznych,

0:11:08.647,0:11:10.687
to my jesteśmy państwem,[br]które dostaje monstrualną nagrodę

0:11:10.687,0:11:13.231
za tworzenie największych utrudnień

0:11:13.231,0:11:17.246
blokujących postępy w tej sprawie.

0:11:17.246,0:11:19.278
70 mil w dół rzeki

0:11:19.278,0:11:21.575
znajduje się największa[br]słodkowodna delta na świecie -

0:11:21.575,0:11:23.390
delta Peace - Athabaska.

0:11:23.390,0:11:27.174
Jedyna delta na spojeniu wszystkich[br]4 szlaków migracyjnych ptactwa.

0:11:27.174,0:11:29.262
Te mokradła, to punkt [br]o światowym znaczeniu,

0:11:29.262,0:11:31.109
możliwie, że są najważniejszym[br]tego typu terenem naszej planety.

0:11:31.109,0:11:34.752
To niesamowite środowisko[br]chroni połowę gatunków ptactwa

0:11:34.752,0:11:38.460
Północnej Ameryki.[br]Właśnie tu przylatują.

0:11:38.460,0:11:42.332
To również ostatnie schronienie[br]dla ogromnego stada dzikich bizonów,

0:11:42.332,0:11:47.466
a także, niezastąpiony ekosystem [br]dla całej gamy innych gatunków.

0:11:47.466,0:11:51.411
Im również zagraża pobór ogromnej

0:11:51.411,0:11:53.637
ilości wody z Athabaski,

0:11:53.637,0:11:55.643
która zasila mokradła,

0:11:55.643,0:11:57.466
oraz przez masywne zanieczyszczenie[br]toksycznymi odpadami

0:11:57.466,0:12:00.224
z tych odkrytych, największych na świecie [br]zbiorników toksycznych odpadów,

0:12:00.224,0:12:02.361
które przedostają się[br]do łańcucha pokarmowego

0:12:02.361,0:12:05.337
wszystkich gatunków żyjących[br]w dole Athabaski.

0:12:05.337,0:12:07.481
Już wygląda to źle,

0:12:07.481,0:12:09.652
a sytuacja będzie się tylko pogarszać.

0:12:09.652,0:12:12.387
Oto jak wygląda dzisiaj infrastruktura.

0:12:12.387,0:12:15.816
A to planuje się około 2015.

0:12:15.816,0:12:19.219
Jak widać, rurociąg Keystone,

0:12:19.219,0:12:23.738
który ma transportować surowe piaski i ropę,[br]aż na południowe wybrzeże USA

0:12:23.738,0:12:27.108
wybijając rurociąg w serce

0:12:27.108,0:12:30.713
rolniczego centrum Ameryki Północnej, USA,

0:12:30.713,0:12:35.857
zabezpieczając kontrakt[br]na najbrudniejsze paliwo świata,

0:12:35.857,0:12:39.050
poprzez skonsolidowanie[br]jego konsumpcji z Stanach.

0:12:39.050,0:12:41.905
Zdecydowanie nie zachęcając

0:12:41.905,0:12:45.870
dla poszukiwania stabilnego, czystego źródła energii [br]dla przyszłych pokoleń Amerykanów.

0:12:45.870,0:12:51.312
Tu widzimy szlak wiodący w dół[br]doliny Mackenzie.

0:12:51.312,0:12:53.745
Tu pojawiłby się rurociąg przewodzący naturalny gaz

0:12:53.745,0:12:55.806
z morza Beauforta przez centrum

0:12:55.806,0:12:59.934
trzeciego na świecie pod względem wielkości słodkowodnego zbiornika

0:12:59.934,0:13:03.006
jedynego, który jak dotąd jest 95 procentach niesfragmentowany.

0:13:03.006,0:13:06.578
A budowa rurociągu z dodatkową, przemysłową autostradą

0:13:06.578,0:13:09.726
spowodowałaby nieodwracalne straty [br]w tym niesamowitym i unikatowym

0:13:09.726,0:13:15.094
ekosystemie.[br]Stanowiącym prawdziwą rzadkość.

0:13:15.094,0:13:17.246
Puszcza Wielkiego Niedźwiedzia znajduje się

0:13:17.246,0:13:20.939
za tamtym wzgórzem,[br]w ciągu zaledwie kilku mil przechodzimy obok

0:13:20.939,0:13:24.070
suchych lasów borealnych[br]i ich stuletnich drzew

0:13:24.070,0:13:25.819
rosnących w odstępach, może 25 cm.

0:13:25.819,0:13:28.276
Chwile później wchodzimy w przybrzeżny,[br]umiarkowany las deszczowy,

0:13:28.276,0:13:31.926
gdzie obfite opady zalewają[br]1000 letnie drzewa

0:13:31.926,0:13:35.278
rosnące w odstępach 50 cm,[br]tworzące zupełnie inny ekosystem.

0:13:35.278,0:13:37.285
Puszczę Wielkiego Niedźwiedzia uważa się

0:13:37.285,0:13:39.848
za największy przybrzeżny,[br]umiarkowany las deszczowy

0:13:39.848,0:13:41.654
na świecie.

0:13:41.654,0:13:43.398
Znajdują tam największe skupiska

0:13:43.398,0:13:47.618
pewnych najrzadszych, najbardziej zagrożonych[br]gatunków na naszej planecie,

0:13:47.618,0:13:52.154
a mimo tego proponuje się[br]budowę lini,

0:13:52.154,0:13:56.165
która przeprowadzać będzie olbrzymie tankowce, [br]10 razy większe niż Exxon Valdez,

0:13:56.165,0:13:59.630
po najtrudniejszych[br]dla nawigacji wodach świata

0:13:59.630,0:14:01.389
gdzie tylko parę lat temu,

0:14:01.389,0:14:03.934
przepływał jedynie prom British Columbia.

0:14:03.934,0:14:05.974
Jeśli jeden z tych tankowców[br]pełny bitumicznego piasku

0:14:05.974,0:14:09.965
najbrudniejszej ropy świata i[br]10 razy większych niż Exxon Valdez

0:14:09.965,0:14:12.030
uderzy kiedyś w skałę i zatonie,

0:14:12.030,0:14:14.327
spotka nas najgorsza katastrof ekologicznych

0:14:14.327,0:14:17.718
jaką kiedykolwiek widziała nasza planeta.

0:14:17.718,0:14:20.757
A tutaj mamy plany na rok 2030.

0:14:20.757,0:14:25.144
Proponuje się tu prawie[br]czterokrotne zwiększenie produkcji,

0:14:25.144,0:14:30.024
co jest równoznaczne z uprzemysłowieniem[br]powierzchni wielkości Florydy.

0:14:30.024,0:14:32.301
Usuniemy tym samym

0:14:32.301,0:14:35.042
wielką część naturalnej ochrony[br]przed gazem cieplarnianym

0:14:35.042,0:14:38.658
jednocześnie zastępując ją [br]przemysłem produkującym ropę

0:14:38.658,0:14:41.480
emitującą największą ilość[br]gazu cieplarnianego.

0:14:41.480,0:14:45.136
Świat nie potrzebuje więcej[br]kopalni bitumicznych.

0:14:45.136,0:14:48.162
Nie potrzebuje również więcej rurociągów,

0:14:48.162,0:14:51.841
żeby przypieczętować nasze[br]uzależnienie od paliw kopalnianych.

0:14:51.841,0:14:53.712
A już na pewno, świat nie potrzebuje

0:14:53.712,0:14:56.586
powiększania i namnażania największych[br]światowych zbiorników toksyn

0:14:56.586,0:14:58.926
i stwarzania dalszych zagrożeń[br]dla lokalnych ludności.

0:14:58.926,0:15:00.896
Spójrzmy prawdzie w oczy, w erze [br]globalnego ocieplenia i zmian klimatycznych.

0:15:00.896,0:15:04.721
wszyscy żyjemy w strefie zagrożonej.

0:15:04.721,0:15:07.825
Potrzebujemy działać wspólnie,

0:15:07.825,0:15:09.745
tak, by Kanada uszanowała

0:15:09.745,0:15:12.465
ogromne słodkowodne zbiorniki

0:15:12.465,0:15:14.849
znajdujące się na jej terenie.

0:15:14.849,0:15:17.305
Musimy chronić te mokradła i lasy,

0:15:17.305,0:15:19.921
które są naszą najlepszą,[br]największą i najbardziej istotną

0:15:19.921,0:15:22.944
obroną przeciw efektowi cieplarnianemu.

0:15:22.944,0:15:27.314
Musimy upewnić się, że nie wypuścimy[br]więcej węglowych bomb w atmosferę.

0:15:27.314,0:15:29.617
Musimy wszyscy solidarnie

0:15:29.617,0:15:32.712
powiedzieć "NIE" smolistym kopalniom.

0:15:32.712,0:15:35.072
Możemy to zrobić.[br]Dysponujemy olbrzymią siecią ludzi

0:15:35.072,0:15:38.849
na całym świecie walczących[br]o zatrzymanie tego projektu.

0:15:38.849,0:15:41.849
Uważam również, że nie jest to kwestia

0:15:41.849,0:15:44.473
o której powinno decydować się[br]jedynie w Kanadzie.

0:15:44.473,0:15:46.949
Wszyscy w tym pokoju, wszyscy w Kanadzie,

0:15:46.949,0:15:49.928
wszyscy ogladający to wystąpienie[br]mają do odegrania ważną rolę

0:15:49.928,0:15:51.777
i odpowiedzialność do wzięcia.

0:15:51.777,0:15:53.683
Ponieważ to co tu robimy

0:15:53.683,0:15:57.450
zmieni naszą wspólną historię.

0:15:57.450,0:16:00.016
Od tego zależy czy uda nam się przetrwać,

0:16:00.016,0:16:01.704
i czy uda się przetrwać naszym dzieciom,

0:16:01.704,0:16:05.238
oraz czy będziemy mieli bogatą przyszłość.

0:16:05.238,0:16:07.456
Las borealny jest niewyobrażalnie cennym darem.

0:16:07.456,0:16:09.397
Mamy niepowtarzalną okazję by zachować

0:16:09.397,0:16:12.736
naszą najlepszą ochronę[br]przed zmianami klimatu.

0:16:12.736,0:16:15.145
Ale możemy pozwolić,[br]by ta szansa została zmarnowana.

0:16:15.145,0:16:17.294
Piaski biutumiczne mogą zagrozić

0:16:17.294,0:16:19.478
nie tylko dużej części lasów borealnych.

0:16:19.478,0:16:22.429
Stawiają w sytuacji zagrożenia[br]życie i zdrowie

0:16:22.429,0:16:26.982
niektórych z nieuprzywilejowanych[br]i bezbronnych obywateli Kanady

0:16:26.982,0:16:30.870
regionalne społeczeństwa, od których[br]tak wiele moglibyśmy się nauczyć.

0:16:30.870,0:16:33.359
To może zniszczyć Deltę rzeki Athabaski,

0:16:33.359,0:16:38.288
największą i prawdopodobnie najzasobniejszą[br]słodkowodną deltę naszej planety.

0:16:38.288,0:16:41.854
Może zniszczyć Puszczę Wielkiego Niedźwiedzia -

0:16:41.854,0:16:44.543
największy las deszczowy[br]strefy umiarkowanej na świecie.

0:16:44.543,0:16:46.406
Mogą wywrzeć olbrzymi wpływ

0:16:46.406,0:16:51.167
na przyszłość centrum rolniczego[br]Ameryki Północnej.

0:16:51.167,0:16:53.783
Jeśli poruszyła was ta prezentacja,[br]mam nadzieję, że

0:16:53.783,0:16:56.454
przyłączycie się do rosnącej[br]międzynarodowej społeczności

0:16:56.454,0:17:00.558
walczącej o to, by Kanada[br]dorosła do swej odpowiedzialności,

0:17:00.558,0:17:04.966
i powróciła na stanowisko orędownika[br]w walce z efektem cieplarnianym

0:17:04.966,0:17:06.775
zamiast stawać się klimatycznym złoczyńcą,

0:17:06.775,0:17:08.542
aby powiedziała "NIE" bitumicznym piaskom,

0:17:08.542,0:17:11.195
mówiąc "TAK" czystym źródłom energii [br]zapewniającym przyszłość wszystkim.

0:17:11.195,0:17:12.342
Dziękuję bardzo.

0:17:12.342,0:17:17.638
(Brawa)