1
00:00:00,917 --> 00:00:03,825
Pekâlâ bu yeni tip koronavirüsünü
nasıl yeneceğiz?

2
00:00:04,317 --> 00:00:06,948
Elimizdeki en iyi araçları kullanarak --

3
00:00:06,972 --> 00:00:09,011
bilim ve teknolojimizi.

4
00:00:09,594 --> 00:00:14,336
Laboratuvarımda yapay zekâ
ve sentetik biyolojiyi kullanarak

5
00:00:14,353 --> 00:00:17,413
bu pandemiye açtığımız savaşta
süreci hızlandırıyoruz.

6
00:00:18,078 --> 00:00:22,841
İşimiz ilk önce antibiyotik direnci
krizini çözmeye yönelikti.

7
00:00:22,842 --> 00:00:27,531
Projemizin amacı,
makine öğrenimi gücünü kullanarak

8
00:00:27,555 --> 00:00:29,401
antibiyotik depomuzu yenilemek

9
00:00:29,425 --> 00:00:33,263
ve böylelikle küresel çapta yıkıcı bir
post-antibiyotik çağa yakalanmamak.

10
00:00:33,685 --> 00:00:36,505
Önemli nokta şu ki
aynı teknoloji kullanılarak

11
00:00:36,529 --> 00:00:40,631
mevcut pandemi savaşına yardım edecek
antiviral bileşenler de aranabilir.

12
00:00:42,080 --> 00:00:45,982
Makine öğrenimi,
geleneksel ilaç keşfi modeli için

13
00:00:46,006 --> 00:00:47,410
tamamen ezber bozabilir.

14
00:00:47,434 --> 00:00:48,659
Bu yaklaşımla,

15
00:00:48,683 --> 00:00:52,761
bir laboratuvarda
tek tek binlerce mevcut molekülü

16
00:00:52,785 --> 00:00:55,856
etkinliklerini anlamak için
test etmek yerine

17
00:00:55,856 --> 00:01:00,513
bir bilgisayara çok daha
geniş bir alan taranacak şekilde

18
00:01:00,537 --> 00:01:04,121
sentezlenebilecek tüm olası
molekülleri keşfetmesini öğretebiliriz

19
00:01:04,145 --> 00:01:09,759
ve böylelikle samanlıkta
iğne aramak yerine

20
00:01:09,783 --> 00:01:13,543
bilgisayar gücünün
dev mıknatısını kullanarak

21
00:01:13,567 --> 00:01:17,482
aynı anda birden fazla samanlıkta
pek çok iğne bulabiliriz.

22
00:01:18,423 --> 00:01:20,415
Erkenden bazı başarılara imza attık bile.

23
00:01:21,010 --> 00:01:26,475
Yakın zamanda, SARS-CoV-2
enfeksiyonlarıyla birlikte seyredebilecek

24
00:01:26,499 --> 00:01:29,059
bakteriyel enfeksiyonlarla
savaşmada umut vadeden

25
00:01:29,083 --> 00:01:32,694
yeni antibiyotik keşfi için
makine öğrenimi kullandık.

26
00:01:33,181 --> 00:01:37,350
İki ay önce, TED'in Audacious Project'i
işimizi ölçeklendirmemiz için

27
00:01:37,374 --> 00:01:39,562
fon sağlamayı kabul etti.

28
00:01:39,586 --> 00:01:44,214
Hedefimiz, önümüzdeki yedi yıl içinde
yeni sınıf yedi antibiyotik keşfederek

29
00:01:44,238 --> 00:01:49,811
dünyanın yedi en ölümcül
bakteriyel patojenini yenmek.

30
00:01:50,206 --> 00:01:51,939
İzah edeyim;

31
00:01:51,963 --> 00:01:56,869
son 30 yıl içinde keşfedilen
yeni sınıf antibiyotik sayısı sıfır.

32
00:01:58,030 --> 00:02:01,601
Orta vadeli gelecek planlarımız arasında
yeni antibiyotik arayışı olsa da

33
00:02:01,625 --> 00:02:06,277
yeni tip koronavirüs mevcut bir
ölümcül tehdit teşkil ediyor,

34
00:02:06,301 --> 00:02:10,094
ben de bu virüsle savaşmada
tedavi olanağı sağlayacak

35
00:02:10,118 --> 00:02:12,927
aynı teknolojiyi
kullanabileceğimiz kanısındayım.

36
00:02:13,486 --> 00:02:15,205
Peki bunu nasıl yapacağız?

37
00:02:15,229 --> 00:02:18,177
Bir bileşen eğitim kütüphanesi yaratıyoruz

38
00:02:18,201 --> 00:02:23,743
ve katılımcılar bu molekülleri SARS-CoV-2
virüsüyle enfekte hücrelere uygulayarak

39
00:02:23,767 --> 00:02:27,661
hangilerinin etkili faaliyet
gösterdiğini inceliyorlar.

40
00:02:28,175 --> 00:02:31,367
Bu veriler bir makine öğrenimi modeli
eğitmek için kullanılacak,

41
00:02:31,391 --> 00:02:35,461
bu model, bir milyar üzeri moleküle sahip
bir kütüphanede bilgisayarla uygulanacak

42
00:02:35,485 --> 00:02:39,689
ve potansiyel yeni tip
antiviral bileşenler aranacak.

43
00:02:40,324 --> 00:02:42,982
En muhtemel tahminleri
sentezleyecek ve test edeceğiz

44
00:02:43,006 --> 00:02:45,895
ve en çok umut vadeden adayları
klinikte geliştireceğiz.

45
00:02:46,356 --> 00:02:48,134
Doğru olamayacak kadar güzel mi?

46
00:02:48,158 --> 00:02:49,590
Öyle olmamalı.

47
00:02:49,614 --> 00:02:52,939
The Antibiotics AI Project,
konsept araştırmamız üzerine kuruldu

48
00:02:52,963 --> 00:02:57,544
ve Halocin adlı yeni tip geniş spektrumlu
antibiyotiğin keşfini mümkün kıldı.

49
00:02:58,443 --> 00:03:02,840
Halocin'in neredeyse tüm antibiyotiğe
dirençli bakteriyel patojenlere karşı

50
00:03:02,840 --> 00:03:05,382
antibakteriyel faaliyet tesiri var,

51
00:03:05,406 --> 00:03:09,327
buna tedavi edilemeyen
panrezistan enfeksiyonlar dâhil.

52
00:03:09,862 --> 00:03:12,132
Önemli olan,
mevcut antibiyotiklere kıyasla

53
00:03:12,156 --> 00:03:17,170
bakterilerin Halocin'e karşı direnç
geliştirme sıklığı inanılmaz düşük oranda.

54
00:03:18,303 --> 00:03:21,093
Laboratuvarda hem Halocin
hem de Cipro'ya karşı

55
00:03:21,093 --> 00:03:24,825
bakterilerin direnç geliştirme
yeteneğini test ettik.

56
00:03:25,299 --> 00:03:29,747
Cipro'da bir günün sonunda
direnç gözlemledik.

57
00:03:30,213 --> 00:03:33,611
Halocin'de, bir günün sonunda
hiçbir direnç gözlemlemedik.

58
00:03:34,479 --> 00:03:37,781
İşin harika kısmı, 30 gün sonra bile

59
00:03:37,805 --> 00:03:40,406
Halocin'e karşı direnç gözlemlemedik.

60
00:03:41,098 --> 00:03:46,624
Bu pilot projede E.coli'ye karşı
önce ortalama 2.500 bileşen test ettik.

61
00:03:47,259 --> 00:03:51,313
Bu eğitim seti Cipro ve penisilin gibi
bilinen antibiyotiklerin yanı sıra,

62
00:03:51,313 --> 00:03:54,159
antibiyotik olmayan
bir dizi ilacı da kapsıyordu.

63
00:03:54,984 --> 00:03:57,571
Bu verileri kullanarak
modelin öğrenmesini istediğimiz

64
00:03:57,595 --> 00:04:01,573
antibakteriyel aktiviteyle ilişkili
moleküler özelliklerdi.

65
00:04:02,269 --> 00:04:04,970
Sonra bu modeli,
birkaç bin molekül barındıran

66
00:04:04,994 --> 00:04:07,472
bir ilaç yeniden amaçlandırma
kütüphanesine uyguladık

67
00:04:07,496 --> 00:04:10,114
ve modelden,
antibakteriyel özelliklere sahip

68
00:04:10,138 --> 00:04:15,300
ama mevcut antibiyotiklere benzemeyen
molekülleri tanımlamasını istedik.

69
00:04:16,427 --> 00:04:21,224
Çok ilginç, o kütüphanede yalnızca
bir molekül bu kriterlere uydu

70
00:04:21,248 --> 00:04:23,584
ve o molekül de Halocin çıktı.

71
00:04:24,444 --> 00:04:27,532
Halocin'in mevcut antibiyotiklere
benzemediği hesaba katılınca

72
00:04:27,556 --> 00:04:29,520
antibiyotik uzmanı dahi olsa

73
00:04:29,520 --> 00:04:33,918
bir insanın bu şekilde
Halocin'i tanımlaması imkânsız olurdu.

74
00:04:34,574 --> 00:04:38,835
SARS-CoV-2'ye karşı bu teknolojiyle
neler yapabileceğimizi hayal edin.

75
00:04:39,783 --> 00:04:41,148
Bununla da bitmiyor.

76
00:04:41,172 --> 00:04:43,992
Ayrıca sentetik biyoloji
araçları kullanıyoruz,

77
00:04:44,016 --> 00:04:46,627
DNA ve hücresel düzenekler
üzerinde deneme yaparak

78
00:04:46,651 --> 00:04:50,561
COVID-19'u yenmek gibi
insani amaçlara hizmet ediyoruz,

79
00:04:50,585 --> 00:04:54,232
şunu da ekleyeyim,
hızlı bir tanısal kontrol sağlayan

80
00:04:54,256 --> 00:04:57,688
koruyucu bir maske de
geliştirmeye çalışıyoruz.

81
00:04:58,192 --> 00:04:59,664
Nasıl mı?

82
00:04:59,688 --> 00:05:03,884
Yakın zamanda, yaşayan bir hücreden
hücresel düzeneği çıkarıp

83
00:05:03,884 --> 00:05:07,976
RNA sensörleriyle birlikte kağıt
üzerinde dondurup kurutarak

84
00:05:08,000 --> 00:05:12,916
Ebola ve Zika için
düşük maliyetli tanı sağlayabildik.

85
00:05:13,503 --> 00:05:18,730
Bu sensörler, kan veya salya içeren
hasta örnekleriyle

86
00:05:18,754 --> 00:05:21,576
yeniden hidratlandığında aktive oluyorlar.

87
00:05:21,600 --> 00:05:24,861
Görünen o ki bu teknoloji
kağıtla sınırlı değil

88
00:05:24,885 --> 00:05:27,771
ve giysi dâhil başka
materyallere de uygulanabiliyor.

89
00:05:28,671 --> 00:05:30,613
COVID-19 pandemisine gelince

90
00:05:30,637 --> 00:05:34,983
virüsü tespit edecek
RNA sensörleri tasarlıyoruz,

91
00:05:35,007 --> 00:05:38,217
bunları gerekli hücresel düzeneklerle
dondurup kurutuyoruz

92
00:05:38,241 --> 00:05:40,948
ve bir yüz maskesi
kumaşına yerleştiriyoruz.

93
00:05:40,972 --> 00:05:45,526
Buradaki nefes alıp verme
ve dolayısıyla su buharının oluşumu

94
00:05:45,526 --> 00:05:47,286
testi aktive ediyor.

95
00:05:47,804 --> 00:05:52,064
Böylece eğer bir hasta
SARS-CoV-2'yle enfekte olmuşsa

96
00:05:52,088 --> 00:05:54,161
maske floresan bir sinyal verecek,

97
00:05:54,185 --> 00:05:58,015
bu sinyal de ucuz, mobil bir cihazla
kolaylıkla tespit edilebilecek.

98
00:05:58,534 --> 00:06:05,646
Bir iki saat içinde bir hastaya uzaktan
güvenle doğru şekilde teşhis konabilir.

99
00:06:06,735 --> 00:06:12,112
Ayrıca sentetik biyolojiyi kullanarak
COVID-19 için aşı adayı tasarlıyoruz.

100
00:06:13,014 --> 00:06:15,667
BCG aşısını başka bir amaca
uygun hâle getiriyoruz,

101
00:06:15,691 --> 00:06:18,561
neredeyse bir yüzyıldır
tüberküloza karşı kullanılmıştı.

102
00:06:18,585 --> 00:06:20,480
Bu, canlı ama zararı alınmış bir aşı

103
00:06:20,480 --> 00:06:24,807
ve SARS-CoV-2 antijenleri göstermesi için
üzerinde mühendislik yapıyoruz,

104
00:06:24,831 --> 00:06:29,325
bu da bağışıklık sistemi tarafından
koruyucu antikorları tetikleyecektir.

105
00:06:29,328 --> 00:06:32,062
Önemli bir nokta şu ki
BCG büyük çapta ölçeklenebilir

106
00:06:32,086 --> 00:06:36,659
ve bildirilen aşılar arasında
en iyi profillerden birine sahip.

107
00:06:37,881 --> 00:06:42,986
Sentetik biyoloji
ve yapay zekâ araçlarıyla

108
00:06:43,010 --> 00:06:46,358
bu yeni tip koronavirüse karşı
savaşı kazanabiliriz.

109
00:06:46,844 --> 00:06:50,163
Bu çalışma hâlâ ilk aşamalarında
fakat vadettiği umut gerçek.

110
00:06:50,798 --> 00:06:54,243
Bilim ve teknoloji; bu insan zekâsı
ve süper bakteri genleri savaşında

111
00:06:54,267 --> 00:06:57,428
bize önemli bir avantaj sağlayabilir,

112
00:06:57,452 --> 00:06:59,199
kazanabileceğimiz bir savaş.

113
00:06:59,990 --> 00:07:01,223
Teşekkürler.