1 00:00:00,000 --> 00:00:02,000 Enkele weken geleden 2 00:00:02,000 --> 00:00:05,000 kreeg ik de kans om naar Saoedi-Arabië te gaan. 3 00:00:05,000 --> 00:00:08,000 Het eerste wat ik als moslim wilde doen, 4 00:00:08,000 --> 00:00:10,000 was naar Mekka gaan om de Ka'aba te bezoeken, 5 00:00:10,000 --> 00:00:12,000 het grootste heiligdom van de islam. 6 00:00:12,000 --> 00:00:14,000 Dat heb ik dan ook gedaan; ik deed mijn ritualistisch gewaad aan; 7 00:00:14,000 --> 00:00:16,000 ik ging naar de heilige moskee; 8 00:00:16,000 --> 00:00:18,000 ik heb gebeden; 9 00:00:18,000 --> 00:00:20,000 ik observeerde al de rituelen. 10 00:00:20,000 --> 00:00:22,000 Ondertussen was er 11 00:00:22,000 --> 00:00:24,000 naast al die spiritualiteit 12 00:00:24,000 --> 00:00:26,000 één werelds detail in de Ka'aba 13 00:00:26,000 --> 00:00:28,000 dat ik bijzonder interessant vond. 14 00:00:28,000 --> 00:00:30,000 Er was geen scheiding tussen de geslachten. 15 00:00:30,000 --> 00:00:32,000 Met andere woorden, mannen en vrouwen 16 00:00:32,000 --> 00:00:34,000 namen samen deel aan de eredienst. 17 00:00:34,000 --> 00:00:36,000 Ze stonden bij elkaar terwijl ze de tawaaf deden, 18 00:00:36,000 --> 00:00:39,000 het wandelen in een cirkel rondom de Ka'aba. 19 00:00:39,000 --> 00:00:41,000 Ze waren bij elkaar tijdens het bidden. 20 00:00:41,000 --> 00:00:44,000 Als je je afvraagt waarom dit enigszins opmerkelijk is, 21 00:00:44,000 --> 00:00:47,000 moet je de rest van Saoedi-Arabië zien. 22 00:00:47,000 --> 00:00:49,000 Het is namelijk een land 23 00:00:49,000 --> 00:00:52,000 waar de seksen strikt gescheiden worden gehouden. 24 00:00:52,000 --> 00:00:54,000 Met andere woorden, 25 00:00:54,000 --> 00:00:56,000 mannen worden eenvoudigweg verondersteld om niet 26 00:00:56,000 --> 00:00:58,000 samen met vrouwen in dezelfde fysieke ruimte aanwezig te zijn. 27 00:00:58,000 --> 00:01:00,000 Dit is mij op een heel vreemde manier opgevallen. 28 00:01:00,000 --> 00:01:02,000 Ik verliet dus de Ka'aba 29 00:01:02,000 --> 00:01:04,000 om iets te gaan eten in het centrum van Mekka. 30 00:01:04,000 --> 00:01:06,000 Ik ging naar het dichtstbijzijnde Burger King-restaurant. 31 00:01:06,000 --> 00:01:08,000 Ik kwam daar dus aan -- 32 00:01:08,000 --> 00:01:10,000 het viel mij op dat er een mannenafdeling was 33 00:01:10,000 --> 00:01:13,000 die strikt gescheiden werd van de vrouwenafdeling. 34 00:01:13,000 --> 00:01:16,000 Ik moest ook betalen, bestellen en eten in de mannenafdeling. 35 00:01:16,000 --> 00:01:18,000 "Dit is eigenaardig," zei ik tegen mezelf, 36 00:01:18,000 --> 00:01:21,000 "je mag naast het andere geslacht lopen aan de heilige Ka'aba, 37 00:01:21,000 --> 00:01:23,000 maar niet bij Burger King." 38 00:01:23,000 --> 00:01:25,000 Nogal ironisch eigenlijk. 39 00:01:25,000 --> 00:01:28,000 Niet alleen ironisch, maar ook heel veelzeggend, denk ik. 40 00:01:28,000 --> 00:01:31,000 Omdat de Ka'aba en de rituelen er rond 41 00:01:31,000 --> 00:01:34,000 restanten zijn van de beginperiode van de islam, 42 00:01:34,000 --> 00:01:36,000 van in de tijd van de profeet Mohammed. 43 00:01:36,000 --> 00:01:38,000 Indien er in die tijd een grote nadruk zou gelegen hebben 44 00:01:38,000 --> 00:01:40,000 op de scheiding van man en vrouw, 45 00:01:40,000 --> 00:01:43,000 dan zouden de rituelen rond de Ka'aba daarmee hebben overeengestemd. 46 00:01:43,000 --> 00:01:45,000 Blijkbaar vormde dat in die tijd geen probleem. 47 00:01:45,000 --> 00:01:47,000 De rituelen zijn dus op die manier gegroeid. 48 00:01:47,000 --> 00:01:49,000 Dit wordt ook bevestigd volgens mij 49 00:01:49,000 --> 00:01:51,000 door het feit dat de afzondering van vrouwen 50 00:01:51,000 --> 00:01:53,000 ter vorming van een verdeelde samenleving, 51 00:01:53,000 --> 00:01:56,000 iets is dat je niet zal terugvinden in de Koran, 52 00:01:56,000 --> 00:01:58,000 de echte kern van de islam -- 53 00:01:58,000 --> 00:02:00,000 de goddelijke kern van de islam 54 00:02:00,000 --> 00:02:03,000 waarin alle moslims, en evenals ikzelf, in geloven. 55 00:02:03,000 --> 00:02:05,000 Ik denk ook niet dat het toeval is 56 00:02:05,000 --> 00:02:07,000 dat je deze gedachte niet terugvindt 57 00:02:07,000 --> 00:02:09,000 in de werkelijke bron van de islam. 58 00:02:09,000 --> 00:02:11,000 Gezien veel geleerden, 59 00:02:11,000 --> 00:02:13,000 die de geschiedenis van het islamitische gedachtegoed bestuderen -- 60 00:02:13,000 --> 00:02:15,000 moslimgeleerden of westerlingen -- 61 00:02:15,000 --> 00:02:17,000 eigenlijk denken dat dit gebruik 62 00:02:17,000 --> 00:02:19,000 - het fysiek opdelen van mannen en vrouwen - 63 00:02:19,000 --> 00:02:22,000 slechts later tot ontwikkeling kwam binnen de islam. 64 00:02:22,000 --> 00:02:24,000 De moslims namen immers 65 00:02:24,000 --> 00:02:27,000 een aantal reeds bestaande culturen en tradities over van het Midden-Oosten. 66 00:02:27,000 --> 00:02:29,000 Uitsluiting van vrouwen was feitelijk 67 00:02:29,000 --> 00:02:31,000 een Byzantijns en Perzisch gebruik, 68 00:02:31,000 --> 00:02:34,000 dat moslims hadden overgenomen 69 00:02:34,000 --> 00:02:36,000 en integreerden in hun godsdienst. 70 00:02:36,000 --> 00:02:38,000 Dit is eigenlijk nog maar één voorbeeld 71 00:02:38,000 --> 00:02:40,000 van een veel breder fenomeen. 72 00:02:40,000 --> 00:02:43,000 Wat we vandaag het islamitisch recht noemen, en vooral de islamitische cultuur. 73 00:02:43,000 --> 00:02:45,000 In feite zijn er veel islamitische culturen; 74 00:02:45,000 --> 00:02:47,000 die in Saoedi-Arabië verschilt heel sterk 75 00:02:47,000 --> 00:02:50,000 van die waarvan ik vandaan kom in Istanboel of Turkije. 76 00:02:50,000 --> 00:02:52,000 Maar zelfs dan, 77 00:02:52,000 --> 00:02:54,000 wanneer je wil spreken over een moslimcultuur, 78 00:02:54,000 --> 00:02:56,000 dit heeft een bepaalde essentie, de goddelijke boodschap, 79 00:02:56,000 --> 00:02:58,000 waarmee de religie begon. 80 00:02:58,000 --> 00:03:00,000 Vervolgens werden er vele tradities, percepties, 81 00:03:00,000 --> 00:03:03,000 en vele gebruiken aan toegevoegd. 82 00:03:03,000 --> 00:03:06,000 Dit waren tradities van het Midden-Oosten -- middeleeuwse tradities. 83 00:03:07,000 --> 00:03:10,000 Er zijn twee belangrijke boodschappen, of eerder twee lessen, 84 00:03:10,000 --> 00:03:13,000 die daar uit moeten geleerd worden. 85 00:03:13,000 --> 00:03:15,000 Eerst en vooral, moslims -- 86 00:03:15,000 --> 00:03:18,000 vrome, conservatieve moslimgelovigen die trouw willen zijn aan hun religie -- 87 00:03:18,000 --> 00:03:21,000 moeten niet aan alles in hun cultuur vastklampen, 88 00:03:21,000 --> 00:03:23,000 in de veronderstelling dat dat een goddelijke opdracht is. 89 00:03:23,000 --> 00:03:25,000 Misschien zijn sommige tradities ondeugdelijk 90 00:03:25,000 --> 00:03:27,000 en vragen ze om verandering. 91 00:03:27,000 --> 00:03:29,000 Aan de andere kant zouden westerlingen 92 00:03:29,000 --> 00:03:31,000 die naar de islamitische cultuur kijken 93 00:03:31,000 --> 00:03:33,000 en bepaalde verontrustende dingen zien, 94 00:03:33,000 --> 00:03:36,000 er niet onmiddellijk vanuit moeten gaan dat dit door de islam opgelegd wordt. 95 00:03:36,000 --> 00:03:38,000 Wie weet gaat het om een cultuur van het Midden-Oosten 96 00:03:38,000 --> 00:03:40,000 die verward werd met de islam. 97 00:03:40,000 --> 00:03:43,000 Het gebruik van vrouwenbesnijdenis. 98 00:03:43,000 --> 00:03:46,000 Het is vreselijk en gruwelijk. 99 00:03:46,000 --> 00:03:48,000 Het is feitelijk een operatie 100 00:03:48,000 --> 00:03:51,000 om vrouwen te beroven van seksueel genot. 101 00:03:51,000 --> 00:03:53,000 Westerlingen, Europeanen of Amerikanen 102 00:03:53,000 --> 00:03:56,000 die hier voorheen niets van afwisten, 103 00:03:56,000 --> 00:03:58,000 werden met dit gebruik geconfronteerd 104 00:03:58,000 --> 00:04:00,000 binnen enkele moslimgemeenschappen 105 00:04:00,000 --> 00:04:02,000 die vanuit Noord-Afrika waren gemigreerd. 106 00:04:02,000 --> 00:04:05,000 Ze dachten toen: "Oh, wat voor een verschrikkelijke godsdienst is dat, 107 00:04:05,000 --> 00:04:07,000 die zoiets oplegt." 108 00:04:07,000 --> 00:04:09,000 Maar in feite wanneer je het gebruik van vrouwenbesnijdenis bekijkt, 109 00:04:09,000 --> 00:04:11,000 dan zie je dat het eigenlijk niets met de islam te maken heeft. 110 00:04:11,000 --> 00:04:13,000 Het gaat gewoonweg om een Noord-Afrikaans gebruik 111 00:04:13,000 --> 00:04:15,000 dat stamt van voor de islam. 112 00:04:15,000 --> 00:04:17,000 Het bestond er reeds duizenden jaren 113 00:04:17,000 --> 00:04:20,000 en inderdaad zijn er moslims die dit doen. 114 00:04:20,000 --> 00:04:23,000 De moslims in Noord-Afrika, niet op andere plekken. 115 00:04:23,000 --> 00:04:26,000 Ook niet-moslimgemeenschappen van Noord-Afrika -- 116 00:04:26,000 --> 00:04:28,000 zoals de animisten, en zelfs enkele christenen 117 00:04:28,000 --> 00:04:30,000 en een Joodse stam in Noord-Afrika 118 00:04:30,000 --> 00:04:33,000 voeren besnijdenissen uit bij vrouwen. 119 00:04:33,000 --> 00:04:36,000 Dus wat een probleem lijkt 120 00:04:36,000 --> 00:04:38,000 binnen de islamitische geloofstraditie, 121 00:04:38,000 --> 00:04:40,000 blijkt uiteindelijk een traditie te zijn 122 00:04:40,000 --> 00:04:42,000 die moslims zich hebben toegeëigend. 123 00:04:42,000 --> 00:04:44,000 Hetzelfde kan gezegd worden van eerwraak, 124 00:04:44,000 --> 00:04:47,000 wat herhaaldelijk terugkomt in de westerse media -- 125 00:04:47,000 --> 00:04:50,000 en wat uiteraard een vreselijke traditie is. 126 00:04:50,000 --> 00:04:53,000 We zien deze traditie bij enkele moslimgemeenschappen. 127 00:04:53,000 --> 00:04:56,000 Maar in de niet-moslimgemeenschappen in het Midden-Oosten, 128 00:04:56,000 --> 00:04:58,000 zoals in sommige christelijke of oosterse gemeenschappen, 129 00:04:58,000 --> 00:05:00,000 kom je deze praktijk ook tegen. 130 00:05:00,000 --> 00:05:02,000 Er was een tragisch voorval van eerwraak 131 00:05:02,000 --> 00:05:04,000 binnen de Armeense gemeenschap in Turkije, 132 00:05:04,000 --> 00:05:06,000 slechts enkele maanden geleden. 133 00:05:06,000 --> 00:05:08,000 Dit zijn nu dingen met betrekking tot de algemene cultuur, 134 00:05:08,000 --> 00:05:11,000 maar ik ben ook heel erg geïnteresseerd in de politieke cultuur, 135 00:05:11,000 --> 00:05:14,000 en of vrijheden en democratie gewaardeerd worden, 136 00:05:14,000 --> 00:05:17,000 en of er een autoritaire politieke cultuur is 137 00:05:17,000 --> 00:05:20,000 waar de staat verondersteld wordt dingen aan burgers op te leggen. 138 00:05:20,000 --> 00:05:22,000 Het is ook geen geheim 139 00:05:22,000 --> 00:05:24,000 dat veel islamitische bewegingen in het Midden-Oosten 140 00:05:24,000 --> 00:05:26,000 eerder autoritair zijn. 141 00:05:26,000 --> 00:05:29,000 Een paar van de zogenaamde "islamitische regimes" 142 00:05:29,000 --> 00:05:31,000 zoals Saoedi-Arabië, Iran 143 00:05:31,000 --> 00:05:34,000 en het ergste voorbeeld, de Taliban in Afghanistan, 144 00:05:34,000 --> 00:05:36,000 zijn behoorlijk autoritair -- daar bestaat geen twijfel over. 145 00:05:36,000 --> 00:05:38,000 Bijvoorbeeld in Saoedi-Arabië 146 00:05:38,000 --> 00:05:41,000 heb je het fenomeen van de zogenaamde religieuze politie. 147 00:05:41,000 --> 00:05:43,000 De religieuze politie legt 148 00:05:43,000 --> 00:05:45,000 de vermeende islamitische levenswijze op 149 00:05:45,000 --> 00:05:47,000 aan elke burger, met dwang -- 150 00:05:47,000 --> 00:05:49,000 zoals vrouwen die gedwongen worden hun hoofd te bedekken -- 151 00:05:49,000 --> 00:05:52,000 de hijab te dragen, de islamitische hoofddoek. 152 00:05:52,000 --> 00:05:54,000 Dat is nu wel behoorlijk autoritair 153 00:05:54,000 --> 00:05:57,000 en het is iets waar ik heel kritisch tegenover sta. 154 00:05:57,000 --> 00:06:00,000 Maar toen ik me realiseerde 155 00:06:00,000 --> 00:06:02,000 dat de niet-moslims, 156 00:06:02,000 --> 00:06:05,000 of de niet-islamitisch gezinde actoren in dezelfde geografische regio, 157 00:06:05,000 --> 00:06:07,000 zich soms op gelijkaardige manier gedroegen, 158 00:06:07,000 --> 00:06:09,000 kwam ik tot de vaststelling dat het probleem misschien 159 00:06:09,000 --> 00:06:12,000 bij de politieke cultuur van de hele regio ligt, niet alleen bij de islam. 160 00:06:12,000 --> 00:06:15,000 Laat me jullie een voorbeeld geven: ik ben afkomstig uit Turkije, 161 00:06:15,000 --> 00:06:17,000 een republiek met een sterk doorgedreven secularisme. 162 00:06:17,000 --> 00:06:19,000 Tot voor kort 163 00:06:19,000 --> 00:06:22,000 hadden we wat ik de politie van het secularisme noem. 164 00:06:22,000 --> 00:06:25,000 Deze bewaakten de universiteiten 165 00:06:25,000 --> 00:06:27,000 tegen gesluierde studenten. 166 00:06:27,000 --> 00:06:30,000 Met andere woorden, ze dwongen studenten tot 167 00:06:30,000 --> 00:06:32,000 het ontbloten van hun hoofden. 168 00:06:32,000 --> 00:06:34,000 Volgens mij is het dwingen van mensen om hun hoofd te ontbloten, 169 00:06:34,000 --> 00:06:37,000 even tiranniek als hen te dwingen om het te bedekken. 170 00:06:37,000 --> 00:06:39,000 Het zou een beslissing moeten zijn van de burger. 171 00:06:39,000 --> 00:06:41,000 Toen ik dat zag, zei ik: 172 00:06:41,000 --> 00:06:43,000 "Misschien is het probleem 173 00:06:43,000 --> 00:06:45,000 de autoritaire cultuur in de regio, 174 00:06:45,000 --> 00:06:47,000 en werden sommige moslims hierdoor beïnvloed." 175 00:06:47,000 --> 00:06:50,000 Maar de seculiere mensen kunnen daardoor beïnvloed worden. 176 00:06:50,000 --> 00:06:52,000 Misschien is het wel een probleem van de politieke cultuur 177 00:06:52,000 --> 00:06:54,000 en moeten we nadenken over 178 00:06:54,000 --> 00:06:56,000 hoe we die politieke cultuur kunnen veranderen. 179 00:06:56,000 --> 00:06:58,000 Dit zijn nu een paar van de vragen 180 00:06:58,000 --> 00:07:00,000 die ik enkele jaren geleden in gedachten had 181 00:07:00,000 --> 00:07:02,000 toen ik ging zitten om een boek te schrijven. 182 00:07:02,000 --> 00:07:04,000 Ik zei: "Ik zal een onderzoek doen 183 00:07:04,000 --> 00:07:09,000 naar hoe de islam zich ontwikkelde tot haar huidige vorm, 184 00:07:09,000 --> 00:07:11,000 welke wegen er werden genomen 185 00:07:11,000 --> 00:07:13,000 en welke wegen hadden kunnen genomen worden." 186 00:07:13,000 --> 00:07:18,000 De naam van het boek is "De islam zonder extremen: een moslimpleidooi voor vrijheid." 187 00:07:18,000 --> 00:07:20,000 Zoals de ondertitel aangeeft, 188 00:07:20,000 --> 00:07:23,000 heb ik de islamitische traditie en de geschiedenis van het islamitische gedachtegoed 189 00:07:23,000 --> 00:07:25,000 bekeken vanuit het perspectief van de individuele vrijheid. 190 00:07:25,000 --> 00:07:27,000 Ik heb geprobeerd om te zoeken naar de sterke punten 191 00:07:27,000 --> 00:07:29,000 met betrekking tot de individuele vrijheid. 192 00:07:29,000 --> 00:07:31,000 Er zijn ook sterke punten in de islamitische traditie. 193 00:07:31,000 --> 00:07:34,000 De islam ontwikkelde als monotheïstische godsdienst, 194 00:07:34,000 --> 00:07:38,000 die de mens omschreef als iemand die verantwoordelijk kan handelen, 195 00:07:38,000 --> 00:07:40,000 creëerde het idee van het individu in het Midden-Oosten 196 00:07:40,000 --> 00:07:43,000 en behoedde het van het communitarisme, het collectivisme 197 00:07:43,000 --> 00:07:45,000 van de stammenmaatschappij. 198 00:07:45,000 --> 00:07:47,000 Je kan hier veel zaken van afleiden. 199 00:07:47,000 --> 00:07:50,000 Daarnaast zag ik ook problemen binnen de islamitische traditie. 200 00:07:50,000 --> 00:07:52,000 Eén ding vond ik eigenaardig: 201 00:07:52,000 --> 00:07:55,000 de meeste van die problemen blijken problemen te zijn die pas later ontstonden, 202 00:07:55,000 --> 00:07:58,000 niet vanuit het hart van de islam, de Koran, 203 00:07:58,000 --> 00:08:01,000 maar opnieuw vanuit de tradities en mentaliteiten, 204 00:08:01,000 --> 00:08:03,000 of de interpretaties die de moslims 205 00:08:03,000 --> 00:08:05,000 in de middeleeuwen van de Koran gemaakt hadden. 206 00:08:05,000 --> 00:08:07,000 De Koran bijvoorbeeld 207 00:08:07,000 --> 00:08:09,000 laat steniging niet toe. 208 00:08:09,000 --> 00:08:11,000 Er bestaat geen straf voor afvalligheid. 209 00:08:11,000 --> 00:08:14,000 Er bestaat geen straf voor persoonlijke dingen zoals drinken. 210 00:08:14,000 --> 00:08:18,000 De dingen die de islamitische wetgeving hebben vormgegeven, 211 00:08:18,000 --> 00:08:21,000 de verontrustende aspecten van de islamitische wetgeving, 212 00:08:21,000 --> 00:08:24,000 werden later ontwikkeld als latere interpretaties van de islam. 213 00:08:24,000 --> 00:08:26,000 Dit betekent dat moslims vandaag naar 214 00:08:26,000 --> 00:08:28,000 deze dingen kunnen kijken en zeggen: 215 00:08:28,000 --> 00:08:30,000 "Wel, de kern van onze godsdienst 216 00:08:30,000 --> 00:08:32,000 moeten we behouden. 217 00:08:32,000 --> 00:08:34,000 Het is ons geloof en we zullen er trouw aan blijven." 218 00:08:34,000 --> 00:08:36,000 We kunnen wel de wijze van interpretatie veranderen, 219 00:08:36,000 --> 00:08:39,000 omdat het werd geïnterpreteerd op basis van een middeleeuwse context. 220 00:08:39,000 --> 00:08:41,000 Vandaag leven we in een andere wereld 221 00:08:41,000 --> 00:08:43,000 met andere waarden en andere politieke systemen. 222 00:08:43,000 --> 00:08:46,000 Zo'n interpretatie is zeker mogelijk en doenbaar. 223 00:08:47,000 --> 00:08:50,000 Was ik nu de enige persoon geweest die zo dacht, 224 00:08:50,000 --> 00:08:53,000 dan zaten we in de problemen. 225 00:08:53,000 --> 00:08:55,000 Maar dat is helemaal niet het geval. 226 00:08:55,000 --> 00:08:58,000 Sinds de 19e eeuw bestaat er 227 00:08:58,000 --> 00:09:01,000 eigenlijk al zo'n hele revisionistische en reformistische -- 228 00:09:01,000 --> 00:09:03,000 hoe je het ook mag noemen -- 229 00:09:03,000 --> 00:09:05,000 traditie, 230 00:09:05,000 --> 00:09:07,000 een trend in het islamitische denken. 231 00:09:07,000 --> 00:09:09,000 Deze bestond uit intellectuelen of staatslieden 232 00:09:09,000 --> 00:09:12,000 van de 19e eeuw en nadien 20e eeuw. 233 00:09:12,000 --> 00:09:14,000 Ze keken toen richting Europa 234 00:09:14,000 --> 00:09:16,000 en ze bewonderden vele dingen die Europa te bieden had, 235 00:09:16,000 --> 00:09:18,000 zoals wetenschap en technologie. 236 00:09:18,000 --> 00:09:20,000 Maar niet alleen dat; ook democratie, de parlementen, 237 00:09:20,000 --> 00:09:22,000 het idee van (politieke) vertegenwoordiging, 238 00:09:22,000 --> 00:09:24,000 het idee van gelijkheid tussen burgers. 239 00:09:24,000 --> 00:09:27,000 Deze moslimdenkers, -intellectuelen en -staatslieden 240 00:09:27,000 --> 00:09:30,000 van de 19e eeuw keken naar Europa en ze observeerden deze dingen. 241 00:09:30,000 --> 00:09:32,000 Ze zeiden: "Waarom hebben wij deze dingen niet?" 242 00:09:32,000 --> 00:09:34,000 Ze keken terug naar de islamitische traditie en 243 00:09:34,000 --> 00:09:37,000 ze zagen dat er problematische elementen waren, 244 00:09:37,000 --> 00:09:40,000 maar ze behoorden niet tot de kern van de religie, dus misschien kunnen ze 245 00:09:40,000 --> 00:09:42,000 her-begrepen worden en de Koran kan herlezen worden 246 00:09:42,000 --> 00:09:44,000 in de moderne wereld. 247 00:09:44,000 --> 00:09:46,000 Die trend 248 00:09:46,000 --> 00:09:49,000 wordt meestal het islamitisch modernisme genoemd. 249 00:09:49,000 --> 00:09:52,000 Het werd door intellectuelen en staatslieden verdedigd, 250 00:09:52,000 --> 00:09:54,000 echter niet alleen als een intellectuele gedachte, 251 00:09:54,000 --> 00:09:56,000 maar ook als een politiek programma. 252 00:09:56,000 --> 00:09:58,000 Dat is eigenlijk de reden waarom in de 19e eeuw 253 00:09:58,000 --> 00:10:01,000 het Ottomaanse Rijk, dat zich toen uitstrekte over het hele Midden-Oosten, 254 00:10:01,000 --> 00:10:04,000 heel belangrijke hervormingen doorvoerde -- 255 00:10:04,000 --> 00:10:06,000 hervormingen zoals christenen en Joden 256 00:10:06,000 --> 00:10:08,000 dezelfde burgerrechten geven, 257 00:10:08,000 --> 00:10:10,000 een grondwet aannemen, 258 00:10:10,000 --> 00:10:12,000 een representatief parlement aannemen, 259 00:10:12,000 --> 00:10:15,000 het idee van godsdienstvrijheid naar voren brengen. 260 00:10:15,000 --> 00:10:18,000 Dat verklaart waarom het Ottomaanse Rijk in haar laatste decennia 261 00:10:18,000 --> 00:10:20,000 in een proto-democratie veranderde, 262 00:10:20,000 --> 00:10:22,000 een constitutionele monarchie. 263 00:10:22,000 --> 00:10:25,000 Vrijheid had toen een heel belangrijke politieke waarde. 264 00:10:25,000 --> 00:10:27,000 Eveneens had je in de Arabische wereld 265 00:10:27,000 --> 00:10:30,000 wat de grote Arabische historicus Albert Hourani 266 00:10:30,000 --> 00:10:32,000 omschrijft als het liberale tijdperk. 267 00:10:32,000 --> 00:10:34,000 Hij heeft een boek, "Het Arabisch gedachtegoed in het liberale tijdperk." 268 00:10:34,000 --> 00:10:36,000 Hij plaatst het liberale tijdperk 269 00:10:36,000 --> 00:10:39,000 in de 19e eeuw en begin 20e eeuw. 270 00:10:39,000 --> 00:10:42,000 Heel opmerkelijk was dat dit de overheersende trend was 271 00:10:42,000 --> 00:10:44,000 in het begin van de 20e eeuw 272 00:10:44,000 --> 00:10:48,000 bij islamitische denkers, staatslieden en theologen. 273 00:10:48,000 --> 00:10:50,000 Je vindt echter een heel vreemd patroon terug 274 00:10:50,000 --> 00:10:52,000 in de rest van de 20e eeuw, 275 00:10:52,000 --> 00:10:54,000 omdat we een sterke achteruitgang zien 276 00:10:54,000 --> 00:10:56,000 van dit islamitisch modernisme. 277 00:10:56,000 --> 00:10:58,000 Wat je ondertussen ziet gebeuren, 278 00:10:58,000 --> 00:11:01,000 is de groei van het islamisme 279 00:11:01,000 --> 00:11:04,000 als een ideologie die autoritair is, 280 00:11:04,000 --> 00:11:06,000 en behoorlijk doordringt 281 00:11:06,000 --> 00:11:08,000 en behoorlijk anti-westers is. 282 00:11:08,000 --> 00:11:10,000 Het wil de samenleving inrichten 283 00:11:10,000 --> 00:11:12,000 op basis van een utopische visie. 284 00:11:12,000 --> 00:11:15,000 Het islamisme is dus een problematisch idee 285 00:11:15,000 --> 00:11:17,000 dat werkelijk voor veel problemen heeft gezorgd 286 00:11:17,000 --> 00:11:20,000 in de islamitische wereld van de 20e eeuw. 287 00:11:20,000 --> 00:11:23,000 Zelfs de heel extreme vormen van het islamisme 288 00:11:23,000 --> 00:11:26,000 hebben geleid tot het terrorisme in naam van de islam -- 289 00:11:26,000 --> 00:11:29,000 wat een praktijk is die volgens mij tegen de islam ingaat, 290 00:11:29,000 --> 00:11:32,000 maar blijkbaar zagen sommige extremisten het anders. 291 00:11:32,000 --> 00:11:34,000 Er is echter een opmerkelijke vraag te stellen: 292 00:11:34,000 --> 00:11:37,000 als het islamitisch modernisme zo populair was 293 00:11:37,000 --> 00:11:39,000 in de 19e en begin 20e eeuw, 294 00:11:39,000 --> 00:11:41,000 waarom is het islamisme dan zo populair geworden 295 00:11:41,000 --> 00:11:43,000 gedurende de rest van de 20e eeuw? 296 00:11:43,000 --> 00:11:45,000 Dit is denk ik een vraag 297 00:11:45,000 --> 00:11:47,000 die zorgvuldig besproken moet worden. 298 00:11:47,000 --> 00:11:49,000 In mijn boek ben ik ook ingegaan op die vraag. 299 00:11:49,000 --> 00:11:53,000 Eigenlijk moet je geen genie zijn om dat te kunnen begrijpen. 300 00:11:53,000 --> 00:11:55,000 Kijk gewoon naar de politieke geschiedenis van de 20e eeuw 301 00:11:55,000 --> 00:11:57,000 en je ziet dat er veel dingen veranderd zijn. 302 00:11:57,000 --> 00:11:59,000 De hele context is gewijzigd. 303 00:11:59,000 --> 00:12:01,000 In de 19e eeuw, 304 00:12:01,000 --> 00:12:03,000 toen moslims Europa als voorbeeld namen, 305 00:12:03,000 --> 00:12:06,000 waren ze zelfstandig en hadden ze meer zelfvertrouwen. 306 00:12:06,000 --> 00:12:09,000 In het begin van de 20e eeuw, met de val van het Ottomaanse Rijk, 307 00:12:09,000 --> 00:12:12,000 werd heel het Midden-Oosten gekoloniseerd. 308 00:12:12,000 --> 00:12:14,000 En wat heb je als je met kolonisatie te maken krijgt? 309 00:12:14,000 --> 00:12:16,000 Dan heb je anti-kolonisatie. 310 00:12:16,000 --> 00:12:19,000 Bijgevolg wordt Europa nu niet alleen een voorbeeld om na te streven; 311 00:12:19,000 --> 00:12:22,000 het wordt een vijand waartegen je moet vechten en weerstand bieden. 312 00:12:22,000 --> 00:12:24,000 Je krijgt dus een heel sterke achteruitgang 313 00:12:24,000 --> 00:12:26,000 van het liberale gedachtegoed in de moslimwereld. 314 00:12:26,000 --> 00:12:29,000 Wat je in de plaats te zien krijgt is een eerder defensieve, 315 00:12:29,000 --> 00:12:32,000 rigide en reactionaire strekking 316 00:12:32,000 --> 00:12:34,000 die is uitgemond in het Arabisch socialisme, het Arabisch nationalisme 317 00:12:34,000 --> 00:12:37,000 en uiteindelijk in de islamitische ideologie. 318 00:12:37,000 --> 00:12:40,000 Toen de koloniale periode eindigde, 319 00:12:40,000 --> 00:12:42,000 kreeg je in de plaats daarvan 320 00:12:42,000 --> 00:12:44,000 meestal seculiere dictators 321 00:12:44,000 --> 00:12:46,000 die meenden dat ze een land vormden, 322 00:12:46,000 --> 00:12:48,000 maar geen democratie in het land invoerden 323 00:12:48,000 --> 00:12:50,000 om vervolgens hun eigen dictatuur in te richten. 324 00:12:50,000 --> 00:12:53,000 Ik denk ook dat het westen, zeker sommige westerse mogendheden, 325 00:12:53,000 --> 00:12:55,000 voornamelijk de Verenigde Staten, 326 00:12:55,000 --> 00:12:58,000 een fout begingen door deze seculiere dictators steun te bieden, 327 00:12:58,000 --> 00:13:01,000 in de overtuiging dat ze zouden bijdragen aan hun belangen. 328 00:13:01,000 --> 00:13:03,000 Maar door het feit dat deze dictators 329 00:13:03,000 --> 00:13:05,000 de democratie in hun eigen land onderdrukten 330 00:13:05,000 --> 00:13:07,000 en islamitische groepen in hun land onderdrukten, 331 00:13:07,000 --> 00:13:09,000 zijn de islamieten feitelijk nog luider gaan roepen. 332 00:13:09,000 --> 00:13:11,000 Zodoende kreeg je in de 20e eeuw 333 00:13:11,000 --> 00:13:13,000 zo'n vicieuze cirkel in de Arabische wereld 334 00:13:13,000 --> 00:13:16,000 waar dictaturen hun eigen volkeren zijn gaan onderdrukken 335 00:13:16,000 --> 00:13:18,000 waaronder de vrome islamieten, 336 00:13:18,000 --> 00:13:21,000 en ze reageren op een reactionaire manier. 337 00:13:21,000 --> 00:13:23,000 Er was echter één land 338 00:13:23,000 --> 00:13:26,000 dat is kunnen ontsnappen of wegblijven 339 00:13:26,000 --> 00:13:28,000 uit die vicieuze cirkel. 340 00:13:28,000 --> 00:13:31,000 Dat is het land waar ik vandaan kom, namelijk Turkije. 341 00:13:31,000 --> 00:13:33,000 Turkije is nooit gekoloniseerd geweest, het bleef 342 00:13:33,000 --> 00:13:36,000 na de val van het Ottomaanse Rijk, als onafhankelijke natie voortbestaan. 343 00:13:36,000 --> 00:13:38,000 Dat is iets om te onthouden. 344 00:13:38,000 --> 00:13:41,000 Ze deelden ook niet dezelfde anti-koloniale bevliegingen 345 00:13:41,000 --> 00:13:44,000 die je in sommige andere landen in de regio kan terugvinden. 346 00:13:44,000 --> 00:13:46,000 Ten tweede, veel belangrijker, 347 00:13:46,000 --> 00:13:48,000 Turkije werd reeds een democratisch land 348 00:13:48,000 --> 00:13:50,000 nog vóór alle andere landen die we hebben besproken. 349 00:13:50,000 --> 00:13:52,000 In 1950 organiseerde Turkije de eerste vrije en eerlijke verkiezingen, 350 00:13:52,000 --> 00:13:55,000 hetgeen een einde maakte aan het meer autocratische seculiere regime. 351 00:13:55,000 --> 00:13:57,000 Dit luidde het begin in van Turkije. 352 00:13:57,000 --> 00:13:59,000 De devote moslims in Turkije 353 00:13:59,000 --> 00:14:03,000 zagen in dat ze het politieke systeem konden veranderen door te stemmen. 354 00:14:03,000 --> 00:14:06,000 Ze realiseerden zich dat democratie iets is dat met de islam te verzoenen valt, 355 00:14:06,000 --> 00:14:08,000 en verzoenbaar met hun waarden, 356 00:14:08,000 --> 00:14:10,000 en ze zijn steeds voorstander geweest van democratie. 357 00:14:10,000 --> 00:14:12,000 Dat is een ervaring 358 00:14:12,000 --> 00:14:14,000 die andere moslimnaties in het Midden-Oosten nog niet hadden, 359 00:14:14,000 --> 00:14:16,000 tot nu toe. 360 00:14:16,000 --> 00:14:18,000 Ten tweede, in de laatste twee decennia 361 00:14:18,000 --> 00:14:21,000 dankzij de globalisering, dankzij de markteconomie, 362 00:14:21,000 --> 00:14:23,000 dankzij de opgang van de middenklasse, 363 00:14:23,000 --> 00:14:25,000 zien we in Turkije, 364 00:14:25,000 --> 00:14:29,000 hetgeen ik omschrijf als de wedergeboorte van het islamitisch modernisme. 365 00:14:29,000 --> 00:14:32,000 Je hebt nu vrome moslims uit de meer stedelijke middenklasse 366 00:14:32,000 --> 00:14:34,000 die opnieuw naar hun traditie kijken 367 00:14:34,000 --> 00:14:37,000 en inzien dat er enkele problemen zijn met die traditie. 368 00:14:37,000 --> 00:14:40,000 Ze begrijpen dat ze veranderd moeten worden, in vraag gesteld 369 00:14:40,000 --> 00:14:42,000 en hervormd moeten worden. Opnieuw kijken ze naar Europa 370 00:14:42,000 --> 00:14:45,000 en zien ze een voorbeeld dat ze kunnen volgen. 371 00:14:45,000 --> 00:14:47,000 Ze zien in elk geval een voorbeeld waar ze wat inspiratie uit kunnen halen. 372 00:14:47,000 --> 00:14:49,000 Dat is ook de reden waarom de EU-procedure, 373 00:14:49,000 --> 00:14:51,000 de inzet van Turkije om toe te treden tot de EU, 374 00:14:51,000 --> 00:14:53,000 in Turkije de steun heeft gekregen 375 00:14:53,000 --> 00:14:55,000 van vrome islamieten, 376 00:14:55,000 --> 00:14:58,000 ondanks dat sommige seculiere naties er tegen waren. 377 00:14:58,000 --> 00:15:00,000 De procedure werd nu een beetje uitgehold 378 00:15:00,000 --> 00:15:02,000 door het feit dat niet alle Europeanen even gastvrij zijn -- 379 00:15:02,000 --> 00:15:05,000 maar dat is een andere discussie. 380 00:15:05,000 --> 00:15:08,000 Het pro-Europese klimaat in Turkije in het laatste decennium 381 00:15:08,000 --> 00:15:10,000 is bijna een islamitische aangelegenheid geworden, 382 00:15:10,000 --> 00:15:12,000 met de steun van islamitische liberalen 383 00:15:12,000 --> 00:15:15,000 en natuurlijk ook van de seculiere liberalen. 384 00:15:15,000 --> 00:15:17,000 Vandaar dat 385 00:15:17,000 --> 00:15:20,000 Turkije er in slaagde om een redelijk succesverhaal te creëren 386 00:15:20,000 --> 00:15:25,000 waarin de islam en de meest godsdienstige afspraken in de islam 387 00:15:25,000 --> 00:15:27,000 deel zijn gaan uitmaken van het democratische spel, 388 00:15:27,000 --> 00:15:29,000 en zelfs bijdraagt tot de democratische en economische 389 00:15:29,000 --> 00:15:31,000 vooruitgang van het land. 390 00:15:31,000 --> 00:15:34,000 Dit is momenteel een inspirerend voorbeeld geworden 391 00:15:34,000 --> 00:15:36,000 voor sommige islamitische bewegingen 392 00:15:36,000 --> 00:15:39,000 of voor sommige landen in de Arabische wereld. 393 00:15:39,000 --> 00:15:41,000 Jullie hebben zeker de Arabische Lente gezien 394 00:15:41,000 --> 00:15:44,000 die in Tunis en in Egypte van start is gegaan. 395 00:15:44,000 --> 00:15:46,000 De Arabische menigten 396 00:15:46,000 --> 00:15:48,000 zijn gewoonweg in opstand gekomen tegen hun dictators. 397 00:15:48,000 --> 00:15:51,000 Ze eisten democratie; ze eisten vrijheid. 398 00:15:51,000 --> 00:15:54,000 Ze bleken ook geen islamitisch spookbeeld op te roepen 399 00:15:54,000 --> 00:15:56,000 dat dictators steeds gebruikten 400 00:15:56,000 --> 00:15:59,000 om hun regime te rechtvaardigen. 401 00:15:59,000 --> 00:16:02,000 Ze zeiden: "wij willen vrijheid, we willen democratie. 402 00:16:02,000 --> 00:16:04,000 Wij zijn moslimgelovigen, 403 00:16:04,000 --> 00:16:07,000 maar we willen leven als een vrij volk in een vrije samenleving." 404 00:16:07,000 --> 00:16:09,000 Natuurlijk is er nog een lange weg te gaan. 405 00:16:09,000 --> 00:16:11,000 Democratie bereik je niet van de ene dag op de andere; 406 00:16:11,000 --> 00:16:13,000 het is een proces. 407 00:16:13,000 --> 00:16:15,000 Maar dit is een veelbelovend tijdperk 408 00:16:15,000 --> 00:16:17,000 in de moslimwereld. 409 00:16:17,000 --> 00:16:19,000 Ik ben ervan overtuigd dat het islamitisch modernisme 410 00:16:19,000 --> 00:16:21,000 dat van start ging in de 19e eeuw, 411 00:16:21,000 --> 00:16:23,000 maar in de 20e eeuw te maken had met een terugval 412 00:16:23,000 --> 00:16:25,000 omwille van de politieke problemen in de moslimwereld, 413 00:16:25,000 --> 00:16:27,000 een wedergeboorte aan het meemaken is. 414 00:16:27,000 --> 00:16:30,000 Ik denk dat de boodschap die je hieruit moet meenemen 415 00:16:30,000 --> 00:16:32,000 is dat de islam, 416 00:16:32,000 --> 00:16:35,000 ondanks het scepticisme in het westen, 417 00:16:35,000 --> 00:16:37,000 het potentieel in zich draagt 418 00:16:37,000 --> 00:16:40,000 om zich een eigen weg te banen naar democratie en het liberalisme, 419 00:16:40,000 --> 00:16:42,000 een eigen weg te banen naar de vrijheid. 420 00:16:42,000 --> 00:16:44,000 Het zou hen toegelaten moeten worden om daaraan te werken. 421 00:16:44,000 --> 00:16:46,000 Heel erg bedankt. 422 00:16:46,000 --> 00:16:50,000 (Applaus)