WEBVTT

00:00:06.691 --> 00:00:12.699
၂၀၀၈မှာ လူတစ်ယောက်HIVကုသခံယူမှုအောင်မြင်
ခဲ့တဲ့မယုံနိုင်စရာကိစ္စတစ်ခုဖြစ်ခဲ့တယ်

00:00:12.699 --> 00:00:18.378
သန်း၇၀ကျော်သောHIV လူနာများထဲမှ
ဒီဖြစ်ရပ်ဟာ တစ်ခုတည်းပဲရှိပါသေးတယ်

00:00:18.378 --> 00:00:21.464
သူဘယ်လိုရောဂါပျောက်အောင် ကုသခဲ့မှန်း 
ကျနော်တို့သေချာမသိသေးပါဘူး။

00:00:21.464 --> 00:00:25.774
ငှက်ဖျား၊ အသည်းရောင်အသားဝါ C ပိုးစတဲ့
ရောဂါများကိုပျောက်အောင်ကုသနိုင်ခဲ့ပေမယ့်

00:00:25.774 --> 00:00:28.307
HIV ကိုဘာလို့
မကုနိုင်သေးတာလဲ?

00:00:28.307 --> 00:00:31.555
အရင်ဆုံး HIV ပိုး ကူးစက်ခံရပုံနဲ့
AIDSရောဂါအဖြစ်သို့

00:00:31.555 --> 00:00:33.672
ပြောင်းလဲသွားပုံကိုလေ့လာကြည့်လိုက်ရအောင်

00:00:33.672 --> 00:00:36.830
HIVဟာ လူ့ကိုယ်ခန္ဓာမှထွက်တဲ့
အရည်များမှတစ်ဆင့် ကူးစက်ပါတယ်

00:00:36.830 --> 00:00:41.293
အကာအကွယ်မဲ့လိင်ဆက်ဆံခြင်း၊ အသုံးပြုပြီးသော
ဆေးထိုးအပ်များသုံးစွဲခြင်းမှ အဓိကကူးပါတယ်

00:00:41.293 --> 00:00:45.853
ကံအားလျော်စွာ လေ၊ ရေနှင့် သာမာန်
ထိတွေ့ခြင်းမှတစ်ဆင့် မကူးစက်နိုင်ပါဘူး။

00:00:45.853 --> 00:00:49.614
ဘယ်အသက်အရွယ်၊ ဘယ်လူမျိုးမဆို 
ယောင်္ကျား မိန်းမတိုင်း

00:00:49.614 --> 00:00:52.088
HIV ပိုးကူးစက်ခံရနိုင်ပါတယ်။

00:00:52.088 --> 00:00:57.096
ခန္ဓာကိုယ်ထဲကိုHIVပိုးဝင်ရောက်လာတာနဲ့ 
ခုခံအားစနစ်မှဆဲလ်တွေကို ဖျက်ဆီးပါတော့တယ်

00:00:57.096 --> 00:00:59.445
အထူးသဖြင့် ဘက်တီးရီးယားများနှင့်

00:00:59.445 --> 00:01:03.555
မှိုရောဂါကူးစက်ခြင်းမှ ကာကွယ်ပေးတဲ့
အကူT cell များကို ပစ်မှတ်ထားဖျက်ဆီးပါတယ်။

00:01:03.555 --> 00:01:05.670
HIV ပိုးဟာ Retrovirus ဖြစ်ပြီး

00:01:05.670 --> 00:01:10.008
သူ့ရဲ့ဗီဇလက္ခဏာများကို ကူးစက်ခံဆဲလ်ရဲ့
မျိုးရိုးဗီဇစုထဲကို ထည့်လိုက်ခြင်းဖြင့်

00:01:10.008 --> 00:01:13.483
ဆဲလ်ပွားခြင်းနှင့်အတူ 
ပိုးများပါပွားလာစေပါတယ်

00:01:13.483 --> 00:01:15.789
HIV ကူးစက်ခံရခြင်းရဲ့ ပထမအဆင့်မှာတော့

00:01:15.789 --> 00:01:18.167
ရောဂါပိုးဟာ T ဆဲလ်တွင်းမှာ ပွားများပြီး

00:01:18.167 --> 00:01:20.971
ဆဲလ်တွေကိုပါ ဖျက်ဆီးပစ်တယ်

00:01:20.971 --> 00:01:24.372
ဒီအဆင့်မှာ လူနာတွေကတုပ်ကွေးလို 
လက္ခဏာတွေကိုမကြာခဏ ခံစားရတတ်ပါတယ်

00:01:24.372 --> 00:01:27.203
ဒါပေမယ့် သေစေလောက်သော 
အခြေအနေမျိုးမဟုတ်သေးပါဘူး

00:01:27.203 --> 00:01:30.837
ကျန်းမာရေးအားဖြင့် 
လုံးဝကောင်းမွန်နေသည်ဟု အပေါ်ယံထင်ရသော်လည်း

00:01:30.837 --> 00:01:34.269
လအနည်းငယ်မှ နှစ်ပေါင်းများစွာ
ကြာလာတာနဲ့အမျှ

00:01:34.269 --> 00:01:37.891
ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးများ ဆက်ပွားများနေပြီး 
T ဆဲလ်များကို ဆက်လက်ဖျက်ဆီးပါတယ်

00:01:37.891 --> 00:01:39.826
T ဆဲလ်အရေအတွက် ကျဆင်းလာတဲ့အခါ

00:01:39.826 --> 00:01:43.236
ခန္ဓာကိုယ်ရဲ့ ခုခံအားစနစ်ကျဆင်းလာပြီး

00:01:43.236 --> 00:01:46.674
အန္တရာယ်ကြီးမားတဲ့ ရောဂါပိုးကူးစက်မှုကို 
ထိန်းချုပ်ဖို့ ခက်ခဲလာပါတယ်

00:01:46.674 --> 00:01:50.467
အဲဒီ့ အဆင့်ကို
AIDS လို့ ခေါ်ကြတယ်

00:01:50.467 --> 00:01:53.297
ရောဂါအဆင့်ဆင့်ကိုကုသတဲ့နေရာမှာ 
အစွမ်းထက်တဲ့ဆေးတွေရှိနေတာနဲ့

00:01:53.297 --> 00:01:55.036
AIDS အဆင့်ရောက်တဲ့အထိ

00:01:55.036 --> 00:01:57.620
T ဆဲလ်ပမာဏကျဆင်းမှုကို
ကာကွယ်နိုင်တဲ့ဆေးတွေ ရှိလာတာဟာ

00:01:57.620 --> 00:01:59.868
သတင်းကောင်းဖြစ်ပါတယ်

00:01:59.868 --> 00:02:02.089
ARTဆေးကြောင့် 
HIVရှိတဲ့သူတွေဟာကျန်းမာစွာနဲ့

00:02:02.089 --> 00:02:06.490
အချိန်ကြာကြာ အသက်ရှင်နိုင်ဖို့
မျှော်လင့်နိုင်ပြီး အခြားသူကို

00:02:06.490 --> 00:02:09.157
ကူးစက်ခြင်းမှလည်းရာခိုင်နှုန်း
အနည်းငယ်လျှော့ချနိုင်တယ်

00:02:09.157 --> 00:02:11.600
အချိန်မီလုပ်သင့်တဲ့ 
အဓိက နှစ်ချက် ရှိပါတယ်

00:02:11.600 --> 00:02:15.881
ပထမတစ်ချက်ကတော့ HIV ရှိတဲ့သူတွေဟာ 
ဘဝတစ်သက်လုံး

00:02:15.881 --> 00:02:17.509
ဆေးသောက်ပြီး နေသွားရမယ်

00:02:17.509 --> 00:02:20.762
အဲ့လို မပြုမူရင်တော့ အခြေအနေ
ပြန်လည်ဆိုးသွားနိုင်တယ်

00:02:20.762 --> 00:02:22.944
ဒါ့ကြောင့် ဒီဆေးတွေဟာ
ဘယ်လိုအာနိသင်ရှိကြလဲ

00:02:22.944 --> 00:02:26.894
အသုံးများတဲ့ဆေးဝါးအများစုဟာ 
ဗိုင်းရပ်စ်ရဲ့မျိုးရိုးဗီဇကူးယူခံရပြီး

00:02:26.894 --> 00:02:30.335
ကာယကံရှင်ရဲ့ဆဲလ် DNA ထဲကို 
ထည့်သွင်းခြင်းမှ ကာကွယ်ပေးတယ်

00:02:30.335 --> 00:02:33.323
တခြားဆေးများကတော့virusဖွံ့ဖြိုးခြင်းနဲ့
ပေါင်းစည်းမှုကိုတားပြီး

00:02:33.323 --> 00:02:37.985
ခန္ဓာကိုယ်ထဲကဆဲလ်အသစ်တွေကို
HIV က မတိုက်ခိုက်နိုင်အောင် လုပ်ပေးပါတယ်

00:02:37.985 --> 00:02:41.192
ဒါပေမယ့် HIVပိုးဟာ
ဆေးအာနိသင်မရောက်နိုင်တဲ့

00:02:41.192 --> 00:02:44.022
ကျန်းမာတဲ့T ဆဲလ်တွေရဲ့ DNAထဲမှာ
ပုန်းနေတတ်တယ်

00:02:44.022 --> 00:02:47.746
T ဆဲလ်အများစုဟာ HIV ပိုး ကူးစက်ခံရပြီးတဲ့ 
ခဏအတွင်းမှာ သေပါတယ်

00:02:47.746 --> 00:02:49.192
ဒါပေမယ့် ပမာဏအနည်းငယ်ကတော့

00:02:49.192 --> 00:02:52.630
HIV ပိုးတွေ ထပ်ပွားများနိုင်တဲ့ 
အစွမ်းသတ္တိကို ထိန်းသိမ်းထားပြီး

00:02:52.630 --> 00:02:54.363
နှစ်ပေါင်းများစွာ ငြိမ်နေတတ်ပါတယ်

00:02:54.363 --> 00:02:58.477
ဒါကြောင့် ကူးစက်ခံရသူ ခန္ဓာကိုယ်မှ 
HIV ပိုး အားလုံးကို ချေမှုန်းနိုင်တဲ့တိုင်

00:02:58.477 --> 00:03:02.618
T ဆဲလ်တချိုက ပြန်အသက်ဝင်ပြီး
ပိုးကို ထပ်မံပြန့်ပွားစေနိုင်တယ်

00:03:02.618 --> 00:03:06.606
နောက်တစ်ခုသိထားရမှာကတော့ကမ္ဘာပေါ်က
လူသားတိုင်းဟာ ရောဂါကုထုံးတွေကို

00:03:06.606 --> 00:03:08.690
လက်လှမ်းမမီသေးပါဘူး

00:03:08.690 --> 00:03:13.730
ကမ္ဘာ့HIVလူနာ ၇၀ရာခိုင်နှုန်းရှိတဲ့
Sub-Saharan အာဖရိကမှာ

00:03:13.730 --> 00:03:19.870
၂၀၁၂တုန်းကဆိုရင် ပိုးရှိလူနာ၃ယောက်မှာ 
၁ယောက်ပဲ ART ဆေးကို သုံးခွင့်ရခဲ့တယ်

00:03:19.870 --> 00:03:22.464
ဒီပြဿနာအတွက် လွယ်ကူတဲ့ အဖြေတော့ 
မရှိသေးပါဘူး

00:03:22.464 --> 00:03:25.355
နိုင်ငံရေး၊ စီးပွားရေး၊ ယဉ်ကျေးမှုတွေဟာ

00:03:25.355 --> 00:03:28.894
ထိရောက်တဲ့ ကာကွယ်ကုသမှုပေးဖို့
အခက်အခဲအတားအဆီးဖြစ်စေပါတယ်

00:03:28.894 --> 00:03:34.549
U.S.မှာတောင် HIVဟာ နှစ်စဉ်
လူ၁သောင်းကျော်ရဲ့ အသက်ကိုဆုံးရှုံးစေတယ်

00:03:34.549 --> 00:03:37.628
ဒါပေမယ့်လည်း မျှော်လင့်ချက်
ကြီးကြီးမားမား ရှိပါသေးတယ်

00:03:37.628 --> 00:03:41.169
သုတေသီတွေရဲ့ကြိုးပမ်းမှုကြောင့်လုံးဝ
ပျောက်ကင်းအောင်ကုသဖို့ပိုနီးစပ်လာပါတယ်

00:03:41.169 --> 00:03:42.637
တွေ့ရှိချက်တွေထဲက တစ်ခုကတော့

00:03:42.637 --> 00:03:47.963
ဆေးကိုအသုံးပြုပြီး HIVမျိုးရိုးဗီဇပါဝင်တဲ့
ဆဲလ်တွေကို လှုံ့ဆော်ပေးတယ်

00:03:47.963 --> 00:03:52.088
ပြီးတော့ အဲ့ဒီဆဲလ်တွေကို ဖျက်ဆီးပြီး
virus အပေါ် လက်ရှိဆေးတွေရဲ့

00:03:52.088 --> 00:03:54.328
အာနိသင် သက်ရောက်အောင် လုပ်ပေးလိုက်တယ်

00:03:54.328 --> 00:03:56.515
နောက်ထပ်တွေ့ရှိချက်တခုကတော့ 
ဗီဇပြုပြင်နည်းနဲ့

00:03:56.515 --> 00:04:01.301
ဆဲလ်ထဲက HIV DNAကို ဖြတ်ထုတ်လိုက်တာပါ

00:04:01.301 --> 00:04:05.442
သန်း၇၀မှာ တစ်ဦးသာကုသနိုင်တာက
မပြောပလောက်ဖူးလို့ ထင်ရပေမယ့်

00:04:05.442 --> 00:04:09.013
လုံးဝမကုသနိုင်တာထက်စာရင် 
တဦးကိုကုသနိုင်တာက အောင်မြင်မှုတစ်ခုပါ

00:04:09.013 --> 00:04:11.352
အခုအချိန်မှာ HIV ကို ကုသဖို့ 
အလားအလာရှိလာခြင်းက

00:04:11.352 --> 00:04:15.570
ရောဂါကို အမြစ်ပြတ်တိုက်ထုတ်နိုင်မယ့် 
လမ်းစပဲ ဖြစ်ပါတယ်