0:00:01.000,0:00:04.000
Moja oriče je pomalo o ratu.

0:00:04.000,0:00:06.000
O razočaranju.

0:00:06.000,0:00:08.000
O smrti.

0:00:08.000,0:00:10.000
I o ponovnom otkrivanju

0:00:10.000,0:00:12.000
idealizma

0:00:12.000,0:00:14.000
u svom tom uništenju.

0:00:14.000,0:00:16.000
Možda u mojoj priči bude i pouka

0:00:16.000,0:00:18.000
kako se nositi

0:00:18.000,0:00:21.000
s našim zeznutim, raspadajućim

0:00:21.000,0:00:24.000
i opasnim svijetom u 21. stoljeću.

0:00:25.000,0:00:28.000
Ne vjerujem u obično pripovijedanje.

0:00:28.000,0:00:30.000
Ne vjerujem u život ili priču

0:00:30.000,0:00:33.000
koji je zapisan kao odluka A koja je dovela do posljedice B

0:00:33.000,0:00:35.000
koja je dovela do posljedice C --

0:00:35.000,0:00:37.000
kao u urednim pričama koje obično čujemo,

0:00:37.000,0:00:40.000
i koje možda tražimo jedni od drugih.

0:00:40.000,0:00:42.000
Vjerujem u slučajne događaje,

0:00:42.000,0:00:44.000
a jedan od razloga zašto to vjerujem

0:00:44.000,0:00:47.000
jest taj što sam ja slučajno postao diplomat.

0:00:47.000,0:00:49.000
Daltonist sam.

0:00:49.000,0:00:51.000
Rođen sam s manom neraspoznavanja većine boja.

0:00:51.000,0:00:54.000
Zato uglavnom nosim sivo i crno

0:00:54.000,0:00:56.000
i moram sa sobom voditi suprugu

0:00:56.000,0:00:59.000
kada biram odjeću.

0:00:59.000,0:01:02.000
Dok sam bio malen, uvijek sam želio biti vojni pilot.

0:01:02.000,0:01:04.000
Obožavao sam gledati avione kako prelijeću

0:01:04.000,0:01:07.000
našu vikendicu na selu.

0:01:07.000,0:01:10.000
I dječački mi je san bio da postanem vojni pilot.

0:01:10.000,0:01:13.000
Išao sam na testiranja za pilota u Kraljevskim zračnim snagama,

0:01:13.000,0:01:15.000
i, naravno, pao sam.

0:01:15.000,0:01:17.000
Nisam vidio bljeskanje različitih svjetala

0:01:17.000,0:01:19.000
i nisam razlikovao boje.

0:01:19.000,0:01:21.000
Zato sam morao odabrati drugo zanimanje,

0:01:21.000,0:01:24.000
što mi je zapravo bilo relativno lako,

0:01:24.000,0:01:27.000
jer sam imao veliku strast kroz cijelo djetinjstvo,

0:01:27.000,0:01:29.000
a to su bili međunarodni odnosi.

0:01:29.000,0:01:31.000
Kao dijete,

0:01:31.000,0:01:34.000
pažljivo sam čitao novine.

0:01:34.000,0:01:36.000
Fascinirao me Hladni rat,

0:01:36.000,0:01:38.000
pregovori oko naoružanja

0:01:38.000,0:01:41.000
nuklearnim projektilima srednjeg dometa,

0:01:41.000,0:01:44.000
posrednički rat između Sovjetskog Saveza i SAD-a

0:01:44.000,0:01:47.000
u Angoli i Afganistanu.

0:01:47.000,0:01:50.000
Te su me stvarno zaista zanimale.

0:01:50.000,0:01:52.000
I tako sam vrlo mlad odlučio

0:01:52.000,0:01:54.000
da želim biti diplomat.

0:01:54.000,0:01:57.000
I jednog sam dana to rekao svojim roditeljima --

0:01:57.000,0:01:59.000
a moj otac do danas poriče ovu priču --

0:01:59.000,0:02:01.000
rekao sam: "Tata, ja želim biti diplomat."

0:02:01.000,0:02:03.000
A on se okrenuo prema meni i rekao:

0:02:03.000,0:02:05.000
"Carne, moraš biti vrlo pametan da bi bio diplomat."

0:02:05.000,0:02:07.000
(Smijeh)

0:02:07.000,0:02:10.000
Time je moja ambicija bila zapečaćena.

0:02:10.000,0:02:12.000
1989. godine

0:02:12.000,0:02:15.000
zaposlio sam se u britanskom Ministarstvu vanjskih poslova.

0:02:15.000,0:02:17.000
Te se godine 5.000 ljudi prijavilo da postanu diplomati,

0:02:17.000,0:02:20.000
a uspjelo nas je 20.

0:02:20.000,0:02:23.000
Kako možete zaključiti iz tih brojeva,

0:02:23.000,0:02:26.000
uveden sam u elitni,

0:02:26.000,0:02:29.000
fascinantan i uzbudljiv svijet.

0:02:30.000,0:02:32.000
Zanimanje diplomata, i tada i danas,

0:02:32.000,0:02:35.000
nevjerojatan je posao i uživao sam u svakom trenutku.

0:02:35.000,0:02:37.000
Uživao sam u statusu koji on nosi.

0:02:37.000,0:02:40.000
Kupio sam si fino odijelo i nosio cipele s kožnim potplatima

0:02:40.000,0:02:42.000
i uživao sam

0:02:42.000,0:02:45.000
u nevjerojatnom pristupu događanjima u svijetu.

0:02:45.000,0:02:47.000
Putovao sam u pojas Gaze.

0:02:47.000,0:02:49.000
Bio sam na čelu Odjela za mirovni proces na Bliskom istoku

0:02:49.000,0:02:51.000
u britanskom Ministarstvu vanjskih poslova.

0:02:51.000,0:02:53.000
Pisao sam govore

0:02:53.000,0:02:55.000
za britanskog ministra vanjskih poslova.

0:02:55.000,0:02:57.000
Upoznao sam Yassera Arafata.

0:02:57.000,0:02:59.000
Pregovarao sam

0:02:59.000,0:03:02.000
sa Saddamovim diplomatima u UN-u.

0:03:02.000,0:03:04.000
Kasnije sam putovao u Kabul

0:03:04.000,0:03:07.000
i služio u Afganistanu nakon pada talibana.

0:03:07.000,0:03:09.000
Putovao sam

0:03:09.000,0:03:12.000
vojnim teretnim avionom C-130

0:03:12.000,0:03:14.000
i posjećivao gerilske vojne zapovjednike

0:03:14.000,0:03:16.000
u planinskim skloništima

0:03:16.000,0:03:18.000
i s njima pregovarao

0:03:18.000,0:03:21.000
kako ćemo iskorijeniti Al-Qa'idu iz Afganistana.

0:03:21.000,0:03:24.000
Bio sam okružen svojom pratnjom iz posebnih postrojbi

0:03:24.000,0:03:27.000
koji su pak morali biti u pratnji odreda kraljevskih marinaca

0:03:27.000,0:03:29.000
jer to je bilo tako opasno.

0:03:29.000,0:03:32.000
I bilo je uzbudljivo. Bilo je zabavno.

0:03:32.000,0:03:34.000
Bilo je stvarno zanimljivo.

0:03:34.000,0:03:36.000
To je odličan kadar,

0:03:36.000,0:03:39.000
nevjerojatno povezana zajednica ljudi.

0:03:39.000,0:03:42.000
To je bio i vrhunac moje karijere, što sam shvatio kasnije,

0:03:42.000,0:03:45.000
kad sam raspoređen na službu u New Yorku.

0:03:45.000,0:03:47.000
Prije toga radio sam u Njemačkoj, Norveškoj,

0:03:47.000,0:03:49.000
i raznim drugim mjestima,

0:03:49.000,0:03:51.000
ali poslan sam u New York

0:03:51.000,0:03:54.000
kako bih radio u britanskoj delegaciji u Vijeću sigurnosti u UN-u.

0:03:54.000,0:03:56.000
Bio sam odgovoran za Bliski istok,

0:03:56.000,0:03:58.000
koji je bio moja specijalnost.

0:03:58.000,0:04:00.000
Na tom sam se položaju bavio stvarima

0:04:00.000,0:04:02.000
kao što je mirovni proces na Bliskom istoku,

0:04:02.000,0:04:04.000
ili slučaj Lockerbie --

0:04:04.000,0:04:07.000
o tome možemo razgovarati ako želite --

0:04:07.000,0:04:09.000
ali najviše od svega, moja odgovornost bio je Irak

0:04:09.000,0:04:11.000
i oružja za masovno uništenje koja ondje postoje

0:04:11.000,0:04:13.000
i sankcije koje smo nametnuli Iraku

0:04:13.000,0:04:16.000
kako bismo ga prisilili na uklanjanje tog oružja.

0:04:17.000,0:04:19.000
Bio sam glavni britanski pregovarač

0:04:19.000,0:04:21.000
za to pitanje

0:04:21.000,0:04:24.000
i bio sam potpuno posvećem tom problemu.

0:04:24.000,0:04:27.000
Uglavnom,

0:04:27.000,0:04:30.000
moj put -- bilo je to na neki način vrlo uzbudljivo.

0:04:30.000,0:04:33.000
Mislim, radilo se o vrlo dramatičnoj diplomaciji.

0:04:33.000,0:04:35.000
Prošli smo kroz nekoliko ratova

0:04:35.000,0:04:38.000
za vrijeme dok sam radio u New Yorku.

0:04:38.000,0:04:40.000
Zastupao sam svoju zemlju

0:04:40.000,0:04:42.000
u rezoluciji u Vijeću sigurnosti

0:04:42.000,0:04:44.000
donesenoj 12. rujna 2001. godine

0:04:44.000,0:04:47.000
kojom su se osudili napadi prethodnog dana,

0:04:47.000,0:04:49.000
koji su, naravno, bili bolno stvarni nama

0:04:49.000,0:04:52.000
koji smo u to vrijeme živjeli u New Yorku.

0:04:52.000,0:04:54.000
Tako da je to na neki način bilo

0:04:54.000,0:04:56.000
i slatko i gorko iskustvo.

0:04:56.000,0:04:58.000
Živio sam ugodnim životom.

0:04:58.000,0:05:00.000
Iako sam mnogo radio,

0:05:00.000,0:05:02.000
živio sam u luksuznom stanu na Union Squareu.

0:05:02.000,0:05:05.000
Bio sam britanski diplomat, bez partnerice, u New Yorku;

0:05:05.000,0:05:07.000
možete misliti što je to značilo.

0:05:07.000,0:05:10.000
(Smijeh)

0:05:10.000,0:05:12.000
Uživao sam.

0:05:12.000,0:05:14.000
Ali 2002. godine,

0:05:14.000,0:05:17.000
kad je mojem mandatu došao kraj,

0:05:17.000,0:05:20.000
odučio sam da se neću vratiti

0:05:20.000,0:05:22.000
poslu koji me čekao u Londonu.

0:05:22.000,0:05:24.000
Odlučio sam da odem na dopust

0:05:24.000,0:05:26.000
u New School, Bruce.

0:05:27.000,0:05:30.000
Na neki nedefiniran, nejasan način,

0:05:30.000,0:05:32.000
shvatio sam da nešto nije u redu

0:05:32.000,0:05:34.000
s mojim poslom, sa mnom.

0:05:34.000,0:05:36.000
Bio sam iscrpljen,

0:05:36.000,0:05:38.000
i bio sam također i razočaran

0:05:38.000,0:05:40.000
na način koji nisam točno znao objasniti.

0:05:40.000,0:05:43.000
Zato sam odlučio otići na odmor od posla.

0:05:43.000,0:05:45.000
Ministarstvo vanjskih poslova bilo je vrlo velikodušno.

0:05:45.000,0:05:47.000
Mogao sam uzeti poseban neplaćen dopust, kako su oni to zvali,

0:05:47.000,0:05:50.000
a ipak ostati dio diplomatskog zbora, a da ne radim nikakav posao.

0:05:50.000,0:05:52.000
To je bilo lijepo.

0:05:52.000,0:05:54.000
Na kraju sam odlučio

0:05:54.000,0:05:57.000
uzeti premještaj kako bih se priključio UN-u na Kosovu,

0:05:59.000,0:06:02.000
koje je bilo pod upravom UN-a.

0:06:02.000,0:06:04.000
Dvije su se stvari dogodile na Kosovu,

0:06:04.000,0:06:06.000
koje na neki način, i opet,

0:06:06.000,0:06:08.000
ilustriraju slučajnosti u životu,

0:06:08.000,0:06:10.000
jer te su se stvari pokazale

0:06:10.000,0:06:12.000
ključnim točkama u mojem životu

0:06:12.000,0:06:15.000
i pomogle mi da dođem do iduće faze.

0:06:15.000,0:06:17.000
Ali to su bile slučajne stvari.

0:06:17.000,0:06:20.000
Prva je bila to što je, u ljeto 2004. godine,

0:06:20.000,0:06:22.000
britanska vlada, pomalo nerado,

0:06:22.000,0:06:24.000
odlučila provesti službeno ispitivanje

0:06:24.000,0:06:26.000
korištenja informacija o oružju za masovno uništenje

0:06:26.000,0:06:29.000
u vrijeme prije iračkog rata --

0:06:29.000,0:06:31.000
vrlo uska tema.

0:06:31.000,0:06:34.000
I ja sam u tajnosti dao iskaz za to ispitivanje.

0:06:34.000,0:06:37.000
Bio sam dobro informiran o Iraku

0:06:37.000,0:06:39.000
i njihovom oružju za masovno uništenje

0:06:39.000,0:06:42.000
i moja je izjava sadržavala tri točke:

0:06:42.000,0:06:45.000
da je vlada pretjerivala u izvještajima,

0:06:45.000,0:06:48.000
što je bilo vrlo jasno svih godina dok sam ih čitao.

0:06:48.000,0:06:51.000
I stvarno, naše unutarnje procjene jasno su otkrile

0:06:51.000,0:06:53.000
da oružje za masovno uništenje u Iraku

0:06:53.000,0:06:56.000
nije predstavljalo prijetnju njihovim susjedima, a kamoli nama.

0:06:56.000,0:06:59.000
Drugo, vlada je ignorirala moguće alternative ratu,

0:06:59.000,0:07:01.000
što je, na neki način,

0:07:01.000,0:07:04.000
još više smanjivalo njezin kredibilitet.

0:07:04.000,0:07:06.000
U treću stavku neću ulaziti.

0:07:06.000,0:07:08.000
Ali u svakom slučaju, dao sam iskaz

0:07:08.000,0:07:10.000
i to me dovelo do krize.

0:07:10.000,0:07:12.000
Što da radim?

0:07:12.000,0:07:15.000
U iskazu sam ozbiljno kritizirao svoje kolege,

0:07:15.000,0:07:17.000
svoje ministre, koji su, po meni,

0:07:17.000,0:07:20.000
krenuli u rat na temelju lažnih pretpostavki.

0:07:20.000,0:07:22.000
I tako sam bio u krizi.

0:07:22.000,0:07:24.000
A to nije bilo ugodno.

0:07:24.000,0:07:26.000
Žalio sam se na to, oklijevao sam,

0:07:26.000,0:07:29.000
neprestano sam jadikovao svojoj sirotoj supruzi,

0:07:30.000,0:07:33.000
i na kraju sam odlučio da dam otkaz u britanskom Ministarstvu vanjskih poslova.

0:07:33.000,0:07:37.000
Osjećao sam se -- kao u sceni iz filma Al Pacina "The Insider", možda ga znate,

0:07:37.000,0:07:39.000
gdje on odlazi na televiziju CBS

0:07:39.000,0:07:42.000
nakon što su mu uskratili potporu u slučaju s proizvođačem cigareta

0:07:42.000,0:07:45.000
i on kaže "Znate, ja ne mogu više. Nešto nije kako treba."

0:07:45.000,0:07:47.000
Tako je bilo i meni. Obožavam taj film.

0:07:47.000,0:07:49.000
Samo sam osjetio da nešto nije kako treba.

0:07:49.000,0:07:51.000
Ne mogu više samo sjediti s ministrom vanjskih poslova

0:07:51.000,0:07:53.000
ili premijerom, s osmjehom na licu

0:07:53.000,0:07:56.000
i raditi što sam prije rado radio za njih.

0:07:56.000,0:07:59.000
Zato sam se zatrčao

0:07:59.000,0:08:02.000
i skočio s ruba litice.

0:08:02.000,0:08:06.000
Bio je to vrlo, vrlo neugodan osjećaj.

0:08:06.000,0:08:08.000
I počeo sam padati.

0:08:08.000,0:08:11.000
I taj pad do danas nije prestao;

0:08:11.000,0:08:13.000
još uvijek padam.

0:08:13.000,0:08:16.000
Ali na neki sam se način privikao na taj osjećaj.

0:08:16.000,0:08:18.000
I na neki način,

0:08:18.000,0:08:20.000
taj mi se osjećaj mnogo više sviđa

0:08:20.000,0:08:22.000
nego stajanje na vrhu litice

0:08:22.000,0:08:24.000
i smišljanje što da radim.

0:08:24.000,0:08:26.000
Druga se stvar dogodila na Kosovo.

0:08:26.000,0:08:29.000
I ona je -- trebam popiti malo vode, ispričavam se.

0:08:31.000,0:08:33.000
Druga se stvar dogodila na Kosovu,

0:08:33.000,0:08:35.000
i donijela je odgovor na pitanje,

0:08:35.000,0:08:38.000
do kojeg ja nisam mogao doći,

0:08:38.000,0:08:41.000
a to je: "Što da radim sa svojim životom?"

0:08:42.000,0:08:44.000
Volim diplomaciju.

0:08:44.000,0:08:46.000
Nemam karijere.

0:08:46.000,0:08:49.000
Očekivao sam da ću cijeli život biti diplomat, da ću služiti svojoj zemlji.

0:08:49.000,0:08:51.000
Htio sam biti veleposlanik.

0:08:51.000,0:08:53.000
a svoje mentore, svoje heroje,

0:08:53.000,0:08:55.000
ljude koji su bili najbolji u mojem zanimanju,

0:08:55.000,0:08:57.000
sve sam to sada odbacivao.

0:08:57.000,0:08:59.000
Mnogi moji prijatelji još uvijek su bili u tom poslu.

0:08:59.000,0:09:01.000
Moja mirovina je ovisila o tom poslu.

0:09:01.000,0:09:03.000
A ja sam odustao od njega.

0:09:03.000,0:09:05.000
I što da radim?

0:09:05.000,0:09:07.000
Te godine, na Kosovu,

0:09:07.000,0:09:10.000
dogodila se strašna, strašna stvar, a ja sam je vidio.

0:09:10.000,0:09:12.000
U ožujku 2004. godine došlo je do strašnih pobuna

0:09:12.000,0:09:15.000
u cijeloj pokrajini -- što je ono tada i bilo -- Kosovo.

0:09:15.000,0:09:17.000
Ubijeno je 18 ljudi.

0:09:17.000,0:09:19.000
Bila je to anarhija.

0:09:19.000,0:09:21.000
Bilo je zastrašujuće vidjeti anarhiju,

0:09:21.000,0:09:23.000
znati da policija i vojska --

0:09:23.000,0:09:25.000
bilo je prisutno mnogo vojske --

0:09:25.000,0:09:27.000
zapravo ne mogu zaustaviti podivljalu svjetinu

0:09:27.000,0:09:29.000
koja dolazi ulicom.

0:09:29.000,0:09:32.000
Jedini način da se ta podivljala svjetina koja dolazi niz ulicu zaustavi

0:09:32.000,0:09:34.000
jest da sami odluče prestati

0:09:34.000,0:09:36.000
kad im bude dovoljno paljenja i ubijanja.

0:09:36.000,0:09:39.000
To nije naročito lijepo za vidjeti, a ja sam to vidio.

0:09:39.000,0:09:42.000
I prošao sam to. Probijao sam se kroz rulju.

0:09:42.000,0:09:45.000
Sa svojim albanskim prijateljima, pokušali smo ih zaustaviti, ali nismo uspjeli.

0:09:45.000,0:09:48.000
Ta me pobuna naučila nešto,

0:09:48.000,0:09:51.000
što nije odmah vidljivo i radi se o pomalo kompliciranoj priči.

0:09:51.000,0:09:53.000
Ali jedan od razloga te pobune --

0:09:53.000,0:09:55.000
tih pobuna, koje su trajale nekoliko dana --

0:09:55.000,0:09:57.000
bio je taj što Kosovari

0:09:57.000,0:10:00.000
nisu imali utjecaja na vlastitu budućnost.

0:10:01.000,0:10:04.000
U to su se vrijeme odvijali diplomatski pregovori

0:10:04.000,0:10:06.000
o budućnosti Kosova,

0:10:06.000,0:10:08.000
a ni vlada Kosova, a kamoli kosovski narod,

0:10:08.000,0:10:10.000
nisu zapravo

0:10:10.000,0:10:12.000
sudjelovali u tim pregovorima.

0:10:12.000,0:10:15.000
Postojao je cijeli fini diplomatski sustav,

0:10:15.000,0:10:18.000
taj proces pregovora o budućnosti Kosova,

0:10:18.000,0:10:20.000
a Kosovari nisu sudjelovali u tome.

0:10:20.000,0:10:23.000
I, tko bi rekao, to ih je frustriralo.

0:10:23.000,0:10:26.000
Pobune su bile način ispoljavanja te frustracije.

0:10:26.000,0:10:28.000
To nije bio jedini razlog,

0:10:28.000,0:10:30.000
jer život nije jednostavna, jednosmjerna priča.

0:10:30.000,0:10:32.000
Bilo je komplicirano,

0:10:32.000,0:10:34.000
i ne činim to jednostavnijim nego što je bilo.

0:10:34.000,0:10:36.000
Ali to je bio jedan od razloga.

0:10:36.000,0:10:38.000
A to me, recimo, inspiriralo --

0:10:38.000,0:10:40.000
ili, da budem precizniji,

0:10:40.000,0:10:42.000
inspiriralo je moju suprugu.

0:10:42.000,0:10:45.000
Rekla je: "Zašto ti ne bi bio savjetnik Kosovarima?

0:10:45.000,0:10:48.000
Zašto ne bi savjetovao njihovu vladu ili njihove diplomate?"

0:10:48.000,0:10:50.000
A Kosovari nisu smjeli imati diplomatsku službu.

0:10:50.000,0:10:52.000
Nisu smjeli imati diplomate.

0:10:52.000,0:10:54.000
Nisu smjeli imati ministarstvo vanjskih poslova

0:10:54.000,0:10:57.000
koje bi im pomoglo u tom vrlo kompliciranom procesu,

0:10:57.000,0:11:00.000
koji je kasnije bio poznat kao Proces za konačni status Kosova.

0:11:00.000,0:11:02.000
To je, dakle, bila ideja.

0:11:02.000,0:11:04.000
Tako je nastao Nezavisni diplomat,

0:11:04.000,0:11:07.000
prva diplomatska savjetnička grupa na svijetu,

0:11:07.000,0:11:09.000
i to neprofitna.

0:11:09.000,0:11:12.000
Sve je počelo kad sam se vratio iz Londona

0:11:12.000,0:11:15.000
nakon što sam boravio s UN-om na Kosovu.

0:11:15.000,0:11:18.000
Vratio sam se i otišao na večeru s kosovskim premijerom i rekao sam mu:

0:11:18.000,0:11:21.000
"Predlažem da vas dođem savjetovati o diplomaciji.

0:11:21.000,0:11:24.000
Razumijem se u te stvari. Time se bavim. Zašto vam ne bih pomogao?"

0:11:24.000,0:11:26.000
Podigao je svoju čašu rakije i rekao:

0:11:26.000,0:11:28.000
"Da, Carne. Dođi."

0:11:28.000,0:11:30.000
I tako sam došao na Kosovo

0:11:30.000,0:11:32.000
i savjetovao kosovsku vladu.

0:11:32.000,0:11:35.000
Nezavisni diplomat na kraju je savjetovao tri kosovska premijera za redom

0:11:35.000,0:11:38.000
i višestranački kosovski pregovarački tim.

0:11:38.000,0:11:41.000
I tako je Kosovo postalo nezavisno.

0:11:41.000,0:11:44.000
Nezavisni diplomat sada je osnovan

0:11:44.000,0:11:46.000
u pet diplomatskih centara u svijetu,

0:11:46.000,0:11:48.000
a savjetujemo sedam ili osam

0:11:48.000,0:11:51.000
različitih zemalja ili političkih skupina,

0:11:51.000,0:11:53.000
ovisi kako ih želite definirati --

0:11:53.000,0:11:55.000
ali meni definicije nisu naročito bitne.

0:11:55.000,0:11:58.000
Savjetujemo Sjeverne Ciprane kako da ujedine svoj otok.

0:11:58.000,0:12:00.000
Savjetujemo burmansku opoziciju,

0:12:00.000,0:12:02.000
vladu Južnog Sudana,

0:12:02.000,0:12:04.000
koja će -- ovdje to čujete prvi put --

0:12:04.000,0:12:06.000
postati nova zemlja u sljedećih nekoliko godina.

0:12:08.000,0:12:11.000
Savjetujemo Front Polisario u zapadnoj Sahari,

0:12:11.000,0:12:13.000
koji se bore da oslobode svoju zemlju

0:12:13.000,0:12:15.000
od marokanske okupacije

0:12:15.000,0:12:18.000
nakon 34 godine otuđenja.

0:12:18.000,0:12:21.000
Savjetujemo razne otočke zemlje u pregovorima o promjeni klime,

0:12:21.000,0:12:23.000
koji bi trebali kulminirati

0:12:23.000,0:12:25.000
u Kopenhagenu.

0:12:26.000,0:12:28.000
I ovdje postoji doza slučajnosti

0:12:28.000,0:12:30.000
jer, kad sam tek počinjao s Nezavisnim diplomatom,

0:12:30.000,0:12:32.000
otišao sam na zabavu u Domu lordova,

0:12:32.000,0:12:34.000
što je presmiješno,

0:12:34.000,0:12:36.000
ali držao sam svoje piće ovako, i zaletio sam se

0:12:36.000,0:12:38.000
u tipa koji je stajao iza mene.

0:12:38.000,0:12:40.000
Tako smo počeli razgovarati i on je rekao --

0:12:40.000,0:12:42.000
ispričao sam mu čime se bavim,

0:12:42.000,0:12:44.000
i rekao sam mu prilično pompozno

0:12:44.000,0:12:46.000
da namjeravam osnovati Nezavisnog diplomata u New Yorku.

0:12:46.000,0:12:48.000
U to vrijeme samo sam ja bio u tome,

0:12:48.000,0:12:50.000
i selio sam se sa suprugom natrag u New York.

0:12:50.000,0:12:53.000
A on je rekao: "Zašto ne odete do mojih kolega u New Yorku?"

0:12:53.000,0:12:55.000
Ispalo je da

0:12:55.000,0:12:57.000
on radi za tvrtku za inovacije koja se zove ?What If! (?Što Ako!),

0:12:57.000,0:12:59.000
za koju su neki od vas možda čuli.

0:12:59.000,0:13:01.000
I tako, spletom okolnosti,

0:13:01.000,0:13:03.000
dobio sam stol

0:13:03.000,0:13:05.000
u tvrtki ?What If! u New Yorku,

0:13:05.000,0:13:07.000
kad sam započinjao s Nezavisnim diplomatom.

0:13:07.000,0:13:09.000
A gledanje kako ?What If!

0:13:09.000,0:13:11.000
stvara nove okuse žvakaćih guma Wrigley

0:13:11.000,0:13:13.000
ili nove okuse Coca-Cole

0:13:13.000,0:13:15.000
zapravo mi je pomoglo u smišljanju

0:13:15.000,0:13:17.000
novih inovativnih strategija za Kosovare

0:13:17.000,0:13:20.000
i Saharavije iz Zapadne Sahare.

0:13:20.000,0:13:23.000
Počeo sam shvaćati da postoje drugačiji načini bavljenja diplomacijom,

0:13:23.000,0:13:25.000
da je diplomacija, kao bilo koji posao,

0:13:25.000,0:13:27.000
posao rješavanja problema,

0:13:27.000,0:13:30.000
a riječ inovacija ipak ne postoji u diplomaciji;

0:13:30.000,0:13:33.000
to je sve igra nulte sume i realpolitike

0:13:33.000,0:13:36.000
i starih institucija koje postoje već generacijama

0:13:36.000,0:13:39.000
i sve rade na isti način kao što su to oduvijek radili.

0:13:39.000,0:13:41.000
A Nezavisni diplomat danas

0:13:41.000,0:13:44.000
pokušava ukopiti neke od stvari koje sam naučio u ?What If!.

0:13:44.000,0:13:47.000
Svi sjedimo u uredu i dovikujemo se jedni s drugima.

0:13:47.000,0:13:50.000
Svi radimo na malim laptopima i nastojimo pomicati stolove da bismo promijenili način razmišljanja.

0:13:50.000,0:13:52.000
Angažiramo naivne stručnjake

0:13:52.000,0:13:55.000
koji možda ne znaju ništa o zemljama kojima se bavimo,

0:13:55.000,0:13:57.000
ali možda znaju nešto o nečem drugom,

0:13:57.000,0:13:59.000
što bi moglo ubaciti novi način razmišljanja

0:13:59.000,0:14:01.000
o problemima

0:14:01.000,0:14:03.000
koje se trudimo riješiti za naše klijente.

0:14:03.000,0:14:05.000
To nije lako jer naši su klijenti, po prirodi stvari,

0:14:05.000,0:14:08.000
u teškoj situaciji, diplomatski gledano.

0:14:10.000,0:14:12.000
Postoji, ne znam,

0:14:12.000,0:14:15.000
nekoliko pouka u svemu ovome,

0:14:15.000,0:14:17.000
osobnih i političkih --

0:14:17.000,0:14:20.000
i, na neki način, one su sve ista stvar.

0:14:20.000,0:14:22.000
Osobna je pouka

0:14:22.000,0:14:24.000
to da je padanje s litice

0:14:24.000,0:14:27.000
zapravo dobra stvar, i preporučam je.

0:14:28.000,0:14:30.000
I dobro je barem jednom u životu

0:14:30.000,0:14:33.000
jednostavno raskinuti sa svime i skočiti.

0:14:34.000,0:14:37.000
Druga stvar je veća pouka o današnjem svijetu.

0:14:37.000,0:14:40.000
Nezavisni diplomat dio je trenda

0:14:40.000,0:14:43.000
koji se tek pojavljuje i primjetan je u cijelom svijetu,

0:14:43.000,0:14:46.000
a to je da se svijet cijepa.

0:14:46.000,0:14:49.000
Države imaju manje značenje nego prije,

0:14:49.000,0:14:51.000
a moć države sve je manja.

0:14:51.000,0:14:53.000
To znači da se povećava moć drugih stvari.

0:14:53.000,0:14:55.000
Te se stvari zovu nedržavni faktori.

0:14:55.000,0:14:57.000
To mogu biti korporacije,

0:14:57.000,0:15:00.000
mogu biti mafijaši, mogu biti fine nevladine organizacije,

0:15:00.000,0:15:02.000
to može biti bilo tko,

0:15:02.000,0:15:04.000
bilo kakva organizacija.

0:15:04.000,0:15:07.000
Živimo u sve kompliciranijem i rascjepanijem svijetu.

0:15:07.000,0:15:09.000
Ako vlade su vlade manje sposobne

0:15:09.000,0:15:11.000
utjecati na probleme u svijetu

0:15:11.000,0:15:14.000
koji utječu na nas,

0:15:14.000,0:15:17.000
onda to znači - tko je ostao da ih rješava.

0:15:17.000,0:15:19.000
tko mora preuzeti veliku odgovornost da ih rješava?

0:15:19.000,0:15:21.000
Mi.

0:15:21.000,0:15:24.000
Ako oni to ne mogu, tko je preostao da ih riješi?

0:15:24.000,0:15:27.000
Nemamo drugog izbora osim da prihvatimo tu stvarnost.

0:15:27.000,0:15:29.000
A to znači

0:15:29.000,0:15:32.000
da više nije dovoljno

0:15:32.000,0:15:35.000
da kažemo da međunarodni odnosi, ili svjetski problemi,

0:15:35.000,0:15:37.000
ili kaos u Somaliji,

0:15:37.000,0:15:40.000
ili ono što se događa u Burmi nije naš problem.

0:15:40.000,0:15:43.000
i da možete ostaviti vladama da se time bave.

0:15:43.000,0:15:45.000
Svakoga od vas mogu

0:15:45.000,0:15:47.000
preko šest stupnjeva udaljenosti

0:15:47.000,0:15:50.000
povezati s paravojskom Al-Shabaab u Somaliji.

0:15:50.000,0:15:54.000
Pitajte me poslije kako, ako jedete ribu, zanimljivo,

0:15:54.000,0:15:56.000
ali ta veza postoji.

0:15:56.000,0:15:58.000
Blisko smo povezani.

0:15:58.000,0:16:00.000
I ne radi se tu samo o Tomu Friedmanu,

0:16:00.000,0:16:03.000
to je zapravo dokazivo u svakom novom slučaju.

0:16:03.000,0:16:06.000
A to znači da, umjesto da tražite političare da obavljaju stvari,

0:16:06.000,0:16:09.000
morate sami odlučiti obavljati stvari.

0:16:09.000,0:16:11.000
Nezavisni diplomat je primjer toga,

0:16:11.000,0:16:13.000
na neki širok način.

0:16:13.000,0:16:16.000
Ne postoje savršeni primjeri, ali evo jednog:

0:16:16.000,0:16:18.000
način na koji se svijet mijenja

0:16:18.000,0:16:20.000
utjelovljen je u situaciji na mjestu gdje sam nekad radio,

0:16:20.000,0:16:22.000
u Vijeću sigurnosti UN-a.

0:16:22.000,0:16:25.000
UN je osnovan 1945. godine.

0:16:25.000,0:16:27.000
UN je izvorno zamišljen

0:16:27.000,0:16:29.000
kako bi zaustavio sukobe između zemalja --

0:16:29.000,0:16:31.000
međudržavne sukobe.

0:16:31.000,0:16:33.000
Danas se 80% predmeta na dnevnom redu

0:16:33.000,0:16:35.000
Vijeća sigurnosti UN-a

0:16:35.000,0:16:37.000
odnosi na sukobe unutar država,

0:16:37.000,0:16:39.000
koji uključuju nedržavne aktere --

0:16:39.000,0:16:41.000
gerilce, separatiste,

0:16:41.000,0:16:43.000
teroriste, ako ih hoćete tako nazvati,

0:16:43.000,0:16:46.000
ljude koji nisu dio uobičajenih vlada, uobičajenih država.

0:16:46.000,0:16:49.000
Takvo je danas stanje svijeta.

0:16:49.000,0:16:51.000
Kad sam to shvatio,

0:16:51.000,0:16:54.000
i kad razmišljam o vremenu provedenom u Vijeću sigurnosti

0:16:54.000,0:16:56.000
i o onome što se dogodilo Kosovarima,

0:16:56.000,0:16:58.000
shvaćam da često

0:16:58.000,0:17:00.000
ljudi na koje je najizravnije utjecalo

0:17:00.000,0:17:02.000
ono što smo radili mi u Vijeću sigurnosti

0:17:02.000,0:17:04.000
nisu uopće bili prisutni, nisu bili pozvani

0:17:04.000,0:17:06.000
da iznesu svoja stajališta pred Vijećem sigurnosti.

0:17:06.000,0:17:08.000
Mislio sam da to nije u redu.

0:17:08.000,0:17:10.000
Nešto se mora učiniti u vezi toga.

0:17:10.000,0:17:13.000
Zato sam počeo tradicionalnim putem.

0:17:13.000,0:17:15.000
Ja i moji kolege u Nezavisnom diplomatu

0:17:15.000,0:17:17.000
išli smo po cijelom Vijeću sigurnosti.

0:17:17.000,0:17:19.000
Obišli smo 70 zemalja članica UN-a --

0:17:19.000,0:17:21.000
Kazahstance, Etiopljanje, Izraelce --

0:17:21.000,0:17:23.000
sve smo ih posjetili --

0:17:23.000,0:17:25.000
glavnog tajnika, sve.

0:17:25.000,0:17:27.000
I rekao sam: "Sve je ovo pogrešno.

0:17:27.000,0:17:29.000
Strašno je da ne konzultirate ljude na koje sve ovo utječe.

0:17:29.000,0:17:31.000
Morate institucionalizirati sustav

0:17:31.000,0:17:33.000
u kojem ćete pozvati Kosovare

0:17:33.000,0:17:35.000
da dođu i kažu vam što misle.

0:17:35.000,0:17:37.000
Tako ćete mi moći reći -- moći ćete njima reći što vi mislite.

0:17:37.000,0:17:39.000
Bit će sjajno. Možete imati razmjenu.

0:17:39.000,0:17:42.000
Možete uključiti stajališta tih ljudi u svoje odluke,

0:17:42.000,0:17:44.000
što znači da će vaše odluke biti učinkovitije i trajnije."

0:17:47.000,0:17:49.000
Super-logično, pomislili biste.

0:17:49.000,0:17:51.000
Mislim, nevjerojatno logično. Tako očito, svi to mogu.

0:17:51.000,0:17:54.000
Naravno, svi su shvatili što želim. Rekli su: "Da, naravno, u potpunosti si u pravu.

0:17:54.000,0:17:56.000
Dođi ponovno

0:17:56.000,0:17:58.000
možda za nekih šest mjeseci."

0:17:58.000,0:18:01.000
Naravno, ništa se nije dogodilo. Nitko ništa nije učinio.

0:18:01.000,0:18:03.000
Vijeće sigurnosti danas djeluje

0:18:03.000,0:18:05.000
na potpuno isti način

0:18:05.000,0:18:08.000
kao i prije X godina,

0:18:08.000,0:18:11.000
kad sam ondje bio prije 10 godina.

0:18:11.000,0:18:13.000
Zato smo analizirali

0:18:13.000,0:18:15.000
taj naš, u biti, neuspjeh

0:18:15.000,0:18:17.000
i razmislili što tu možemo učiniti.

0:18:17.000,0:18:19.000
Pomislio sam da sam nadrapao

0:18:19.000,0:18:21.000
ako namjeravam provesti ostatak života

0:18:21.000,0:18:23.000
lobirajući da te beskorisne vlade

0:18:23.000,0:18:25.000
naprave što se treba napraviti.

0:18:25.000,0:18:27.000
Dakle, ono što ćemo učiniti

0:18:27.000,0:18:29.000
jest da sami dogovorimo te sastanke.

0:18:29.000,0:18:31.000
Sada je Nezavisni diplomat

0:18:31.000,0:18:33.000
u procesu dogovaranja sastanaka

0:18:33.000,0:18:35.000
između Vijeća sigurnosti UN-a

0:18:35.000,0:18:37.000
i sudionika sukoba

0:18:37.000,0:18:40.000
koji su na dnevnom redu Vijeća sigurnosti.

0:18:40.000,0:18:42.000
Tako ćemo dovesti

0:18:42.000,0:18:45.000
pobunjeničke skupine iz Darfura,

0:18:45.000,0:18:48.000
Sjeverne Ciprane i Južne Ciprane,

0:18:49.000,0:18:52.000
pobunjenike iz Aceha,

0:18:52.000,0:18:54.000
i užasno dug popis

0:18:54.000,0:18:57.000
kaotičnih sukoba u cijelom svijetu.

0:18:57.000,0:19:00.000
Pokušat ćemo dovesti sve njih u New York

0:19:00.000,0:19:02.000
da sjednu u tihu prostoriju

0:19:02.000,0:19:04.000
u intimnom okruženju, bez novinara

0:19:04.000,0:19:06.000
te da objasne što žele

0:19:06.000,0:19:08.000
pred članovima Vijeća sigurnosti,

0:19:08.000,0:19:10.000
a da članovi Vijeća sigurnosti

0:19:10.000,0:19:12.000
njima objasne što oni žele.

0:19:12.000,0:19:14.000
To će, dakle, biti razgovor

0:19:14.000,0:19:16.000
kakvog još nikad nije bilo.

0:19:16.000,0:19:19.000
I, naravno, dok ovo opisujem,

0:19:19.000,0:19:22.000
svi vi koji se razumijete u politiku mislit ćete kako je to vrlo teško

0:19:22.000,0:19:24.000
i ja se u potpunosti slažem s vama.

0:19:24.000,0:19:27.000
Vrlo su velike šanse za neuspjeh,

0:19:27.000,0:19:29.000
ali svakako se ništa neće dogoditi

0:19:29.000,0:19:32.000
ako se za to ne potrudimo.

0:19:32.000,0:19:35.000
Moja se politika iz temelja promijenila

0:19:35.000,0:19:37.000
otkad sam bio diplomat do ovoga što sam danas

0:19:37.000,0:19:40.000
i mislim da su bitni rezultati, a ne proces,

0:19:40.000,0:19:43.000
niti, iskreno, tehnologija.

0:19:43.000,0:19:45.000
Propovjedajte o tehnologiji

0:19:45.000,0:19:48.000
svim sudionicama prosvjeda u Iranu koji su na Twitteru,

0:19:48.000,0:19:51.000
i koji su sad u političkom zatvoru u Teheranu,

0:19:51.000,0:19:53.000
gdje je Ahmadinedžad i dalje na vlasti.

0:19:53.000,0:19:56.000
Tehnologija nije donijela političke promjene u Iranu.

0:19:57.000,0:20:00.000
Morate gledati rezultate, i morate reći sami sebi:

0:20:00.000,0:20:02.000
"Što mogu učiniti da dobijem takav i takav rezultat?"

0:20:02.000,0:20:05.000
To je politika 21. stoljeća.

0:20:05.000,0:20:07.000
Nezavisni diplomat, na neki način,

0:20:07.000,0:20:10.000
utjelovljuje to cijepanje, tu promjenu

0:20:10.000,0:20:13.000
koja se događa svima nama.

0:20:14.000,0:20:16.000
To je moja priča. Hvala.