1
00:00:00,402 --> 00:00:01,979
♪ (tiếng nhạc) ♪

2
00:00:10,894 --> 00:00:12,874
[Thông tin lừa lọc]

3
00:00:16,030 --> 00:00:18,120
Mọi thông tin thất thiệt
đều là ô nhiễm.

4
00:00:20,250 --> 00:00:22,030
Nhưng nếu vài thông tin giống rác,

5
00:00:23,411 --> 00:00:25,251
thì một số khác là rác thải độc hại.

6
00:00:26,310 --> 00:00:30,350
Thông tin lừa lọc làm bẩn môi trường
mạng và đầu độc xã hội.

7
00:00:31,580 --> 00:00:34,341
Thông tin lừa lọc là thông tin
thất thiệt hoặc gây hiểu lầm

8
00:00:34,341 --> 00:00:36,492
được phát tán để cố ý gây hại.

9
00:00:37,166 --> 00:00:39,985
Thông tin đó cũng có thể được
tạo ra để gây hoang mang

10
00:00:39,985 --> 00:00:43,070
không biết có tiếp cận được sự thật
hay không.

11
00:00:44,141 --> 00:00:46,427
Những người tạo ra và phát tán
thông tin lừa lọc

12
00:00:46,427 --> 00:00:48,945
muốn thao túng suy nghĩ
và hành động của người khác.

13
00:00:49,176 --> 00:00:52,124
Thông tin lừa lọc có thể được
tạo ra bởi chính phủ nước khác,

14
00:00:52,595 --> 00:00:54,076
các tổ chức trong nước

15
00:00:55,407 --> 00:00:56,831
hoặc các nhóm cá nhân.

16
00:00:57,481 --> 00:00:59,042
Thông tin đó được tạo ra để:

17
00:00:59,042 --> 00:01:01,396
làm mất uy tín của cá nhân hay
thông điệp của họ,

18
00:01:04,312 --> 00:01:06,620
phân chia xã hội sâu thêm
do gia tăng mâu thuẫn

19
00:01:06,620 --> 00:01:08,650
giữa những người bất đồng quan điểm,

20
00:01:09,662 --> 00:01:13,600
giảm niềm tin đối với các cơ quan dân chủ
như truyền thông đại chúng và chính quyền

21
00:01:13,670 --> 00:01:16,710
khiến người dân trở nên
hoài nghi hoặc vô cảm,

22
00:01:18,328 --> 00:01:22,350
cổ súy thuyết âm mưu sai lệch, làm
lung lạc sự chân thực của sự kiện có thật,

23
00:01:23,187 --> 00:01:25,530
hay ảnh hưởng đến kết quả bầu cử.

24
00:01:26,239 --> 00:01:28,444
Thông tin lừa lọc có thể bắt đầu
trên bảng tin

25
00:01:28,444 --> 00:01:31,760
là nơi những kẻ phá rối phát tán
tin đồn thất thiệt về cá nhân,

26
00:01:31,760 --> 00:01:34,870
sự kiện và vấn đề trên truyền thông xã hội

27
00:01:35,910 --> 00:01:38,119
hay có thể được tạo ra
ở các tổ chức phá rối

28
00:01:38,945 --> 00:01:40,898
thuê người bịa ra các bài báo

29
00:01:40,898 --> 00:01:42,230
trông giống như tin thật.

30
00:01:43,732 --> 00:01:45,330
Họ làm thế nào?

31
00:01:47,435 --> 00:01:49,763
Người tạo ra thông tin lừa lọc
biết cách thao túng

32
00:01:49,763 --> 00:01:51,959
suy nghĩ của chúng ta và công nghệ

33
00:01:51,959 --> 00:01:54,667
để phát tán thông tin thất thiệt
và gây hiểu lầm.

34
00:01:54,920 --> 00:01:57,450
Thông tin lừa lọc được tạo ra
để đánh vào cảm xúc,

35
00:01:58,403 --> 00:02:00,390
làm cho chúng ta dễ chấp nhận

36
00:02:00,390 --> 00:02:01,770
và chia sẻ với người khác.

37
00:02:02,490 --> 00:02:05,476
Các câu chuyện và tuyên bố
thất thiệt cũng có chút sự thật

38
00:02:05,936 --> 00:02:08,240
làm cho toàn bộ câu chuyện
có vẻ đáng tin hơn.

39
00:02:09,970 --> 00:02:12,855
Ảnh và meme có thể giúp phát tán
thông tin lừa lọc nhanh hơn

40
00:02:12,855 --> 00:02:16,270
vì mọi người thắc mắc
về hình ảnh ít hơn là lời lẽ.

41
00:02:18,340 --> 00:02:21,070
Chúng ta có thể trở thành
đối tượng của thông tin lừa lọc

42
00:02:21,070 --> 00:02:23,040
do bản chất hoặc niềm tin
của chúng ta.

43
00:02:23,210 --> 00:02:26,055
Internet cho phép phát tán
thông điệp xa và nhanh,

44
00:02:26,315 --> 00:02:29,178
nhất là khi bạn biết
cách tạo nội dung gây bão.

45
00:02:30,606 --> 00:02:31,880
Trên truyền thông xã hội,

46
00:02:31,880 --> 00:02:35,071
thuật toán máy tính ấn định
người dùng xem gì ở bảng tin cập nhật.

47
00:02:35,480 --> 00:02:38,240
Các thuật toán này hiển thị
nội dung phổ biến.

48
00:02:39,720 --> 00:02:43,379
Người tạo thông tin lừa lọc có thể
cố tình tăng độ phổ biến của một ý tưởng

49
00:02:43,739 --> 00:02:45,091
bằng cách sử dụng bot,

50
00:02:45,740 --> 00:02:49,423
chương trình máy tính đăng tải,
thích và chia sẻ tự động.

51
00:02:50,433 --> 00:02:53,746
Tài khoản bot có thể làm như thể
đám đông đang bàn tán điều gì đó

52
00:02:53,746 --> 00:02:55,062
khi thực ra không phải thế.

53
00:02:55,749 --> 00:02:57,822
Mục đích là tác động lên
cuộc trò chuyện

54
00:02:57,822 --> 00:03:00,490
bằng cách cổ súy ý tưởng này
hay chỉ trích ý tưởng kia.

55
00:03:01,363 --> 00:03:05,052
Khi người ta trông thấy, chia sẻ
và tương tác với các bài đăng thất thiệt,

56
00:03:05,222 --> 00:03:07,190
các bài đăng sẽ trở nên phổ biến thực sự.

57
00:03:08,046 --> 00:03:10,425
Thông tin lừa lọc được
khuếch đại theo cách này

58
00:03:10,425 --> 00:03:13,189
có thể thu hút sự chú ý
của các tổ chức tin tức hợp pháp.

59
00:03:13,879 --> 00:03:16,794
Các nhà báo có thể đưa tin về
mấy chuyện đó, phát tán xa hơn—

60
00:03:17,228 --> 00:03:18,832
chiến thắng của những kẻ gây rối.

61
00:03:19,729 --> 00:03:23,128
Có nhiều người ngoài kia
muốn thao túng suy nghĩ của bạn,

62
00:03:23,720 --> 00:03:27,782
gồm từ chính trị gia đến nhà quảng cáo,
đến bạn bè và gia đình của bạn.

63
00:03:29,238 --> 00:03:32,589
Cần phải biết còn có
các thế lực có tổ chức trên mạng

64
00:03:33,029 --> 00:03:36,428
muốn đánh lừa, gây hoang mang
hoặc thuyết phục bạn

65
00:03:36,855 --> 00:03:39,029
và các động cơ của họ có thể
không rõ ràng.

66
00:03:39,690 --> 00:03:41,280
Vậy bạn có thể làm gì?

67
00:03:41,890 --> 00:03:44,550
Bước đầu tiên nên làm
là đánh giá cảm xúc của bạn.

68
00:03:46,048 --> 00:03:49,537
Câu chuyện hay bài đăng có khiến bạn
phẫn nộ hoặc háo hức chia sẻ không?

69
00:03:51,128 --> 00:03:54,010
Đây là lúc cần dừng lại
và tìm hiểu đôi chút.

70
00:03:54,230 --> 00:03:56,220
Nguồn thông tin có uy tín không?

71
00:03:56,590 --> 00:03:58,970
Nội dung có đúng không
hay gây hiểu nhầm?

72
00:03:59,455 --> 00:04:01,092
Các nguồn khác nói gì?

73
00:04:02,989 --> 00:04:04,180
Hãy dừng lại và kiểm tra

74
00:04:04,640 --> 00:04:06,236
để tránh bị xỏ mũi nhé.

75
00:04:07,595 --> 00:04:09,403
♪ (tiếng nhạc) ♪

76
00:04:10,240 --> 00:04:12,518
[Được CIVIX giới thiệu tới bạn]

77
00:04:13,108 --> 00:04:15,135
[Với sự hỗ trợ của Canada]

78
00:04:15,635 --> 00:04:17,755
[Do SPACE HEART sản xuất]

79
00:04:17,755 --> 00:04:20,063
Biên dịch: Nguyễn Nguyệt
Hiệu đính: Trinh Nguyễn