0:00:00.402,0:00:01.979
♪ (tiếng nhạc) ♪

0:00:10.894,0:00:12.874
[Thông tin lừa lọc]

0:00:16.030,0:00:18.120
Mọi thông tin thất thiệt[br]đều là ô nhiễm.

0:00:20.250,0:00:22.030
Nhưng nếu vài thông tin giống rác,

0:00:23.411,0:00:25.251
thì một số khác là rác thải độc hại.

0:00:26.310,0:00:30.350
Thông tin lừa lọc làm bẩn môi trường[br]mạng và đầu độc xã hội.

0:00:31.580,0:00:34.341
Thông tin lừa lọc là thông tin[br]thất thiệt hoặc gây hiểu lầm

0:00:34.341,0:00:36.492
được phát tán để cố ý gây hại.

0:00:37.166,0:00:39.985
Thông tin đó cũng có thể được[br]tạo ra để gây hoang mang

0:00:39.985,0:00:43.070
không biết có tiếp cận được sự thật[br]hay không.

0:00:44.141,0:00:46.427
Những người tạo ra và phát tán[br]thông tin lừa lọc

0:00:46.427,0:00:48.945
muốn thao túng suy nghĩ[br]và hành động của người khác.

0:00:49.176,0:00:52.124
Thông tin lừa lọc có thể được[br]tạo ra bởi chính phủ nước khác,

0:00:52.595,0:00:54.076
các tổ chức trong nước

0:00:55.407,0:00:56.831
hoặc các nhóm cá nhân.

0:00:57.481,0:00:59.042
Thông tin đó được tạo ra để:

0:00:59.042,0:01:01.396
làm mất uy tín của cá nhân hay[br]thông điệp của họ,

0:01:04.312,0:01:06.620
phân chia xã hội sâu thêm[br]do gia tăng mâu thuẫn

0:01:06.620,0:01:08.650
giữa những người bất đồng quan điểm,

0:01:09.662,0:01:13.600
giảm niềm tin đối với các cơ quan dân chủ[br]như truyền thông đại chúng và chính quyền

0:01:13.670,0:01:16.710
khiến người dân trở nên[br]hoài nghi hoặc vô cảm,

0:01:18.328,0:01:22.350
cổ súy thuyết âm mưu sai lệch, làm[br]lung lạc sự chân thực của sự kiện có thật,

0:01:23.187,0:01:25.530
hay ảnh hưởng đến kết quả bầu cử.

0:01:26.239,0:01:28.444
Thông tin lừa lọc có thể bắt đầu[br]trên bảng tin

0:01:28.444,0:01:31.760
là nơi những kẻ phá rối phát tán[br]tin đồn thất thiệt về cá nhân,

0:01:31.760,0:01:34.870
sự kiện và vấn đề trên truyền thông xã hội

0:01:35.910,0:01:38.119
hay có thể được tạo ra[br]ở các tổ chức phá rối

0:01:38.945,0:01:40.898
thuê người bịa ra các bài báo

0:01:40.898,0:01:42.230
trông giống như tin thật.

0:01:43.732,0:01:45.330
Họ làm thế nào?

0:01:47.435,0:01:49.763
Người tạo ra thông tin lừa lọc[br]biết cách thao túng

0:01:49.763,0:01:51.959
suy nghĩ của chúng ta và công nghệ

0:01:51.959,0:01:54.667
để phát tán thông tin thất thiệt[br]và gây hiểu lầm.

0:01:54.920,0:01:57.450
Thông tin lừa lọc được tạo ra[br]để đánh vào cảm xúc,

0:01:58.403,0:02:00.390
làm cho chúng ta dễ chấp nhận

0:02:00.390,0:02:01.770
và chia sẻ với người khác.

0:02:02.490,0:02:05.476
Các câu chuyện và tuyên bố[br]thất thiệt cũng có chút sự thật

0:02:05.936,0:02:08.240
làm cho toàn bộ câu chuyện[br]có vẻ đáng tin hơn.

0:02:09.970,0:02:12.855
Ảnh và meme có thể giúp phát tán[br]thông tin lừa lọc nhanh hơn

0:02:12.855,0:02:16.270
vì mọi người thắc mắc[br]về hình ảnh ít hơn là lời lẽ.

0:02:18.340,0:02:21.070
Chúng ta có thể trở thành[br]đối tượng của thông tin lừa lọc

0:02:21.070,0:02:23.040
do bản chất hoặc niềm tin[br]của chúng ta.

0:02:23.210,0:02:26.055
Internet cho phép phát tán[br]thông điệp xa và nhanh,

0:02:26.315,0:02:29.178
nhất là khi bạn biết[br]cách tạo nội dung gây bão.

0:02:30.606,0:02:31.880
Trên truyền thông xã hội,

0:02:31.880,0:02:35.071
thuật toán máy tính ấn định[br]người dùng xem gì ở bảng tin cập nhật.

0:02:35.480,0:02:38.240
Các thuật toán này hiển thị[br]nội dung phổ biến.

0:02:39.720,0:02:43.379
Người tạo thông tin lừa lọc có thể[br]cố tình tăng độ phổ biến của một ý tưởng

0:02:43.739,0:02:45.091
bằng cách sử dụng bot,

0:02:45.740,0:02:49.423
chương trình máy tính đăng tải,[br]thích và chia sẻ tự động.

0:02:50.433,0:02:53.746
Tài khoản bot có thể làm như thể[br]đám đông đang bàn tán điều gì đó

0:02:53.746,0:02:55.062
khi thực ra không phải thế.

0:02:55.749,0:02:57.822
Mục đích là tác động lên[br]cuộc trò chuyện

0:02:57.822,0:03:00.490
bằng cách cổ súy ý tưởng này[br]hay chỉ trích ý tưởng kia.

0:03:01.363,0:03:05.052
Khi người ta trông thấy, chia sẻ[br]và tương tác với các bài đăng thất thiệt,

0:03:05.222,0:03:07.190
các bài đăng sẽ trở nên phổ biến thực sự.

0:03:08.046,0:03:10.425
Thông tin lừa lọc được[br]khuếch đại theo cách này

0:03:10.425,0:03:13.189
có thể thu hút sự chú ý[br]của các tổ chức tin tức hợp pháp.

0:03:13.879,0:03:16.794
Các nhà báo có thể đưa tin về[br]mấy chuyện đó, phát tán xa hơn—

0:03:17.228,0:03:18.832
chiến thắng của những kẻ gây rối.

0:03:19.729,0:03:23.128
Có nhiều người ngoài kia[br]muốn thao túng suy nghĩ của bạn,

0:03:23.720,0:03:27.782
gồm từ chính trị gia đến nhà quảng cáo,[br]đến bạn bè và gia đình của bạn.

0:03:29.238,0:03:32.589
Cần phải biết còn có[br]các thế lực có tổ chức trên mạng

0:03:33.029,0:03:36.428
muốn đánh lừa, gây hoang mang[br]hoặc thuyết phục bạn

0:03:36.855,0:03:39.029
và các động cơ của họ có thể[br]không rõ ràng.

0:03:39.690,0:03:41.280
Vậy bạn có thể làm gì?

0:03:41.890,0:03:44.550
Bước đầu tiên nên làm[br]là đánh giá cảm xúc của bạn.

0:03:46.048,0:03:49.537
Câu chuyện hay bài đăng có khiến bạn[br]phẫn nộ hoặc háo hức chia sẻ không?

0:03:51.128,0:03:54.010
Đây là lúc cần dừng lại[br]và tìm hiểu đôi chút.

0:03:54.230,0:03:56.220
Nguồn thông tin có uy tín không?

0:03:56.590,0:03:58.970
Nội dung có đúng không[br]hay gây hiểu nhầm?

0:03:59.455,0:04:01.092
Các nguồn khác nói gì?

0:04:02.989,0:04:04.180
Hãy dừng lại và kiểm tra

0:04:04.640,0:04:06.236
để tránh bị xỏ mũi nhé.

0:04:07.595,0:04:09.403
♪ (tiếng nhạc) ♪

0:04:10.240,0:04:12.518
[Được CIVIX giới thiệu tới bạn]

0:04:13.108,0:04:15.135
[Với sự hỗ trợ của Canada]

0:04:15.635,0:04:17.755
[Do SPACE HEART sản xuất]

0:04:17.755,0:04:20.063
Biên dịch: Nguyễn Nguyệt[br]Hiệu đính: Trinh Nguyễn