WEBVTT

00:00:00.402 --> 00:00:10.759
♪ (tiếng nhạc) ♪

00:00:10.894 --> 00:00:12.874
[Thông tin lừa lọc]

00:00:16.030 --> 00:00:18.120
Mọi thông tin thất thiệt
đều là ô nhiễm.

00:00:20.250 --> 00:00:22.030
Nhưng nếu vài thông tin giống rác,

00:00:23.411 --> 00:00:25.251
thì một số khác là rác thải độc hại.

00:00:26.310 --> 00:00:30.350
Thông tin lừa lọc làm bẩn môi trường
mạng và đầu độc xã hội.

00:00:31.580 --> 00:00:34.341
Thông tin lừa lọc là thông tin
thất thiệt hoặc gây hiểu lầm

00:00:34.341 --> 00:00:36.492
được phát tán để cố ý gây hại.

00:00:37.166 --> 00:00:39.985
Thông tin đó cũng có thể được
tạo ra để gây hoang mang

00:00:39.985 --> 00:00:43.070
không biết có tiếp cận được sự thật
hay không.

00:00:44.141 --> 00:00:46.427
Những người tạo ra và phát tán
thông tin lừa lọc

00:00:46.427 --> 00:00:48.945
muốn thao túng suy nghĩ
và hành động của người khác.

00:00:49.176 --> 00:00:52.124
Thông tin lừa lọc có thể được
tạo ra bởi chính phủ nước khác,

00:00:52.595 --> 00:00:54.076
các tổ chức trong nước

00:00:55.407 --> 00:00:56.831
hoặc các nhóm cá nhân.

00:00:57.481 --> 00:00:59.042
Thông tin đó được tạo ra để:

00:00:59.042 --> 00:01:01.396
làm mất uy tín của cá nhân hay
thông điệp của họ,

00:01:04.312 --> 00:01:06.620
phân chia xã hội sâu thêm
do gia tăng mâu thuẫn

00:01:06.620 --> 00:01:08.650
giữa những người bất đồng
quan điểm,

00:01:09.662 --> 00:01:13.600
giảm niềm tin đối với các cơ quan dân chủ
như truyền thông đại chúng và chính quyền

00:01:13.670 --> 00:01:16.710
khiến người dân trở nên
hoài nghi hoặc vô cảm,

00:01:18.328 --> 00:01:22.350
cổ súy thuyết âm mưu sai lệch, làm
lung lạc sự chân thực của sự kiện có thật,

00:01:23.187 --> 00:01:25.530
hay ảnh hưởng đến kết quả bầu cử.

00:01:26.239 --> 00:01:28.444
Thông tin lừa lọc có thể bắt đầu
trên bảng tin

00:01:28.444 --> 00:01:31.760
là nơi những kẻ phá rối phát tán
tin đồn thất thiệt về cá nhân,

00:01:31.760 --> 00:01:34.870
sự kiện và vấn đề trên truyền thông xã hội

00:01:35.910 --> 00:01:38.119
hay có thể được tạo ra
ở các tổ chức phá rối

00:01:38.945 --> 00:01:40.898
thuê người
bịa ra các bài báo

00:01:40.898 --> 00:01:42.230
trông giống như tin thật.

00:01:43.732 --> 00:01:45.330
Họ làm thế nào?

00:01:47.435 --> 00:01:49.763
Người tạo ra thông tin lừa lọc
biết cách thao túng

00:01:49.763 --> 00:01:51.959
suy nghĩ của chúng ta và công nghệ

00:01:51.959 --> 00:01:54.667
để phát tán thông tin thất thiệt
và gây hiểu lầm.

00:01:54.920 --> 00:01:57.450
Thông tin lừa lọc được tạo ra
để đánh vào cảm xúc,

00:01:58.403 --> 00:02:00.390
làm cho chúng ta dễ chấp nhận

00:02:00.390 --> 00:02:01.770
và chia sẻ với người khác.

00:02:02.490 --> 00:02:05.476
Các câu chuyện và tuyên bố
thất thiệt cũng có chút sự thật

00:02:05.936 --> 00:02:08.240
làm cho toàn bộ câu chuyện
có vẻ đáng tin hơn.

00:02:09.970 --> 00:02:12.855
Ảnh và meme có thể giúp phát tán
thông tin lừa lọc nhanh hơn

00:02:12.855 --> 00:02:15.180
vì mọi người thắc mắc
về hình ảnh ít hơn

00:02:15.180 --> 00:02:16.720
là về lời lẽ.

00:02:17.750 --> 00:02:20.500
Chúng ta có thể trở thành
đối tượng của thông tin lừa lọc

00:02:20.500 --> 00:02:23.040
do bản chất hoặc niềm tin
của chúng ta.

00:02:23.210 --> 00:02:26.055
Internet cho phép phát tán
thông điệp xa và nhanh,

00:02:26.315 --> 00:02:29.178
nhất là khi bạn biết
cách tạo nội dung gây bão.

00:02:30.606 --> 00:02:31.880
Trên truyền thông xã hội,

00:02:31.880 --> 00:02:35.071
thuật toán máy tính ấn định
người dùng xem gì ở bảng tin cập nhật.

00:02:35.480 --> 00:02:38.240
Các thuật toán này hiển thị
nội dung phổ biến.

00:02:39.720 --> 00:02:43.379
Người tạo thông tin lừa lọc có thể
cố tình tăng độ phổ biến của một ý tưởng

00:02:43.739 --> 00:02:45.091
bằng cách sử dụng bot,

00:02:45.740 --> 00:02:49.423
chương trình máy tính đăng tải,
thích và chia sẻ tự động.

00:02:50.433 --> 00:02:53.746
Tài khoản bot có thể làm như thể
đám đông đang bàn tán điều gì đó

00:02:53.746 --> 00:02:55.062
khi thực ra không phải thế.

00:02:55.749 --> 00:02:57.822
Mục đích là tác động lên
cuộc trò chuyện

00:02:57.822 --> 00:03:00.490
bằng cách cổ súy ý tưởng này
hay chỉ trích ý tưởng kia.

00:03:01.363 --> 00:03:05.052
Khi người ta trông thấy, chia sẻ
và tương tác với các bài đăng thất thiệt,

00:03:05.222 --> 00:03:07.190
các bài đăng sẽ trở nên phổ biến thực sự.

00:03:08.046 --> 00:03:10.425
Thông tin lừa lọc được
khuếch đại theo cách này

00:03:10.425 --> 00:03:13.189
có thể thu hút sự chú ý
của các tổ chức tin tức hợp pháp.

00:03:13.879 --> 00:03:16.794
Các nhà báo có thể đưa tin về
mấy chuyện đó, phát tán xa hơn—

00:03:17.228 --> 00:03:18.832
chiến thắng của những kẻ gây rối.

00:03:19.729 --> 00:03:23.128
Có nhiều người ngoài kia
muốn thao túng suy nghĩ của bạn,

00:03:23.720 --> 00:03:27.782
gồm từ chính trị gia đến nhà quảng cáo,
đến bạn bè và gia đình của bạn.

00:03:29.238 --> 00:03:32.589
Cần phải biết còn có
các thế lực có tổ chức trên mạng

00:03:33.029 --> 00:03:36.428
muốn đánh lừa, gây hoang mang
hoặc thuyết phục bạn

00:03:36.855 --> 00:03:39.029
và các động cơ của họ có thể
không rõ ràng.

00:03:39.690 --> 00:03:41.280
Vậy, bạn có thể làm gì?

00:03:41.890 --> 00:03:44.550
Bước đầu tiên nên làm
là đánh giá cảm xúc của bạn.

00:03:46.048 --> 00:03:49.537
Câu chuyện hay bài đăng có khiến bạn
phẫn nộ hoặc háo hức chia sẻ không?

00:03:51.128 --> 00:03:54.010
Đây là lúc cần dừng lại
và tìm hiểu đôi chút.

00:03:54.230 --> 00:03:56.220
Nguồn thông tin có uy tín không?

00:03:56.590 --> 00:03:58.970
Nội dung có đúng không hay
gây hiểu nhầm?

00:03:59.455 --> 00:04:01.092
Các nguồn khác nói gì?

00:04:02.989 --> 00:04:04.180
Hãy dừng lại và kiểm tra

00:04:04.640 --> 00:04:06.236
để tránh bị xỏ mũi nhé.

NOTE Paragraph

00:04:07.595 --> 00:04:09.403
♪ (tiếng nhạc) ♪

00:04:10.240 --> 00:04:12.518
[Được CIVIX giới thiệu tới bạn]

00:04:13.108 --> 00:04:15.135
[Với sự hỗ trợ của Canada]

00:04:15.635 --> 00:04:17.955
[Do SPACE HEART sản xuất]

00:04:18.225 --> 00:04:20.243
Biên dịch: Nguyễn Nguyệt
Hiệu đính: