1
00:00:00,402 --> 00:00:10,759
♪ (tiếng nhạc) ♪

2
00:00:10,894 --> 00:00:12,874
[Thông tin lừa lọc]

3
00:00:16,030 --> 00:00:18,120
Mọi thông tin sai đều là ô nhiễm.

4
00:00:20,250 --> 00:00:22,030
Nhưng nếu một số thông tin giống rác,

5
00:00:23,411 --> 00:00:25,251
thì một số lại là rác thải độc hại.

6
00:00:26,310 --> 00:00:30,350
Thông tin lừa lọc làm bẩn môi trường
mạng và đầu độc xã hội.

7
00:00:31,580 --> 00:00:34,341
Thông tin lừa lọc là thông tin
sai sự thật hoặc sai lệch

8
00:00:34,341 --> 00:00:36,492
được phát tán để cố ý gây hại.

9
00:00:37,166 --> 00:00:39,985
Thông tin đó cũng có thể được
tạo ra để gây hoang mang

10
00:00:39,985 --> 00:00:43,070
về việc liệu có thể biết được sự thật
hay không.

11
00:00:44,141 --> 00:00:46,427
Những người tạo ra và phát tán
thông tin giả mạo

12
00:00:46,427 --> 00:00:48,945
muốn thao túng suy nghĩ
và hành động của người khác.

13
00:00:49,176 --> 00:00:52,124
Thông tin giả mạc có thể được
tạo ra bởi chính phủ nước khác,

14
00:00:52,595 --> 00:00:54,076
các tổ chức trong nước

15
00:00:55,407 --> 00:00:56,831
hoặc các nhóm cá nhân.

16
00:00:57,481 --> 00:00:59,042
Thông tin đó được tạo ra để:

17
00:00:59,042 --> 00:01:01,396
làm mất uy tín của cá nhân hay
thông điệp của họ,

18
00:01:04,312 --> 00:01:06,620
phân chia xã hội sâu hơn
do gia tăng mâu thuẫn

19
00:01:06,620 --> 00:01:08,650
giữa những người bất đồng
quan điểm,

20
00:01:09,662 --> 00:01:13,600
giảm niềm tin đối với các cơ quan dân chủ
như truyền thông đại chúng và chính quyền

21
00:01:13,670 --> 00:01:16,710
khiến người dân trở nên
hoài nghi hoặc vô cảm,

22
00:01:18,328 --> 00:01:22,350
cổ súy thuyết âm mưu sai lệch
nghi ngờ sự chân thực của sự kiện có thật

23
00:01:23,187 --> 00:01:25,530
hay ảnh hưởng đến kết quả bầu cử.

24
00:01:26,239 --> 00:01:28,444
Thông tin lừa lọc có thể bắt đầu
trên bảng tin

25
00:01:28,444 --> 00:01:31,760
là nơi những kẻ phá rối phát tán
tin đồn nhảm về cá nhân,

26
00:01:31,760 --> 00:01:34,870
sự kiện và vấn đề trên truyền thông xã hội

27
00:01:35,910 --> 00:01:38,119
hay có thể được tạo ra
ở những cơ sở phá rối

28
00:01:38,945 --> 00:01:40,898
là nơi người ta được thuê
để bịa ra các bài báo

29
00:01:40,898 --> 00:01:42,230
trông như tin thật.

30
00:01:43,732 --> 00:01:45,330
Làm sao điều này có thể?

31
00:01:47,435 --> 00:01:49,763
Người tạo ra các thông tin lừa lọc
biết cách thao túng

32
00:01:49,763 --> 00:01:51,959
suy nghĩ của chúng ta và công nghệ

33
00:01:51,959 --> 00:01:54,667
để phát tán thông tin sai sự thật
và sai lệch.

34
00:01:54,920 --> 00:01:57,450
Thông tin lừa lọc được tạo ra
để nhắm tới cảm xúc của chúng ta,

35
00:01:58,403 --> 00:02:00,390
làm cho chúng ta dễ chấp nhận

36
00:02:00,390 --> 00:02:01,770
và chia sẻ với người khác.

37
00:02:02,490 --> 00:02:05,476
Các câu chuyện và tuyên bố sai sự thật
cũng chứa đựng phần nào sự thật

38
00:02:05,936 --> 00:02:08,240
để khiến toàn bộ câu chuyện
có vẻ đáng tin hơn.

39
00:02:10,090 --> 00:02:12,855
Ảnh và meme có thể giúp phát tán
thông tin lừa lọc nhanh hơn

40
00:02:12,855 --> 00:02:15,180
vì mọi người ít thắc mắc
về hình ảnh hơn

41
00:02:15,180 --> 00:02:16,720
là về lời lẽ.

42
00:02:18,290 --> 00:02:20,500
Mọi người trở thành
đối tượng của thông tin lừa lọc

43
00:02:20,500 --> 00:02:23,040
do bản chất hoặc niềm tin
của chúng ta.

44
00:02:23,210 --> 00:02:26,055
Internet cho phép phát tán
thông điệp đi xa và nhanh,

45
00:02:26,315 --> 00:02:29,178
nhất là khi bạn biết
cách tạo nội dung gây bão.

46
00:02:30,716 --> 00:02:31,790
Trên truyền thông xã hội,

47
00:02:31,790 --> 00:02:34,921
thuật toán máy tính ấn định
người dùng xem gì ở bảng tin bạn bè.

48
00:02:35,480 --> 00:02:38,240
Các thuật toán này hiển thị
nội dung phổ biến.

49
00:02:39,720 --> 00:02:43,289
Người tạo thông tin lừa lọc có thể
cố tình làm tăng độ phổ biến của một ý tưởng

50
00:02:43,739 --> 00:02:45,091
bằng cách sử dụng bot,

51
00:02:45,740 --> 00:02:49,423
chương trình máy tính đăng tải,
thích và chia sẻ tự động.

52
00:02:50,323 --> 00:02:53,746
Tài khoản bot có thể làm sự việc
giống như nhiều người đang trò chuyện về điều gì đó

53
00:02:53,746 --> 00:02:55,062
khi mà thực ra là không phải thế.

54
00:02:55,749 --> 00:02:57,822
Mục đích là gây ảnh hưởng đến cuộc trò chuyện

55
00:02:57,822 --> 00:03:00,490
bằng cách cổ súy vài ý tưởng nào đó
hoặc chỉ trích ý tưởng khác.

56
00:03:01,363 --> 00:03:05,052
Khi người ta trông thấy, chia sẻ
và tương tác với các bài đăng giả mạo,

57
00:03:05,222 --> 00:03:07,190
các bài đăng sẽ trở nên phổ biến thật sự.

58
00:03:08,046 --> 00:03:10,425
Thông tin lừa lọc bị
phát tán theo cách này

59
00:03:10,425 --> 00:03:13,189
có thể thu hút sự chú ý
của các tổ chức thông tin hợp pháp.

60
00:03:13,879 --> 00:03:16,794
Các nhà báo có thể đưa ra các câu chuyện
phát tán hơn nữa—

61
00:03:17,228 --> 00:03:18,832
chiến thắng của những kẻ gây rối.

62
00:03:19,729 --> 00:03:23,128
Có nhiều người ngoài kia
muốn thao túng suy nghĩ của bạn,

63
00:03:23,720 --> 00:03:27,782
gồm từ chính trị gia đến nhà quảng cáo,
đến bạn bè và gia đình.

64
00:03:29,238 --> 00:03:32,589
Cần phải biết còn có
các thế lực có tổ chức trên mạng

65
00:03:33,029 --> 00:03:36,428
muốn làm sai lệch, gây hoang mang
hoặc thuyết phục bạn

66
00:03:36,855 --> 00:03:39,029
và có thể các động cơ của họ
không rõ ràng.

67
00:03:39,690 --> 00:03:41,280
Vậy, bạn có thể làm gì?

68
00:03:41,890 --> 00:03:44,550
Bước đầu tiên có ích
là đánh giá cảm xúc của bạn.

69
00:03:46,048 --> 00:03:49,537
Câu chuyện hay bài đăng có khiến bạn
tức giận hoặc háo hức chia sẻ không?

70
00:03:51,128 --> 00:03:54,010
Đây là lúc cần dừng lại
và tìm hiểu đôi chút.

71
00:03:54,230 --> 00:03:56,220
Nguồn thông tin có uy tín không?

72
00:03:56,590 --> 00:03:58,970
Nội dung có thật không hay sai lệch?

73
00:03:59,455 --> 00:04:01,092
Nguồn khác nói gì?

74
00:04:02,989 --> 00:04:04,180
Dừng lại và kiểm tra

75
00:04:04,640 --> 00:04:06,236
để bạn không bị xỏ mũi.

76
00:04:07,595 --> 00:04:09,403
♪ (tiếng nhạc) ♪

77
00:04:10,240 --> 00:04:12,518
[Được CIVIX giới thiệu tới bạn]

78
00:04:13,108 --> 00:04:15,135
[Với sự hỗ trợ của Canada]

79
00:04:15,635 --> 00:04:17,955
[Do SPACE HEART sản xuất]

80
00:04:18,225 --> 00:04:20,243
Biên dịch: Nguyễn Nguyệt
Hiệu đính: