WEBVTT

00:00:00.299 --> 00:00:05.130
Khi đại dịch tiếp diễn, các biến chủng 
virus trở thành mối quan ngại mới nhất,

00:00:05.130 --> 00:00:07.823
với các mẫu đáng chú ý được
phát hiện tại Nam Phi,

00:00:07.823 --> 00:00:10.320
Brazil và châu Âu.

00:00:10.320 --> 00:00:12.943
Nhưng các biến chủng rất phức tạp.

00:00:12.943 --> 00:00:15.735
Mỗi loại được cấu thành
từ một tập hợp các đột biến,

00:00:15.735 --> 00:00:20.016
tất cả chúng đều có khả năng thay đổi
virus SARS-CoV2

00:00:20.016 --> 00:00:21.765
một cách không thể ngờ tới.

00:00:22.379 --> 00:00:26.030
Vậy các nhà khoa học có ý gì
khi nói về các biến chủng?

00:00:26.030 --> 00:00:29.735
Và điều có có thể có nghĩa gì 
với đại dịch trong tương lai?

00:00:30.854 --> 00:00:34.828
Virus nhân lên bằng cách sao chép bộ gene 
của chúng lặp đi lặp lại.

00:00:34.828 --> 00:00:38.953
Nhưng giống như một chiếc máy photo cũ
chúng không phải luôn luôn hoàn hảo.

00:00:38.953 --> 00:00:42.286
Mỗi bản sao không hoàn hảo là
một biến chủng.

00:00:43.120 --> 00:00:47.376
Thông thường sự không hoàn hảo của các
đột biến không thay đổi cách virus hoạt động

00:00:47.376 --> 00:00:50.869
và chúng thường làm virus thích nghi
kém hơn dòng virus gốc.

00:00:51.440 --> 00:00:54.541
Đôi khi rất hiếm, nhưng các đột biến
có thể thay đổi được virus

00:00:54.541 --> 00:00:56.431
bằng những cách rất đáng lưu ý.

00:00:56.431 --> 00:00:58.565
Chúng có thể trở nên lây nhiễm dễ hơn,

00:00:58.565 --> 00:01:01.742
hoặc tăng khả năng tránh né hệ miễn dịch.

00:01:03.109 --> 00:01:06.000
Càng nhiều virus được sao chép
không kiểm soát,

00:01:06.000 --> 00:01:09.987
càng nhiều cơ hội chúng tích lũy
các đột biến có lợi.

00:01:10.560 --> 00:01:12.065
Điều đó có thể xảy ra khi virus

00:01:12.065 --> 00:01:14.948
lan truyền nhanh chóng trong dân cư,

00:01:15.611 --> 00:01:18.554
hoặc nếu chúng gặp vật chủ
khả năng chống lại kém,

00:01:18.554 --> 00:01:22.287
như người với hệ miễn dịch suy giảm
do can thiệp điều trị

00:01:22.287 --> 00:01:24.597
hoặc bệnh nhân HIV.

00:01:24.597 --> 00:01:28.657
Nếu một chuỗi các đột biến
làm cho virus thích nghi tốt,

00:01:28.657 --> 00:01:31.096
nó có thể chiếm ưu thể hơn các chủng khác

00:01:31.096 --> 00:01:33.567
và đó là khi chúng cần được chú ý tới.

00:01:33.567 --> 00:01:37.803
Các nhà dịch tễ học có thể 
gán chúng là "Biến chủng đáng ngại",

00:01:37.803 --> 00:01:41.595
chẳng hạn như các mẫu được xác định là
Brazi, Nam Phi và châu Âu.

00:01:42.680 --> 00:01:45.562
Nhiều tháng qua, các nhà khoa học
đang nỗ lực để giải mã

00:01:45.562 --> 00:01:49.770
những gì đã thay đổi trong các biến chủng,
và chúng có ý nghĩa gì.

00:01:49.770 --> 00:01:52.883
Vì một biến chủng lan nhanh không nghĩa là

00:01:52.883 --> 00:01:55.229
chúng mang đột biến có lợi cho chúng.

00:01:55.990 --> 00:01:59.520
Ví dụ, một nhóm nhỏ người
có thể vô tình

00:01:59.520 --> 00:02:01.870
lan truyền biến chủng
từ vùng này sang vùng khác

00:02:01.870 --> 00:02:05.438
như du khách quay về từ
các địa điểm du lịch đông đúc.

00:02:06.040 --> 00:02:09.442
Điều này làm cho biến chủng đó
lây lan ở nơi mới.

00:02:09.442 --> 00:02:13.794
mặc dù không có biến đổi sinh học 
đáng kể trong virus.

00:02:13.794 --> 00:02:16.135
Điều này gọi là "Hiệu ứng người sáng lập"

00:02:17.010 --> 00:02:19.234
Hiểu tại sao một biến chủng nổi lên

00:02:19.234 --> 00:02:21.678
cần một loạt các nghiên cứu.

00:02:21.678 --> 00:02:25.119
Các nhà dịch tễ học có thể giúp điều tra
và truy vết biến chủng mới.

00:02:25.119 --> 00:02:28.076
và cảnh báo về mô thức truyền nhiễm 
mới đáng lo ngại.

00:02:28.574 --> 00:02:31.606
Trong khi đó các phòng thí nghiệm
có thể bắt đầu chỉ ra

00:02:31.606 --> 00:02:34.693
bằng cách nào đột biến đó làm thay đổi 
các đặc tính của virus.

00:02:35.849 --> 00:02:39.063
Và các nghiên cứu như vậy đang bắt đầu
để xác định các đột biến

00:02:39.062 --> 00:02:41.416
làm cho virus có nhiều lợi thế hơn.

00:02:41.416 --> 00:02:46.673
Vài biến chủng lan nhanh hơn và 
có chỉ báo rằng đột biến nhất định

00:02:46.673 --> 00:02:51.370
có thể làm suy yếu hoặc thậm chí vượt qua
miễn dich tự nhiên và miễn dịch từ vacxin

00:02:52.430 --> 00:02:56.150
Ví dụ, đột biến D614G 
các nhà virus học gọi là Doug

00:02:56.150 --> 00:02:59.634
lan rộng trong những ngày đầu của đại dịch

00:02:59.634 --> 00:03:02.590
và có thể tìm thấy trong
hầu hết các biến chủng

00:03:02.590 --> 00:03:04.662
Nó ảnh hưởng lên protein gai

00:03:04.662 --> 00:03:07.820
thứ mà virus dùng để xuyên qua tế bào.

00:03:07.820 --> 00:03:11.246
Một đột biến trong bộ gene thay đổi 
một amino axit này bằng một amino axit khác.

00:03:11.246 --> 00:03:15.194
và làm biến chủng này
dễ gây nhiễm hơn chủng gốc.

00:03:17.529 --> 00:03:22.374
N501Y còn gọi là Nelly là một
đột biến protein gia khác

00:03:22.374 --> 00:03:25.658
có vẻ liên quan đến 
gia tăng tính lan truyền

00:03:25.658 --> 00:03:30.508
Đột biến này được phát hiện trong
B.1.1.7, B.1.351

00:03:30.508 --> 00:03:34.190
và dòng P.1--
tất cả các biến chủng đều đáng lo ngại.

00:03:34.919 --> 00:03:38.370
Vấn đề đáng ngại của cái gọi là 
thoát khỏi miễn dịch cũng được gợi ý

00:03:38.370 --> 00:03:43.106
với một đột biến protein gai khác:
E484K hay là Eek.

00:03:43.610 --> 00:03:47.235
Eek được tìm thấy trong B.1.351 và P.1,

00:03:47.235 --> 00:03:50.020
các biến chủng được tìm thấy
ở Nam Phi và Brazil.

00:03:51.000 --> 00:03:55.238
Nghiên cứu đầu năm 2021 chỉ ra rằng
biến chủng này có thể thoát khỏi

00:03:55.238 --> 00:03:57.820
một vài loại kháng thể chặn virus.

00:03:57.820 --> 00:04:00.090
trong khi đó các thử nghiệm tại Nam Phi

00:04:00.090 --> 00:04:03.277
biến thể này làm giảm hiệu quả 
của vài loại vacxin.

00:04:04.380 --> 00:04:08.820
Bất chấp những lo ngại này, corona virus
thật ra đột biến rất chậm

00:04:08.820 --> 00:04:11.514
so với những virus khác như cúm

00:04:11.514 --> 00:04:14.079
và có vẻ các vacxin được phát triển
mức nào đó

00:04:14.079 --> 00:04:17.147
sẽ vẫn duy trì hiệu quả phần nào.

00:04:17.147 --> 00:04:21.774
Nhưng các nhà khoa học vẫn cẩn trọng
trước đe dọa của các biến chủng.

00:04:21.774 --> 00:04:24.786
Và có những điều có thể làm
để đối phó với nó.

00:04:25.779 --> 00:04:29.219
Đầu tiên, để làm bất kì điều gì,
các nhà khoa học cần dữ liệu.

00:04:29.890 --> 00:04:33.855
Theo dõi và truy vết sự nổi lên của
các biến chủng rất quan trọng

00:04:33.855 --> 00:04:35.858
và không đơn giản để làm điều này.

00:04:36.828 --> 00:04:41.938
Các tổ chức như COVID-19
Hiệp đoàn gene châu Âu, hay COG-UK

00:04:41.938 --> 00:04:45.116
nỗ lực để kêt hợp
việc giải trình tự nhanh

00:04:45.116 --> 00:04:47.307
với việc chia sẻ dữ liệu hiệu quả.

00:04:47.307 --> 00:04:52.190
COG-UK đã giải trình tự hơn
400,000 bộ gene SARS-CoV-2

00:04:53.700 --> 00:04:57.910
Tiêp đó, các nhà nghiên cứu cần
trông chờ xem virus đột biến

00:04:57.910 --> 00:05:00.777
có thể ảnh hưởng đến
nỗ lực tiêm chủng toàn cầu.

00:05:00.777 --> 00:05:03.415
Các vacxin hiện nay
có thể được điều chế lại

00:05:03.415 --> 00:05:06.617
và kết hợp vacxin đang được thử nghiệm

00:05:06.617 --> 00:05:10.353
nhưng có thể khó khăn để 
thực hiện các thử nghiệm lâm sàng

00:05:10.353 --> 00:05:12.925
giữa lúc các chương trình
tiêm chủng đang tiến hành.

00:05:14.290 --> 00:05:17.624
Ngay lúc này, công việc cần được
tiến hành ở cấp độ quốc gia.

00:05:17.967 --> 00:05:20.996
Các chính sách sức khỏe cộng đồng,
như theo dõi và truy vết,

00:05:21.046 --> 00:05:23.654
dãn cách xã hội và
giới thiệu các vacxin mới.

00:05:23.654 --> 00:05:26.620
là những giải pháp mạnh
để cắt đứt lây truyền.

00:05:26.620 --> 00:05:29.108
và theo dõi sát các biến chủng mới

00:05:30.729 --> 00:05:34.441
Sau tất cả, mỗi lần ngăn virus lan tràn,

00:05:34.441 --> 00:05:36.986
cũng là ngăn chúng đột biến

00:05:36.986 --> 00:05:41.525
chặn đứng các biến chủng từ đầu
trước khi chúng có cơ hội phát triển