WEBVTT

00:00:13.817 --> 00:00:15.548
İyi akşamlar!

00:00:15.572 --> 00:00:16.830
Hayrola?

00:00:16.854 --> 00:00:19.142
Vampirlerden korkuyor musun yoksa?

00:00:19.166 --> 00:00:21.259
Endişelenmene gerek yok.

00:00:21.283 --> 00:00:23.100
Akşam yemeğine kalmıyorum.

00:00:23.124 --> 00:00:24.125
(Kahkaha)

00:00:24.149 --> 00:00:28.227
Vampirlerin tarihçesi hakkında
kısa bir yolculuğa çıkacağız;

00:00:28.251 --> 00:00:30.784
ayaklarını sürterek yürüyen bir cesetten,

00:00:30.808 --> 00:00:33.068
az önce gördüğünüz

00:00:33.092 --> 00:00:36.277
zarif bir beyefendiye
evrilişimizin hikâyesini aktaracağım.

00:00:36.301 --> 00:00:39.951
Vampirlerin geçmişi, siz insanlarınki
kadar eskiye dayanıyor.

00:00:39.975 --> 00:00:42.135
Biz hortlaklara ait hikâyeler,

00:00:42.159 --> 00:00:46.644
tarih öncesi dönemlere kadar
çeşitli kültürlerde yer alıyor.

00:00:46.668 --> 00:00:49.640
Tabii o zamanlarda bizlere
vampir demiyorlardı

00:00:49.664 --> 00:00:54.706
ve çoğumuz, şu an akla gelen
vampir şeklinde gözükmüyorduk.

00:00:54.730 --> 00:00:56.564
Ne münasebet!

00:00:56.588 --> 00:00:59.234
Örneğin Mezopotamya kökenli Lamashtu,

00:00:59.258 --> 00:01:03.729
eşek bedenine ve aslan kafasına
sahip bir yaratıktı

00:01:03.753 --> 00:01:05.302
ve antik Yunan strige

00:01:05.325 --> 00:01:09.780
kısaca kana susamış
kuşlar olarak tarif ediliyordu.

00:01:09.804 --> 00:01:11.813
Daha da ilginci var.

00:01:11.837 --> 00:01:15.891
Filipin mitolojisinde manananggal,
gövdesinin üst kısmını ayırır

00:01:15.915 --> 00:01:19.617
ve uçmak için büyükçe, yarasamsı
kanatlarını ortaya çıkarır.

00:01:19.641 --> 00:01:23.435
Malezyalı penangalan ise,
sarkan iç organları ile

00:01:23.459 --> 00:01:25.477
uçan bir kadın kafasıydı.

00:01:25.501 --> 00:01:26.673
(Kahkaha)

00:01:26.697 --> 00:01:29.183
Avusturalyalı Yara-ma-yha-who,

00:01:29.207 --> 00:01:32.010
büyük kafalı, koca ağızlı

00:01:32.034 --> 00:01:33.316
ve eli ayağında

00:01:33.340 --> 00:01:36.920
kan emiciler bulunan
küçük kırmızı bir adamdı.

00:01:36.944 --> 00:01:40.176
Karayipli soucouyantı da unutmayalım,

00:01:40.200 --> 00:01:42.109
Batı Afrikalı obayifoyu,

00:01:42.133 --> 00:01:44.653
Meksikalı Tlahuelpuchi'yi.

00:01:44.677 --> 00:01:45.690
(Kahkaha)

00:01:45.714 --> 00:01:47.450
Nasıl da büyüleyiciler, değil mi?

00:01:47.474 --> 00:01:50.621
Aralarında dağlar kadar
fark varmış gibi gözükse de,

00:01:50.645 --> 00:01:54.655
hepsinin ayırt edici,
ortak bir noktası var:

00:01:54.679 --> 00:02:01.037
Hayatlarını, canlı bir yaratığın
yaşam gücünü tüketerek sağlıyorlar.

00:02:01.899 --> 00:02:06.219
Bu ortak özellik, bir vampiri
vampir yapan şeydir,

00:02:06.243 --> 00:02:09.393
diğer özellikler duruma göre değişebilir.

00:02:09.417 --> 00:02:11.051
O halde,

00:02:11.076 --> 00:02:14.390
şu an görmüş olduğunuz bu
vampir formuna nasıl ulaştık?

00:02:14.414 --> 00:02:18.776
Çağdaş idolümüz, 18. yüzyıl
Doğu Avrupasında ortaya çıktı.

00:02:18.800 --> 00:02:23.422
Vampilerler üzerine olan
batıl inançlardaki ciddi artış,

00:02:23.446 --> 00:02:26.560
kan emme hikâyeleri, müphem yaratıklar

00:02:26.584 --> 00:02:29.970
uyku öncesi korkularına dönüştüler.

00:02:29.994 --> 00:02:31.364
Popüler halk kültürü;

00:02:31.388 --> 00:02:33.861
Romanların moroi'si

00:02:33.885 --> 00:02:35.612
ve Arnavutların lugatları gibi,

00:02:35.636 --> 00:02:39.524
günümüzde bilinen vampir
özelliklerinin temelini attı,

00:02:39.548 --> 00:02:42.080
ölü olmaları, gece ortaya çıkmaları

00:02:42.104 --> 00:02:45.587
ve biçim değiştirebiliyor olmaları gibi.

00:02:45.611 --> 00:02:48.464
18. yüzyılın Doğu Avrupası,
nedeni bilinmeyen hastalıkları

00:02:48.488 --> 00:02:51.889
ve salgınları ile birlikte,

00:02:51.913 --> 00:02:57.171
sürekli ölüm havası kokan
kasvetli bir yerdi.

00:02:57.195 --> 00:03:02.311
Tıbbi açıklamalardan mahrum,
insanlar doğaüstü sebeplere yöneldiler

00:03:02.335 --> 00:03:07.926
ve kurbanların cesetlerinde
kanıt değeri taşıyan şeyler buldular.

00:03:07.950 --> 00:03:09.755
Köylüler şüpheli ölümlerin

00:03:09.779 --> 00:03:12.756
sebebini belirlemek için
mezar kazmaya başladıklarında,

00:03:12.780 --> 00:03:15.221
sıklıkla canlı gibi gözüken

00:03:15.245 --> 00:03:17.894
kadavralar ile karşılaştılar;

00:03:17.918 --> 00:03:20.394
uzamış saç ve tırnaklar,

00:03:20.418 --> 00:03:21.864
şişmiş karınlar

00:03:21.888 --> 00:03:25.561
ve ağız kenarlarında arta kalan kanlar.

00:03:25.585 --> 00:03:26.586
(Kahkaha)

00:03:26.610 --> 00:03:30.095
Bu insanların ölü olmadıkları aşikârdı.

00:03:30.119 --> 00:03:32.318
Onlar vampirdiler!

00:03:32.342 --> 00:03:34.152
Canlılardan beslenmek için

00:03:34.176 --> 00:03:36.822
mezarlarından ayrılıyorlardı.

00:03:36.846 --> 00:03:38.438
(Hırıltı)

00:03:38.462 --> 00:03:41.302
Vahşet içindeki köylüler,
ölüyü öldürmek için

00:03:41.326 --> 00:03:43.849
acil bir ayin düzenlerlerdi.

00:03:43.873 --> 00:03:45.906
Törenler bölgeye göre değişirdi,

00:03:45.930 --> 00:03:48.767
ama genellikle kafa kesme,

00:03:48.791 --> 00:03:52.683
yakma, kalkmasını engellemek
için vücudu tabuta kazıklama

00:03:52.707 --> 00:03:54.742
gibi işlemler yapılırdı.

00:03:54.766 --> 00:03:55.780
(Kahkaha)

00:03:55.804 --> 00:03:58.223
Haykırışlı hadiseler!

00:03:58.247 --> 00:04:03.324
Köylülerin dine aykırı olarak
yorumladığı bu ayılmalar

00:04:03.348 --> 00:04:07.186
aslında normal ölüm sebepleriydi.

00:04:07.210 --> 00:04:10.643
Vücut çürüdüğünde, deri kurur

00:04:10.667 --> 00:04:14.394
ve bundan dolayı saç
ile tırnaklar hızlı uzar.

00:04:14.418 --> 00:04:16.940
Midedeki bakteriler, karnı dolduracak

00:04:16.964 --> 00:04:18.548
kadar gaz yaratırlar,

00:04:18.572 --> 00:04:22.136
bu da kan ve iltihapların
ağız yoluyla atılmasına yol açar.

00:04:22.160 --> 00:04:26.051
Ne yazık ki bu bilgiler
daha keşfedilmemişti,

00:04:26.075 --> 00:04:28.691
bundandır ki köylüler kazıp durdular.

00:04:29.724 --> 00:04:32.560
O kadar çok ceset çıkarılmıştı ki

00:04:32.584 --> 00:04:34.266
Avusturya imparatoriçesi,

00:04:34.290 --> 00:04:38.477
vampir hikâyelerini çürütmek için
kendi hekimini gönderdi

00:04:38.501 --> 00:04:43.791
ve hatta mezar tahribini
yasaklayan bir yasa çıkardı.

00:04:43.815 --> 00:04:47.507
Vampir avlarının körelmesinden sonra bile,

00:04:47.531 --> 00:04:52.225
halk efsaneleri, yerli batıl inanışlarında
yer edinmeyi başardı.

00:04:52.249 --> 00:04:56.473
Böylece kendisini edebiyatta gösterdi;
Polidori'nin ''The Vampyre''ı,

00:04:56.497 --> 00:04:58.638
gotik roman olan ''Carmilla'',

00:04:58.662 --> 00:05:03.611
ve en bilindik Bram Stoker'ın
''Dracula''sı.

00:05:03.635 --> 00:05:06.697
Stoker'ın, Elizabeth Báthory'nin
bakire kan banyoları,

00:05:06.721 --> 00:05:09.917
Vlad Dracul'un vahşi infazı gibi

00:05:09.941 --> 00:05:13.439
tarihi elementleri derlemesine karşın,

00:05:13.463 --> 00:05:15.723
hikâyesinin ana yapılarını

00:05:15.747 --> 00:05:18.975
yerli efsaneler şekillendirdi:

00:05:18.999 --> 00:05:21.231
Transilvanya mekânı,

00:05:21.255 --> 00:05:23.831
kendini korumak için sarımsak kullanılması

00:05:23.855 --> 00:05:26.550
ve kalbe kazık çakma gibi.

00:05:27.248 --> 00:05:30.562
Bu atıflar bizlere kesinlikle
tanıdık gelse de,

00:05:30.586 --> 00:05:35.896
kendi çizdiği özellikler de
günümüze gelmeyi başardı:

00:05:35.920 --> 00:05:37.668
haçtan korkma,

00:05:37.692 --> 00:05:39.733
gün ışığı hassasiyeti

00:05:39.757 --> 00:05:43.895
ve vampirlerin kendi
yansımalarını görememeleri.

00:05:43.919 --> 00:05:45.680
Stroker yeni özellikler ekleyerek,

00:05:45.704 --> 00:05:49.869
detaylandırarak ve derinleştirerek

00:05:49.893 --> 00:05:54.356
çağlardır süregelen vampir
efsanesini yeniden çizdi.

00:05:54.380 --> 00:05:57.476
Belki akrabalarımı görmüşsünüzdür,

00:05:57.500 --> 00:06:03.151
Dracula'dan önce, birçok türde yaratık
geceye hâkim oldu

00:06:03.175 --> 00:06:07.600
ve daha fazlası da kâbuslarımıza
süzülmeye devam ediyor.

00:06:07.624 --> 00:06:12.628
Yine de, bir yaşam gücü üzerinden
var olmayı sürdürüyorlarsa,

00:06:12.652 --> 00:06:15.265
benim kabilemdendirler.

00:06:15.289 --> 00:06:18.706
Parlayan vampirler de buna dahil.

00:06:18.730 --> 00:06:24.909
Nihayetinde, devam eden hikâye anlatma
sanatı ve vampir efsanelerinin yeniden

00:06:24.933 --> 00:06:27.834
tasvir edilmeleri, bizleri sonsuzluğa

00:06:27.858 --> 00:06:29.389
taşıyan yegâne şeydir.

00:06:29.413 --> 00:06:30.842
(Kötü kahkaha)