WEBVTT 00:00:00.389 --> 00:00:03.629 Ky eshte muzeu Natyral Historik ne Roterdam, 00:00:03.629 --> 00:00:06.189 ku une punoj si pergjegjes. 00:00:06.189 --> 00:00:09.237 Eshte pjese e punes time perkujdesja qe koleksioni te qendroje mire, 00:00:09.237 --> 00:00:11.213 dhe qe te rritet, 00:00:11.213 --> 00:00:16.565 cka me pak fjale nenkupton se une mbledh kafshe te egra. 00:00:16.565 --> 00:00:18.956 Ne 1995, 00:00:18.956 --> 00:00:23.452 u shtua nje seksion i ri prane nderteses se muzeut. 00:00:23.452 --> 00:00:25.593 Ishte nje seksion i teri prej xhami, 00:00:25.593 --> 00:00:31.099 kjo ndertese e xhamte me ndihmoi shume per te bere nje pune te mire. 00:00:31.099 --> 00:00:35.225 Ajo ishte nje vrastare e vertete zogjsh. 00:00:35.225 --> 00:00:37.803 Ndoshta e dini, por zogjte nuk e njohin konceptin e xhamit. 00:00:37.803 --> 00:00:40.965 Ata nuk e shohin, 00:00:40.965 --> 00:00:44.571 dhe fluturojne ne dritare ku me perplasjen gjejne vdekjen. 00:00:44.571 --> 00:00:46.811 E vetmja gje qe duhej te beja ishte te dilja jashte, 00:00:46.811 --> 00:00:50.868 ti mblidhja, dhe ti ballcamosja per koleksionin. 00:00:50.868 --> 00:00:53.986 (Te qeshura) 00:00:53.986 --> 00:00:55.765 Gjate asaj periudhe, 00:00:55.765 --> 00:00:59.203 zhvillova nje aftesi per te identifikuar zogjte 00:00:59.203 --> 00:01:04.789 vetem nepermjet perplasjes qe benin me xhamin. NOTE Paragraph 00:01:04.789 --> 00:01:08.771 Ishte data 5 qershor 1995, 00:01:08.771 --> 00:01:12.537 kur degjova nje "bang" te zhurmshem ne xham. 00:01:12.537 --> 00:01:17.147 Ky "bang" ndryshoi jeten time dhe i dha fund jetes se nje rose. 00:01:17.147 --> 00:01:22.942 Dhe kjo ishte ajo c'ka pashe tek veshtrova jashte dritares.. 00:01:22.942 --> 00:01:26.126 Kjo eshte rosa e ngordhur, qe u perplas pas nderteses se xhamte. 00:01:26.126 --> 00:01:27.820 Qendron e ngordhur barkazi. 00:01:27.820 --> 00:01:31.175 Por, prane roses se ngordhur qendron nje rose e gjalle, 00:01:31.175 --> 00:01:33.489 ju lutem beni kujdes. 00:01:33.489 --> 00:01:36.979 Te dyja jane gjinia mashkullore. 00:01:38.410 --> 00:01:41.083 Me pas ndodhi kjo. 00:01:41.083 --> 00:01:43.789 Rosa e gjalle iu afrua asaj te ngordhures, 00:01:43.789 --> 00:01:46.452 dhe filloi ciftezimin. NOTE Paragraph 00:01:46.452 --> 00:01:49.177 Epo, une jam biolog. Jam ornitologjist. 00:01:49.177 --> 00:01:51.925 Mendova, "Dicka nuk vete mire ketu." 00:01:51.925 --> 00:01:57.897 Njeri eshte i ngordhur, tjetri i gjalle. Duhet te jete nekrofili. 00:01:57.897 --> 00:02:00.779 I veshtrova. Te dy te gjinise mashkullore. 00:02:00.779 --> 00:02:05.418 Nekrofili homoseksuale. NOTE Paragraph 00:02:05.418 --> 00:02:10.463 Keshtu une-- (Te qeshura) NOTE Paragraph 00:02:10.463 --> 00:02:13.407 Nxorra aparatin fotografik, nxorra bllokun e shenimeve, 00:02:13.407 --> 00:02:18.818 mora nje karrike dhe fillova te vezhgoj sjelljen e tyre. 00:02:18.818 --> 00:02:24.435 Pas 75 minutash-- (Te qeshura)-- 00:02:24.435 --> 00:02:29.244 Pashe mjaftueshem. Me mori uria 00:02:29.244 --> 00:02:31.883 dhe desha te ikja ne shtepi. 00:02:31.883 --> 00:02:35.443 Dola jashte, mora rosen, 00:02:35.443 --> 00:02:37.399 dhe perpara se ta fusja ne ngrirje, 00:02:37.399 --> 00:02:42.275 kontrollova nese viktima ishte me te vertete e gjinise mashkullore. 00:02:42.275 --> 00:02:45.883 Dhe ja nje fotografi e rralle e organit produktiv te roses, 00:02:45.883 --> 00:02:48.924 pra ishte me te verete e gjinise mashkullore. 00:02:48.924 --> 00:02:52.219 Eshte nje fotografi e rralle sepse ekzistojne 10,000 lloje zogjsh 00:02:52.219 --> 00:02:56.810 dhe vetem 300 prej tyre kane nje organ riprodhimi mashkullor. NOTE Paragraph 00:02:56.810 --> 00:02:59.197 [Ky ishte rasti i pare i nekrofilise homoseksuale i roses se eger Anas platyrhynchos (Aves:Anatidae)] NOTE Paragraph 00:02:59.197 --> 00:03:03.131 E dija se kisha pare dicka te vecante, 00:03:03.131 --> 00:03:08.553 por mu deshen gjashte vite per te vendosur ta publikoja. 00:03:08.553 --> 00:03:11.408 (Te qeshura) 00:03:11.408 --> 00:03:14.939 Dua te them, eshte nje subjekt mjaft i mire per nje feste ditelindjeje 00:03:14.939 --> 00:03:16.678 ose historia e duhur kur je duke pritur kafen te makineta, 00:03:16.678 --> 00:03:19.988 por ta tregosh midis kolegeve te tu, eshte dicka krejt ndryshe. 00:03:19.988 --> 00:03:21.806 Nuk e kisha kornizen e duhur. 00:03:21.806 --> 00:03:24.851 U deshen gjashte vite, qe miqte dhe koleget te me detyronin ta publikoja, 00:03:24.851 --> 00:03:28.155 dhe publikova "Rasti i pare i nekrofilise homoseksuale 00:03:28.155 --> 00:03:29.750 tek rosat e egra." 00:03:29.750 --> 00:03:32.299 Dhe ja ku u krijua e njejta situate serish. 00:03:32.299 --> 00:03:34.851 A eshte zyra ime, 00:03:34.851 --> 00:03:37.315 B eshte vendi ku rosa u perplas me xhamin, 00:03:37.315 --> 00:03:40.373 dhe C eshte vendi nga ku une isha ulur te vezhgoja. 00:03:40.373 --> 00:03:43.070 Edhe nje here rosat. NOTE Paragraph 00:03:43.070 --> 00:03:45.077 Sikunder mund ta dini, ne shkence, 00:03:45.077 --> 00:03:47.260 kur shkruan nje artikull te vecante, 00:03:47.260 --> 00:03:50.259 vetem gjashte ose shtate njerez e lexojne. 00:03:50.259 --> 00:03:54.984 (Te qeshura) 00:03:56.844 --> 00:03:59.444 Por me pas dicka e mire ndodhi. 00:03:59.444 --> 00:04:03.952 Mora nje telefonate prej dikujt te quajtur Marc Abrahams, 00:04:03.952 --> 00:04:08.805 i cili me tha, "Ti ke fituar nje cmim me artikullin e roses: 00:04:08.805 --> 00:04:12.488 Cmimin Nobel lg." 00:04:12.488 --> 00:04:14.402 Cmimi Nobel lg--- 00:04:14.402 --> 00:04:18.819 (Te qeshura) (Duartrokitje)-- 00:04:18.819 --> 00:04:20.838 Cmimi Nobel lg nderon hulumtimin 00:04:20.838 --> 00:04:23.915 qe me pare i ben njerezit te qeshin dhe me pas te mendojne, 00:04:23.915 --> 00:04:26.699 me qellimin kryesor berjen e sa me shume njerezve 00:04:26.699 --> 00:04:29.763 te interesuar ne shkence. 00:04:29.763 --> 00:04:33.899 Kjo eshte dicka e mire, ndaj vendosa ta pranoj cmimin. 00:04:33.899 --> 00:04:36.588 (Te qeshura) NOTE Paragraph 00:04:36.588 --> 00:04:40.344 Shkova-- lejomeni t'ju kujtoj se Marc Abrahams 00:04:40.344 --> 00:04:41.917 nuk me telefonoi nga Stokholmi. 00:04:41.917 --> 00:04:44.070 Ai me telefonoi nga Cambridge, Massachusetts. 00:04:44.070 --> 00:04:47.017 Udhetova drejt Bostonit, Cambridge, 00:04:47.017 --> 00:04:50.472 dhe u bera pjese e ceremonise se mrekullueshme te Cmimeve Nobel lg 00:04:50.472 --> 00:04:52.825 i mbajtur ne Universitetin e Harvardit. 00:04:52.825 --> 00:04:58.065 Kjo ceremoni ishte nje eksperience mjaft e kendshme. 00:04:58.065 --> 00:05:01.346 Laureate te vertete Nobel te japin cmimin. 00:05:01.346 --> 00:05:02.759 Ky eshte elementi i pare. 00:05:02.759 --> 00:05:05.793 Ka dhe nente fitues te tjere te Cmimit Nobel lg. 00:05:05.793 --> 00:05:09.169 Nje prej kolegeve te mi fitues ishte Charles Paxton 00:05:09.169 --> 00:05:14.230 i cili fitoi cmimin ne vitin 2000 ne biologji per artikullin e tij, 00:05:14.230 --> 00:05:18.209 "Sjellja flirtuese e strucit me njerezit 00:05:18.209 --> 00:05:20.645 ne nje ferme te Mbreterise se Bashkuar" 00:05:20.645 --> 00:05:24.925 (Te qeshura) 00:05:24.925 --> 00:05:28.081 Mendoj se ka dhe nja dy tre te tjere 00:05:28.081 --> 00:05:31.002 fitues Cmimi Nobel lg ne kete salle. 00:05:31.002 --> 00:05:34.729 Dan, ku je? Dan Ariely? 00:05:34.729 --> 00:05:36.651 Duartrokitje per Dan. 00:05:36.651 --> 00:05:39.953 (Duartrokitje) 00:05:39.953 --> 00:05:43.697 Dani e fitoi cmimin e tij ne mjekesi 00:05:43.697 --> 00:05:47.872 per demonstrimin se ilace fallco me cmim te larte 00:05:47.872 --> 00:05:50.729 jane me efikase se ilace fallco me cmime te ulta 00:05:50.729 --> 00:05:55.000 (Te qeshura) NOTE Paragraph 00:05:55.000 --> 00:05:57.818 Pra, kjo eshte minuta ime e fames, 00:05:57.818 --> 00:06:02.295 fjalimi im i pranimit, 00:06:02.295 --> 00:06:04.508 dhe ja ku eshte rosa. 00:06:04.508 --> 00:06:09.430 Kjo eshte hera e pare ne brigjet perendimore te Shteteve te Bashkuara, 00:06:09.430 --> 00:06:12.104 Do e kaloj dore me dore. 00:06:12.104 --> 00:06:17.393 (Te qeshura) 00:06:17.393 --> 00:06:18.870 Po? 00:06:18.870 --> 00:06:20.179 Mund ta kaloni dore me dore. 00:06:20.179 --> 00:06:22.560 Lutem, kini parsysh qe eshte nje specie muzeale, 00:06:22.560 --> 00:06:27.978 por pa frike, nuk do mund te infektoheni me gripin avian NOTE Paragraph 00:06:27.978 --> 00:06:31.984 Pas fitimit te ketij cmimi, jeta ime ndryshoi. 00:06:31.984 --> 00:06:34.114 Si fillim, nejerezit filluan te me dergonin 00:06:34.114 --> 00:06:37.661 gjithcka qe mund te kish lidhje me rosat, 00:06:37.661 --> 00:06:40.713 cka krijuan nje koleksion mjaft te kendshem. 00:06:40.713 --> 00:06:43.040 (Te qeshura) 00:06:43.040 --> 00:06:49.704 Me e rendesishmja, 00:06:49.704 --> 00:06:53.776 njerezit filluan te me dergonin vezhgimet e sjelljeve 00:06:53.776 --> 00:06:56.310 te kafsheve qe binin ne sy, 00:06:56.310 --> 00:06:59.482 dhe besomeni, nese ka ndonje sjellje jo te zakonshme te ndonje kafshe ne kete planet, 00:06:59.482 --> 00:07:01.183 une e marr vesh i pari. NOTE Paragraph 00:07:01.183 --> 00:07:05.531 (Te qeshura) NOTE Paragraph 00:07:05.531 --> 00:07:10.313 Ky eshte nje dre brilopate. 00:07:10.313 --> 00:07:11.840 Nje dre brilopate qe po perpiqet te ciftohet 00:07:11.840 --> 00:07:15.329 me nje statuje bizoni prej bronxi. 00:07:15.329 --> 00:07:19.122 Kjo tjetra ka ndodhur ne Montana ne 2008. 00:07:19.122 --> 00:07:23.202 Ky eshte rasti i nje bretkose qe perpiqet te ciftezohet me nje peshk te kuq. 00:07:23.202 --> 00:07:26.433 Kjo tjetra ka ndodhur ne Hollande ne 2011. 00:07:26.433 --> 00:07:30.709 Keto jane zhaba kallamash ne Australi. 00:07:30.709 --> 00:07:31.964 Keto jane kafshet qe vriten rrugeve automobilistike. 00:07:31.964 --> 00:07:35.208 Lutem, vereni me kujdes se kjo eshte nekrofili. 00:07:35.208 --> 00:07:36.916 Pozicioni, eshte mbreselenes. 00:07:36.916 --> 00:07:41.348 Pozicioni misionar eshte shume i rralle ne mbreterine e kafsheve. 00:07:41.348 --> 00:07:45.532 Keto jane pellumba ne Roterdam. 00:07:47.895 --> 00:07:51.373 Zogjte gushkuq ne Hong Kong 2004. 00:07:51.373 --> 00:07:55.137 Ky eshte nje gjel deti ne Wisconsin 00:07:55.137 --> 00:08:01.216 ne ambientet e institucionit korrektues per te rinjte, Ethan Allen. 00:08:01.216 --> 00:08:03.664 Zgjati gjithe diten, 00:08:03.664 --> 00:08:08.795 dhe te burgosurit u zbaviten pa mase. NOTE Paragraph 00:08:08.795 --> 00:08:10.727 Pra, c'do te thote kjo? 00:08:10.727 --> 00:08:13.975 Dua te them, ajo cka e pyes veten, 00:08:13.975 --> 00:08:15.676 eshte, a ndodh kjo ne natyre? 00:08:15.676 --> 00:08:17.487 Perfundimi qe kam arritur 00:08:17.487 --> 00:08:19.946 nga rishikimi i te gjitha ketyre rasteve 00:08:19.946 --> 00:08:23.914 eshte se eshte e rendesishme qe kjo te ndodhe 00:08:23.914 --> 00:08:27.961 vetem ne rast kur vdekja eshte e pernjehereshme 00:08:27.961 --> 00:08:30.176 dhe ne nje menyre dramatike 00:08:30.176 --> 00:08:33.113 dhe ne pozicionin e duhur per ciftezim. 00:08:33.113 --> 00:08:38.771 Ose, keshtu mendova deri ne momentin qe mora keto faqe. 00:08:38.771 --> 00:08:41.194 Ketu shihni nje rose te ngordhur. 00:08:41.194 --> 00:08:43.786 ka tre dite qe qendron aty. 00:08:43.786 --> 00:08:45.840 i shtrire ne kurriz. 00:08:45.840 --> 00:08:51.698 Ja pra ku del dhe teoria ime e nekrofilise. NOTE Paragraph 00:08:51.698 --> 00:08:53.088 Nje tjeter shembull i impaktit 00:08:53.088 --> 00:08:55.081 te nderteses se xhamte ne jeten e zogjve. 00:08:55.081 --> 00:08:58.426 Ky eshte Mad Max, nje zog i zi qe jeton ne Roterdam. 00:08:58.426 --> 00:09:04.312 E vetmja gje qe beri ky zog eshte te perplasej me kete dritare 00:09:04.312 --> 00:09:09.264 nga 2004 ne 2008, cdo dite. 00:09:09.264 --> 00:09:12.213 Ja si ndodh, dhe ja nje video e shkurter ilustrative. NOTE Paragraph 00:09:12.213 --> 00:09:13.935 (Muzike) 00:09:20.073 --> 00:09:21.257 (Perplasje) 00:09:34.377 --> 00:09:36.019 (Perplasje) 00:09:44.905 --> 00:09:46.420 (Perplasje) NOTE Paragraph 00:09:47.128 --> 00:09:49.175 Dhe ajo c'ka ben zogu 00:09:49.175 --> 00:09:53.273 eshte te luftoj imazhin e tij. 00:09:53.273 --> 00:09:55.551 Ai sheh nje te huaj te padeshiruar ne territorin e tij, 00:09:55.551 --> 00:09:58.623 i cili vjen sa here ai vete eshte aty, 00:09:58.623 --> 00:10:00.466 dhe qe nuk resht kurre. 00:10:00.466 --> 00:10:03.649 Ne fillim--pasi e studiova kete zog per disa vite-- mendova 00:10:03.649 --> 00:10:06.895 a nuk duhet te kish ndonje demtim ne tru ky zog? 00:10:06.895 --> 00:10:09.943 Po nuk eshte keshtu. Po ju tregoj disa faqe, 00:10:09.943 --> 00:10:11.994 disa foto nga videot 00:10:11.994 --> 00:10:15.241 dhe ne momentin e fundit para se ai te godase xhamin, 00:10:15.241 --> 00:10:17.252 ai vendos kembet perpara, 00:10:17.252 --> 00:10:22.071 dhe me pas perplaset ne xham. NOTE Paragraph 00:10:22.071 --> 00:10:26.715 Po e perfundoj fjalen time duke ju ftuar te gjitheve ne "Diten e rosave te Ngordhura". 00:10:26.715 --> 00:10:29.417 Kjo dite eshte data 5 qeshor e cdo viti. 00:10:29.417 --> 00:10:32.649 Ne oren gjashte pa pese, 00:10:32.649 --> 00:10:36.563 ne mblidhemi ne Muzeun e Historise Natyrale te Roterdamit, 00:10:36.563 --> 00:10:39.202 rosa del nga muzeu, 00:10:39.202 --> 00:10:41.697 dhe ne perpiqemi te diskutojme rreth menyrave te reja 00:10:41.697 --> 00:10:45.551 per ti parandaluar zogjte te perplasen ne dritare. 00:10:45.551 --> 00:10:47.986 Dhe sikunder mund ta dini, ose mund te mos e dini, 00:10:47.986 --> 00:10:50.585 kjo eshte nje nga arsyet kryesore te vrasjes 00:10:50.585 --> 00:10:52.090 te zogjve ne mbare boten. 00:10:52.090 --> 00:10:54.961 Vetem ne U.S.A, nje miliard zogj ngordhin 00:10:54.961 --> 00:10:58.186 ne perplasje me xhamat e ndertesave. 00:10:58.186 --> 00:11:04.113 Kur te mbaroje kjo, shkojme te gjithe bashke ne nje restorant Kinez 00:11:04.113 --> 00:11:08.871 dhe hame nje darke te bollshme me baze rose. NOTE Paragraph 00:11:08.871 --> 00:11:11.721 Shpresoj t'ju shoh 00:11:11.721 --> 00:11:14.776 vitin qe vjen ne Roterdam, Hollande, 00:11:14.776 --> 00:11:16.123 ne Diten e Roses se Ngordhur 00:11:16.123 --> 00:11:17.394 Faleminderit. NOTE Paragraph 00:11:17.394 --> 00:11:19.412 (Duartrokitje) NOTE Paragraph 00:11:19.412 --> 00:11:25.124 Oh, me fal. 00:11:25.124 --> 00:11:27.233 A mund te ma ktheni rosen ju lutem? NOTE Paragraph 00:11:27.233 --> 00:11:30.341 (Te qeshura) (Duartrokitje) NOTE Paragraph 00:11:30.341 --> 00:11:35.019 Faleminderit.