WEBVTT

00:00:06.778 --> 00:00:10.878
W XVI wieku flamandzki lekarz 
Andreas Wersaliusz

00:00:10.878 --> 00:00:14.628
stwierdził, że duszące się zwierzę 
można podtrzymywać przy życiu

00:00:14.628 --> 00:00:21.369
przez wprowadzenie rurki do tchawicy, 
i wypełnianie płuc przez dmuchanie.

00:00:21.369 --> 00:00:25.542
W 1555 roku ta metoda 
nie przyniosła mu dużego uznania,

00:00:25.542 --> 00:00:28.342
ale dziś traktat naukowy Wersaliusza

00:00:28.342 --> 00:00:32.772
uchodzi za pierwszy opis
wentylacji mechanicznej,

00:00:32.772 --> 00:00:35.632
kluczowej praktyki 
w nowoczesnej medycynie.

NOTE Paragraph

00:00:36.172 --> 00:00:39.142
By docenić wartość wentylacji,

00:00:39.142 --> 00:00:42.742
trzeba zrozumieć,
jak działa system oddechowy.

00:00:43.172 --> 00:00:45.891
Oddech to skurcze przepony,

00:00:45.891 --> 00:00:48.821
powodujące rozszerzanie się
klatki piersiowej,

00:00:48.821 --> 00:00:54.448
co umożliwia zassanie powietrza
i wypełnienia pęcherzyków płucnych,

00:00:54.448 --> 00:00:57.928
milionów małych woreczków wewnątrz płuc.

00:00:58.462 --> 00:01:04.258
Każdy z baloników otacza siateczka
kapilar wypełnionych krwią.

00:01:04.258 --> 00:01:09.075
Krew ta absorbuje tlen 
z wypełnionych pęcherzyków płucnych

00:01:09.075 --> 00:01:12.225
i pozostawia w nich dwutlenek węgla.

00:01:12.545 --> 00:01:14.525
Gdy przepona jest rozluźniona,

00:01:14.525 --> 00:01:20.326
wydychamy CO2 z mieszaniną
tlenu i innych gazów.

NOTE Paragraph

00:01:20.686 --> 00:01:23.856
Kiedy układ oddechowy działa prawidłowo,

00:01:23.856 --> 00:01:26.566
ten proces zachodzi automatycznie.

00:01:26.566 --> 00:01:31.346
Lecz działanie układu oddechowego 
mogą zakłócić liczne choroby.

00:01:31.346 --> 00:01:36.027
Zespół bezdechu sennego
powstrzymuje skurcze przepony.

00:01:36.027 --> 00:01:40.676
Astma może prowadzić do zapalenia 
dróg oddechowych, co blokuje dostęp tlenu.

00:01:40.676 --> 00:01:45.789
A zapalenie płuc, często spowodowane 
infekcją bakteryjną lub wirusową,

00:01:45.789 --> 00:01:48.649
atakuje same pęcherzyki płucne.

00:01:48.649 --> 00:01:51.629
Patogeny te zabijają komórki płuc,

00:01:51.629 --> 00:01:56.144
pobudzając reakcję immunologiczną,
która może powodować śmiertelne zapalenie

00:01:56.144 --> 00:01:58.074
i nagromadzenie się płynów.

NOTE Paragraph

00:01:58.074 --> 00:02:03.288
Wszystkie te sytuacje sprawiają,
że płuca nie mogą normalnie funkcjonować.

00:02:03.288 --> 00:02:06.898
Wentylacja mechaniczna 
przejmuje na siebie ten proces,

00:02:07.168 --> 00:02:11.645
dostarczając tlen do organizmu,
gdy układ oddechowy nie może tego zrobić.

00:02:12.395 --> 00:02:15.385
Maszyny mogą ominąć
zwężone drogi oddechowe

00:02:15.385 --> 00:02:21.765
i dostarczyć wysoko natlenowane powietrze,
zastępując uszkodzone płuca

NOTE Paragraph

00:02:22.085 --> 00:02:25.285
Respirator może działać na dwa sposoby:

00:02:25.285 --> 00:02:30.116
napełnia płuca pacjenta powietrzem 
przez wentylację nadciśnieniową

00:02:30.116 --> 00:02:35.552
lub pozwala na jego bierny przepływ 
przez wentylację podciśnieniową.

00:02:35.952 --> 00:02:37.802
Pod koniec XIX wieku

00:02:37.802 --> 00:02:41.752
techniki wentylacyjne skupiały się 
głównie na podciśnieniu,

00:02:41.752 --> 00:02:44.452
które jest zbliżone
do naturalnego oddychania

00:02:44.452 --> 00:02:48.181
i zapewnia równomierną
dystrybucję powietrza w płucach.

00:02:48.891 --> 00:02:54.196
Aby to osiągnąć, lekarze tworzyli 
szczelną izolację wokół ciała pacjenta,

00:02:54.196 --> 00:02:59.233
zamykając go w drewnianym pudle
lub specjalnie zaplombowanym pokoju.

00:03:00.563 --> 00:03:03.187
Następnie z pomieszczenia
wypompowywano powietrze,

00:03:03.187 --> 00:03:07.027
obniżając ciśnienie i umożliwiając
jamom klatki piersiowej pacjenta

00:03:07.027 --> 00:03:08.867
łatwiejsze rozszerzanie.

00:03:09.607 --> 00:03:14.702
W 1928 roku lekarze stworzyli 
przenośne, metalowe urządzenie

00:03:14.702 --> 00:03:18.028
z pompami zasilanymi
przez silnik elektryczny.

00:03:18.368 --> 00:03:21.358
Maszyna ta, znana jako żelazne płuco,

00:03:21.358 --> 00:03:25.746
została stałym wyposażeniem
szpitali w połowie XX wieku.

NOTE Paragraph

00:03:26.146 --> 00:03:30.166
Jednakże nawet najbardziej przenośne
projekty wentylatorów podciśnieniowych

00:03:30.166 --> 00:03:32.546
bardzo ograniczały ruchy pacjenta

00:03:32.546 --> 00:03:35.946
i utrudniały dostęp
lekarzom i pielęgniarkom.

00:03:36.336 --> 00:03:42.337
W latach 60. szpitale przeszły
na wentylację nadciśnieniową.

00:03:42.337 --> 00:03:46.337
W łagodniejszych przypadkach
można ją zastosować nieinwazyjnie.

00:03:46.337 --> 00:03:49.727
Często na usta i nos nakłada się maskę

00:03:49.727 --> 00:03:54.652
i napełniana powietrzem pod ciśnieniem,
które przesuwa się do płuc pacjenta.

00:03:54.872 --> 00:03:56.972
Poważniejsze przypadki jednak

00:03:56.972 --> 00:04:01.139
wymagają urządzenia,
które przejmuje cały proces oddychania.

00:04:01.809 --> 00:04:05.229
Rurka trafia do tchawicy pacjenta,

00:04:05.229 --> 00:04:07.959
by bezpośrednio wypełniać
płuca powietrzem

00:04:07.959 --> 00:04:11.049
dzięki szeregowi zaworów 
i rozgałęzionych przewodów

00:04:11.049 --> 00:04:15.049
tworzących obwód
do wdychania i wydychania.

NOTE Paragraph

00:04:15.049 --> 00:04:16.879
W większości nowoczesnych respiratorów

00:04:16.879 --> 00:04:18.929
wbudowany system komputerowy

00:04:18.929 --> 00:04:23.436
umożliwia monitorowanie oddechu pacjenta
i regulację przepływu powietrza.

NOTE Paragraph

00:04:23.436 --> 00:04:27.220
Maszyny te nie należą
do standardowych form leczenia

00:04:27.220 --> 00:04:29.800
- używa się ich tylko w ostateczności.

00:04:29.800 --> 00:04:35.045
Stały napływ powietrza pod ciśnieniem
wymaga silnego znieczulenia,

00:04:35.045 --> 00:04:39.052
a częste wentylacje mogą 
spowodować długotrwałe uszkodzenie płuc.

00:04:39.262 --> 00:04:41.668
Jednak w ekstremalnych sytuacjach

00:04:41.668 --> 00:04:45.271
respirator to sprawa życia i śmierci.

00:04:45.271 --> 00:04:48.061
Wydarzenia takie jak pandemia COVID-19

00:04:48.061 --> 00:04:51.671
pokazały, że respiratory są jeszcze
bardziej niezbędne, niż sądzono.

00:04:52.041 --> 00:04:55.101
Aktualne modele są masywne, drogie

00:04:55.101 --> 00:04:58.043
a obsługa wymaga obszernego szkolenia,

00:04:58.043 --> 00:05:01.903
więc wiele szpitali ma ich tylko kilka.

00:05:01.903 --> 00:05:04.953
Taka ilość może wystarczyć
w normalnych okolicznościach,

00:05:04.953 --> 00:05:09.197
ale w czasie nagłych wypadków 
ledwo wystarczają.

00:05:09.197 --> 00:05:14.246
Świat pilnie potrzebuje więcej
tanich i przenośnych respiratorów,

00:05:14.246 --> 00:05:18.286
jak również szybszych metod
produkcji i dystrybucji

00:05:18.286 --> 00:05:20.532
tej ratującej życie technologii.