9:59:59.000,9:59:59.000
Teraz cofnę się 35 lat wstecz.

9:59:59.000,9:59:59.000
Nie, nie mogę.

9:59:59.000,9:59:59.000
Nie potrafię.

9:59:59.000,9:59:59.000
Jestem gotowy.

9:59:59.000,9:59:59.000
W połowie 1942,

9:59:59.000,9:59:59.000
myślałem o tym, żeby kontynuować

9:59:59.000,9:59:59.000
swoją służbę, jako kurier

9:59:59.000,9:59:59.000
pomiędzy polskim podziemiem

9:59:59.000,9:59:59.000
a rządem polskim na uchodźstwie

9:59:59.000,9:59:59.000
w Londynie.

9:59:59.000,9:59:59.000
Dowiedzieli się tym żydowscy przywódcy w Warszawie.

9:59:59.000,9:59:59.000
Zorganizowano spotkanie poza murami getta

9:59:59.000,9:59:59.000
Było na nim dwóch panów spoza getta.

9:59:59.000,9:59:59.000
Przedstawili się, jako przywódcy Bundy.

9:59:59.000,9:59:59.000
Syjonistyczni przywódcy.

9:59:59.000,9:59:59.000
Teraz, co wynikło z naszej rozmowy ...

9:59:59.000,9:59:59.000
Na początku nie byłem na to przygotowany.

9:59:59.000,9:59:59.000
Byłem osamotniony w swojej działalności

9:59:59.000,9:59:59.000
w Polsce.

9:59:59.000,9:59:59.000
Nie dostrzegałem wiele spraw.

9:59:59.000,9:59:59.000
Nie wracałem do tych spraw przez 35 lat

9:59:59.000,9:59:59.000
po wojnie.

9:59:59.000,9:59:59.000
Byłem nauczycielem przez 26 lat.

9:59:59.000,9:59:59.000
Nigdy nie wspominałem o problemie Żydów

9:59:59.000,9:59:59.000
moim studentom.

9:59:59.000,9:59:59.000
Rozumiem, że ten film

9:59:59.000,9:59:59.000
ma służyć, jako świadectwo,

9:59:59.000,9:59:59.000
więc spróbuję to zrobić.

9:59:59.000,9:59:59.000
Opowiedzieli mi, co się dzieje z Żydami.

9:59:59.000,9:59:59.000
Czy o tym wiedziałem ...

9:59:59.000,9:59:59.000
Nie, nie wiedziałem.

9:59:59.000,9:59:59.000
Wytłumaczyli mi, że problem Żydów

9:59:59.000,9:59:59.000
jest bez precedensu.

9:59:59.000,9:59:59.000
Nie może być porównany do problemu

9:59:59.000,9:59:59.000
polskiego czy rosyjskiego,

9:59:59.000,9:59:59.000
czy jakiegokolwiek innego.

9:59:59.000,9:59:59.000
Hitler przegra tą wojnę,

9:59:59.000,9:59:59.000
ale dokona eksterminacji całej populacji

9:59:59.000,9:59:59.000
Żydów.

9:59:59.000,9:59:59.000
Czy ja to rozumiem?

9:59:59.000,9:59:59.000
Alianci walczą o swoich ludzi.

9:59:59.000,9:59:59.000
Walczą o człowieczeństwo.

9:59:59.000,9:59:59.000
Alianci nie mogą zapomnieć,

9:59:59.000,9:59:59.000
że Żydzi zostaną poddani

9:59:59.000,9:59:59.000
całkowitej eksterminacji w Polsce.

9:59:59.000,9:59:59.000
Polscy i Europejscy Żydzi.

9:59:59.000,9:59:59.000
Załamywali się, chodzili w te i wewte

9:59:59.000,9:59:59.000
po pokoju.

9:59:59.000,9:59:59.000
Szeptali.

9:59:59.000,9:59:59.000
Mówili sycząc.

9:59:59.000,9:59:59.000
To był koszmar dla mnie.

9:59:59.000,9:59:59.000
Czy wydawali się zdesperowani?

9:59:59.000,9:59:59.000
Tak, tak.

9:59:59.000,9:59:59.000
W czasie rozmowy tracili nad sobą kontrolę

9:59:59.000,9:59:59.000
Ja tylko siedziałem i słuchałem.

9:59:59.000,9:59:59.000
Nawet nie reagowałem.

9:59:59.000,9:59:59.000
Nie zadawałem pytań.

9:59:59.000,9:59:59.000
Tylko słuchałem.

9:59:59.000,9:59:59.000
Chcieli cię przekonać ...

9:59:59.000,9:59:59.000
Zdawali sobie sprawę, tak myślę ...

9:59:59.000,9:59:59.000
Zdawali sobie sprawę od początku,

9:59:59.000,9:59:59.000
że nić nie wiem, nie rozumiem

9:59:59.000,9:59:59.000
tego problemu.

9:59:59.000,9:59:59.000
Powiedziałem, że będę przekazywał

9:59:59.000,9:59:59.000
wiadomości od nich.

9:59:59.000,9:59:59.000
Chcieli mnie informować,

9:59:59.000,9:59:59.000
co dzieje się z Żydami.

9:59:59.000,9:59:59.000
Ja nie wiedziałem.

9:59:59.000,9:59:59.000
Nigdy nie byłem w Getto.

9:59:59.000,9:59:59.000
Nigdy nie zajmowałem się sprawami Żydów.

9:59:59.000,9:59:59.000
Ale wiedziałeś, że wielu Żydów z Warszawy

9:59:59.000,9:59:59.000
zostało zabitych?

9:59:59.000,9:59:59.000
Wiedziałem, ale niczego nie widziałem.

9:59:59.000,9:59:59.000
Nie wiedziałem, co dokładnie dzieje się

9:59:59.000,9:59:59.000
z nimi.

9:59:59.000,9:59:59.000
Nigdy tam nie byłem.

9:59:59.000,9:59:59.000
Jedna rzecz, to znać statystyki...

9:59:59.000,9:59:59.000
Setki tysięcy Polaków zostało zabitych.

9:59:59.000,9:59:59.000
Rosjanie, Serbowie, Grecy.

9:59:59.000,9:59:59.000
Wiedzieliśmy o tym.

9:59:59.000,9:59:59.000
Ale to były statystyki.

9:59:59.000,9:59:59.000
Ale oni nalegali, że sprawa Żydów

9:59:59.000,9:59:59.000
jest wyjątkowa.

9:59:59.000,9:59:59.000
Tak, oni chcieli żebym to zrozumiał.

9:59:59.000,9:59:59.000
A moim zadaniem było sprawić,

9:59:59.000,9:59:59.000
że wszyscy których spotkam zrozumieją,

9:59:59.000,9:59:59.000
że sytuacja Żydów jest bezprecedensowa

9:59:59.000,9:59:59.000
w historii.

9:59:59.000,9:59:59.000
Faraoni egipscy tego nie robili.

9:59:59.000,9:59:59.000
Babilończycy tego nie robili.

9:59:59.000,9:59:59.000
A teraz po raz pierwszy w historii ...

9:59:59.000,9:59:59.000
Właściwie, doszli do wniosku,

9:59:59.000,9:59:59.000
że jeśli alianci nie poczynią jakiś kroków

9:59:59.000,9:59:59.000
bez względu, jaki będzie wynik wojny,

9:59:59.000,9:59:59.000
zostanie dokonana całkowita eksterminacja

9:59:59.000,9:59:59.000
Żydów.

9:59:59.000,9:59:59.000
Oni nie mogli tego zaakceptować.

9:59:59.000,9:59:59.000
Prosili więc, o bardzo konkretne rzeczy...

9:59:59.000,9:59:59.000
Tak, na zmianę.

9:59:59.000,9:59:59.000
A to przywódca Bundy,

9:59:59.000,9:59:59.000
a to przywódca Syjonistów.

9:59:59.000,9:59:59.000
A czego chcieli ...

9:59:59.000,9:59:59.000
Jaką wiadomość miałem przekazać.

9:59:59.000,9:59:59.000
Dali mi więc wiadomości do przekazania.

9:59:59.000,9:59:59.000
Różne wiadomości.

9:59:59.000,9:59:59.000
Wiadomości dla rządów alianckich.

9:59:59.000,9:59:59.000
Miałem spotkać się z tyloma oficjelami

9:59:59.000,9:59:59.000
ile się da.

9:59:59.000,9:59:59.000
Wiadomość dla polskiego rządu,

9:59:59.000,9:59:59.000
dla prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej.

9:59:59.000,9:59:59.000
dla międzynarodowych przywódców

9:59:59.000,9:59:59.000
żydowskich.

9:59:59.000,9:59:59.000
Jak i poszczególnych polityków,

9:59:59.000,9:59:59.000
czołowych intelektualistów.

9:59:59.000,9:59:59.000
Moim zadaniem było

9:59:59.000,9:59:59.000
dotrzeć do jak największej liczby osób.

9:59:59.000,9:59:59.000
A potem dali mi "segmenty" osób

9:59:59.000,9:59:59.000
którym mam zdawać relację.

9:59:59.000,9:59:59.000
W trakcie Tych koszmarnych spotkań ...

9:59:59.000,9:59:59.000
Miałem dwa koszmarne spotkania

9:59:59.000,9:59:59.000
przedstawili swoje żądania.

9:59:59.000,9:59:59.000
Wiadomość była taka ...

9:59:59.000,9:59:59.000
Nie można pozwolić, by Hitler kontynuował

9:59:59.000,9:59:59.000
eksterminację.

9:59:59.000,9:59:59.000
Każdy dzień się liczy.

9:59:59.000,9:59:59.000
Alianci nie mogą patrzeć na tę wojnę

9:59:59.000,9:59:59.000
tylko z militarnego, strategicznego

9:59:59.000,9:59:59.000
punktu widzenia.

9:59:59.000,9:59:59.000
Wygrają wojnę,

9:59:59.000,9:59:59.000
jeśli przybiorą taką postawę.

9:59:59.000,9:59:59.000
Ale co dobrego dla nas z tego wyniknie?

9:59:59.000,9:59:59.000
Nie przeżyjemy tej wojny.

9:59:59.000,9:59:59.000
Rządy alianckie nie mogą przyjmować takiej

9:59:59.000,9:59:59.000
postawy.

9:59:59.000,9:59:59.000
Jesteśmy częścią ludzkości.

9:59:59.000,9:59:59.000
Są wśród nas naukowcy.

9:59:59.000,9:59:59.000
Od tysięcy lat.

9:59:59.000,9:59:59.000
Zapoczątkowaliśmy wielkie religie.

9:59:59.000,9:59:59.000
Jesteśmy ludźmi.

9:59:59.000,9:59:59.000
Rozumiesz to? Rozumiesz?

9:59:59.000,9:59:59.000
Nigdy wcześniej w historii

9:59:59.000,9:59:59.000
nie zdarzyło się to co teraz dzieje się z

9:59:59.000,9:59:59.000
naszymi ludźmi.

9:59:59.000,9:59:59.000
Może wstrząśniesz sumieniem świata.

9:59:59.000,9:59:59.000
Rozumiemy. Nie mamy własnego kraju.

9:59:59.000,9:59:59.000
Nie mamy rządu.

9:59:59.000,9:59:59.000
Nie mamy głosu w Sojuszniczej Radzie.

9:59:59.000,9:59:59.000
Tak więc, musimy korzystać z usług zwykłych

9:59:59.000,9:59:59.000
ludzi takich jak ty.

9:59:59.000,9:59:59.000
Zrobisz to? Pójdziesz do nich?

9:59:59.000,9:59:59.000
Zrealizujesz swoją misję?

9:59:59.000,9:59:59.000
Pójdź do przywódców alianckich.

9:59:59.000,9:59:59.000
Chcemy oficjalnej deklaracji

9:59:59.000,9:59:59.000
Narodów Sprzymierzonych,

9:59:59.000,9:59:59.000
że oprócz strategii militarnej,

9:59:59.000,9:59:59.000
która ma na celu wygraną wojnę,

9:59:59.000,9:59:59.000
militarne zwycięstwo tej wojny,

9:59:59.000,9:59:59.000
(eksterminacja Żydów to osobny rozdział)

9:59:59.000,9:59:59.000
alianci formalnie i publicznie ogłoszą,

9:59:59.000,9:59:59.000
że zajmą się tym problemem.

9:59:59.000,9:59:59.000
Tak że, stanie się to częścią ogólnej

9:59:59.000,9:59:59.000
strategii tej wojny.

9:59:59.000,9:59:59.000
Nie tylko pokonanie Niemiec,

9:59:59.000,9:59:59.000
ale także ocalenie populacji Żydów,

9:59:59.000,9:59:59.000
którzy jeszcze żyją.

9:59:59.000,9:59:59.000
Jak już przedstawią taką oficjalną

9:59:59.000,9:59:59.000
deklarację...

9:59:59.000,9:59:59.000
mają siły powietrzne,

9:59:59.000,9:59:59.000
zrzucają bomby na Niemcy.

9:59:59.000,9:59:59.000
Dlaczego nie mogą zrzucić milionów ulotek?

9:59:59.000,9:59:59.000
Ulotek informujących naród niemiecki,

9:59:59.000,9:59:59.000
co dokładnie ich rząd czyni z Żydami.

9:59:59.000,9:59:59.000
Może nie wiedzą?

9:59:59.000,9:59:59.000
Niech dokonają oficjalnej deklaracji.

9:59:59.000,9:59:59.000
Oficjalnej publicznej deklaracji,

9:59:59.000,9:59:59.000
mówiącej, że o ile naród niemiecki

9:59:59.000,9:59:59.000
nie przedstawi dowodów

9:59:59.000,9:59:59.000
na próbę zmiany polityki ich rządu,

9:59:59.000,9:59:59.000
niemiecki naród będzie pociągnięty

9:59:59.000,9:59:59.000
do odpowiedzialności

9:59:59.000,9:59:59.000
za zbrodnie ich rządu.

9:59:59.000,9:59:59.000
I tak, jeśli nie będzie takich dowodów,

9:59:59.000,9:59:59.000
należy ogłosić publicznie, że pewne

9:59:59.000,9:59:59.000
niemieckie obiekty zostaną zbombardowane,

9:59:59.000,9:59:59.000
zniszczone.

9:59:59.000,9:59:59.000
W ramach odwetu, za to co niemiecki rząd

9:59:59.000,9:59:59.000
czyni Żydom.

9:59:59.000,9:59:59.000
To bombardowanie nie będzie częścią

9:59:59.000,9:59:59.000
strategii militarnej.

9:59:59.000,9:59:59.000
To będzie dotyczyć problemu Żydów.

9:59:59.000,9:59:59.000
Zanim nastąpi bombardowanie ( i po)

9:59:59.000,9:59:59.000
niemieccy obywatele muszą się dowiedzieć,

9:59:59.000,9:59:59.000
że ma to miejsce tylko dlatego,

9:59:59.000,9:59:59.000
że dokonuje się eksterminacji Żydów.

9:59:59.000,9:59:59.000
Może to pomoże.

9:59:59.000,9:59:59.000
Oni mogą przecież to zrobić.

9:59:59.000,9:59:59.000
To była jedna misja.

9:59:59.000,9:59:59.000
Druga ...

9:59:59.000,9:59:59.000
Oboje, ale szczególnie syjonistyczny

9:59:59.000,9:59:59.000
przywódca ciągle coś szeptał, mamrotał.

9:59:59.000,9:59:59.000
Coś się wydarzy.

9:59:59.000,9:59:59.000
Mówią o tym Żydzi w polskim getto.

9:59:59.000,9:59:59.000
Szczególnie młodsi ludzie.

9:59:59.000,9:59:59.000
Będą walczyć.

9:59:59.000,9:59:59.000
Mówią o deklaracji wojny przeciw

9:59:59.000,9:59:59.000
Trzeciej Rzeszy.

9:59:59.000,9:59:59.000
Wyjątkowej wojnie w historii świata.

9:59:59.000,9:59:59.000
Nigdy nie było takiej wojny.

9:59:59.000,9:59:59.000
Chcą umrzeć walcząc.

9:59:59.000,9:59:59.000
Nie możemy im odmówić takiej śmierci.

9:59:59.000,9:59:59.000
A tak w ogóle, to nie wiedziałem wtedy,

9:59:59.000,9:59:59.000
że powstała Żydowska Organizacja Bojowa.

9:59:59.000,9:59:59.000
Nie powiedzieli mi o tym.

9:59:59.000,9:59:59.000
Tylko, że coś się wydarzy.

9:59:59.000,9:59:59.000
Żydzi będą walczyć.

9:59:59.000,9:59:59.000
Potrzebują broni.

9:59:59.000,9:59:59.000
Zgłosiliśmy się do nich

9:59:59.000,9:59:59.000
do przywódcy Armii Krajowej,

9:59:59.000,9:59:59.000
zakonspirowanych sił zbrojnych

9:59:59.000,9:59:59.000
Polskiego Państwa Podziemnego.

9:59:59.000,9:59:59.000
Nie było możliwości zdobycia broni,

9:59:59.000,9:59:59.000
odmówili nam.

9:59:59.000,9:59:59.000
Jak mogą nam odmówić, jeśli taka broń

9:59:59.000,9:59:59.000
istnieje.

9:59:59.000,9:59:59.000
Wiemy, że macie broń!

9:59:59.000,9:59:59.000
Wiadomość dla Naczelnego Wodza

9:59:59.000,9:59:59.000
Polskich Sił Zbrojnych

9:59:59.000,9:59:59.000
generała Sikorskiego,

9:59:59.000,9:59:59.000
aby wydał rozkaz,

9:59:59.000,9:59:59.000
żeby ta broń została przekazana Żydom.

9:59:59.000,9:59:59.000
Kolejna część misji:

9:59:59.000,9:59:59.000
są przecież międzynarodowi przywódcy

9:59:59.000,9:59:59.000
żydowscy.

9:59:59.000,9:59:59.000
Porozmawiaj z tyloma ile się da.

9:59:59.000,9:59:59.000
Są przywódcami żydowskimi.

9:59:59.000,9:59:59.000
Ich ludzie umierają.

9:59:59.000,9:59:59.000
Wkrótce nie zostaną żadni Żydzi.

9:59:59.000,9:59:59.000
Więc po co nam przywódcy.

9:59:59.000,9:59:59.000
My też umrzemy.

9:59:59.000,9:59:59.000
Nie próbujemy uciekać.

9:59:59.000,9:59:59.000
Zostaniemy tu.

9:59:59.000,9:59:59.000
Niech oni coś zrobią.

9:59:59.000,9:59:59.000
W swoich ważnych biurach.

9:59:59.000,9:59:59.000
W Londynie, czy gdzie tam są.

9:59:59.000,9:59:59.000
Niech zażądają działania.

9:59:59.000,9:59:59.000
Nawet jeśli spotkają się z odmową.

9:59:59.000,9:59:59.000
Niech zostaną naulicach,

9:59:59.000,9:59:59.000
odmówią jedzenia i picia.

9:59:59.000,9:59:59.000
Niech umrą na oczach ludzkości.

9:59:59.000,9:59:59.000
Kto wie, może to potrząśnie sumieniem

9:59:59.000,9:59:59.000
świata.

9:59:59.000,9:59:59.000
Jeśli chodzi o tych dwóch żydowskich

9:59:59.000,9:59:59.000
przywódców, jakoś tak

9:59:59.000,9:59:59.000
(to jest w ludzkiej naturze)

9:59:59.000,9:59:59.000
bardziej przypadł mi do gustu szef Bundy.

9:59:59.000,9:59:59.000
Prawdopodobnie z powodu jego zachowania.

9:59:59.000,9:59:59.000
Wyglądał jak polski szlachcic, dżentelmen.

9:59:59.000,9:59:59.000
Trzymał się prosto, piękna gestykulacja,

9:59:59.000,9:59:59.000
pełen godności.

9:59:59.000,9:59:59.000
Wydaje mi się, że polubił mnie.

9:59:59.000,9:59:59.000
Również jako osobę.

9:59:59.000,9:59:59.000
W którymś momencie zasugerował:

9:59:59.000,9:59:59.000
"Panie Witoldzie, znam zachodni świat.

9:59:59.000,9:59:59.000
Zajmie się Pan Anglikami.

9:59:59.000,9:59:59.000
Będzie Pan im składał raporty.

9:59:59.000,9:59:59.000
Jestem pewien, że raporty będą miały

9:59:59.000,9:59:59.000
większą siłę, jeśli powie im Pan,

9:59:59.000,9:59:59.000
że widział Pan to wszystko na własne oczy.

9:59:59.000,9:59:59.000
Możemy zorganizować Pana wizytę w getto.

9:59:59.000,9:59:59.000
Zgodzi się Pan?

9:59:59.000,9:59:59.000
Jeśli się Pan zgodzi, pójdę z Panem,

9:59:59.000,9:59:59.000
tak żeby mieć pewność, że jest Pan

9:59:59.000,9:59:59.000
bezpieczny."

9:59:59.000,9:59:59.000
Kilka dni później ustanowiliśmy kontakt.

9:59:59.000,9:59:59.000
Już wtedy nie było już takiego getta jak

9:59:59.000,9:59:59.000
jeszcze do lipca 1942.

9:59:59.000,9:59:59.000
Z 400.000 Żydów, deportowano 300.000.

9:59:59.000,9:59:59.000
Getto składało się z 4 części.

9:59:59.000,9:59:59.000
Najważniejsza była centralna.

9:59:59.000,9:59:59.000
Oddzielały je części zamieszkałe przez

9:59:59.000,9:59:59.000
Aryjczyków i miejsca niezamieszkałe.

9:59:59.000,9:59:59.000
Był taki budynek ...

9:59:59.000,9:59:59.000
skonstruowany w taki sposób,

9:59:59.000,9:59:59.000
że mur ogradzający getto stanowił tył domu,

9:59:59.000,9:59:59.000
a przód zwrócony był w stronę aryjską.

9:59:59.000,9:59:59.000
Był tam tunel.

9:59:59.000,9:59:59.000
Przeszliśmy przez tunel bez problemów.

9:59:59.000,9:59:59.000
Nagle przywódca Bundy, polski arystokrata,

9:59:59.000,9:59:59.000
u boku którego szedłem, załamał się

9:59:59.000,9:59:59.000
jak Żyd z getto.

9:59:59.000,9:59:59.000
Najwyraźniej to był jego świat.

9:59:59.000,9:59:59.000
Tak więc szliśmy ulicami,

9:59:59.000,9:59:59.000
on po mojej lewej.

9:59:59.000,9:59:59.000
Nie rozmawialiśmy za wiele.

9:59:59.000,9:59:59.000
Teraz opis, tak? dobrze.

9:59:59.000,9:59:59.000
Nagie ciała na ulicach.

9:59:59.000,9:59:59.000
Zapytałem go: co robią tu te ciała?

9:59:59.000,9:59:59.000
"Jest taki problem, że kiedy Żyd umiera,

9:59:59.000,9:59:59.000
a rodzina chce go pochować,

9:59:59.000,9:59:59.000
muszę zapłacić podatek.

9:59:59.000,9:59:59.000
Więc wyrzucają ich na ulicę."

9:59:59.000,9:59:59.000
"Bo nie mogę zapłacić podatku?"

9:59:59.000,9:59:59.000
Tak. Nie stać ich.

9:59:59.000,9:59:59.000
A ponieważ każda część garderoby jest

9:59:59.000,9:59:59.000
potrzebna, zabierają ubrania.

9:59:59.000,9:59:59.000
A kiedy ciało znajdzie się na ulicy,

9:59:59.000,9:59:59.000
Rada Żydowska musi się nim zająć.

9:59:59.000,9:59:59.000
Kobiety publicznie karmiące swoje dzieci.

9:59:59.000,9:59:59.000
Nie mają piersi, są płaskie.