WEBVTT

00:00:00.784 --> 00:00:03.659
Merhaba ben Refik. Medya sanatçısıyım.

00:00:03.683 --> 00:00:05.658
Verileri bir pigment olarak kullanıyorum

00:00:05.682 --> 00:00:10.669
ve yapay zeka destekli
bir düşünme fırçasıyla boyuyorum.

00:00:11.028 --> 00:00:13.636
Mimari alanları tuval olarak kullanarak

00:00:13.636 --> 00:00:16.458
binaların hayal kurması
ve halüsinasyon görmesi için

00:00:16.458 --> 00:00:18.661
makinelerle iş birliği yapıyorum.

00:00:18.685 --> 00:00:21.400
Tüm bunlar ne anlama geliyor,
merak ediyor olabilirsiniz.

00:00:21.424 --> 00:00:25.089
Bu yüzden lütfen sizi işime
ve dünyama götürmeme izin verin.

NOTE Paragraph

00:00:25.851 --> 00:00:29.590
İstanbul'da büyüyen bir çocukken,
sekiz yaşındayken

00:00:29.614 --> 00:00:31.956
hayal gücünün gücüne şahit oldum.

00:00:31.980 --> 00:00:37.978
Bir gün annem eve bilim kurgu filmi
"Blade Runner"ın video kasetini getirdi.

00:00:38.102 --> 00:00:41.077
Daha önce hiç görmediğim bir yer olan

00:00:41.101 --> 00:00:46.010
Los Angeles'ın geleceğinin
çarpıcı mimari vizyonuna

00:00:46.034 --> 00:00:48.586
hayran kaldığımı açıkça hatırlıyorum.

00:00:48.610 --> 00:00:53.697
Bu vizyon, hayallerimin
bir tür temelini oluşturdu.

NOTE Paragraph

00:00:54.031 --> 00:00:56.793
2012'de Tasarım Medya Sanatları
yüksek lisans programı için

00:00:56.817 --> 00:00:59.671
Los Angeles'a geldiğimde
bir araba kiraladım

00:00:59.671 --> 00:01:05.150
ve yakın geleceğin o harika dünyasını
görmek için şehir merkezine gittim.

00:01:05.482 --> 00:01:10.222
Kafamda tekrar tekrar oynamaya
devam eden bir sözü hatırlıyorum:

00:01:10.245 --> 00:01:15.841
android Rachael'in anılarının aslında
ona ait olmadığını fark ettiği

00:01:16.103 --> 00:01:20.754
ve Deckard'ın onların başka birinin
anıları olduğunu söylediği sahne.

00:01:20.778 --> 00:01:22.011
O andan itibaren

00:01:22.035 --> 00:01:24.915
ilham kaynaklarımdan biri de bu soru oldu.

00:01:25.561 --> 00:01:29.900
Bir makine başkasının
anılarıyla ne yapabilir?

00:01:29.924 --> 00:01:32.627
Ya da başka bir deyişle

00:01:32.651 --> 00:01:36.402
21. yüzyılda yapay zekâ olmak
ne anlama geliyor?

NOTE Paragraph

00:01:37.441 --> 00:01:39.538
Herhangi bir android veya YZ makinesi,

00:01:39.562 --> 00:01:42.679
yalnızca onunla iş birliği yaptığımız
sürece akıllıdır.

00:01:43.327 --> 00:01:45.389
İnsan zekasının üretmeyi amaçladığı,

00:01:45.389 --> 00:01:50.046
ancak bunu yapma kapasitesi olmayan
şeyleri inşa edebilir.

00:01:51.373 --> 00:01:55.178
Örneğin faaliyetlerinizi
ve sosyal ağlarınızı düşünün.

00:01:55.208 --> 00:01:58.756
Onlarla etkileşime girdikçe
daha akıllı hâle geliyorlar.

00:01:58.780 --> 00:02:03.249
Makineler anıları öğrenebilir
veya işleyebilirse

00:02:03.273 --> 00:02:05.134
onlar da rüya görebilir mi?

00:02:05.158 --> 00:02:06.644
Halüsinasyon görebilirler mi?

00:02:06.668 --> 00:02:09.082
İstemeden hatırlıyorlayabilir mi

00:02:09.106 --> 00:02:13.059
veya birden fazla insanın hayalleri
arasında bağlantılar kurabilirler mi?

00:02:13.083 --> 00:02:19.106
21. yüzyılda yapay zekâ olmak,
hiçbir şeyi unutmamak anlamına mı geliyor?

00:02:20.365 --> 00:02:21.548
Eğer öyleyse

00:02:21.572 --> 00:02:25.826
yüzyıllardır medyada
tarihi yakalama çabamızda

00:02:25.850 --> 00:02:30.762
deneyimlediğimiz en devrimci şey değil mi?

00:02:31.406 --> 00:02:32.740
Diğer bir deyişle

00:02:32.764 --> 00:02:36.217
Ridley Scott'ın "Blade Runner"ından
bu yana ne kadar ilerledik?

NOTE Paragraph

00:02:36.678 --> 00:02:40.165
2014 yılında stüdyomu kurdum

00:02:40.189 --> 00:02:42.200
ve mimarları,

00:02:42.224 --> 00:02:44.660
bilgisayar ve veri bilimcilerini,
sinir bilimcileri,

00:02:44.660 --> 00:02:47.467
müzisyenleri ve hatta hikayecileri

00:02:47.491 --> 00:02:50.232
hayallerimi gerçekleştirmede
bana katılmaya davet ettim.

00:02:51.001 --> 00:02:53.835
Veriler pigment olabilir mi?

00:02:53.859 --> 00:02:56.446
Bu, medya sanatlarını
mimariye yerleştirme,

00:02:56.470 --> 00:03:01.017
sanal ve fiziksel dünyalarla
çarpışma yolculuğumuza başlarken

00:03:01.041 --> 00:03:03.699
sorduğumuz ilk soruydu.

00:03:04.555 --> 00:03:09.294
Böylece verinin şiirselliği diyebileceğim
şeyi hayal etmeye başladık.

NOTE Paragraph

00:03:10.124 --> 00:03:12.841
İlk projelerimizden biri olan
"Sanal Tasvirler,"

00:03:12.865 --> 00:03:17.712
San Francisco şehri tarafından istenilen
halka açık bir veri heykel parçasıydı.

00:03:17.712 --> 00:03:23.167
Çalışma, şehrin kendisinin akışkan
bir bağlantı ağını tasvir ederek

00:03:23.181 --> 00:03:25.104
izleyiciyi, yaşayan bir kentsel mekanda

00:03:25.104 --> 00:03:30.415
muhteşem bir estetik deneyimin
parçası olmaya davet ediyor.

00:03:30.439 --> 00:03:33.162
Aynı zamanda, burada temsil edilen

00:03:33.186 --> 00:03:36.546
Twitter paylaşımları gibi günlük
hayatımızdaki görünmez verilerin

00:03:36.570 --> 00:03:39.736
nasıl görünür hâle getirilebileceğini

00:03:39.760 --> 00:03:41.888
ve kolektif olarak deneyimlenebilecek

00:03:41.912 --> 00:03:47.609
duyusal bilgiye
dönüştürülebileceğini hatırlatır.

NOTE Paragraph

00:03:48.619 --> 00:03:53.519
Aslında veriler ancak deneyimlendiğinde
bilgi haline gelebilir

00:03:53.543 --> 00:03:57.519
ve bilgi ve deneyimin ne olduğu
pek çok farklı biçim alabilir.

00:03:57.543 --> 00:03:59.303
Bu tür bağlantıları makine zekâsının

00:03:59.327 --> 00:04:03.513
geniş potansiyeli aracılığıyla keşfederken

00:04:03.857 --> 00:04:09.072
itina gösterdiğimiz bir bağlantı da
insan duyuları ile

00:04:09.096 --> 00:04:12.747
makinelerin doğayı simüle etme kapasitesi
arasındaki bağlantı.

NOTE Paragraph

00:04:12.771 --> 00:04:17.771
Bu araştırmalar rüzgâr verisi tablolar
üzerinde çalışırken başladı.

00:04:17.795 --> 00:04:20.755
Rüzgar sensörlerinden topladığımız

00:04:20.779 --> 00:04:25.593
gizli veri setlerine dayalı
görselleştirilmiş şiir şeklini aldılar.

00:04:25.617 --> 00:04:28.430
Daha sonra rüzgar hızını, fırtınayı

00:04:28.454 --> 00:04:32.645
ve yönü ruhani bir veri pigmentine
dönüştürmek için

00:04:32.669 --> 00:04:35.303
üretken algoritmalar kullandık.

00:04:36.387 --> 00:04:40.418
Sonuç, meditatif ancak
spekülatif bir deneyimdi.

00:04:41.349 --> 00:04:44.212
"İstanbul Boğazı" adlı
bu kinetik veri heykeli,

00:04:44.236 --> 00:04:48.033
doğal olayları yeniden
hayal etme kapasitemizi

00:04:48.033 --> 00:04:49.982
sorgulamaya benzer bir girişimdi.

00:04:51.299 --> 00:04:55.736
Marmara Denizi'nin yüksek frekanslı
radar koleksiyonlarını kullanarak

00:04:55.760 --> 00:04:57.990
deniz yüzeyi verilerini topladık

00:04:58.014 --> 00:05:01.195
ve dinamik hareketi
makine zekâsı ile projelendirdik.

00:05:01.874 --> 00:05:03.972
Sakin ama sürekli değişen

00:05:03.996 --> 00:05:08.175
sentetik deniz manzarasına
dalma hissi yaratıyoruz.

NOTE Paragraph

00:05:09.524 --> 00:05:13.612
Beyinle görmeye genellikle
hayal gücü denir

00:05:13.636 --> 00:05:16.864
ve benim için mimariyi hayal etmek,

00:05:16.864 --> 00:05:19.845
cam, metal veya betonun ötesinde,

00:05:19.869 --> 00:05:24.370
daha ileri gitme olasılıkları
ve yapılı çevrelerde

00:05:24.394 --> 00:05:28.507
algımızı artırmanın yollarını denemek.

NOTE Paragraph

00:05:28.531 --> 00:05:32.184
Yapay zekâ araştırmaları
her geçen gün artıyor

00:05:32.208 --> 00:05:36.086
ve bizi kendimizden daha büyük
ve daha bilgili bir sisteme

00:05:36.110 --> 00:05:39.544
bağlılık hissi ile baş başa bırakıyor.

NOTE Paragraph

00:05:39.904 --> 00:05:45.819
2017 yılında, İstanbul'da açık kaynaklı
bir kültürel belge kitaplığı keşfettik

00:05:46.198 --> 00:05:49.658
ve dünyadaki ilk yapay zekâ odaklı
kamu kurulumlarından biri olan

00:05:49.682 --> 00:05:53.976
ve 270 yıla yayılan yaklaşık
1,7 milyon belgeyi araştıran

00:05:54.000 --> 00:06:00.975
bir yapay zekâ olan "Arşiv Rüyası"
üzerinde çalışmaya başladık.

00:06:01.788 --> 00:06:04.630
Bu süreçteki ilham kaynağımız

00:06:04.654 --> 00:06:11.169
Arjantinli yazar Jorge Luis Borges'in
"Babil Kütüphanesi" adlı kısa öyküsüydü.

00:06:11.336 --> 00:06:17.065
Hikâyede yazar, belirli bir format
ve karakter setine sahip

00:06:17.089 --> 00:06:23.000
tüm olası 410 sayfalık kitapları içeren
kütüphane biçiminde bir evren tasarlar.

00:06:23.024 --> 00:06:25.187
Bu ilham verici görüntü sayesinde,

00:06:25.187 --> 00:06:29.811
makine zekâsı çağında geniş bilgi
arşivlerini fiziksel olarak keşfetmenin

00:06:29.811 --> 00:06:31.762
bir yolunu hayal ediyoruz.

00:06:31.786 --> 00:06:34.298
Sonuçta ortaya çıkan çalışma,
görebileceğiniz gibi,

00:06:34.298 --> 00:06:36.491
kullanıcı odaklı, sürükleyici bir alandı.

00:06:36.515 --> 00:06:43.820
"Arşiv Rüyası," makine zekâsı çağında
kütüphane deneyimini derinden değiştirdi.

NOTE Paragraph

00:06:44.187 --> 00:06:48.255
"Makine Halüsinasyonu," New York City'nin

00:06:48.279 --> 00:06:52.732
halka açık fotoğraf arşivlerinde yaşanan
zaman ve mekanın keşfi.

00:06:52.756 --> 00:06:55.382
Türünün tek örneği olan
bu sürükleyici proje için

00:06:55.406 --> 00:06:58.070
makine öğreniöli algoritmalar kullanarak

00:06:58.094 --> 00:07:02.256
şehrin 100 milyonun üzerinde
fotoğrafını bulup işledik.

00:07:03.008 --> 00:07:06.090
Yeni görüntüleri tahmin etmek
veya hayal etmek için

00:07:06.114 --> 00:07:12.317
yapay zekâyı kullanan yenilikçi
bir anlatım sistemi tasarladık,

00:07:12.341 --> 00:07:16.264
böylece izleyicinin geçmiş
ve gelecek New York'un

00:07:16.288 --> 00:07:18.689
rüya gibi bir füzyonuna
adım atmasını sağladık.

NOTE Paragraph

00:07:19.832 --> 00:07:22.355
Projelerimiz bilgiyi hatırlama

00:07:22.355 --> 00:07:25.351
ve aktarmada daha derinlere inerken

00:07:25.375 --> 00:07:29.653
anıların nasıl statik derlemeler değil,
geçmiş olayların

00:07:29.653 --> 00:07:33.698
sürekli değişen yorumları olduğu
hakkında daha çok düşündük.

00:07:34.269 --> 00:07:36.658
Makinelerin bilinç dışı
ve bilinçaltı olayları

00:07:36.658 --> 00:07:40.428
nasıl simüle edebileceğine kafa yorduk.

00:07:40.428 --> 00:07:44.340
rüya görme, hatırlama,
halüsinasyon görme gibi.

00:07:45.356 --> 00:07:48.260
Böylece hatırlama anını
görselleştirmek için

00:07:48.284 --> 00:07:50.705
"Eriyen Anılar"ı yaptık.

NOTE Paragraph

00:07:51.824 --> 00:07:54.491
İlham, trajik bir olaydan ileri gelmişti,

00:07:54.515 --> 00:07:58.026
amcama Alzheimer's teşhisi
konduğunu öğrenmiştim.

00:07:59.602 --> 00:08:02.023
O zaman tek düşünebildiğim,

00:08:02.047 --> 00:08:07.110
hâlâ yapabiliyorken nasıl
ve neyi hatırladığımızı kutlamanın

00:08:07.134 --> 00:08:09.128
bir yolunu bulmaktı.

00:08:09.152 --> 00:08:13.232
Anıların kaybolduğunu değil,

00:08:13.256 --> 00:08:16.168
eridiğini ya da şekil değiştirdiğini
düşünmeye başladım.

00:08:16.192 --> 00:08:18.253
Makine zekâsı yardımıyla

00:08:18.277 --> 00:08:21.740
California Üniversitesi'ndeki
Neuroscape Laboratuvarı'ndaki

00:08:21.764 --> 00:08:23.603
bilim insanlarıyla birlikte çalıştık

00:08:23.627 --> 00:08:29.184
ve bize beyin sinyallerini anı oluştukça
nasıl anlayacağımızı gösterdiler.

00:08:29.208 --> 00:08:34.311
Kendi amcamın, anıları işleme yeteneğini
kaybetmesine rağmen,

00:08:34.335 --> 00:08:38.362
EEG verilerinden oluşan sanat eseri

00:08:38.362 --> 00:08:41.184
hatırlamanın önemliliğini ortaya koydu

00:08:41.208 --> 00:08:45.588
ve amcamın kaybettiklerine
bir övgü olarak kaldı.

NOTE Paragraph

00:08:48.533 --> 00:08:51.487
çağdaş Los Angeles hakkında
neredeyse hiçbir şey

00:08:51.511 --> 00:08:55.272
çocukluk beklentilerimi karşılamadı.

00:08:55.296 --> 00:08:58.386
Harika bir bina hariç:

00:08:58.410 --> 00:09:01.799
Frank Gehry tarafından tasarlanan
Walt Disney Konser Salonu,

00:09:01.823 --> 00:09:03.554
hayatımın kahramanlarımdan biri.

00:09:04.198 --> 00:09:07.565
2018 yılında LA Filarmoni'den
bir telefon aldım,

00:09:07.565 --> 00:09:13.526
ünlü senfoninin yüzüncü yıl dönümü
kutlaması için kurulum arıyorlardı.

00:09:13.638 --> 00:09:17.010
Bunun için şunları sormaya karar verdik,

00:09:17.034 --> 00:09:20.134
"Bir bina öğrenebilir mi?
Hayal edebilir mi?"

00:09:20.614 --> 00:09:22.389
Bu soruyu yanıtlamak için

00:09:22.389 --> 00:09:27.670
LA Phil ve WDCH arşivlerinde kayıtlı olan
her şeyi toplamaya karar verdik.

00:09:27.670 --> 00:09:32.535
Kesin olarak, 77 terabayt dijital olarak
arşivlenmiş bellek.

00:09:32.559 --> 00:09:35.640
Makine zekasını kullanarak

00:09:35.640 --> 00:09:38.166
100 yıl öncesine dayanan tüm arşiv,

00:09:38.190 --> 00:09:41.195
binanın dış görünümünde
yansımalar haline geldi,

00:09:41.219 --> 00:09:45.163
Los Angeles'ın kalbinde
bu fütürist kamu deneyimini

00:09:45.187 --> 00:09:47.362
gerçekleştirmek için 42 projektör gerekti

00:09:47.386 --> 00:09:51.369
ve "Blade Runner"ın Los Angeles'ina
bir adım daha yaklaştık.

00:09:52.146 --> 00:09:54.660
Bir bina hayal edebiliyorsa

00:09:54.684 --> 00:09:56.361
bu bina ederdi.

NOTE Paragraph

00:09:59.703 --> 00:10:04.449
Sizi bir makinenin zihninde
son bir yolculuğa davet ediyorum.

00:10:05.877 --> 00:10:09.241
Şu anda, son 30 yılda küratörlüğü yapılan

00:10:09.265 --> 00:10:13.813
her TED Konuşmasının veri evrenine
tamamen dalmış durumdayız.

00:10:13.837 --> 00:10:20.439
Bu, bu veri setinin TED sahnesinden
7.705 konuşma içerdiği anlamına gelir.

00:10:21.094 --> 00:10:25.635
Bu konuşmalar 7,4 milyon saniyeye çevrildi

00:10:25.659 --> 00:10:29.754
ve her saniye burada
bu veri evreninde temsil ediliyor.

00:10:29.778 --> 00:10:31.849
Burada gördüğünüz her görüntü,

00:10:31.873 --> 00:10:34.945
bu konuşmalardan
eşsiz anları temsil ediyor.

00:10:34.969 --> 00:10:36.842
Makine zekası kullanarak

00:10:36.866 --> 00:10:41.167
487 bin cümleyi
330 benzersiz konu kümesine çevirdik;

00:10:41.191 --> 00:10:45.580
doğa, küresel emisyonlar,

00:10:45.604 --> 00:10:48.890
yok olma, ırk sorunları, hesaplama,

00:10:48.914 --> 00:10:52.454
güven, duygular, su ve mülteciler gibi.

00:10:52.478 --> 00:10:56.644
Bu kümeler daha sonra
bir algoritmayla birbirine bağlanıyor

00:10:56.644 --> 00:11:00.479
ve 113 milyon parça oluşturuyor,

00:11:00.503 --> 00:11:03.606
bu da beraberinde
yeni kavramsal ilişkiler ortaya çıkarıyor.

00:11:03.630 --> 00:11:10.185
Sahnede sorulmuş olan tüm soruları
hatırlayabilmek harika olmaz mıydı?

NOTE Paragraph

00:11:11.507 --> 00:11:12.946
Burada,

00:11:12.970 --> 00:11:16.336
sayısız büyük düşünürün
ve bir makinenin zihnindeyim,

00:11:16.336 --> 00:11:19.579
öğrenmeye, hatırlamaya, sorgulamaya

00:11:19.603 --> 00:11:21.968
ve hayal etmeye atfedilen

00:11:21.992 --> 00:11:24.228
çeşitli duygularla

00:11:24.252 --> 00:11:27.619
aynı anda etkileşime giriyor,

00:11:27.643 --> 00:11:29.918
zihnin gücünü genişletiyorum.

NOTE Paragraph

00:11:31.034 --> 00:11:33.431
Benim için tam burada olmak

00:11:33.455 --> 00:11:37.407
aslında 21. yüzyılda
yapay zekâ olmanın anlamı.

00:11:38.184 --> 00:11:40.477
Sadece hayal edebileceğimiz şeyi öğrenmek

00:11:40.501 --> 00:11:44.017
ve hatırlamak için bu zihni eğitmek

00:11:44.041 --> 00:11:46.134
bizim, insanların elinde.

NOTE Paragraph

00:11:47.258 --> 00:11:48.408
Teşekkür ederim.