Ola, o meu nome é Refik
e son artista multimedia.
O meu pigmento son os datos
e pinto co pincel do pensamento
asistido por unha intelixencia artificial.
Uso espazos arquitectónicos
no canto de lenzos,
colaboro con máquinas
para que os edificios soñen e alucinen.
Preguntarédesvos,
que quere dicir todo isto?
Permitídeme que vos introduza
no meu traballo e no meu mundo.
Fun testemuña do poder
da imaxinación con 8 anos,
en Istambul, cando era neno.
Un día, miña nai levou para a casa
unha cinta de vídeo
do filme de ciencia ficción
Blade Runner.
Lembro con claridade estar fascinado
pola incrible visión arquitectónica
de Los Ángeles do futuro,
un lugar que eu non vira nunca.
Esa visión converteuse na base
do meu soñar esperto.
Cando cheguei a Los Ángeles en 2012
para estudar un posgrao
en Deseño e Artes Dixitais,
aluguei un coche e fun ó centro da cidade
para ver ese marabilloso mundo
do futuro próximo.
Lembro que había unha escena
que se repetía na miña cabeza
unha e outra vez:
aquela na que Rachael, o androide,
se decata de que as súas lembranzas
en verdade non son súas,
e Deckard lle di que
son lembranzas doutra persoa.
Dende ese instante,
unha das miñas inspiracións
foi esta pregunta.
Que pode facer unha máquina
cos recordos doutra persoa?
Ou, por dicilo doutro xeito,
que significa ser unha IA no século XXI?
Calquera androide
ou intelixencia artificial
é intelixente sempre e cando
colaboremos con ela.
Pode construír cousas
que a intelixencia humana
aspira a producir
pero que non ten a capacidade de lograr.
Pensade nas vosas actividades
e redes sociais, por exemplo.
Canto máis interactuades con elas,
máis intelixentes son.
Se as máquinas poden aprender
ou procesar lembranzas,
poden tamén soñar?
Alucinar?
Ter recordos involuntarios,
ou facer conexións
entre os soños de varias persoas?
Ser unha IA no século XXI
significa non esquecer nada?
E, se é así,
non é a experiencia máis revolucionaria
de todas as que vivimos
tras séculos de esforzos para inmortalizar
a historia de diferentes formas?
Dito doutro xeito,
Canto avanzamos dende
o Blade Runner de Ridley Scott?
Abrín o meu estudio en 2014
e convidei a arquitectos,
analistas de datos, informáticos,
neurocientíficos,
músicos e mesmo contacontos
para que se unisen a min
para cumprir os meus soños.
Poden os datos ser un pigmento?
Esa foi a primeira pregunta que fixemos
cando comezamos a viaxe de integrar
as artes dixitais na arquitectura,
e unir os mundos físico e virtual.
Comezamos imaxinando
o que eu chamo a "poesía dos datos".
Un dos primeiros proxectos,
"Representacións Virtuais",
era unha escultura de datos públicos
encargada pola cidade de San Francisco.
O traballo invita ó público
a participar nunha experiencia
artística extraordinaria
nun espazo urbano vivo
coa representación dunha rede
de conexións fluídas da propia cidade.
Tamén é un recordatorio
de como os datos invisibles
do noso día a día,
coma os fíos de Twitter
representados aquí,
poden facerse visibles
e transformarse en coñecemento sensorial
que se pode experimentar colectivamente.
De feito, os datos só se converten
en coñecemento cando os experimentamos,
e o coñecemento e a experiencia
poden tomar moitas formas.
Ó explorar estas conexións
mediante o potencial
da intelixencia das máquinas,
tamén reflexionamos sobre a conexión
entre os sentidos humanos
e a capacidade das máquinas
para simular a natureza.
Esta investigación xurdiu ó traballarmos
en pinturas baseadas en datos eólicos.
Adoptaron a forma de poemas visualizados
baseados en conxuntos de datos ocultos
que recollemos dos sensores eólicos.
Empregamos algoritmos xerativos
para transformar a velocidade do vento,
os refachos e a dirección
nun pigmento de datos etéreos.
O resultado foi unha experiencia
meditativa e especulativa á vez.
Esta escultura de datos cinéticos,
titulada Bósforo,
era un intento similar de cuestionar
a nosa capacidade de reimaxinar
os fenómenos naturais.
Cos datos do radar de alta frecuencia
do mar de Mármara,
recollimos datos da superficie do mar
e proxectamos o movemento dinámico
coa Intelixencia das Máquinas.
Creamos unha sensación de inmersión
nunhas vistas artificiais do mar
tranquilizadoras e sempre cambiantes.
Chamámoslle imaxinación
a "ver co cerebro"
e, para mi, imaxinar arquitectura
vai alén do cristal, do metal
ou do formigón,
e chega até a experimentación
coas opcións máis remotas da inmersión
e cos xeitos de mellorar
a percepción dos espazos construídos.
Os estudos sobre intelixencia artificial
aumentan cada día,
e déixannos coa sensación
de estar enchufados a un sistema
que é meirande e ten máis coñecementos
ca nós mesmos.
En 2017, descubrimos
unha biblioteca de acceso aberto
con documentos culturais de Istanbul
e comezamos a traballar
no "Arquivo Soñado",
unha das primeiras instalacións públicas
do mundo impulsada por unha IA
que explora case 1,7 millóns de documentos
que comprenden 270 anos de historia.
Unha das nosas inspiracións
durante este proceso
foi un relato breve chamado
"A biblioteca de Babel"
do arxentino Jorge Luis Borges.
Na historia, o autor imaxina
un universo con forma de gran biblioteca
que contén tódolos libros de 410 páxinas
cun formato e caracteres concretos.
Mediante esta visión,
ideamos un xeito de explorar fisicamente
os vastos arquivos do coñecemento
na era da intelixencia das máquinas.
O resultado, como podedes ver,
foi un espazo inmersivo
impulsado polos usuarios.
O "Arquivo soñado" transformou totalmente
a experiencia dunha biblioteca
na era da intelixencia das máquinas.
"Alucinación das Máquinas"
é un estudo do tempo e do espazo
baseado nós arquivos fotográficos públicos
da cidade de Nova York.
Para este proxecto inmersivo único,
empregamos algoritmos
de aprendizaxe automática
para atopar e procesar máis de 100 millóns
de fotografías da cidade.
Deseñamos un sistema narrativo innovador
para empregar a intelixencia artificial
para predicir ou alucinar novas imaxes,
permitindo que o espectador
entre nunha fusión onírica
do pasado e do futuro de Nova York.
Canto máis afondan os nosos proxectos
en lembrar e transmitir coñecementos,
pensamos máis sobre como as lembranzas
non son recordos estáticos,
senón interpretacións de feitos pasados
que cambian constantemente.
Consideramos de que xeito as máquinas
poden simular feitos inconscientes
e subconscientes,
como os soños,
os recordos e as alucinacións.
Por iso creamos Fundindo Recordos
para visualizar o momento de lembrar.
A inspiración veu do momento tráxico
no que lle diagnosticaron
alzhéimer a meu tío.
Naquel momento eu só podía pensar
en atopar un xeito de celebrar
o que lembramos e como o lembramos
cando aínda temos a capacidade de facelo.
Comecei a pensar nos recordos
non como elementos que esvaecen
senón como elementos que se funden
ou cambian de forma.
Coa axuda da intelixencia das máquinas,
traballamos cos científicos
do Laboratorio Neuroscape
na Universidade de California,
que nos ensinaron a ler
os sinais cerebrais
durante a creación de recordos.
Malia que o meu propio tío estaba a perder
a capacidade de procesar recordos,
a obra de arte creada
cos datos dos encefalogramas
exploraba a materialidade dos recordos
e servía como tributo a aquilo
que meu tío xa perdera.
Case nada do Los Ángeles contemporáneo
coincidía coas miñas expectativas
de infancia sobre a cidade,
a excepción dun edificio incrible:
o Walt Disney Concert Hall (WDCH),
deseñado por Frank Gehry,
un dos meus heroes.
En 2018, recibín unha chamada
da Filharmónica de Los Ángeles
que quería unha instalación
para celebrar o centenario
desta célebre Sinfónica.
Para isto, fixemos a seguinte pregunta:
"Pode aprender un edificio? Pode soñar?"
Para responder,
decidimos recompilar todas as gravacións
dos arquivos da Filharmónica e do WDCH.
Para ser exactos, 77 terabytes
de recordos arquivados dixitalmente.
Empregando a intelixencia das máquinas,
o arquivo enteiro,
que se remonta 100 anos,
converteuse en proxeccións
na fachada do edificio.
42 proxectores para conseguir
esta experiencia futurista pública
no corazón de Los Ángeles,
e achegármonos un pouquiño máis
ao Los Ángeles de Blade Runner.
Se algunha vez un edificio puido soñar,
foi neste momento.
Agora, invítovos a unha última viaxe
polo cerebro dunha máquina.
Neste intre, estamos totalmente inmersos
no universo dos datos
de tódalas Charlas TED
dos últimos 30 anos.
Iso quere dicir que este conxunto de datos
inclúe 7.705 charlas dos escenarios TED.
Esas charlas foron convertidas
en 7,4 millóns de segundos,
e cada segundo está representado
neste universo de datos.
Cada imaxe que vedes aquí
representa un momento único desas charlas.
Empregando a intelixencia das máquinas,
procesamos un total de 487.000 frases
de 330 grupos de temas únicos
como a natureza, as emisións globais,
a extinción, os temas raciais,
a informática,
a confianza, as emocións,
a auga e os refuxiados.
Estes grupos conéctanse entre eles
mediante un algoritmo,
que xera 113 millóns segmentos de liña,
que revelan novas relacións conceptuais.
Non sería incrible poder lembrar
tódalas preguntas
que se fixeron neste escenario?
Aquí estou,
dentro da mente de incontables pensadores,
e dunha máquina,
interactuando con varios sentimentos
atribuídos ó aprender,
lembrar, cuestionar
e imaxinar todo ó mesmo tempo,
expandindo o poder da mente.
Para min, estar aquí
é precisamente o que significa ser unha
intelixencia artificial no século XXI,
Está nas nosas mans, humanos,
adestrar esta mente
para que aprenda e lembre
o que nós só podemos soñar.
Grazas.