WEBVTT

00:00:00.110 --> 00:00:03.340
Razvoj vakcina je obično vrlo dugotrajan proces.

00:00:03.340 --> 00:00:06.680
U prosjeku je potrebno 8 godina do odobrenja.

00:00:06.680 --> 00:00:10.830
U zadnjih nekoliko godina, stekli smo mogućnost
za proizvodnju mRNA vakcina

00:00:10.830 --> 00:00:12.730
koje možemo napraviti mnogo brže.

00:00:12.730 --> 00:00:14.340
Pa, kako ove vakcine funkcionišu?

00:00:14.340 --> 00:00:15.389
Jesu li bezbjedne?

00:00:15.389 --> 00:00:18.420
I kako se razlikuju od tradicionalnih?

00:00:18.420 --> 00:00:21.640
Ali prvo morate razumjeti kako funkcioniše naš imuni sitem.

00:00:21.640 --> 00:00:26.090
Kada virus uđe u vaše tijelo, zakačiće se za jednu od vaših ćelija

00:00:26.090 --> 00:00:28.760
i ubrizgati svoj DNK ili RNK u nju.

00:00:28.760 --> 00:00:33.670
To je kao nacrt, uputstvo za vaše ćelije koje sadrži instrukcije
o tome šta vaša ćelija treba da proizvede.

00:00:33.670 --> 00:00:37.520
U ovom slučaju, virusna RNK će narediti vašoj ćeliji

00:00:37.520 --> 00:00:40.660
da proizvede još kopija istog virusa.

00:00:40.660 --> 00:00:43.680
Ćelije postaju fabrike virusa, izbacujući nove kopije virusa

00:00:43.680 --> 00:00:46.100
koje onda mogu inficirati još više vaših ćelija.

00:00:46.100 --> 00:00:50.579
Ali ne brinite, naša tijela imaju odbrambeni sistem 
protiv stranih napadača.

00:00:50.579 --> 00:00:56.329
Imuni sistem napada bilo koji protein, virus ili bakteriju
koji ne pripadaju našem tijelu.

00:00:56.329 --> 00:01:00.000
Ali potrebno je par dana da bi imuni sistem naučio
kako da se bori protiv napadača.

00:01:00.000 --> 00:01:05.010
U međuvremenu, fabrike virusa rade non-stop,
replicirajući virus velikom brzinom

00:01:05.010 --> 00:01:06.850
te ga šire kroz naše tijelo.

00:01:06.850 --> 00:01:11.680
Drugim riječima, počinjete pokazivati simptome
toga što vas je inficiralo.

00:01:11.680 --> 00:01:16.130
Nakon par dana, vaš imuni sistem je otkrio
kako da napadne virus

00:01:16.130 --> 00:01:18.440
i počinje proizvoditi antitijela.

00:01:18.440 --> 00:01:22.510
Ta antitijela se kače na viruse,
sprječavajući ih da inficiraju još ćelija

00:01:22.510 --> 00:01:24.880
i obilježavaju ih za uništenje.

00:01:24.880 --> 00:01:29.690
Kao što vidite, imuni sistem je izvanredan,
ali je spor u organizovanju protivnapada.

00:01:29.690 --> 00:01:33.409
To je i razlog zašto se uopšte i razboljevamo.

00:01:33.409 --> 00:01:36.910
Zato razvijamo vakcine, kako bismo mu pomogli.

00:01:36.910 --> 00:01:42.200
Osnovna ideja je da se imuni sistem
unaprijed istrenira da prepozna infekciju

00:01:42.200 --> 00:01:43.860
prije nego što do nje dođe.

00:01:43.860 --> 00:01:48.100
To je kao da imunom sistemu pokazujete sliku virusa i kažete:

00:01:48.100 --> 00:01:50.280
"Ako ikad vidiš ovog, ubij ga!"

00:01:50.280 --> 00:01:54.079
Postoje razne vrste vakcina, ali hajde da vidimo najnovije,

00:01:54.079 --> 00:01:56.270
mRNA vakcine.

00:01:56.270 --> 00:02:01.329
Da bismo razumjeli kako funkcionšu,
hajde da uzmemo COVID19 pandemiju za primjer.

00:02:01.329 --> 00:02:05.110
Vjerovatno ste vidjeli slike koronavirusa,
sa njegovim izraženim šiljcima.

00:02:05.110 --> 00:02:09.689
Ovi šiljci omogućuju virusu da se zakači
za posebne ćelije u vašem tijelu

00:02:09.689 --> 00:02:11.099
i da ih inficira.

00:02:11.099 --> 00:02:16.190
Evo šta je ključna ideja za COVID19 vakcinu:
Šta ako bismo istrenirali naš imuni sistem

00:02:16.190 --> 00:02:20.750
da prepozna šiljke, tako što bismo natjerali
naše tijelo da ih proizvode?

00:02:20.750 --> 00:02:26.550
Kako bi to uradili, naučnici su uzeli virusov RNK nacrt
i iz njega izolovali samo dio odgovoran

00:02:26.550 --> 00:02:28.450
za proizvodnju šiljaka.

00:02:28.450 --> 00:02:33.340
Naoružani ovim nacrtom, napravili su mRNA
u prevodu - informacionu RNK

00:02:33.340 --> 00:02:38.170
To je posebna vrsta RNK koja može ući u vaše
ćelije i dati im uputstva.

00:02:38.170 --> 00:02:43.980
U ovom slučaju, RNK sadrži uputstvo o tome kako
proizvesti šiljke koronavirusa,

00:02:43.980 --> 00:02:46.900
dakle ne čitav virus, samo šiljke.

00:02:46.900 --> 00:02:53.550
Dakle, mRNA vakcine sadrže nacrt tj uputstvo za vaše ćelije
kojim im naređuju da naprave djelić virusa u velikim količinama,

00:02:53.550 --> 00:02:57.080
skoro kao da im daju recept koji treba da prate.

00:02:57.080 --> 00:03:01.310
Jednom kad se ovo krene dešavati, vaš imuni sistem
kreće u akciju i počinje učiti

00:03:01.310 --> 00:03:02.860
kako da se bori protiv ovih uljeza.

00:03:02.860 --> 00:03:07.890
Opet je imunom sistemu potrebno vrijeme da bi se izborio
protiv ovih šiljaka, ali nećete ni od čega oboljeti

00:03:07.890 --> 00:03:12.190
jer su u pitanju samo šiljci, a ne čitav virus.

00:03:12.190 --> 00:03:13.190
I to je to!

00:03:13.190 --> 00:03:17.240
Vaš imuni sistem je naučio kako da napadne
šiljke koronavirusa.

00:03:17.240 --> 00:03:21.980
Vremenom će ih sve uništiti. Čak će i razgraditi
samu mRNA vakcinu.

00:03:21.980 --> 00:03:27.020
Jedina stvar koja ostaje u vašem tijelu su posebne
"B ćelije" tj memorijske ćelije.

00:03:27.020 --> 00:03:31.950
One mogu da kruže u tijelu mjesecima ili godinama
sve dok vas isti virus ponovo ne inficira.

00:03:31.950 --> 00:03:36.650
Ako se to desi, B ćelije mogu da proizvedu odgovarajuća antitijela,

00:03:36.650 --> 00:03:39.600
sprječavajući virus da se širi tijelom
i da vas učini bolesnim.

00:03:39.600 --> 00:03:43.760
Ono što je zanimljivo kod mRNA vakcina
je da se mogu relativno brzo napraviti

00:03:43.760 --> 00:03:48.540
čim saznamo DNK ili RNK sekvencu novog virusa.

00:03:48.540 --> 00:03:53.120
I drugo, to što vakcina proizvodi samo djelić virusa,

00:03:53.120 --> 00:03:55.860
znači da se ne možemo razboljeti od njega.

00:03:55.860 --> 00:04:00.230
Tradicionalne vakcine koriste oslabljenu
verziju čitavog virusa.

00:04:00.230 --> 00:04:05.200
Ovo takođe izaziva odgovor imunog sistema
ali može uzrokovati i blaže simptome.

00:04:05.200 --> 00:04:07.986
Sada znate kako mRNA vakcine rade

00:04:07.986 --> 00:04:09.875
Ali ne morate vjerovati meni na riječ.

00:04:09.875 --> 00:04:14.123
Svi izvori korišteni za stvaranje ovog videa su
navedeni u opisu ispod.

00:04:14.123 --> 00:04:17.224
Slobodno ih pogledajte ako želite
još detaljnije objašnjenje.

00:04:17.224 --> 00:04:21.010
Lajkujte ovaj video ako vam je bio interesantan
i razmotrite da se pretplatite

00:04:21.010 --> 00:04:22.541
na ovaj kanal.

00:04:22.541 --> 00:04:25.370
Hvala na gledanju, pozdrav do idućeg puta!