1
00:00:00,110 --> 00:00:03,340
Razvoj vakcina je obično vrlo dugotrajan proces.

2
00:00:03,340 --> 00:00:06,680
U prosjeku je potrebno 8 godina do odobrenja.

3
00:00:06,680 --> 00:00:10,830
U zadnjih nekoliko godina, stekli smo mogućnost
za proizvodnju mRNA vakcina

4
00:00:10,830 --> 00:00:12,730
koje možemo napraviti mnogo brže.

5
00:00:12,730 --> 00:00:14,340
Pa, kako ove vakcine funkcionišu?

6
00:00:14,340 --> 00:00:15,389
Jesu li bezbjedne?

7
00:00:15,389 --> 00:00:18,420
I kako se razlikuju od tradicionalnih?

8
00:00:18,420 --> 00:00:21,640
Ali prvo morate razumjeti kako funkcioniše naš imuni sitem.

9
00:00:21,640 --> 00:00:26,090
Kada virus uđe u vaše tijelo, zakačiće se za jednu od vaših ćelija

10
00:00:26,090 --> 00:00:28,760
i ubrizgati svoj DNK ili RNK u nju.

11
00:00:28,760 --> 00:00:33,670
To je kao nacrt, uputstvo za vaše ćelije koje sadrži instrukcije
o tome šta vaša ćelija treba da proizvede.

12
00:00:33,670 --> 00:00:37,520
U ovom slučaju, virusna RNK će narediti vašoj ćeliji

13
00:00:37,520 --> 00:00:40,660
da proizvede još kopija istog virusa.

14
00:00:40,660 --> 00:00:43,680
Ćelije postaju fabrike virusa, izbacujući nove kopije virusa

15
00:00:43,680 --> 00:00:46,100
koje onda mogu inficirati još više vaših ćelija.

16
00:00:46,100 --> 00:00:50,579
Ali ne brinite, naša tijela imaju odbrambeni sistem 
protiv stranih napadača.

17
00:00:50,579 --> 00:00:56,329
Imuni sistem napada bilo koji protein, virus ili bakteriju
koji ne pripadaju našem tijelu.

18
00:00:56,329 --> 00:01:00,000
Ali potrebno je par dana da bi imuni sistem naučio
kako da se bori protiv napadača.

19
00:01:00,000 --> 00:01:05,010
U međuvremenu, fabrike virusa rade non-stop,
replicirajući virus velikom brzinom

20
00:01:05,010 --> 00:01:06,850
te ga šire kroz naše tijelo.

21
00:01:06,850 --> 00:01:11,680
Drugim riječima, počinjete pokazivati simptome
toga što vas je inficiralo.

22
00:01:11,680 --> 00:01:16,130
Nakon par dana, vaš imuni sistem je otkrio
kako da napadne virus

23
00:01:16,130 --> 00:01:18,440
i počinje proizvoditi antitijela.

24
00:01:18,440 --> 00:01:22,510
Ta antitijela se kače na viruse,
sprječavajući ih da inficiraju još ćelija

25
00:01:22,510 --> 00:01:24,880
i obilježavaju ih za uništenje.

26
00:01:24,880 --> 00:01:29,690
Kao što vidite, imuni sistem je izvanredan,
ali je spor u organizovanju protivnapada.

27
00:01:29,690 --> 00:01:33,409
To je i razlog zašto se uopšte i razboljevamo.

28
00:01:33,409 --> 00:01:36,910
Zato razvijamo vakcine, kako bismo mu pomogli.

29
00:01:36,910 --> 00:01:42,200
Osnovna ideja je da se imuni sistem
unaprijed istrenira da prepozna infekciju

30
00:01:42,200 --> 00:01:43,860
prije nego što do nje dođe.

31
00:01:43,860 --> 00:01:48,100
To je kao da imunom sistemu pokazujete sliku virusa i kažete:

32
00:01:48,100 --> 00:01:50,280
"Ako ikad vidiš ovog, ubij ga!"

33
00:01:50,280 --> 00:01:54,079
Postoje razne vrste vakcina, ali hajde da vidimo najnovije,

34
00:01:54,079 --> 00:01:56,270
mRNA vakcine.

35
00:01:56,270 --> 00:02:01,329
Da bismo razumjeli kako funkcionšu,
hajde da uzmemo COVID19 pandemiju za primjer.

36
00:02:01,329 --> 00:02:05,110
Vjerovatno ste vidjeli slike koronavirusa,
sa njegovim izraženim šiljcima.

37
00:02:05,110 --> 00:02:09,689
Ovi šiljci omogućuju virusu da se zakači
za posebne ćelije u vašem tijelu

38
00:02:09,689 --> 00:02:11,099
i da ih inficira.

39
00:02:11,099 --> 00:02:16,190
Evo šta je ključna ideja za COVID19 vakcinu:
Šta ako bismo istrenirali naš imuni sistem

40
00:02:16,190 --> 00:02:20,750
da prepozna šiljke, tako što bismo natjerali
naše tijelo da ih proizvode?

41
00:02:20,750 --> 00:02:26,550
Kako bi to uradili, naučnici su uzeli virusov RNK nacrt
i iz njega izolovali samo dio odgovoran

42
00:02:26,550 --> 00:02:28,450
za proizvodnju šiljaka.

43
00:02:28,450 --> 00:02:33,340
Naoružani ovim nacrtom, napravili su mRNA
u prevodu - informacionu RNK

44
00:02:33,340 --> 00:02:38,170
To je posebna vrsta RNK koja može ući u vaše
ćelije i dati im uputstva.

45
00:02:38,170 --> 00:02:43,980
U ovom slučaju, RNK sadrži uputstvo o tome kako
proizvesti šiljke koronavirusa,

46
00:02:43,980 --> 00:02:46,900
dakle ne čitav virus, samo šiljke.

47
00:02:46,900 --> 00:02:53,550
Dakle, mRNA vakcine sadrže nacrt tj uputstvo za vaše ćelije
kojim im naređuju da naprave djelić virusa u velikim količinama,

48
00:02:53,550 --> 00:02:57,080
skoro kao da im daju recept koji treba da prate.

49
00:02:57,080 --> 00:03:01,310
Jednom kad se ovo krene dešavati, vaš imuni sistem
kreće u akciju i počinje učiti

50
00:03:01,310 --> 00:03:02,860
kako da se bori protiv ovih uljeza.

51
00:03:02,860 --> 00:03:07,890
Opet je imunom sistemu potrebno vrijeme da bi se izborio
protiv ovih šiljaka, ali nećete ni od čega oboljeti

52
00:03:07,890 --> 00:03:12,190
jer su u pitanju samo šiljci, a ne čitav virus.

53
00:03:12,190 --> 00:03:13,190
I to je to!

54
00:03:13,190 --> 00:03:17,240
Vaš imuni sistem je naučio kako da napadne
šiljke koronavirusa.

55
00:03:17,240 --> 00:03:21,980
Vremenom će ih sve uništiti. Čak će i razgraditi
samu mRNA vakcinu.

56
00:03:21,980 --> 00:03:27,020
Jedina stvar koja ostaje u vašem tijelu su posebne
"B ćelije" tj memorijske ćelije.

57
00:03:27,020 --> 00:03:31,950
One mogu da kruže u tijelu mjesecima ili godinama
sve dok vas isti virus ponovo ne inficira.

58
00:03:31,950 --> 00:03:36,650
Ako se to desi, B ćelije mogu da proizvedu odgovarajuća antitijela,

59
00:03:36,650 --> 00:03:39,600
sprječavajući virus da se širi tijelom
i da vas učini bolesnim.

60
00:03:39,600 --> 00:03:43,760
Ono što je zanimljivo kod mRNA vakcina
je da se mogu relativno brzo napraviti

61
00:03:43,760 --> 00:03:48,540
čim saznamo DNK ili RNK sekvencu novog virusa.

62
00:03:48,540 --> 00:03:53,120
I drugo, to što vakcina proizvodi samo djelić virusa,

63
00:03:53,120 --> 00:03:55,860
znači da se ne možemo razboljeti od njega.

64
00:03:55,860 --> 00:04:00,230
Tradicionalne vakcine koriste oslabljenu
verziju čitavog virusa.

65
00:04:00,230 --> 00:04:05,200
Ovo takođe izaziva odgovor imunog sistema
ali može uzrokovati i blaže simptome.

66
00:04:05,200 --> 00:04:07,986
Sada znate kako mRNA vakcine rade

67
00:04:07,986 --> 00:04:09,875
Ali ne morate vjerovati meni na riječ.

68
00:04:09,875 --> 00:04:14,123
Svi izvori korišteni za stvaranje ovog videa su
navedeni u opisu ispod.

69
00:04:14,123 --> 00:04:17,224
Slobodno ih pogledajte ako želite
još detaljnije objašnjenje.

70
00:04:17,224 --> 00:04:21,010
Lajkujte ovaj video ako vam je bio interesantan
i razmotrite da se pretplatite

71
00:04:21,010 --> 00:04:22,541
na ovaj kanal.

72
00:04:22,541 --> 00:04:25,370
Hvala na gledanju, pozdrav do idućeg puta!